Asoc simpilapquiscama
1 Apquiltomjac nic nat profetas apquitcoc apquilanya profeta Eliseo: —Am coyov'alhma as tingma ningnamcaclha. 2 Pac ongilyacsic sat vatsam Jordán ontingyac yamit. Moclhama apquitcoc elyatemenic lhama yamit. Ongyayincasiclhac sat tingma ingac — nic nat apquiltomjac.
Apcatingmavoc nic nat: —Noc maa — nic nat aptomjac.
3 Aptomjac nic nat lhama apquitcoc apcanya: —Pac ontimjic ninlhalhma lhip — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat profeta Eliseo: —Jey, noc maa — nic nat aptomjac.
4 Aplhalhma ilhnic nat aptomjac profeta Eliseo. Apquilvoclhec nic nat vatsam Jordán. Apquilyatemenquic nic nat yamit. 5 Innilhtinquic nic nat tava naysicsa apquinquem lhama apquitcoc. Intiyacmec nic nat nayingmin.
Apquilpalhamam nic nat apquitcoc: —¡Jay, tiyacme! Jave ajanco, sicmaycam alhta — nic nat aptomjac.
6 Aptomjac nic nat profeta Dios aplingascama apcanya: —¿Jalhco actiyamlha tava? — nic nat aptomjac.
Aplhicmosquic nic nat actiyamlha. Yejemoc nic nat apyatemena yamit ayitcoc. Apyinyovquic nic nat nayingmin actiyamlha tava. Pilapcasquic nic nat actepa tava acyitna netin yingmin.
7 Aptomjac nic nat profeta apcanya: —Ima sat tava — nic nat aptomjac.
Apmec nic nat tava apyimnanic.
Eliseo najan enlhitaoc Siria
8 Apnec nic nat apvisqui yoclhilhma Siria. Apquiltamjoc nic nat elnapacpoc enlhitaoc Israel. Apquilpamejitsacpec nic nat apvisqui singilpilhtetemo apancaoc.
Aptomjac nic nat apquilanya: —Elyilhanim sat quip aja — nic nat aptomjac.
9 Innec nic nat altimnasa amyaa apvisqui Israel.
Aptomjac nic nat profeta Eliseo apcanya: —Ingyavojo sat maa enlhitaoc co Siria. Apquilyilhanmec maa — nic nat aptomjac.
10 Apquilapajasquic nic nat apvisqui Israel singilpilhtetemo aplhenaclha profeta. Apquiltamilcasquic nic nat apvisqui ayinyema aplhanma profeta lhama natamin mocjam lhama. 11 Intamjam nic nat apvalhoc apvisqui co Siria.
Aptomjac nic nat apquilanya singilpilhtetemo: —¿Soc enlhit ningyesicsa aptomja apcanem? — nic nat aptomjac.
12 Apcatingmavoc nic nat lhama singilpilhtetemo: —Visqui, paj lhama apcanem. Apnec nipyesicsa enlhitaoc Israel profeta Eliseo. Apyasamcoc maa actemaclha lhip appayvam apyilhamacpo aptemaclha alhtaa. Eyqui maa aptomja apquiltimnascama apnaclha apvisqui Israel — nic nat aptomjac.
13 Aptomjac nic nat apvisqui apquilanya singilpilhtetemo: —Eltiyaningvomjo quellhip, elyasamcojo sat apnaclha. Ongilpilhtetic sat — nic nat aptomjac. Innec nic nat altimnasa apvisqui co Siria.
—Apnec profeta amyip Dotán — nic nat intomjac amyaa.
14 Apquilapajasquic nic nat apvisqui nolhing apcapaoc najan carros najan singilpilhtetemo appintalhnama. Apquilvocmec nic nat alhtaa. Apquilvocjingvocmec nic nat.
15 Aplhaticjac nic nat profeta apquilancam alhtooc anco. Pilapcasquic nic nat apvita enlhitaoc apvocjay tingma; najan aplhamoclhojo nolhing najan carros. Aptomjac nic nat apquilancam apcanya profeta. —Visqui, nincoo layi. ¿Jalhco sat ontemjic? — nic nat aptomjac.
16 Apcatingmavoc nic nat profeta: —Nongya nasa. Tap anco apquiltomja singmasma nincoo am elhnoc enlhitaoc singvocjay — nic nat aptomjac.
17 Apquilmalhnaquic nic nat profeta: —Dios Visqui ingac. Ilmayes sat apataoc selancam — nic nat aptomjac.
Inquilmayjeclhec nic nat apataoc ayinyema Dios. Apquilyajavoc nic nat. Pilapcasquic nic nat apvita enlhitaoc nolhing apcapaoc najan carros malha naysicsa talha. Apcanam nic nat nipyava profeta Eliseo. 18 Naysicsa apquimpocjamap nic nat aptomjac Eliseo apquilmalhna: —Dios Visqui ingac. Itnesquis sat mepqui apataoc as enlhitaoc — nic nat aptomjac.
Pilapcasquic nic nat apquiltomja mepqui apataoc cotnaja ingmoc, ayinyema apquilmalhnancama profeta.
19 Aptomjac nic nat profeta apquilanya mepqui apataoc: —Jave amay aso. Jave tingma apquilquitama quellhip. Jelyiplov coo, olhicmocsic sat quellhip enlhit apquilquitama — nic nat aptomjac.
Apnalaclhec nic nat tingma Savaria. 20 Apquilvoclhec nic nat tingma Savaria. Apquilmalhnaquic nic nat profeta: —Dios Visqui ingac. Ilmayesiclha sat apataoc as enlhitaoc — nic nat aptomjac.
Inquilmayjeclhec nic nat apataoc ayinyema Dios. Apquilyajavoc nic nat. Pilapcasquic nic nat apquilvita tingma Samaria. 21 Apvitac nic nat apvisqui enlhitaoc Israel. Aptomjac nic nat apcanya: —Visqui Eliseo, ¿pa ya ongilnapoc as enlhitaoc? — nic nat aptomjac.
22 Apcatingmavoc nic nat profeta: —Noelnajap nasa. Ayinyemaclha paj alhta elnapoc quellhip apquilmaycam yanca najan pilhpaalh. Ilmesaoc sat aptoycaoc najan yingmin apyinaycaoc. Ilapajas sat eltajojo apnaclha apvisqui apancaoc — nic nat aptomjac.
23 Apquilanesquic nic nat apvisqui acyivey aptoycaoc. Apquilapajasquic nic nat. Apquiltajaclhec nic nat apnaclha apvisqui apancaoc. Am nic nat cotalhcac mocjam quimpocjacme apquinyema yoclhilhma Siria.
Mayic ataoc tingma Samaria
24 Apcansaclhec nic nat Ben-adad, apvisqui co Siria, apyovoclhojo singilpilhtetemo, yoyam elimpocja tingma Samaria. 25 Mayic nic nat inquilnapac natingma Samaria. Invocmec nic nat ochenta monedas de plata acyanmongam ningmam yamelyeyjaycoc acmatnam apcatic. Invocmec nic nat cinco monedas de plata ningmam un litro valhaay apye (acvisay panatem yamit).
26 Aplhinquic nic nat apvisqui rey, apyiplayclha netin mataymong tingma apjalhtam.
Pilapcasquic nic nat aplinga quilvana acpayvam acyimnatem: —¡Visqui apyimtalhnamo, jepasim coo! — nic nat intomjac.
27 Apcatingmavoc nic nat apvisqui: —¿Evanqui ya opasmoc lhiya, mepqui inlhojo appasmom Dios Visqui ingac? Paj coo trigo apactic, paj coo uva ayingmenic. 28 ¿So actingya yi lhiya? — nic nat aptomjac.
Incatingmavoc nic nat quilvana: —Actemaclha anco siclhalhma as quilvana. Ayanyalhquic alhta ongvajic sictamongvoyam, yoyam ontovamcoc apjapitic mocjetic nimpasmeyquiclha as acnim nac jay. Secaseclha cajic sat ayitca, yoyam ontovamcoc apjapitic secaseclha. 29 Nimpenasquic alhta ningjanma sictamongvoyam, nintovcamquic alhta. Secaseclha eyca paj ongvitac ayitca, paj ematnac, ayinyema acposcama ayitca — nic nat intomjac.
30 Aplovquic nic nat apvisqui rey, aplinga quilvana acpayvam, apyaptec nic nat aptalhnama ayinyema aclom apvalhoc. Apvitacpec nic nat apvisqui netin mataymong tingma apjalhtam, apma apava yamquintimajac coning apcalomap. 31 Aptomjac nic nat apvisqui apyimnatesa appayvam: Ematong sat as acnim nac jay profeta Eliseo, Safat apquitca. ¡Jeyajic sat Dios, apvita inlhojo mepqui apmatnam profeta! — nic nat aptomjac apvisqui.
32 Apnec nic nat Eliseo tingma pac, apnaycamó lhama apquilvanyam mayayo. Apcapajasacpec nic nat apvisqui apcasinancama. Am nic nat evocmoc mocjam Eliseo tingma.
Aptomjac nic nat Eliseo apquilanya apquilvanyam: —Ticyovam inyap nac apvisqui rey. Apcapajasquic lhac, colhic sat acyatemena eyispoc coo. Quip elaylhojo quellhip, apvoctac sat ancoc apcasinancama, elyimnates tingma apatong, metalhningvotayc sat. Apquilimjamquic maa apvisqui rey — nic nat aptomjac.
33 Naysicsa appamejitquiscama Eliseo, apvaa apvisqui apcasinancama, aptomja apcanya: —¡Avanjec ninlingaycamco acyimtalhnama mepqui singilpasmom Dios! ¡Movanquejec olaylhic mocjam! — nic nat aptomjac apvisqui.
Eliseo hace flotar el hacha
1 Un día, algunos de los profetas le dijeron a Eliseo:
«Mira, el lugar en que vivimos contigo ya nos resulta muy estrecho.
2 Vayamos al río Jordán y tomemos cada uno de nosotros una viga de allí, y levantemos allí mismo un lugar donde podamos vivir.»
Eliseo les dijo que fueran,
3 pero uno de ellos le pidió que los acompañara. Y Eliseo aceptó.
4 Y así, se fue al Jordán con ellos, y cuando llegaron allá cortaron la madera.
5 Pero sucedió que, mientras uno de ellos derribaba un árbol, el hacha se le cayó al agua; entonces comenzó a gritar:
«¡Ay, señor, el hacha era prestada!»
6 El varón de Dios le preguntó:
«¿Y dónde cayó?»
Cuando aquel le mostró el lugar, Eliseo cortó un palo y lo echó al agua, con lo que hizo que el hacha flotara;
7 entonces le ordenó que recogiera el hacha, y aquel extendió la mano y la sacó del agua.
Eliseo y los sirios
8 El rey de Siria estaba en guerra contra Israel, así que luego de consultar a sus oficiales dijo:
«Voy a instalar mi campamento en cierto lugar.»
9 Entonces el varón de Dios mandó a decir al rey de Israel:
«Ten cuidado de no pasar por tal lugar, porque los sirios van a acampar allí.»
10 Entonces el rey de Israel envió gente al lugar señalado por el varón de Dios, y este una y otra vez advirtió al rey que debía tener cuidado.
11 El rey de Siria se molestó mucho por esto, así que llamó a sus oficiales y les dijo:
«¿No me van a decir quién de ustedes está a favor del rey de Israel?»
12 Uno de sus oficiales dijo:
«Ninguno de nosotros lo está. Lo que pasa, mi señor y rey, es que el profeta Eliseo está en Israel, y es él quien va y le cuenta al rey de Israel todo lo que Su Majestad dice, incluso en la intimidad de su alcoba.»
13 Entonces el rey ordenó:
«Pues vayan y averigüen dónde está Eliseo, para que yo mande a que lo aprehendan.»
En cuanto le dijeron que Eliseo estaba en Dotán,
14 el rey mandó allá soldados de caballería, y carros de combate, y un gran ejército, los cuales llegaron de noche y sitiaron la ciudad.
15 Al día siguiente, por la mañana, el ayudante del varón de Dios salió y se encontró con que el ejército había sitiado la ciudad con su caballería y sus carros de combate. Entonces fue a decirle a Eliseo:
«¡Ay, señor mío! ¿Y ahora qué vamos a hacer?»
16 Y Eliseo le dijo:
«No tengas miedo, que son más los que están con nosotros que los que están con ellos.»
17 Acto seguido, Eliseo oró con estas palabras:
«Señor, te ruego que abras los ojos de mi siervo, para que vea.»
El Señor abrió los ojos del criado, y este miró a su alrededor y vio que en torno a Eliseo el monte estaba lleno de gente de a caballo, y de carros de fuego.
18 Y cuando los sirios se dispusieron a atacarlo, Eliseo oró así al Señor:
«Te ruego que hieras con ceguera a estos paganos.»
Y el Señor los dejó ciegos, tal y como Eliseo se lo pidió.
19 Luego, Eliseo les dijo:
«Este no es el camino correcto, ni esta ciudad es la que buscan. Síganme, y yo los llevaré hasta el hombre que buscan.»
Y los llevó a Samaria.
20 Y cuando llegaron allá, Eliseo dijo:
«Señor, ábreles los ojos, para que puedan ver.»
El Señor les abrió los ojos, y entonces vieron que se hallaban en medio de Samaria.
21 Al verlos, el rey de Israel le preguntó a Eliseo:
«¿Debo matarlos, padre mío?»
22 Y Eliseo le dijo:
«No, no los mates. ¿Acaso matarías a quienes con tu espada y con tu arco hicieras prisioneros? Más bien, dales pan y agua, y que coman y beban, y se vayan de regreso con sus amos.»
23 Entonces el rey les ofreció un gran banquete, y en cuanto terminaron de comer y de beber, los mandó de regreso a su señor. Y nunca más volvieron a merodear en Israel bandas armadas de Siria.
Eliseo y el sitio de Samaria
24 Después de esto, sucedió que el rey Ben Adad de Siria reunió a todo su ejército para ponerle sitio a Samaria.
25 A consecuencia de aquel sitio, hubo entonces mucha hambre en Samaria, al grado de que la cabeza de un asno se vendía en ochenta piezas de plata, y un puñado de «estiércol de paloma» costaba cinco piezas de plata.
26 Una mujer, al ver que el rey de Israel pasaba cerca de la muralla, gritó:
«Rey y señor mío, ¡sálvanos!»
27 Pero el rey le contestó:
«Si el Señor no te salva, ¿cómo voy a poder salvarte yo? ¿Acaso hay trigo en los graneros, o vino en los lagares?»
28 Sin embargo, el rey añadió:
«¿Qué te pasa?»
Y ella respondió:
«Esta mujer me dijo: “¡Trae acá tu hijo! ¡Vamos a comérnoslo hoy, y mañana nos comeremos el mío!”
29 Entonces cocinamos a mi hijo, y nos lo comimos. Al día siguiente yo le dije: “¡Trae acá tu hijo! ¡Vamos a comérnoslo!” ¡Pero ella lo ha escondido!»
30 Cuando el rey oyó las palabras de aquella mujer, se rasgó las vestiduras y así pasó por la muralla; entonces el pueblo pudo ver que por dentro traía puesto un cilicio.
31 Y el rey exclamó:
«¡Que Dios me castigue, y más aún, si no le corto hoy mismo la cabeza a Eliseo hijo de Safat!»
32 Eliseo estaba sentado en su casa, en compañía de los ancianos, cuando el rey envió a él un emisario. Pero antes de que el emisario llegara, Eliseo les dijo a los ancianos:
«¿Ya vieron cómo este asesino ha mandado a un hombre a cortarme la cabeza? Fíjense bien, y cuando llegue su emisario, cierren la puerta y no lo dejen entrar. ¡Tras ese hombre se oyen los pasos de su amo!»
33 Aún estaba Eliseo hablando con los ancianos cuando llegó el emisario del rey y dijo:
«Esta calamidad es de parte del Señor. ¿Qué más puedo esperar de él?»