Apyascama Pablo yoclhilhma Macedonia najan yoclhilhma Grecia
1 Lhama alhta acsovjalhco acyinamam olhma. Yejemoc alhta apquilevamcaa Pablo enlhit melyasquiyam tasic amyaa, yoyam elpamejitsacpojo (Apquilyimnatescasquic alhta almam apquilvalhoc). Yejemoc alhta appayvasamco enlhitaoc. Aplhinquic alhta. Apmiyaclhec alhta yoclhilhma Macedonia. 2 Maycaa alhta aptomjac aplhamoclhojo tingma apmiyaclhilha. Apquilyimnatescasquic alhta almam apquilvalhoc apquilyalhinga. (Apquilpamejitsacpec alhta mataa apquilyalhinga). Apvoclhec alhta yoclhilhma Grecia. 3 Apnacmec alhta apnatqui piltin maa. Apquiltamjoc alhta ingyinamtic barco, yoyam eyacsic yoclhilhma Siria. Aplingac alhta amyaa, yoyam elyilhanimsic co Judea. Yejemoc alhta aclhena apvalhoc etajojo niptamin amay yoclhilhma Macedonia. 4 Apquillhalhmaa alhta apquiltomja Sópater co Berea. Najan poc Aristarco najan Segundo co Tesalónica. Najan poc Gayo najan Timoteo co Derbe. Najan poc Tíquico najan Trófimo co Asia. 5 Apquillhinquic alhta apquilmamyi ingilyalhinga. Ingilalhvocmec alhta tingma Troas. 6 Niptamin caya quilpasmongam mepqui apquimpascaoc ningilantepa tingma Filipos. Ningilquinamtec alhta barco. Cinco acnim alhta ningillhingam. Ningilvoclhoc alhta tingma Troas. Ningiltajanyeclhec alhta ingilyalhinga. Ninnaclhec alhta maa siete acnim.
Pablo aptimem maycaa tingma Troas
7 Domingo alhta intomjac. Apcaneyclhec alhta enlhit melyasquiyam tasic amyaa, yoyam elyaptic quilpasmongam. Apquillhicmosquic alhta Pablo. Inlhenquic alhta apvalhoc, yoyam ingyimpeclha secaseclha sat. Acvoncaclho alhta apquiltimnaycam acvocmo alhtaa aysicso. 8 Inlhamoc alhta calevascama tingma netin apcaneyclhilha. 9 Ajolhec alhta apquiltimnaycam Pablo. Apnacmec alhta netin atong ayitcoc lhama enlhit apquitcoc (apyimnanic) apvisay Eutico. Tiyin alhta incajac. Aptiyanvocmec alhta apquitcoc. Pilapcasquic alhta aptiyacmo nalhpop. Nitnoc alhta tingma apquinyectamlha aptiyacmo. Apquilyoctac alhta apquitsepaclha. 10 Aptipquic alhta Pablo. Apyajapquic alhta apyitnaclha. Appatjitquic alhta. Aptomjac alhta apquilanya:
—Noncavojo nasa apnenyaoc quellhip. Cayjec mocjam apnenyic —alhta aptomjac.
11 Yejemoc alhta aptajavo Pablo tingma netin. Apyaptec alhta quilpasmongam. Aptovcamquic alhta apquilpasmeyquiclha. Ajolhec alhta apquilpamejitquiscama Pablo acvocmo ayitsaca. Yejemoc alhta aplhinga. 12 Apquilyantamaclhec alhta enlhit apquitcoc tingma pac. Apjalhnancoc alhta aptomjaclha. Payjeclhec alhta apquilvalhoc aplhamoclhojo.
Aptiyapma Pablo tingma Troas apyascama tingma Mileto
13 Ningilquinamtec alhta barco. Nalhpop alhta apyasac Pablo aptomjaclha alhta aplhanma. Ningilmiyaclhec alhta barco tingma Asón, yoyam ontimiclha ninlhalhma Pablo. 14 Lhama alhta nintajanyaa Pablo tingma Asón. Apquinamtec alhta najan barco. Ningilmiyaclhec alhta tingma Mitilene. 15 Ningilquimpaclhec alhta mocjam. Moc acnim alhta ningilyeycajangveclho acyayem inquilhe acvisay Quío. Moc acnim alhta intomjac ningilvoclho tingma Samos (nicja yingmin). Ninnaclhec alhta tingma Trogilio. Moc acnim alhta intomjac ningilvoclho tingma Mileto. 16 Inlhenquic alhta apvalhoc Pablo, yoyam eyeycaja tingma Efeso. Coyacmoc alhta elhic mocjam yoclhilhma Asia. Appecjasquic alhta, yoyam evoclha tingma Jerusalén. Apquiltamjoc alhta ingyajojo evoclhac Pentecostés.
Apquilpamejitsomap Pablo najan apquilanma apmamyi co Efeso
17 Ningilvoclhec alhta tingma Mileto. Yejemoc alhta apcapajasa appayvam Pablo tingma Efeso. Apquilanyam alhta apquilimja apmamyi Jesucristo apmolhama. 18 Lhama alhta apquilvactamo. Aptomjac alhta apquilanya:
—Apquilyasamco inyicje quellhip sicvoya siclhoc anco yoclhilhma Asia. Apquilyasamcoc sictemaclha alhta mataa nipyesicsa quellhip. 19 Am alhta ongvajalhco mataa silanamcaa Visqui ingac. Avanjec alhta acyitnocjayo evalhoc naysicsa silancam. Aclingamcoc alhta mataa setvascama seyilhanimquisa mataa judíos. 20 Am ongvayacmoc lhama asoc altamila siltimnascama quellhip. Allhicmosquic mataa quellhip napatavo apnaymacoc najan congne tingma apancaoc quellhip. 21 Altimnasquic alhta mataa judíos najan metnaja judíos. Actomjac alhta mataa silanya: “Elyanmonquis apquilvalhoc napato Dios Ingyapam. Noelyasquim nasa Jesucristo Visqui ingac.” 22 Quilhvoc altamjoc omyaclhac tingma Jerusalén siyanem Espíritu Santo. Am oyasamcoc asoc, yoyam cotnejic sicvaclhilha. 23 Eyascasamcoc mataa Espíritu Santo moclhama tingma sicvamlha mataa. Eyascasamcoc yoyam omalhca coo, yoyam elascacsic eyimpejic. 24 Am colhenam mataa evalhoc, yoyam otnejic sicyimnatem. Altamjo inyicje mataa osavojo sictamjaycam seyanem olana Visqui ingac Jesús. Apquiltamjoc mataa olngacsic tasic amyaa aclhenomalhca Dios Ingyapam singaycaoc.
25 “Quip elaylhojo quellhip. Altimnasquic alhta mataa nipyesicsa quellhip amyaa Dios apquilnancascama. Mejelviticlhejec sat mocjam quellhip. 26 Altamjoc coo oltimnacsic quellhip acnim nac jay. Am cotnajam mataa evalhoc naysicsa apquilsilhnanomap quellhip najan napato Dios Ingyapam. 27 Am ongvayacmoc lhama asoc siltimnascama quellhip. Altimnasquic alhta mataa actomja apmayjayoclha Dios Ingyapam. 28 Eltamilsacpojo apanco quellhip. Eltamilquis sat najan apquilanacpo Jesucristo apmolhama, malha quilancam nipquesic apquiltamilquiscama apnatoscama. Quellhip apquiltomja apquilimja apmamyi ayinyema Espíritu Santo yoyam eltamilsic Jesucristo apmolhama. Apyanmoncasquic alhta em pac Jesús apmolhama. 29 Acyasamcoc coo lha. Acvoncapaclhec sat ancoc coo, elvac sat poc. Elnatovacsic sat Jesucristo apmolhama, malha asoc navjac aclom ayilhpanquiscama nipquesic. 30 Elyimtalhnesacpoc sat apanco napocja nipyesicsa quellhip, yoyam elyitnocjacsic amyaa actomja nasoc anco. Apquililtamjoc elvatesquisamcoc enlhit melyasquiyam tasic amyaa, yoyam elyiplovjoc actemaclha apquilyinimquiscama. 31 Elavojo anco quellhip. Noncolvonquim nasa actemaclha silpamejitquiscama alhta quellhip. Alinlhanacmec alhta acvaycmo tres años silpamejitquiscama moclhama quellhip acnim anco najan alhtaa. Inyitnocjavoc mataa evalhoc.
32 “Quellhip elyalhinga. Quilhvoc altamjoc eltamilsic quellhip Dios Ingyapam najan appayvam singmescama. Yitnec apmopvan, yoyam elyimnaticsojo apquilvalhoc quellhip. Apvanquic najan elpalhatesic quellhip nipyesicsa enlhit apquilponquinomap. 33 Am alhta ongvanayc jelmesic solyayem (oro najan plata) najan apava. 34 Apquilyasamcoc quellhip. Emeoc ajancoc alhta sictamjaycam sictingyey asoc alaymomalhca coo najan sictingyascama sellhalhmaa. 35 Aclhicmosquic coo mataa quellhip, yoyam eltimjic apquiltamjaycam, yoyam najan elpasmoc enlhit mepqui apquilnatam (melyimnatem). Inlhenquic alhta mataa evalhoc actemaclha appayvam Visqui ingac Jesús: “Inyangvocmec acpayjayclha ingvalhoc ningmescama asoc, colhnoc ningillhoy asoc” —alhta aptomjac Pablo.
36 Lhama alhta apsovja apquiltimnaycam Pablo. Apquilticlhiquic alhta aptapnaoc Pablo apquilmalhna najan aplhamoclhojo enlhitaoc. 37 Apyapcalhquic alhta aplhamoclhojo. Apquilpatjitquic alhta Pablo apquilpitsisa. 38 Ayinyemaclha inyitnocjavoc alhta apquilvalhoc apquillinga appayvam, yoyam melviticlha mocjam. Apquilyiplaclhec alhta acyitnaclha barco.
Viaje de Pablo a Macedonia y a Grecia
1 Una vez que se calmó el alboroto, Pablo llamó a los discípulos y, luego de animarlos y abrazarlos, se despidió de ellos y se fue a Macedonia.
2 Después de recorrer aquellas regiones y de animar a los hermanos con largos discursos, se dirigió a Grecia,
3 donde estuvo tres meses. Pero como los judíos le tendieron una emboscada cuando él estaba por embarcarse rumbo a Siria, decidió regresar por Macedonia.
4 Lo acompañaron Sópater de Berea, Aristarco y Segundo, de Tesalónica; Gayo, de Derbe; Timoteo, y Tíquico y Trófimo, de Asia.
5 Pero ellos se adelantaron y nos esperaron en Troas.
6 Nosotros salimos de Filipos en barco, después de la fiesta de los panes sin levadura, y cinco días después nos reunimos con ellos en Troas. Allí nos quedamos siete días.
Visita de despedida de Pablo en Troas
7 El primer día de la semana los discípulos se reunieron para partir el pan, y Pablo estuvo enseñándoles. Pero como tenía que salir al día siguiente, alargó su discurso hasta la medianoche.
8 En el aposento alto donde se habían reunido había muchas lámparas.
9 Un joven que se llamaba Eutico estaba sentado en la ventana del tercer piso. Como Pablo se extendió demasiado en su predicación, a Eutico lo venció el sueño y se cayó, así que cuando lo levantaron estaba muerto.
10 Entonces Pablo bajó y se echó sobre él, lo abrazó y dijo: «No se alarmen. Está vivo.»
11 Después volvió a subir, y partió el pan y comió; luego siguió hablando hasta que amaneció, y entonces se fue.
12 Para consuelo de todos, al joven se lo llevaron vivo.
Viaje de Troas a Mileto
13 Nosotros nos embarcamos antes, y navegamos hasta Asón, donde teníamos que recoger a Pablo, pues él había decidido ir allá por tierra.
14 Cuando se reunió con nosotros en Asón, subió a bordo y nos fuimos a Mitilene.
15 Partimos de allí, y al día siguiente estábamos frente a Quío. Al otro día tocamos puerto en Samos, y un día después llegamos a Mileto.
16 Pablo se apresuraba porque, de ser posible, quería estar en Jerusalén el día de Pentecostés, así que había decidido pasar de largo a Éfeso y no detenerse en Asia.
Discurso de despedida de Pablo en Mileto
17 Desde Mileto Pablo envió un mensaje a los ancianos de la iglesia de Éfeso, para que se reunieran con él.
18 Cuando los ancianos llegaron, les dijo:
«Ustedes saben cómo me he comportado todo el tiempo, desde el primer día que entré en Asia.
19 Saben que he servido al Señor con toda humildad y con muchas lágrimas, y que he sido puesto a prueba por las intrigas de los judíos.
20 También saben que no me he negado a serles útil, y que en público y en las casas he anunciado y enseñado
21 a los judíos y a los no judíos que deben volverse a Dios, y tener fe en nuestro Señor Jesucristo.
22 Ahora voy a Jerusalén, llevado por el Espíritu, pero no sé lo que allá me espera,
23 a no ser lo que el Espíritu Santo me ha confirmado en todas las ciudades, de que me esperan cárceles y tribulaciones.
24 Pero eso a mí no me preocupa, pues no considero mi vida de mucho valor, con tal de que pueda terminar con gozo mi carrera y el ministerio que el Señor Jesús me encomendó, de hablar del evangelio y de la gracia de Dios.
25 Yo sé que no me volverá a ver ninguno de ustedes, entre quienes he estado proclamando el reino de Dios;
26 por lo tanto, puedo asegurarles que estoy limpio de la sangre de todos,
27 pues no me he negado a anunciarles el plan de Dios.
28 Yo les ruego que piensen en ustedes mismos, y que velen por el rebaño sobre el cual el Espíritu Santo los ha puesto como obispos, para que cuiden de la iglesia del Señor, que él ganó por su propia sangre.
29 Yo sé bien que después de mi partida vendrán lobos rapaces, que no perdonarán al rebaño.
30 Aun entre ustedes mismos, algunos se levantarán y con sus mentiras arrastrarán tras de sí a los discípulos.
31 Por lo tanto, manténganse atentos y recuerden que noche y día, durante tres años, con lágrimas en los ojos siempre he aconsejado a cada uno de ustedes.
32 Ahora los encomiendo a Dios y a su palabra de bondad, la cual puede edificarlos y darles la herencia prometida con todos los que han sido santificados.
33 Nunca he codiciado la plata ni el oro ni el vestido de nadie.
34 Bien saben ustedes que mis manos me han servido para ganar lo que nos faltaba a mí y a los que están conmigo.
35 Siempre les enseñé, y ustedes lo aprendieron, que a los necesitados se les ayuda trabajando como he trabajado yo, y recordando las palabras del Señor Jesús, que dijo: “Hay más bendición en dar que en recibir.”»
36 Dicho esto, Pablo se puso de rodillas y oró con ellos.
37 Todos comenzaron a llorar y, echándose al cuello de Pablo, lo besaron,
38 pues les dolió mucho el que dijera que no lo volverían a ver. Después de eso, lo acompañaron hasta el barco.