Apmam amyip Jeremías
1 Vocmec nic nat décimo año aptimem Sedequías apvisqui nipyesicsa co Judá. Vocmec nic nat dieciocho años aptimem apvisqui Nabucodonosor. Aptomjac nic nat Visqui ingac apcanya Jeremías, elngacsic amyaa. 2 Apquilvocjac nic nat cotnaja ingmoc co Babilonia tingma Jerusalén. Apnec nic nat profeta Jeremías nipyesicsa guardia payjoc apvisqui tingma pac. 3 Apcapajasquic nic nat Sedequías emacpoc Jeremías, ayinyema aplingascama amyaa ayinyema Dios: Eycaso appayvam ayinyema Visqui ingac: Elimpocjac sat co Babilonia, elmacpoc sat apyovoclhojo tingma Jerusalén. 4 Copvanquejec ingyinyejec apvisqui Sedequías napatavo caldeos (co Babilonia). Emacpoc sat maa, eyantamacpoc sat apnaclha apvisqui co Babilonia. 5 Eyantamacpoc sat Sedequías apmomap yoclhilhma Babilonia acvaycmo acnim apquitsepma. Noelnapap nasa quellhip, apquilyimnatem apanco cotnaja ingmoc caldeos. Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui — alhta aptomjac.
6 Aptomjac nic nat Jeremías: Eyasinaquic alhta Visqui ingac, aptomja seyanya: 7 Lhip Jeremías, evotac sat apnaclha lhip apvisay Hanameel, Salum apquitca, aptomja apyaja apquitca, lhip apyalhing. Etnejic sat ingyanic lhip, emoc sat amyip apanco acyitna tingma Anatot. Lhip apvisay apmolhama maa, apvanquic emoc as amyip — alhta aptomjac. 8 Apvoctac alhta eyalhing sicnaclha coo, acno aplhanma siclho Visqui ingac. Acnec alhta payjoc patio nipyesicsa guardia. Eltimnasquic alhta eyalhing eyinyoc sat amyip payjoc tingma Anatot, apquileyvomaclha apquilmolhama Benjamín. Evanquic omoc coo as amyip, sicvisay sicmolhama avtip as amyip. Nasoc alhta ayinyema Visqui ingac, yoyam omoc as amyip. 9-10 Acmec alhta as amyip apyamasma Hanameel. Acyinyovquic alhta diecisiete monedas de plata acyanmongam amyip. Ningiltalhosquic alhta vaycajac contrato, acyiplomo apquilvisay enlhit apquilvitaycamco. 11 Acliquic alhta anit vaycajac contratos, lhama avalhoc ayimpejic sellada, najan moc mepqui sellada. 12 Acmesquic coo as vaycajac apvisay Baruc, Nerías apquitca, Maasías aptavin, napato eyalhing Hanameel, najan napatavo apquilvitaycamco apquiltalhescama firma, najan napatavo judíos apnaycam payjoc patio nipyesicsa guardia. 13 Actomjac alhta siyanya Baruc napatavo enlhit: 14 Eycaso appayvam Dios apvisqui apyimtalhnamo nipyesicsa israelitas: Ilic sat lhip anit vaycajac, lhama sellada najan moc mepqui sellada, ingyalhimquis sat apvalhoc valhva, colhic sat actamilsa acvoncaclhojo. 15 Eycaso appayvam ayinyema Dios Visqui apyimtalhnamo nipyesicsa israelitas: Nalhit acnim elmoc sat enlhit mocjam tingma, najan amyipayc najan ayimjaclha uva — alhta actomjac coo — nic nat aptomjac profeta.
Apquilmalhnancama Jeremías
16 Acmesquic alhta vaycajac Baruc, Nerías apquitca. Acpamejitcasquic coo Visqui ingac: 17 Lhip Visqui ingac, apmopvan innac lhip elana aclhamoclhojo asoc. Lhip apmopvan ayinyema ilhnic nat apquillanay netin najan as nalhpop. 18 Lhip aptomja apcasicjayo enlhitaoc najan aptovana cotmongvoycamlha nelha. Najan aptomja apyanmongsayclha apquiltemaclha apancaoc enlhit ayinyema apquiltemaclha apquilyapmayc. Lhip Dios Visqui ingac apyimtalhnamo, acmovan innac lhip apvisay. 19 Apyimtalhnamo mataa lhip aclhanma apvalhoc, pilapcasquic mataa ningvita lhip aptomjaclha. Apvitac lhip aplhamoclhojo enlhitaoc najan apquiltemaclha apancaoc, ellhovamcoc mataa acno apquiltemaclha actamila, inlhojo eyca apquiltemaclha acmasom. 20 Lhip apquillanay nic nat asoc monquinatquiscama najan aptamjaycam simpilapquiscama yoclhilhma Egipto, najan quilhvo nac jay ningyesicsa najan nipyesicsa enlhitaoc lhalhma anco. Inlingalhquic lhip apvisay nipyesicsa enlhitaoc lhalhma anco. 21 Lhip nic nat apyinyovquiscama yoclhilhma Egipto elmeyvoc enlhitaoc Israel, acyiplomo asoc monquinatquiscama najan aptamjaycam simpilapquiscama, apquilangvocmec nic nat enlhitaoc lhalhma anco. 22 Apquilhocac nic nat israelitas as yoclhilhma, ayinyema lhip, acvisay apquimjaclha yovjan (yamyovjene) najan leche malha acyitnamaclha yingmin. Lhip nic nat aplhanma napatavo ningilyeyjamcaa, yoyam ellhovamcoc. 23 Apquiltiyaningvaac nic nat as yoclhilhma yoyam elhnam sat mataa. Am nic nat elyiplovcasac lhip appayvam, am nic nat colcac apquilvalhoc lhip apcanamaclha najan apcascamaclha. Yiplovcoc apquillingaycamco acyimtalhnama ayinyema lhip apyanmongsayclha apquiltemaclha apancaoc.
24 Apquilpenasquic cotnaja ingmoc caldeos elimpocjac tingma ingac. Jingilmoc sat cotnaja ingmoc, onticyoc sat maa, mayic sat jingilnapoc, ningmasquem sat jingilnapoc. Vocmec quilhvo nac jay aplhanmaclha lhip nano. 25 Lhip Visqui ingac, aptomja seyanya oyinyoc acyanmongam omoc sat amyip, napatavo enlhit apquilvitaycamco. Naso, cotnaja ingmoc caldeos elmoc sat tingma ingac — alhta actomjac coo — nic nat aptomjac Jeremías.
26 Aptomjac alhta Visqui ingac seyanya coo: 27 Coo nac Dios Visqui apancaoc apyovoclhojo enlhitaoc. Sicmovan innac coo, evanquic olana aclhamoclhojo asoc. 28 Actomjac coo siyanya lhip: Elimpocjac sat as tingma cotnaja ingmoc caldeos, apvisqui Nabucodonosor co Babilonia. 29 Naysicsa apquilimpocjay elvitic sat talha apyovoclhojo tingma. Elmetic sat moclhama tingma netin, payjoc apquilvatnama quellhip asoc acmasis, yoyam colhic ayaco quilaycmasquiscama Baal najan macmescama uva ayingmenic acyitnamaclha quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. Apquiltemaclha apancaoc sevenéycam coo. 30 Apquiltemaclha apancaoc israelitas najan co Judá apquillanay asoc sictanoncama coo, apquiltemaclha sevenéycam coo, apquillanay apanco quilaycmasquiscama eltimjic apquilayo. Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui apancaoc — alhta aptomjac. 31 Apquiltemaclha apancaoc as tingma, siclhoc nic nat apquillanay acvaycmo as ningvamlha nac jay, selinmelhaycam mataa, yoyam olvoc coo. Omascoscomoc sat apyovoclhojo tingma. 32 Ayinyema sevenéycam alhta mataa najan apquiltemaclha apquilmapsomcaa co Israel najan co Judá. Acno moc apquiltemaclha apquilviscaa reyes, najan poc apquilviscaa, najan sacerdotes, najan profetas, najan apyovoclhojo enlhitaoc co Judá najan co Jerusalén. 33 Apquilpaycacmec mataa, mepqui selaneyo coo. Yitne inyicje siltamescama mataa, am eyca colmac apquilvalhoc, am eljalhnoc sicpayvam. 34 Apquilpiquenaclhec quilaycmasquiscama congne tingma ajac apponquinomap, apnatovasa coo tingma ajac. 35 Apquillanac mataa altares Ben-hinom, malvatnama talha apquitquic apquilinava najan quilvanaa ayitcoc, actemaclha macmescama quilaycmasquiscama Moloc. Apquiltemaclha apancaoc co Judá. Jave ayinyema siyanamaclha coo, am colhenac mataa evalhoc actema nac jay — alhta aptomjac Visqui ingac.
Asoc yoyam colvac sat
36 Aplhenacpec as tingma apvanyam, yoyam etvasacpoc, ayinyema apquilimpocjay co Babilonia, najan mayic ataoc, najan ningmasquem ataoc. Actomjac coo sicpayvam sicvisay Dios Visqui apancaoc israelitas: 37 Ongvansiclhac sat enlhitaoc apquilhpaneycam lhalhma anco, siyilhpanquiscama coo naysicsa siclom, otajicsojoc sat enlhitaoc, elhnam sat as yoclhilhma mepqui mataa apquilnapomacpilha. 38 Otnejic sat enlhit ajancaoc, sictimem Dios Visqui apancaoc. 39 Otnesquisic sat eltimjic selayo mataa naysicsa apquileyvam, colhic sat actamilaycam apquilvalhoc najan actamilaycam apquilvalhoc aptovana. 40 Olanac sat pacto ningmiyovmalhca nipyesicsa maa: Olhenic sat mepqui sicyeycajascaoc olmeyvoc mataa enlhit ajancaoc, otnesquisic aclhanma apquilvalhoc eltimjic selayo, mejelyinyovejec sat mataa coo. 41 Copayjiclhac sat evalhoc naysicsa siyasicjayclha, olhnecsic sat as yoclhilhma, acyiplomo actamilaycam evalhoc coo — alhta aptomjac Visqui ingac.
42 Aptomjac mocjam Visqui ingac: Apquillingamcoc siclho acyimtalhnama enlhit ajancaoc, ellhovamcoc sat asoc altamila, acno siclhanma coo mepqui sicyeycajascaoc. 43 Inlhenalhquic as yoclhilhma yoyam cotvasalhcac sat, ayinyema apnatovascama caldeos cotnaja ingmoc, cotniclhac sat yoclhilhma actamopeycaoc, mepqui enlhit, najan mepqui apnatoscama aleyvam. Nanoc sat elmoc sat mocjam amyip, yoyam elcaoc. 44 Colmalhcac sat mocjam amyipayc, acyiplomo contratos acnatalhesomalhca, najan sello najan firma enlhit apquilvitaycamco. Colmalhcac sat amyip apquileyvomaclha apquilmolhama Benjamín, najan nipyava tingma Jerusalén, najan tingma apquilvanyam co Judá, najan netin inquilhe, najan amyip acvanyam, najan tingma apquilvanyam yoclhilhma Néguev nipiyam. Ongvasicjiclhojoc sat mocjam enlhit ajancaoc. Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui apancaoc — alhta aptomjac.
Jeremías compra el terreno de Janamel
1 La palabra del Señor vino a Jeremías en el año décimo de Sedequías rey de Judá, que fue el año decimoctavo de Nabucodonosor.
2 El ejército del rey de Babilonia tenía entonces sitiada a Jerusalén, y el profeta Jeremías estaba preso en el patio de la cárcel que estaba en el palacio del rey de Judá.
3 Sedequías rey de Judá lo había encarcelado porque cuestionaba lo que Jeremías había profetizado, y que era lo siguiente:
«Así ha dicho el Señor: “Voy a entregar esta ciudad en manos del rey de Babilonia, y este la conquistará.
4 Sedequías rey de Judá no podrá escapar de las manos de los caldeos. Más bien, será entregado en manos del rey de Babilonia, y tendrá que enfrentarse a él cara a cara.
5 Además, Sedequías será llevado cautivo a Babilonia, y allá se quedará hasta que yo lo visite. Y si ustedes les declaran la guerra a los caldeos, no les irá bien.”»
—Palabra del Señor.
6 La palabra del Señor vino a mí, y me dijo:
7 «Jeremías, toma en cuenta que Janamel, el hijo de tu tío Salún vendrá a verte, y te pedirá que le compres el terreno que tiene en Anatot, pues tú tienes sobre él derecho de comprar.»
8 En efecto, y conforme a la palabra del Señor, mi primo Janamel fue a verme al patio de la cárcel, y me dijo:
«Cómprame el terreno que tengo en Anatot, en tierra de Benjamín, pues tú tienes derecho de compra sobre él, así que a ti te corresponde rescatarlo. Cómpralo para ti.»
Con esto reconocí que esta era palabra del Señor,
9 y compré el terreno de mi primo Janamel, el cual estaba en Anatot, y le pagué por él diecisiete monedas de plata.
10 Preparé la carta de compraventa y la sellé, la certifiqué en presencia de testigos, y le pesé el dinero.
11 Una vez sellada la carta de compraventa, conforme al derecho y la costumbre, la tomé junto con la copia abierta,
12 y se la di a Baruc hijo de Nerías, hijo de Maseías, en presencia de mi primo Janamel y de los testigos que la habían suscrito, así como de todos los judíos que estaban en el patio de la cárcel.
13 También en presencia de ellos le di a Baruc las siguientes instrucciones:
14 «Así ha dicho el Señor de los ejércitos y Dios de Israel: “Toma estas cartas, es decir, la carta de compraventa sellada, y la copia abierta, y ponlas en una vasija de barro, para que se conserven durante mucho tiempo.
15 Porque el Señor de los ejércitos y Dios de Israel ha dicho que en este país todavía se comprarán casas, terrenos y viñas.”»
16 Después de darle a Baruc hijo de Nerías la carta de compraventa, oré al Señor. Le dije:
17 «¡Señor, Señor! Tú, con tu gran poder y con tu brazo extendido, hiciste el cielo y la tierra. No hay para ti nada que sea difícil.
18 Tú muestras tu misericordia a miles de gente, y castigas la maldad de los padres en sus hijos. Dios grande y poderoso, tu nombre es Señor de los ejércitos.
19 Tus planes son impresionantes, tus hechos son portentosos; siempre estás atento a los actos del género humano, y a cada uno de nosotros nos das lo que merecemos, según lo que cada uno haya hecho.
20 Tú hiciste señales y portentos en tierra de Egipto, y hasta este día sigues haciéndolos en Israel; te has ganado el reconocimiento de toda la humanidad, como puede verse el día de hoy.
21 Con señales y portentos, con mano fuerte y brazo extendido, e infundiendo gran terror, sacaste de Egipto a tu pueblo Israel
22 y le diste esta tierra, la cual fluye leche y miel, tierra que habías jurado a sus padres que se la darías,
23 y ellos entraron en ella y disfrutaron de ella. Pero no atendieron tu voz, ni siguieron tu ley. No hicieron nada de lo que les mandaste hacer, y por eso les has enviado todo este mal.
24 »¡Mira! La ciudad va a ser entregada en manos de los caldeos, que pelean contra ella y que con arietes la atacan para tomarla. Por causa de la espada, del hambre y de la peste ha venido a suceder lo que dijiste que sucedería, ¡y ya lo estás viendo!
25 »¡Señor, Señor! ¿Cómo pudiste decirme que compre para mí el terreno, y que lo pague ante testigos, si la ciudad va a caer en manos de los caldeos?»
26 Y la palabra del Señor vino a mí, y me dijo:
27 «Jeremías, yo soy el Señor, el Dios de toda la humanidad. ¿Acaso hay algo que me sea difícil?
28 Yo, el Señor, declaro que voy a entregar esta ciudad en manos de los caldeos, y que Nabucodonosor rey de Babilonia la tomará.
29 Los caldeos que atacan esta ciudad vendrán y le prenderán fuego. La quemarán junto con las casas sobre cuyas azoteas provocaron mi ira al ofrecer incienso a Baal y derramar libaciones a dioses ajenos.
30 Desde su juventud, los hijos de Israel y los hijos de Judá solo han hecho lo malo delante de mis ojos. Los hijos de Israel no han hecho más que provocarme a ira con las obras de sus manos.
—Palabra del Señor.
31 »Desde el día en que esta ciudad fue edificada, y hasta el día de hoy, lo único que ha hecho es provocar mi enojo y mi furor. Por eso la borraré de mi presencia,
32 por toda la maldad que, para hacerme enojar, han cometido los hijos de Israel y de Judá, junto con sus reyes, príncipes, sacerdotes, profetas, varones de Judá y habitantes de Jerusalén.
33 Me dieron la espalda y no la cara; no quisieron escuchar ni recibir corrección, aun cuando una y otra vez les enseñaba.
34 Al contrario, contaminaron la casa en donde se invoca mi nombre, al poner allí sus ídolos repugnantes;
35 para hacer pecar a Judá edificaron lugares altos en honor de Baal, los cuales aún están en el valle de Ben Jinón, y en honor a Moloc hicieron pasar por el fuego a sus hijos y sus hijas, un hecho repugnante que nunca les mandé hacer, ni me pasó por la mente que harían.»
36 Por todo eso, ahora el Señor y Dios de Israel dice a esta ciudad, acerca de la cual ustedes dicen que, por causa de la espada, el hambre y la peste, va a caer en manos del rey de Babilonia:
37 «Voy a reunirlos de todos los países por los que, en mi furor y gran indignación, los esparcí, y los haré volver a este lugar para que vivan tranquilos.
38 Ellos serán mi pueblo, y yo seré su Dios.
39 Yo les daré un solo corazón y un solo camino, para que me teman perpetuamente, para bien de ellos y de sus hijos.
40 Haré con ellos un pacto eterno, y nunca dejaré de hacerles bien. Pondré mi temor en su corazón, para que no se aparten de mí,
41 y en verdad me regocijaré de hacerles bien. Con todo mi corazón y con toda mi alma los plantaré en esta tierra.»
42 Así ha dicho el Señor:
«Así como descargué todo este gran mal sobre este pueblo, así también derramaré sobre ellos todo el bien que les he prometido.
43 Y aunque al hablar de esta tierra ustedes dicen que está desierta, y sin gente ni animales, y que caerá en manos de los caldeos, yo les digo que volverán a poseerla.
44 En el territorio de Benjamín y en los contornos de Jerusalén volverán a comprarse terrenos por dinero, y se harán las escrituras y se sellarán en presencia de testigos. Y esto mismo se hará en las ciudades de Judá, y en las ciudades de las montañas, de la Sefela y del Néguev; porque yo haré volver a sus cautivos.»
—Palabra del Señor.