Los derechos de los servidores de Dios
1 Yo soy libre. Soy apóstol. He visto al Señor Jesús. Y gracias a mi trabajo, ahora ustedes son de Cristo. 2 Aunque otros piensen que no soy apóstol, para ustedes sí lo soy; ustedes son cristianos, y eso demuestra que realmente soy un apóstol.
3 A los que discuten conmigo, yo les respondo 4 que Bernabé y yo también tenemos derecho a recibir comida y bebida por el trabajo que hacemos. 5 También tenemos derecho a que nuestra esposa nos acompañe en nuestros viajes. Así lo hacen Pedro y los otros apóstoles, y los hermanos de Jesucristo. 6 ¿Acaso Bernabé y yo somos los únicos que estamos obligados a trabajar para vivir? 7 En el ejército, ningún soldado paga sus gastos. Los que cultivan uvas, comen de las uvas que recogen. Y los que cuidan cabras, toman de la leche que ordeñan. 8 Esta no es una opinión mía, sino que así lo enseña la Biblia. 9 Porque en los libros que escribió Moisés leemos: «No impidan que el buey coma mientras desgrana el trigo.» Y si la Biblia dice eso, no es porque Dios se preocupe de los bueyes, 10 sino porque se preocupa por nosotros. Tanto los que preparan el terreno como los que desgranan el trigo lo hacen con la esperanza de recibir parte de la cosecha. 11 De la misma manera, cuando nosotros les comunicamos a ustedes la buena noticia, es como si sembráramos en ustedes una semilla espiritual. Por eso, como recompensa por nuestro trabajo, tenemos derecho a que ustedes nos den lo necesario para vivir. 12 Si otros tienen ese derecho, con más razón lo tenemos nosotros. Pero no hemos hecho valer ese derecho, sino que todo lo hemos soportado, con tal de no crear problemas al anunciar la buena noticia de Cristo.
13 Ustedes saben que los que trabajan en el templo viven de lo que hay en el templo. Es decir, que los que trabajan en el altar del templo, comen de los animales que allí se sacrifican como ofrenda a Dios. 14 De la misma manera, el Señor Jesús mandó que los que anuncian la buena noticia vivan de ese mismo trabajo. 15 Sin embargo, yo nunca he reclamado ese derecho. Tampoco les escribo esto para que me den algo. ¡Prefiero morirme antes de que alguien me quite la satisfacción de ser apóstol sin sueldo!
16 Yo no anuncio la buena noticia de Cristo para sentirme importante. Lo hago porque Dios así me lo ordenó. ¡Y pobre de mí si no lo hago! 17 Yo no puedo esperar que se me pague por anunciar la buena noticia, pues no se me preguntó si quería hacerlo; ¡se me ordenó hacerlo! 18 Pero entonces, ¿qué gano yo con eso? ¡Nada menos que la satisfacción de poder anunciar la buena noticia, sin recibir nada a cambio! Es decir, anunciarla sin hacer valer mi derecho de vivir de mi trabajo como apóstol.
Esforcémonos para recibir nuestro premio
19 Aunque soy libre, vivo como si fuera el esclavo de todos. Así ayudo al mayor número posible de personas a creer en Cristo. 20 Cuando estoy con los judíos, vivo como judío, para ayudarlos a creer en Cristo. Por eso cumplo con la ley de Moisés, aunque en realidad no estoy obligado a hacerlo. 21 Y cuando estoy con los que no obedecen la ley de Moisés, vivo como uno de ellos, para ayudarlos a creer en Cristo. Esto no significa que yo no obedezca la ley de Dios. Al contrario, la obedezco, pues sigo la ley de Cristo. 22 Cuando estoy con los que apenas empiezan a ser cristianos, me comporto como uno de ellos para poder ayudarlos. Es decir, me he hecho igual a todos, para que algunos se salven. 23 Y todo esto lo hago porque amo la buena noticia, y porque quiero participar de sus buenos resultados.
24 Ustedes saben que, en una carrera, no todos ganan el premio, sino uno solo. Pues nuestra vida como seguidores de Cristo es como una carrera, así que vivamos bien para llevarnos el premio. 25 Los que se preparan para competir en un deporte, dejan de hacer todo lo que pueda perjudicarlos. ¡Y lo hacen para ganarse un premio que no dura mucho! Nosotros, en cambio, lo hacemos para recibir un premio que dura para siempre. 26 Yo me esfuerzo por recibirlo. Así que no lucho sin un propósito. 27 Al contrario, vivo con mucha disciplina y trato de dominarme a mí mismo. Pues si anuncio a otros la buena noticia, no quiero que al final Dios me descalifique a mí.
Apkelepwagkexa nak etnahagkok ma'a Dios apkelápháseykha
1 ¿Háweya ko'o énxet apkeláneyo nak chá'a m'a apmakókxa enxoho elána'? ¿Háweya ko'o kélápháseykha? ¿Ya axta ko'o ateyk Jesús Wesse' egegkok? ¿Háweya ko'o sektamheykha ektekkessesso kéxegke kélteme megkólya'ásseyam Wesse' egegkok? 2 Xeyenmeyk kexaha nahan apkelwáxok nápakha matne ko'o kélapháseykha; élxeyenmeyk eyke chá'a ko'o kéxegke sekteme kélápháseykha. Kéxegke eyke keñamak kélyepetcheykekxa Wesse' egegkok ekxekmóssama sekteme ko'o naqsók kélapháseykha.
3 Keso sektémakxa nak chá'a ko'o wátegmowagkok ma'a ektáha nak chá'a sexéneykha ekmaso: 4 Negyókxoho negko'o payhawok chá'a anxawak nento tén han ma'a negyà nak, 5 tén han annaqlawha chá'a egnaqteyegka'a megkalya'ásseyam nak Cristo, aptamheykegkaxa nak han chá'a m'a pók kélápháseykha nak, tén han ma'a Wesse' egegkok apkelyáxeg, tén han ma'a Cefas. 6 ¿Negko'o enxeykel'a wánxa egagkok Bernabé nélánémaxko óltemeykha yaqwayam enxoho antókasaxche'? 7 Magwetyehek etnehek aptegye apagko' sẽlpextétamo m'a aqsok apagkok nak. Magwetyehek nahan xama énxet apkeneykekxa nak anmen yámet meto enxoho m'a ekyexna. Magwetyehek nahan meya nepkések neme apyegmenek apagkok ma'a énxet ektáha nak apkeláneykha. 8 Nágkólána aqsa ektémakxa nak élchetamso apwáxok énxet se'e sektáhakxa nak, hakte temegkek nahan ma'a Moisés segánamakxa apagkok nak. 9 Temék eknaqtáxésamaxche weykcha'áhak Moisés segánamakxa apagkok se'e: “Nágkóltehetches aqsa átog wey kélteyágkáseykha nak chá'a hótáhap kélnakxo apaktek.” Háwe eyke ekxeyenma nak ekyetnakhassamo apwáxok Dios wey xa, 10 negko'o eyke yetnakhassamók chá'a apwáxok, hakte negko'o axta keñamak eknaqtáxésamaxko m'a segánamakxa nak, hakte cham'a ektáhakxa nak chá'a appeyncheyam xapop, tén han apnakxo nak chá'a apaktek hótáhap, kéméxcheyk eleyxek aqsa exkak ma'a ekpehewayam nak yaqwayam exkak ma'a aqsok ekyexna eknakxamáxche'. 11 Negkenákxeyk axta agkok negko'o kélwáxok ma'a aktek eñama nak amya'a ektaqmela, payhawók axta ólmaxnak kéxegke nekha m'a aqsok negmeykencha'awól'a. 12 Payhawók agkok nahan elmaxnak kéxegke aqsok ma'a pók nak, negko'o eyke ekyágwánxa agkok negmowána ólmaxnak aqsok kéxegke.
Akke negko'o ólmaxneyeykha aqsok kéxegke, nélenmáxamaxkók aqsa ekyókxoho, yaqwayam enxoho mantawássesha kéllegasso m'a amya'a ektaqmela eñama nak Cristo. 13 Kélya'áseykegkók kéxegke énxet'ák apkeltamheykha nak kañe' tegma appagkanamap, kañék chá'a apkelxawéyak aptéyak ma'a tegma appagkanamap nak, cham'a apkeláneykhal'a m'a ekwatnamáxchexa nak aqsok, kélnapmakxal'a m'a aqsok kélnaqtósso, apteykegkohol'a ápetek ma'a aqsok kélnaqtósso kélnapma kélmésso m'a Dios. 14 Cháxa apkeltémókxa nak han katnehek Wesse' egegkok ma'a apkellegasso nak amya'a ektaqmela, apkeltémo kañék ekpasmo m'a ektémakxa nak apkeltenneykha. 15 Makke ko'o wásenneykekxak xa sekmowána nak almaxnak kéxegke aqsok, mataxéssessók nahan yaqwayam enxoho wának hélmések ko'o aqsok, altamhok watsapok sektáha enxoho xa. Méko ko'o kawának hémentók ektémakxa nak ekpayheykekxa ewáxok setnama s'e sektémakxa nak.
16 Megkapayhawok ko'o amok eyeymáxkoho ewáxok neyseksa séltenneykha tásek amya'a, hakte xeyenmeyk ko'o ewáxok seyánémaxko ahagko' alának xa. ¡Ko'o sa' laye maltenneyncha'a enxoho tásek amya'a! 17 Élanak agkok ko'o sektamheykha eñama sekmáheyo ahagko' alána', payhawók aleyxek hegkések Dios ekyánmaga sektamheykha; élanak agkok ko'o sektamheykha eñama sélyáteyeykegkoho, cháxa séláneya ko'o m'a apkeltémókxa axta alának ma'a Dios. 18 Cha'a segkésso ko'o Dios ekyaqmageykekxa sektamheykha m'a ekpayheykekxa nak ewáxok séltenneykha tásek amya'a meyke sekma ekyánmaga xama enxoho; meyke seyásenneykekxa m'a ekpayhawo nak hepasmok ko'o ektémakxa nak sektamheykha séltenneykha tásek amya'a.
19 Háwe eykhe ko'o kélásenneykha, sektemessásamáxkoho ahagko' eyke ko'o apchásenneykha m'a apyókxoho énxet, yaqwayam enxoho axámásekxak agko' énxet apteme mey'ásseyam Cristo. 20 Ekheyk agkok chá'a ko'o nepyeseksa m'a judíos, axnésaxkohok chá'a m'a judíos, yaqwayam enxoho atnéssesagkok melya'ásseyam; alyahakxohok nahan chá'a ko'óxa ektémakxa nak Moisés segánamakxa apagkok yaqwayam enxoho atnessásekxak melya'ásseyam Cristo m'a énxet'ák apkelyaheykekxoho nak xa segánamakxa nak, neyseksa eykhe magwánémaxche alyahakxohok xa segánamakxa nak. 21 Axnésaxkohok nahan chá'a ko'óxa apkeltémakxa yaqwayam atnessásekxak melya'ásseyam ma'a énxet'ák megkatnaha nak apkelyaheykekxoho m'a Moisés segánamakxa apagkok, neyseksa eykhe sélyaheykekxoho ko'o m'a Dios segánamakxa apagkok, hakte élyaheykekxók ma'a apkeltémókxa nak antéhek Cristo. 22 Ekheyk agkok nahan nepyeseksa m'a énxet'ák élyelqamáxkoho nak apteme melya'ásseyam, axnésaxkohok nahan chá'a ko'óxa xa énxet'ák nak, yaqwayam enxoho atnessásekxak melya'ásseyam. Ekheyásamáxkók chá'a ko'o m'a apyókxoho énxet'ák nak, yaqwayam enxoho alwagkasek chá'a teyp nápakha, seyewagkexa enxoho. 23 Éláneyak ko'o ekyókxoho xa eñama m'a amya'a ektaqmela, yaqwayam enxoho hewatámhok ko'óxa m'a aqsok ektekkesso nak amya'a ektaqmela.
24 Kélya'ásegkok kéxegke nélteyásamáxchel'a, apyókxoho énxet yenyahagkok, xama eyke exkak ma'a ekyánmaga. Kólenyahák kéxegkáxa, yaqwayam sa' kólxawak ekyánmaga. 25 Apyókxoho ektáhakxa enxoho apkeláneykekxa aptamhágkaxa yaqwayam epasmok apkelteyásamap, melanagkek ma'a aqsok yaqwayam nak katwasha. Etnahagkok chá'a xa ektáha nak, yaqwayam enxoho emok ma'a nélháxaqxo ekmanyehél'a kalyame'; keñe negko'o, nenlenxáneykmo yaqwayam agmok ekyánmaga m'a megkalyamayél'a. 26 Keñe ko'o, magwanyeyk aqsa neyseksa may'áseyak sekmahágkaxa, malyeykáseykha aqsa ahaktegák sélnápomáxko. 27 Eklegássáseykegkók chá'a ko'o sekyókxa, éltémók nahan chá'a hélyahakxoho', yaqwayam enxoho mehéltekkesek ko'o natámen séltennáseykha énámakkok.