Booz najan aptava Rut
1 Apmiyaclhec nic nat Booz tingma apatong, apcaneyquiclhilha enlhit. Apnaclhec nic nat maa. Apmiyantac nic nat lhama enlhit apmolhama tampeyi, aplhanma siclho Booz.
Apquevam nic nat: —Ilhingma jilip, ilhnata siclho — nic nat aptomjac.
Apmiyantac nic nat enlhit yoyam elhic. 2 Apquilanyacpec nic nat diez enlhit ningayo apquilvanyam yoyam elhnam. Apquilnactac nic nat elaylhojo amyaa.
3 Aptomjac nic nat Booz apcanya apmolhama: —Invoctac alhta mocjam Noemí, ayinyema yoclhilhma Moab. Coyinyoc sat amyip, actomja amyip apanco atava ninga, apvisay Elimelec. 4 Apvanquic lhip emoc as amyip. Ayinyema alhta apmolhama lhip Elimelec. Ilhen sat actomja nasoc anco napatavo apquilvitaycamco najan napatavo mayayo apquilvanyam. Am sat ancoc emac lhip, coo sat omoc. Ayinyema alhta coo lha sicvisay sicmolhama Elimelec apmasquingvoyam — nic nat aptomjac Booz.
Apcatingmavoc nic nat apmolhama apmamyi: —Omoc sat amyip coo — nic nat aptomjac.
5 Apquiltimnasquic nic nat Booz actemaclha ningmam: —Apmec sat ancoc lhip as amyip ayinyema Noemí. Apcanyacpec lhip colyimjapoc tampeyi moabita, acvisay Rut. Aptiyacmec sat ancoc apquitca, etnejic sat apmayclha as amyip — nic nat aptomjac.
6 Aplingac nic nat apmolhama apmamyi, aptomja apcanya: —Movanquejec omoc amyip. Yitnec coo amyip ajanco, casomcojoc sat actomja ajanco. Ima sat lhip as amyip. Ayinyema siclhanma coo: Booz apvisay apmolhama apmamyi, yoyam emoc as amyip — nic nat aptomjac.
7 Yitnec nic nat apquiltemaclha co Israel: Apquilpenasquic sat ancoc apquilpamejitsomap mepqui apquilyeycajascaoc. Incaymalhquic lhama enlhit elcoc tiyayipejic pac, colhic acmesa poc. Apvajanamquic nic nat apmolhama apmamyi. 8 Apliquic nic nat lhama tiyayipejic. Innec nic nat acmesa Booz. —Ima sat lhip amyip — nic nat aptomjac apcanyacpo Booz.
9 Aptomjac nic nat Booz apquilanya apnaycamó lhama apquilvanyam: —Quellhip apquiltomja apquilvitaycamco sicmam asoc ayinyema Elimelec, najan Quelión, najan Mahlón. 10 Quellhip apquilvitaycamco, otnejic etava quilvana acvisay Rut. Tampeyi alhta co Moab. Atava ninga apvisay Mahlón. Coo sictamongvoyam etnejic sat Mahlón apquitca niptamin. Colvoncamejec sat mataa nipyesicsa enlhitaoc najan nipyesicsa apquilmolhama apvisay apanco Mahlón — nic nat aptomjac Booz.
11 Apquilatingmavoc nic nat apnaycamó lhama: —Eje, ningvitac lhac nincoo. Epasmoc sat mataa Dios. Lhip tingma pac colhic sat quilvana. Colhojoc sat ningilyeyjamcaa Raquel najan Lea. Appintalhnama atovana natamin israelitas. Lhip Booz, itne sat apyimtalhnamo najan appeyvomo tingma Efrata, moc ningiltimem Belén. 12 Etac sat lhip aplhamoc apquitquic. Inquin sat quilhva aptava. Cotnejic sat apmescama Dios. Etac sat apquilmolhama, acno ilhnic nat apquilmolhama Fares, inquin nic nat Tamar, apyap nic nat Judá — nic nat apquiltomjac.
13 Inquilyimjapquic nic nt Booz, aptimec aptava Rut. Intomjaclhec nic nat inlovso. Yiplovcoc nic nat aptiyam ayitca. Eycaso apyisponcama nic nat Dios.
14 Yitnec nic nat alpayvam quilvanaa alanya Noemí: —Innec ayaco Dios. Apmescama lhiya atavin, etnejic aptamilquiscama lhiya. Etnejic sat apyimtalhnamo nipyesicsa co Israel. 15 Epasmoc najan etamilsic mataa lhiya actomjaclha acvanyam. Atapa ayitca nac lha. Avanjec mataa ayasicjayo atapa. Malha acmamnave anco, am elhno siete ayitquic — nic nat inquiltomjac quilvanaa.
16 Innesquic nic nat sicaa ayinlhaclha Noemí. Invanimcasquic nic nat.
17 Inquiltimec nic nat quilvanaa alanya: —Aptiyacmec alhta ayitca Noemí — nic nat inquiltomjac.
Inquiltimec nic nat apvisay Obed, moc ningiltimem Apquilancam. Obed apquitca ilhnic nat Isaí. Aptavin nic nat apvisay David, ningiltimem apvisqui David.
18 Eycaso apquilvisay nic nat apquilyeyjamcaa: Fares apquitca ilhnic nat Hezrón. 19 Hezrón apquitca ilhnic nat Ram. Ram apquitca ilhnic nat Aminadab. 20 Aminadab apquitca ilhnic nat Naasón. Naasón apquitca ilhnic nat Salmón. 21 Salmón apquitca ilhnic nat Booz. Booz apquitca ilhnic nat Obed. 22 Obed apquitca ilhnic nat Isaí. Isaí apquitca ilhnic nat David.
Booz se casa con Rut
1 Booz se dirigió a la entrada de la ciudad, y allí se sentó. En ese momento vio pasar al pariente del cual le había hablado a Rut, y le dijo:
«Hermano, ven y siéntate aquí conmigo.»
El pariente fue y se sentó.
2 Entonces Booz llamó a diez de los ancianos de la ciudad, y les dijo:
«Siéntense también con nosotros.»
En cuanto ellos se sentaron,
3 Booz le dijo a su pariente:
«Noemí ha vuelto de Moab, y vende una parte de las tierras que fueron de nuestro pariente Elimelec.
4 Creo conveniente que lo sepas, y te sugiero comprar sus tierras, teniendo como testigos a los aquí presentes, ancianos de mi pueblo. Si quieres comprar, compra; si no quieres comprar, dímelo, pues tengo que saberlo. Y es que nadie más puede comprar sino solo tú, y después de ti, yo.»
Y el pariente respondió:
«Está bien. Compro el terreno.»
5 Entonces añadió Booz:
«Al comprar las tierras de Noemí, debes también tomar por mujer a Rut, la moabita que fue mujer del difunto, para que la posesión siga a nombre de su esposo muerto.»
6 Entonces el pariente respondió:
«Si es así, no puedo comprar las tierras, porque no quiero poner en riesgo mi heredad. Compra tú. Te cedo mis derechos.»
7 Desde hacía mucho tiempo, había una costumbre en Israel, que en una compra por rescate, una de las partes se quitaba su sandalia y se la daba al otro. Con este acto se confirmaba el trato ante todo Israel.
8 Así que el pariente se quitó el zapato y le dijo a Booz:
«Toma tú posesión de las tierras.»
9 Entonces Booz les dijo a los ancianos y a todo el pueblo:
«Ustedes son testigos de que hoy le compro a Noemí todo lo que fue de su esposo Elimelec, y de sus hijos Quelión y Majlón.
10 Además, tomo por esposa a la moabita Rut, que fue mujer de Majlón, para que la posesión siga a nombre de su esposo muerto, y su memoria no se borre de entre sus hermanos ni de su ciudad. Ustedes son testigos hoy de este acuerdo.»
11 El pueblo y los ancianos que estaban a la entrada de la ciudad dijeron:
«Somos testigos. Que el Señor permita que la mujer que llega a tu casa sea como Raquel y Lea, las cuales levantaron como pueblo a los israelitas. Que seas tú un hombre ilustre y distinguido en Efrata y en Belén.
12 Que el Señor te conceda tener con Rut muchos hijos, como se los concedió a Fares, el hijo de Tamar y Judá.»
13 Así fue como Booz tomó a Rut por esposa, y se allegó a ella, y el Señor le concedió quedar embarazada y dar a luz un hijo.
14 Las mujeres le decían a Noemí:
«¡Alabado sea el Señor, que te concedió tener un nieto que te rescatara! ¡Su nombre será celebrado entre los israelitas!
15 Ese niño te infundirá nuevos ánimos, y te brindará apoyo en tu vejez. Tu nuera, que te ama y dio a luz ese niño, es de más valor para ti que siete hijos.»
16 Noemí tomó al niño y lo puso en su regazo, y se encargó de criarlo.
17 Y las vecinas decían:
«Noemí ha tenido un hijo»
Y lo llamaron Obed. Este fue el padre de Yesé, que fue padre de David.
18 Estas son las generaciones de Fares: Fares fue padre de Jesrón;
19 Jesrón fue padre de Ram, y Ram fue padre de Aminadab.
20 Aminadab fue padre de Nasón, y Nasón fue padre de Salmón.
21 Salmón fue padre de Booz, y Booz fue padre de Obed.
22 Obed fue padre de Yesé, y Yesé fue padre de David.