Moisés apnaclha Dios
(Dt 10.1-5)1 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés: —Illana (ilalhnas) sat anit mataymong nicjaa, acno mataymong nicjaa siclhoc alhta. Pac otalhocsic mocjam lhama siyanamaclha. Olhnasojoc sat sictalhescama siclhoc alhta mataymong apquintascama lhip. 2 Ipenacsojo sat lhip secaseclha alhtoo. Ingyinamitvota sat ayitsicsic inquilhe acvisay Sinaí. Jeyota (jeyavota) sat coo. 3 Mepqui aplhalhma sat lhip. Copvanquejec lhama enlhit etyisam as inquilhe. Colapvanquejec apnatoscama nipquesic najan vayqui coltovamcoc paat nicja as inquilhe — nic nat aptomjac Dios.
4 Apquillanac nic nat (apquillalhnasquic) anit mataymong nicjaa, acno mataymong nicjaa siclhoc alhta. Moc acnim nic nat intomjac, alhtooc anco. Apquinatvoclhec nic nat ayitsicsic inquilhe acvisay Sinaí. Apsovquic nic nat anit mataymong nicjaa. Acno ilhnic nat apcanama siclho Dios. 5 Apvayventac nic nat Dios naysicsa yipjopay apquinmamcaclha Moisés. Aplhenquic nic nat Dios apvisay apanco.
6 Apyeycac nic nat. Cayjec nic nat appayvam: —¡Dios! Sicvisay coo Dios. Sicyimtalhnamo coo. Actamilaycam evalhoc coo. Siyimlaycmo najan siyapeycam coo. 7 Silasicjayo aplhamoclhojo aptovana niptamin enlhitaoc. Siyasicjayquiclho mocjam apquilsilhnanomap apanco enlhitaoc, najan apquilinmelhaycam enlhitaoc, najan apquiltemaclha apancaoc apquilmapsomcaa, ongvasicjiclhojo sat mocjam. Oyanmongsiclhac sat apquiltemaclha apquilsilhnanomap apanco. Najan apquiltemaclha apancaoc apyapmayc. Najan apquiltemaclha apancaoc apquitquic. Najan aplhamoclhojo aptovana, najan aplhamoclhojo aptovana niptamin — nic nat aptomjac Dios.
8 Apjalhec nic nat Moisés, apticlhicvocmo napaat nalhpop. Aptimec nic nat apcayo Dios.
9 Aptomjac nic nat appayvam Moisés: —¡Visqui ingac! ¡Visqui ingac! Nasoc sat ancoc seyasicjayo coo, itne sat ninlhalhma. Yitnec apquiltemaclha apancaoc acmasom as enlhitaoc. Jingilasicjiclhojo sat mocjam ningiltomja ningilinmelhaycam lhip. Jingilpalhaquis sat lhip apmolhama (ongiltimjic ningilmolhama) — nic nat aptomjac Moisés.
Alhnancoc singanamaclha actemaclha singmasma
(Dt 7.1-5)10 Aptomjac nic nat Dios apquilanya: —Quip ilanojo. Otnejic sat siyanamaclha pacto actemaclha sicmasma napatavo apyovoclhojo enlhitaoc. Colvitalhcac sat asoc simpilapquiscama, melvitay mocjam apyovoclhojo enlhitaoc as nalhpop. Cotlapsic sat lhip najan apyovoclhojo apnaymacoc, alvitalhco sat asoc simpilapquiscama nipyesicsa quellhip — nic nat aptomjac Dios. 11 Elyiplovquis sat quilhvo nac jay siyanamaclha quellhip. Olantipsic sat napatavo quellhip actomja apquilaoclha amorreos, cananeos, hititas, ferezeos, heveos najan jebuseos. 12 Noelpamejitsacpojo nasa actomja apquilaoclha actemaclha mepqui ningilnapomalhca (pacto). Cotnejic sat malha quiljanma singilmam yoclhilhma apquilvoycamlha. 13 Elnatovas sat maa apquilmalhnancamaclha acyitnaclha quilaycmasquiscama. Elnatovas sat mataymong quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. Elnatovas sat yamit (poste) quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. 14 Noeltime nasa apquilayo poc dios. Coo sicvamlha sicyimtalhnamo, mepqui poc apvisay apyimtalhnamo. 15 Noelpamejitsacpojo nasa actomja apquilaoclha actemaclha mepqui ningilnapomalhca (pacto). Elanyacpoc sat quellhip elpasmoc apquilayo quilaycmasquiscama. Najan apquilmescama asoc acmatnam macmescama quilaycmasquiscama. Noelpasmiclha nasa, noeltovaoc nasa apitic maa (macmescama quilaycmasquiscama). 16 Noelyimjapquis nasa apquitquic eltimjic apnatamcaa quilvana ayitcoc cotnaja acpayvomó lhama. Elsilhnanacpoc sat quellhip apquitquic, elpasmoc sat apnatamcaa actemaclha apquilayo quilaycmasquiscama. 17 Noelaycmasquis nasa asoc acyitsomalhca dios — nic nat aptomjac Dios.
Fiesta actemaclha acyitnama ingatic
(Ex 23.14-19Dt 16.1-17)18 Ellana sat fiesta quilpasmongam (pan) mepqui apquimpascaoc, actemaclha siyanama siclhoc nat. Eltovamcoc sat pan mepqui apquimpascaoc acvaycmo siete acnim. Niplhit piltin acmocjitmaclha (marzo - abril) apvisay Abib. Apquilyinyovquic nat quellhip as piltin yoclhilhma Egipto.
19 Otnejic sat ajanco aptiyam apmamyi quellhip apquitca (apquitquic). Otnejic sat ajanco aptiyam apmamyi quellhip aptoscama yataay, nipquesic, vayqui, actiyam amamyi inquinavo. Jelmesaoc sat quellhip. 20 Elya'monquis selmescama yataay apquitcoc, tasic nipquesic apquitcoc, apquilvita inlhojo actiyam yamelyeyjaycoc ayitcoc. Paj sat ancoc, elaa sat yamelyeyjaycoc ayitcoc. Elya'monquis selmescama asoc apquilvita inlhojo aptiyam sicaa apquinavo. Nojelyota nasa mepqui asoc selmescama (selaycaoc).
21 Eltamjam sat mataa seis acnim. Noeltamjam nasa acvisay siete acnim. Elyiplovcasojo mataa naysicsa ninganma actic najan naysicsa ningnaclhama acyilhna.
22 Ellana sat fiesta (pentecostés) ningnaclhama acyilhna siclhoc anco. Ninsovjomo siclho motajap apactic (trigo). Moc fiesta acvisay ninsovjomo ningnaclhama acyilhna (nelha).
23 Incaymalhquic jelyotac tingma apponquinomap 3 veces al año apyovoclhojo enlhitaoc. 24 Olantipsic sat cotnaja ingmoc actomja apquilaoclha apyovoclhojo. Melvotayc sat apquilminyilhma niptamin quellhip, naysicsa apquilvactama tingma apponquinomap 3 veces al año.
25 Noelpalhaquis nasa pan acyiplomo apquimpascaoc najan ema asoc acmatnam. Noelayim nasa apitic ayaymomalhca fiesta pascua acvaycmo secaseclha. 26 Moclhama acyilhna siclha apvitay, elsantimquis sat mataa tingma pac Dios. Mongvanquejec ongjanic yataay neme pac apyingmenic nimpalhaquisa yataay apquitcoc.
Aptalhescama Moisés
27 Aptomjac nic nat Dios apcanya Moisés: —Italhos sat lhip acyovoclhojo sicpayvam. Actomja ayinyemayaclha monquinatquiscama actemaclha sicmayjayoclha napato lhip najan napatavo enlhitaoc Israel — nic nat aptomjac.
28 Apnaclhec nic nat Moisés apnaclha Dios mepqui aptom najan mepqui apyam acvaycmo 40 acnim najan 40 alhtaa. Aptalhosquic nic nat Moisés mataymong nicjaa appayvam apmayjayoclha Dios Apyimtalhnamo. Moc ningiltimem 10 singanamaclha ayinyema Dios (10 mandamientos). 29 Aptajavoc nic nat Moisés, aptepa inquilhe acvinatem, acvisay Sinaí. Apsovquic nic nat 2 mataymong nicjaa mactalhescama singanamaclha. Am nic nat eyasamcoc Moisés actemaclha ayapongmatem napaat. Ayinyema siclhoc appamejitquiscama Dios. 30 Apvitac nic nat Aarón najan apnaymacoc actemaclha ayapongmatem napaat Moisés. Apquilacac nic nat siclho, am nic nat elyavectac mataa. 31 Apquilevam nic nat Moisés. Apyavectac nic nat Aarón najan apyovoclhojo mayayo apquilvanyam. Apquilpamejitsacpec nic nat Moisés. 32 Apquilyavectac nic nat apyovoclhojo enlhitaoc Israel. Apquillingac nic nat aclhamoclhojo apcanamaclha siclho Dios Apyimtalhnamo netin inquilhe Sinaí. Apquiltimnasquic nic nat Moisés apyovoclhojo enlhitaoc. 33 Apsovjoc nic nat apquiltimnascama. Yiplovcoc nic nat apcalascama napaat Moisés.
34 Aptalhningvoclhec nic nat mataa carpa apponquinomap Moisés epamejitsic Jehová Dios. Apliquic nic nat mataa apava ayalomalhca napaat napato Dios. Aptipquic nic nat mocjam, eltimnasquiclha Dios appayvam enlhitaoc Israel. 35 Yejemoc nic nat apcalasa mocjam napaat Moisés. Apsovjoc nic nat mataa aplhanma apcanamaclha Dios. Aptajavoc nic nat mocjam carpa apponquinomap Moisés.
El pacto renovado
(Dt 10.1-5)1 El Señor le dijo a Moisés:
«Pule dos tablas de piedra, como las primeras, y yo escribiré sobre esas tablas las palabras que estaban en las primeras tablas, las que hiciste pedazos.
2 Así que prepárate para mañana, y sube temprano al monte Sinaí. Preséntate ante mí en la cumbre del monte.
3 Que no suba nadie contigo, ni se asome nadie en todo el monte. Tampoco debe haber ovejas ni bueyes paciendo delante del monte.»
4 Moisés pulió dos tablas de piedra, como las primeras, y por la mañana se levantó y subió al monte Sinaí, tal y como el Señor se lo ordenó. En sus manos llevaba las dos tablas de piedra.
5 Y el Señor descendió en la nube, y estuvo allí con él, proclamando su nombre.
6 Luego el Señor pasó delante de Moisés, y proclamó:
«¡EL SEÑOR! ¡EL SEÑOR! ¡Dios misericordioso y clemente! ¡Lento para la ira, y grande en misericordia y verdad!
7 ¡Es misericordioso por mil generaciones! ¡Perdona la maldad, la rebelión y el pecado, pero de ningún modo declara inocente al malvado! ¡Castiga la maldad de los padres en los hijos y en los hijos de los hijos, hasta la tercera y cuarta generación!»
8 Con gran rapidez Moisés bajó la cabeza hacia el suelo, y adoró.
9 Luego dijo:
«Señor, si me he ganado tu favor, quédate en medio de nosotros. Este es un pueblo de dura cerviz, así que perdona nuestra maldad y nuestro pecado, ¡y recíbenos como tu pueblo!»
10 El Señor contestó:
«Mira, yo hago un pacto delante de todo tu pueblo. Voy a realizar maravillas nunca antes vistas en toda la tierra, ni en nación alguna. Todo el pueblo, en medio del cual tú estás, verá las obras tan sorprendentes que yo, el Señor, haré contigo.
Advertencia contra la idolatría de Canaán
(Dt 7.1-5)11 »Tú cumple lo que hoy te mando. Verás que voy a echar de tu presencia a los amorreos y cananeos, y a los hititas, ferezeos, jivitas y jebuseos.
12 Pero ten cuidado. No hagas alianzas con los habitantes de la tierra a la que vas a entrar, para que no te sean un tropiezo.
13 Ustedes derribarán sus altares y harán pedazos sus estatuas y sus imágenes de Asera.
14 De ninguna manera te inclinarás ante ningún otro dios, porque yo, el Señor, soy un Dios celoso. Mi nombre es “Dios celoso”.
15 Por lo tanto, no harás alianza con los habitantes de esa tierra, porque ustedes podrían prostituirse al ir en pos de sus dioses, y entonces ofrecerán sacrificios a sus dioses, y los invitarán a comer de sus sacrificios,
16 o casarán a sus hijas con tus hijos, y al prostituirse sus hijas por seguir a sus dioses, harán que también tus hijos se prostituyan al seguir a los dioses de ellas.
17 »No te harás dioses de metal fundido.
Fiestas anuales
(Ex 23.14-19Dt 16.1-17)18 »Celebrarás la fiesta de los panes sin levadura. Comerás pan sin levadura durante siete días, como te lo he ordenado, en el tiempo señalado del mes de Aviv; porque fue en ese mes de Aviv cuando saliste de Egipto.
19 »Todo primogénito me pertenece, lo mismo que toda primera cría de tu ganado, sea de vaca o de oveja, siempre y cuando sea macho.
20 A la primera cría del asno la redimirás con un cordero; pero, si no lo redimes, le romperás el cuello.
»Rescatarás a todos tus hijos primogénitos. Y nadie debe presentarse ante mí con las manos vacías.
21 »Seis días trabajarás, pero el séptimo día descansarás. Aun si debieras arar o segar, descansarás.
22 »Celebrarás también la fiesta de las semanas, la fiesta de las primicias de la siega del trigo, y la fiesta de la cosecha al terminar el año.
23 Tres veces al año se presentarán todos tus varones delante de mí, tu Señor y Dios, el Dios de Israel.
24 Porque yo arrojaré de tu presencia a las naciones, y ensancharé tu territorio, y cuando subas a presentarte ante mí, el Señor tu Dios, tres veces al año, nadie codiciará tu tierra.
25 »No ofrecerás con la sangre de mi sacrificio nada que tenga levadura. Tampoco se dejará hasta el día siguiente nada del animal sacrificado en la fiesta de la pascua.
26 »Llevarás a la casa del Señor tu Dios los primeros frutos de tu tierra.
»No guisarás el cabrito en la leche de su madre.»
Moisés y las tablas de la ley
27 El Señor le dijo a Moisés:
«Pon estas palabras por escrito, porque el pacto que he hecho contigo y con Israel tiene como base estas palabras.»
28 Y Moisés estuvo allí, con el Señor, cuarenta días y cuarenta noches. No comió pan, ni bebió agua, pero sí escribió en las tablas de piedra las palabras del pacto, es decir, los diez mandamientos.
29 Y sucedió que, cuando Moisés bajó del monte Sinaí con las dos tablas del testimonio en su mano, no sabía que, después de haber hablado con Dios, la tez de su rostro resplandecía.
30 Aarón y todos los hijos de Israel miraron a Moisés, y vieron que la piel de su rostro resplandecía, así que tuvieron miedo de acercarse a él.
31 Pero Moisés los llamó, y cuando Aarón y todos los príncipes de la congregación regresaron, Moisés les habló.
32 Después se acercaron todos los hijos de Israel, y Moisés les ordenó cumplir con todo lo que el Señor le había dicho en el monte Sinaí.
33 Y cuando Moisés terminó de hablar con ellos, se puso un velo sobre el rostro.
34 Cuando Moisés se presentaba ante el Señor para hablar con él, se quitaba el velo mientras estaba adentro, y al salir les comunicaba a los hijos de Israel lo que el Señor le había ordenado.
35 Al mirar los hijos de Israel el rostro de Moisés, veían que la piel de su rostro resplandecía; pero Moisés volvía a cubrir su rostro con un velo, hasta que entraba de nuevo a hablar con Dios.