Actemaclha ningillanayclha
1 Yitnec sat ancoc apminyilhma vayqui, inlhojo laa nipquesic. Apcajac siclho, apyinyovquic lhaja. Apcanyacpec apminyilhma eyinyoc (etajicsojoc) acyanmongam 5 vayqui, najan maa acyanmongam 4 nipquesic. 2 Apmacpec sat ancoc apminyilhma acyiplomo apmatnam. Mesilhnanacpejec apanco aptomja apcajem. 3 Apmacpec sat ancoc apminyilhma acnim anco, colhic sat acyanmongseclho aptemaclha. Eyinyoc sat acyanmongam asoc acminyilhamalhca. Am sat ancoc coyitnac solyayem, eyinyovacpoc sat as enlhit acyanmongam asoc acminyilhamalhca. 4 Inyancac sat ancoc as enlhit vayqui acminyilhamalhca, najan yamelyeyjaycoc, najan nipquesic apminyilhamap. Etlhajac sat anit acyanmongam vayqui, anit acyanmongam yamelyeyjaycoc, najan anit acyanmongam nipquesic.
5 Appanamaclhec sat ancoc apnatoscama coleyo amyip. Intovcamquic sat ancoc amyip actomja poc enlhit apanco. Esilhnanacpoc sat ayinyema mepqui aptamilquiscama apnatoscama. Incaymalhquic eyinyoc acyanmongam acyilhna altamila anco ayinyema amyip apanco najan uva avjac apanco. 6 Apvatnec sat ancoc talha enlhit. Inpayjeclhec sat ancoc talha amyip actomja poc apanco. Inmetquic sat ancoc ayimjaclha (trigo) acyiplomo acyilhna, cotnejic apsilhnanomap apanco enlhit. Eyinyoc sat acyanmongam, colhojoc sat asoc acmeta.
7 Apcanyacpec sat ancoc enlhit etamilsic poc apanco solyayem najan asoc acmamnave. Inminyilhalhquic sat ancoc as asoc, emacpoc sat apminyilhma apvitamap. Eyinyoc sat anit acyanmongam moclhama acminyilhamalhca. 8 Am sat ancoc etacpoc apminyilhma, eyipconacpoc sat napato Dios. Elhenic sat aptamilquisquiscama asoc acmamnave (solyayem).
9 Apquilatingmacpec sat ancoc apcanit enlhit apquillhanma apnatoscama, vayqui, yamelyeyjaycoc, nipquesic, najan apcalomap, najan moc asoc. Apcanayquic mataa actomja apanco najan actomja aptoscama. Elyicpilcacpoc sat napato Dios apsilhnanomap. Eyinyoc sat anit acyanmongam moclhama apnatoscama, najan moc aclhinganyam.
10 Apcanyacpec sat ancoc enlhit etamilsic aptoscama, yamelyeyjaycoc, vayqui, nipquesic, moc aptoscama. Inquintec sat ancoc amnic, inquitsepquic lhaja, inminyilhalhquic lhaja, mongvitay intomjac. 11 Eyicpilcacpoc sat napato Dios. Elhenic appayvam mepqui apyeycajascaoc, aptomja mepqui apsilhnanomap apanco. Colhejec sat acyascacmo appayvam. Meyinyovejec sat acyanmongam aptoscama aclhinganyam. 12 Nasoc sat ancoc acminyilhamalhca aptoscama, incaymalhquic eyinyoc acyanmongam macmescama avtip. 13 Nasoc sat ancoc asoc navjac aclom ayajem aptoscama (acyitna ápac). Meyinyovejec sat acyanmongam, apvita inlhojo acmatnam ápac.
14 Aptomjac sat ancoc apmaycam siclho poc enlhit aptoscama. Inquintec sat ancoc amnic, inquitsepquic lhaja. Eyinyoc sat acyanmongam, metay inlhojo aptomja aptoscama. 15 Apnec sat ancoc avtip naysicsa ayintem, naysicsa ayitsepma, meyinyovejec sat acyanmongam. Eyinyoc sat acyanmongam actemaclha ningmaycam siclho.
Actemaclha ningilsilhnanomalhca inganco
16 Impatjetamalhquic sat ancoc quilvana ayitcoc cotnaja acponquinomalhca. Eyinyoc sat acyanmongam actemaclha ningmam intava. Etnejic aptava as quilvana ayitcoc. 17 Apmiyovquic sat ancoc quilvana inyap. Incaymalhquic eyinyoc acyanmongam actemaclha ningmam intava. Copvanquejec etnejic aptava as quilvana ayitcoc.
18 Quilvana malha acyojolhma, incaymalhquic comatong. Cotyisamejec sat as quilvana.
19 Enlhit aptomja apminsovm aptoscama. Incaymalhquic ematong. Metyisamejec sat as enlhit.
20 Enlhit aptomja apcajem aptoscama macmescama quilaycmasquiscama, cotnaja macmescama Dios, incaymalhquic ematong. Metyisamejec sat as enlhit.
21 Noelane nasa ellingamcojo acyimtalhnama metnaja apquiltemolhama nipyesicsa quellhip. Colyit apatic quellhip apquileyvam nic nat cotnajaclha apquilaoclha Egipto.
22 Noelane nasa ellingamcojo acyimtalhnama apquilyeyjeycam najan lhintampaa. 23 Inlingalhquic sat ancoc allingaycamco acyimtalhnama, ongvaylhojoc sat selmalhnaycam, yoyam opasmoc. 24 Colvoc sat evalhoc siclinga. Eticyoc sat maa. Otnesquisic sat cotniclhac tampeyi quilvana najan apquilyeyjeycam apquitquic.
25 Apnec sat ancoc enlhit mepqui asoc, aptomja apmaycaoc siclho solyayem. Noellhojo nasa enlhit apquilmasma solyayem. Eltime sat mepqui acvoncapaycaoc solyayem (mepqui interés). 26 Apquilmec sat ancoc apcalomap enlhit apmaycaoc siclho solyayem. Eltajicsojo apcalomap yicpintama actalhnama acnim. 27 Copvanquejec mataa mepqui apcalomap alhtaa. Inlingalhquic sat ancoc apquilmasma quellhip, ongvaylhojoc sat selmalhnaycam, yoyam opasmoc. Coo sicvisay siyimlaycmo (siyamliyam).
28 Noelvenam nasa apvisay Dios apyimtalhnamo. Noelyimtalhnesacpojo apanco napatavo ningayo apquilviscaa.
29 Noelmiyov nasa jelmecsic acyanmongam acyilhna ayinyema apquilcaycaoc. Noelmiyov nasa jelmecsic apquitca aptiyam apmamyi, otnejic ajanco. 30 Noelmiyov nasa jelmecsic aptoscama aptiyam apmamyi nipquesic najan vayqui. Cotoc sat neme ac inyapmoc 7 acnim. Jelmes sat ayitcoc acvocmo 8 acnim.
31 Quellhip apquilvisay enlhit apquilponquinomap. Noeltovaoc nasa acyamonquilhma ayajem asoc navjac aclom. Elane sat coltovamcoc simjing.
Leyes para la restitución
1 »Si alguien roba un buey o una oveja, y los degüella o los vende, por el buey devolverá cinco bueyes, y por la oveja devolverá cuatro ovejas.
2 »Si un ladrón es pillado forzando una casa, y es herido y muere, no se culpará de su muerte al que lo haya herido.
3 »Si el robo ocurre durante el día, el que mate al ladrón será culpable de homicidio.
»El ladrón deberá devolver todo lo que haya robado. Si no tiene con qué pagar, será vendido por lo que haya robado.
4 Si es hallado con el animal robado en la mano y aún vivo, sea un buey, un asno o una oveja, deberá pagar el doble de lo robado.
5 »Si alguien lleva a su ganado a pacer en un campo o un viñedo ajeno, deberá indemnizar al dueño con lo mejor de su propio campo y de su propio viñedo.
6 »Si alguien prende fuego para quemar espinos, y quema un campo con mieses amontonadas o en pie, deberá pagar por lo que se haya quemado.
7 »Si alguien pide a su prójimo que le guarde plata o alhajas, y esto es robado de su casa, si el ladrón es hallado, se le hará pagar el doble.
8 Si el ladrón no es hallado, entonces el dueño de la casa será llevado ante los jueces para ver si ha metido mano en los bienes de su prójimo.
9 »En todo caso de posesión dudosa, trátese de un buey, un asno, una oveja, un vestido, o cualquier otra cosa perdida, si alguien dice ser el dueño, el caso será llevado ante los jueces, y la parte que los jueces declaren culpable deberá pagar el doble a su prójimo.
10 »Si alguien deja un asno, un buey, una oveja, o cualquier otro animal, al cuidado de un amigo, y el animal muere, o es lastimado, o robado sin que nadie lo atestigüe,
11 el amigo hará un juramento ante el Señor de que no metió mano en los bienes del dueño. Este deberá aceptar el juramento como verdadero, y el amigo no pagará nada.
12 »Si el animal le es robado, el amigo deberá indemnizar al dueño.
13 »Si el animal es atacado por una fiera, presentará el animal muerto como testimonio, y no pagará ninguna indemnización.
14 »Si alguien pide a un amigo que le preste una bestia, y esta es lastimada, o muere, deberá pagar por ella, si su amigo estaba ausente.
15 »Si el dueño estaba presente, no pagará nada.
»Si la bestia había sido alquilada, el dueño recibirá solo el alquiler como pago.
Leyes humanitarias
16 »Si alguien seduce a una doncella aún soltera, y se acuesta con ella, deberá pagar su dote y tomarla por mujer.
17 »Si el padre se niega a entregarla, el seductor deberá de todos modos pagar en plata la dote señalada para las vírgenes.
18 »No dejarás con vida a ninguna hechicera.
19 »Cualquiera que tenga contacto sexual con un animal, será condenado a muerte.
20 »Los sacrificios son solo del Señor. El que ofrezca sacrificios a otros dioses, será condenado a muerte.
21 »No engañarás ni maltratarás al extranjero, porque también ustedes fueron extranjeros en Egipto.
22 »No afligirás a las viudas ni a los huérfanos.
23 Si llegas a afligirlos, y ellos me piden ayuda, yo atenderé su clamor.
24 Entonces se encenderá mi furor, y yo los mataré a espada, y las viudas y los huérfanos serán las mujeres y los hijos de ustedes.
25 »Si prestas dinero a alguno de los pobres de mi pueblo, que viva contigo, no te portarás con él como un prestamista ni le cobrarás intereses.
26 »Si recibes como prenda el vestido de tu prójimo, deberás devolvérselo al ponerse el sol.
27 Porque, ¿cómo podrá dormir, si eso es lo único que tiene para cubrirse? Y si él me pide ayuda, yo lo atenderé, porque soy misericordioso.
28 »No ofenderás a los jueces, ni maldecirás al príncipe de tu pueblo.
29 »No retendrás las primicias de tu cosecha ni de tu lagar.
»Me darás tu hijo primogénito.
30 »Me darás también la primera cría de tu buey y de tu oveja. Podrán quedarse con su madre siete días, pero al octavo día deberás entregármelas.
31 »Ustedes serán hombres consagrados a mí.
»No comerán la carne de animales destrozados por las fieras salvajes. Esa carne se la echarán a los perros.