Apquilhpaneycam enlhitaoc Israel
(2~Cr 10.1—11.4)
1 Tingma Siquem nic nat apyasac Roboam. Apcaneclhec nic nat maa enlhitaoc Israel yoyam eltimesquisic apvisqui Roboam. 2 Aplingac nic nat amyaa Jeroboam, Nabat apquitca. Apyinyovquic nic nat mocjam yoclhilhma Egipto yoyam etajiclha. Ayinyema apquinyem nic nat siclho apcay apvisqui Salomón. 3 Innec nic nat altimnasquiclho Jeroboam. Apvoctac nic nat Jeroboam apcaneyquiclhilha enlhitaoc Israel.
Apquiltomjac nic nat apquilanya apvisqui Roboam: 4 —Ingilajaclhec alhta mataa acyimtalhnama lhip apyap ninga Salomón. Itnescasiclha sat ayilhyevay ningiltamjaycam, malha alhta ningilpatam acyimtalhnama. Ongiltimjic sat lhip apquilancam — nic nat apquiltomjac.
5 Apcatingmavoc nic nat apvisqui Roboam: —Eltajiclha siclho. Elvota sat mocjam acvocmo natqui acnim — nic nat aptomjac.
Apquiltajaclhec nic nat enlhitaoc.
6 Apcansaclhec nic nat apvisqui Roboam apquilayo apquilpamejitsomap alhta mengyitsepmaclha apyap ninga Salomón. Aptomjac alhta apquilanya: —¿Jalhco laa apquiltomja quellhip yoyam ongvatingmojo enlhitaoc? — nic nat aptomjac.
7 Apquilatingmavoc nic nat enlhit apquilpamejitsomap: —Ilyejiclhojo sat lhip apquiltamjoclha enlhitaoc. Itamilsojo sat mataa appayvam napatavo. Eltimjic sat mataa apquilancam as enlhitaoc — nic nat apquiltomjac.
8 Am nic nat ingyajalhnoc peyim apyipacyic. Apcansaclhec nic nat quilyimnanic aptomja apquictingaycamco lhama yoyam elpamejitsacpoc. Apquilancam nic nat apquiltomjac quilyimnanic.
9 Aptomjac nic nat apvisqui apquilanya: —¿Jalhco laa apquiltomja quellhip ongvatingmojo enlhitaoc? Aclingac alhta apquilpayvam: Ingilajaclhec alhta mataa acyimtalhnama lhip apyeyjamcaa. Itnescasiclha sat ayilhyevay ningiltamjaycam, malha alhta ningilpatam acyimtalhnama — alhta apquiltomjac selanya — nic nat aptomjac apvisqui.
10 Apquilatingmavoc nic nat quilyimnanic aptomja apquictingaycamco lhama: —Ingyatingmojo sat lhip as enlhitaoc ayinyema apquilpayvam: Itnescasiclha sat ayilhyevay ningiltamjaycam, malha ningilpatam acyimtalhnama. Itne sat lhip elanic: Oyimtalhnicsojoc sat tap apquiltamjaycam quellhip, colhoyc sat aptemaclha apyimtalhnescama tata ninga Salomón. 11 Quip elaylhojo. Apquilajaclhec alhta mataa acyimtalhnama coo tata ninga. Oyimtalhnicsojoc sat tap apquiltamjaycam quellhip. Apquillingamcoc alhta quellhip quilyicpilhquitma tata ninga. Ellingamcojoc sat silyicpilhqueteycaoc quellhip, malha yitaja singmoctay sat cotnejic — sat itne elanic — nic nat apquiltomjac.
12 Invocmec nic nat natqui acnim. Apcansaclhec nic nat Jeroboam aplhamoclhojo enlhitaoc. Apquilmiyalhec nic nat apnaclha apvisqui Roboam. Eycaso actemaclha ilhnic nat apcanama sichlo: Elvota sat mocjam acvocmo natqui acnim — nic nat aptomjac.
13 Cayjec nic nat appayvam apvisqui apquilanya enlhitaoc. Am nic nat ingyasicjac apvisqui apquilpayvam apquilvanyam.
14 Apyiplovcasquic nic nat actemaclha apquilpayvam quilyimnanic. Aptomjac nic nat apquilanya enlhitaoc: —Apquilajaclhec alhta mataa acyimtalhnama coo tata ninga. Oyimtalhnicsojoc sat tap apquiltamjaycam quellhip. Apquillingamcoc alhta quellhip quilyicpilhquitma sicyeyjamcaa. Ellingamcoc sat silyicpilhquitma quellhip, malha yitaja singmoctay sat cotnejic — nic nat aptomjac apvisqui.
15 Am nic nat ingyajalhnoc apvisqui enlhitaoc apquilpayvam. Eycaso ayinyema ilhnic nat Dios, yoyam esovjongvomoc actemaclha aplhenacpo siclhoc nic nat napato profeta Ahías co Silo.
16 Apquillingac nic nat aplhamoclhojo enlhitaoc actemaclha melyajayquiclho apvisqui. Apquiltomjac nic nat enlhitaoc apquilanya:
Am ongiltamjoc lhip ontimjic visqui ingac David aptavin niptamin.
Ellanac sat David aptovana apquiltamjoclha ellana.
¡Quellhip enlhitaoc Israel, eltajiclha! — nic nat apquiltomjac enlhitaoc.
Apquiltajaclhec nic nat aplhamoclhojo enlhitaoc Israel. 17 Aptimec nic nat apvisqui Roboam nipyesicsa enlhitaoc apquilvamlha Judá apquilmolhama, apnaycam tingma apquilvanyam. 18 Yatapvisqui nic nat Adoram. Apcapajasacpec nic nat nipyesicsa enlhitaoc. Apvisqui Roboam nic nat apcapajascama. Apquillovquic nic nat enlhitaoc co nilhqueyja. Apquilyicnac nic nat mataymong. Apquitsepquic nic nat Adoram. Yejemoc nic nat apquinamta carro pac apvisqui Roboam. Tingma Jerusalén nic nat apyasac apquinyaja. 19 Inmasquec nic nat enlhitaoc Israel apquilvisay David apmolhama niptamin, acvocmo acnim actalhesomalhca as amyaa. (Apquiltingyac nic nat poc apvisqui.)
20 Inlingalhquic nic nat amyaa yamasma Egipto Jeroboam, etajiclhac nipyesicsa enlhitaoc Israel. Innec nic nat altimnasquiclha. Apvoclhec nic nat apcaneyquiclhilha. Innec nic nat actimesa apvisqui nipyesicsa enlhitaoc Israel. Apquilvamlha Judá apmolhama apquiltomja ilhnic nat David apmolhama niptamin. 21 Apmiyaclhec nic nat apvisqui Roboam tingma Jerusalén. Apcansaclhec nic nat aplhamoclhojo Judá apmolhama najan Benjamín apmolhama. Ciento ochenta mil enlhitaoc acma apquilmaycam aptomja apquilyacyescama. Apquiltamjoc nic nat elnapacpoc enlhitaoc apnaycam nilhqueyja. Apquiltamjoc nic nat etniclha apvisqui apyimtalhnamo apvisay Salomón apquitca niptamin.
22 Aplingac nic nat Dios appayvam profeta Semaías aptomja Dios aplingascama: 23 —Ipamejitquis sat lhip Salomón apquitca Roboam aptomja apvisqui nipyesicsa enlhitaoc Judá. Ipamejitquis sat enlhitaoc Judá apmolhama najan Benjamín apmolhama najan poc enlhitaoc. 24 Itne sat lhip elanic: Eycaso apcanama siclho Dios: Noelnapap nasa enlhitaoc Israel apquiltomja apquiltemolhama quellhip. Eltajiclha sat quellhip. Coo ayinyema sictimesquiscama as asoc, — sat itne — nic nat intomjac appayvam.
Apquiljalhnoc nic nat enlhitaoc Dios appayvam. Apquiltajaclhec nic nat. Apquilyajaclhoc nic nat apcanama siclho Dios.
Meyascalhma apvisqui Jeroboam
25 Apyaveclhec nic nat apvisqui Jeroboam tingma apvanyam apvisay Siquem. Apquillanac nic nat as tingma netin inquilhe acvisay Efraín. Apnacmec nic nat maa. Natamin apyaveclhec nic nat mocjam tingma apvisay Penuel. 26 Inlhenquic nic nat apvalhoc apvisqui Jeroboam: —Opalhacasiclhac sat mocjam enlhitaoc Israel apquilhpanma enlhitaoc Judá. Lhama sat eltimiclha David apmolhama niptamin. 27 Incacoc enquenyic elmiyaclhac sat enlhitaoc tingma Jerusalén. Elsaclhac sat asoc macmescama Dios tingma apponquinomap. Eltimiclhac sat mocjam apvisqui apancaoc Roboam, Judá apmolhama. Jelajic sat coo. Elvajaniclhojoc sat apvisqui apancaoc Roboam, Judá apmolhama — nic nat intomjac apvalhoc.
28 Eycaso ilhnic nat aclhanma apvalhoc apvisqui Jeroboam. Apcanayquic nic nat colhic allana anit vayqui inquilinava ayitcoc quilaycmasquiscama asoc alyinmom oro.
Aptomjac nic nat apvisqui apquilanya enlhitaoc: —Vamlha sat ongiltimjic ningilyascama tingma Jerusalén. Quellhip enlhitaoc Israel: Quip elanojo vayqui ayitcoc quilaycmasquiscama actomja visqui ingac. Actomja alhta singilyinyovquiscama yoclhilhma Egipto — nic nat aptomjac apvisqui.
29 Appiquinquic nic nat lhama quilaycmasquiscama tingma Betel. Moc nic nat appiquenac tingma Dan, yoyam elpayicsojo mataa enlhitaoc.
30 Eycaso ayinyema ilhnic nat apquilsilhnanomap apancaoc enlhitaoc. Apquilpeyvoc nic nat apquilpatmaoclha quilaycmasquiscama tingma Dan. 31 Apquillanac nic nat apvisqui tingma netin inquilhe. Tingma apponquinomap acyitnaclha quilaycmasquiscama. Innec nic nat alyacyasa sacerdotes tingma netin inquilhe. Tingma apponquinomap acyitnaclha quilaycmasquiscama. Jave ilhnic nat Leví apmolhama sacerdotes apquiltamilquiscama quilaycmasquiscama. 32 Apquiltimec nic nat fiesta apvisqui Jeroboam acvocmo 15 acnim apvisay octavo piltin. Apnasoc nic nat moc apvamlha fiesta nipyesicsa enlhitaoc Judá apmolhama. Eycaso ilhnic nat Betel acyitnaclha quilaycmasquiscama aptomja apquillanay apanco. Apquilsantac nic nat asoc actemaclha apquilmescama quilaycmasquiscama. Apcanayquic nic nat apvisqui eltamilsic sacerdotes malyacyescama tingma quilaycmasquiscama apquillanomap netin inquilhe tingma Betel. 33 Apsaclhec nic nat apmescama apvisqui tingma Betel acyitnaclha quilaycmasquiscama. Apquillanay apanco ilhnic nat apquilvatnamaclha. Invocmec nic nat quince acnim apvisay octavo piltin. Apquilpasmec nic nat fiesta enlhitaoc Israel ayinyema aclhanma apvalhoc apanco apvisqui. Apquinamtec nic nat apvisqui netin apquilvatnamaclha yoyam elvitic asoc masis.
Rebelión de Jeroboán
(2 Cr 10.1—11.4)
1 Roboán fue a Siquén porque todo el pueblo de Israel estaba reunido allí para proclamarlo rey.
2 Cuando Jeroboán hijo de Nabat, que por la furia del rey Salomón había huido a Egipto, supo esto,
3 sus seguidores le pidieron volver. Al llegar Jeroboán, él y todo el pueblo se presentaron ante Roboán y le dijeron:
4 «Tu padre fue muy duro con nosotros. Te rogamos que disminuyas un poco la servidumbre a la que Salomón nos sometió. Aligera el yugo tan pesado que nos impuso, y nos pondremos a tu servicio.»
5 Pero Roboán les dijo:
«Por el momento, váyanse y vuelvan a verme dentro de tres días.»
En cuanto ellos se fueron,
6 Roboán pidió consejo a los ancianos que cuando Salomón vivía habían estado a su servicio. Les dijo:
«¿Qué respuesta me aconsejan dar a esta gente?»
7 Los ancianos le dijeron:
«Si hoy te pones al servicio del pueblo y le hablas de buena manera, ellos serán siempre tus servidores.»
8 Pero Roboán hizo a un lado el consejo de los ancianos, y pidió el consejo de los jóvenes que habían crecido con él y estaban a su servicio. Les preguntó:
9 «¿Qué me aconsejan responder a esta gente que vino a decirme: “Disminuye un poco la servidumbre que tu padre nos impuso”?»
10 Y los jóvenes que habían crecido con él le dijeron:
«A esa gente que te habló de esa manera, y que dijo: “Tu padre fue muy duro con nosotros. Disminuye un poco esa dureza”, diles: “Mi dedo meñique es más grueso que los lomos de mi padre.
11 Así que, si mi padre fue duro con ustedes, yo lo seré más todavía; si mi padre los castigó con azotes, yo los azotaré con látigos.”»
12 Al tercer día, Jeroboán y todo el pueblo se presentaron ante el rey Roboán para conocer su respuesta, tal y como él les había dicho.
13 Y el rey les habló con dureza, pues no hizo caso del consejo de los ancianos;
14 al contrario, les repitió lo que los jóvenes le habían aconsejado: «Si mi padre fue duro con ustedes, yo seré aún más duro; si mi padre los castigó con azotes, yo los azotaré con látigos.»
15 Y Roboán no quiso escuchar al pueblo porque ya el Señor así lo había dispuesto, para confirmar lo que había dicho a Jeroboán hijo de Nabat por medio de Ajías el silonita.
16 Al ver el pueblo que el rey no les había hecho caso, exclamaron:
«¿Qué tenemos nosotros que ver con David? ¡No tenemos nada que ver con el hijo de Yesé! Pueblo de Israel, ¡regresa a tus casas! Y tú, David, ¡busca tu propio sustento!»
Fue así como el pueblo de Israel regresó a sus casas,
17 y Roboán siguió reinando sobre los israelitas que vivían en las ciudades de Judá.
18 Y cuando Roboán envió a Adorán a cobrar los tributos para el rey, el pueblo de Israel lo apedreó hasta matarlo. Entonces el rey Roboán subió en su carro y salió huyendo hacia Jerusalén.
19 Así fue como el pueblo de Israel se separó de la casa de David, hasta el día de hoy.
20 Y cuando los israelitas se enteraron de que Jeroboán había vuelto, todo el pueblo mandó a llamarlo para proclamarlo rey de Israel, y aparte de la tribu de Judá, ninguna otra tribu se sometió a la línea de David.
21 Al llegar a Jerusalén, Roboán reunió a los descendientes de Judá y de Benjamín, y escogió a los ciento ochenta mil mejores guerreros para ir y pelear contra los israelitas, pues quería recuperar el reino de Salomón.
22 Pero la palabra del Señor vino a Semaías, varón de Dios, y le dijo:
23 «Habla con Roboán, el hijo de Salomón, y con las tribus de Judá y de Benjamín, y con el resto del pueblo, y diles:
24 “Así ha dicho el Señor: No vayan a pelear contra sus hermanos israelitas. Regresen a sus casas, porque esto lo he provocado yo.”»
Y los dos bandos hicieron caso de las palabras del Señor, y en conformidad con ellas regresaron a sus casas.
El pecado de Jeroboán
25 Entonces Jeroboán reedificó la ciudad de Siquén, en la ladera del monte Efraín, y allí se quedó a vivir, aunque luego salió de allí y reconstruyó Penuel.
26 Pero dentro de sí mismo pensaba: «El reino puede regresar a la casa de David
27 si el pueblo sigue yendo a ofrecer sacrificios al templo del Señor en Jerusalén. Entonces volverán a someterse voluntariamente a Roboán, rey de Judá, y a mí me matarán.»
28 Después de reunirse en consejo, Jeroboán mandó hacer dos becerros de oro y le dijo al pueblo:
«Israelitas, demasiadas veces han ido ustedes a Jerusalén. ¡Aquí tienen a los dioses que los sacaron de Egipto!»
29 Uno de los becerros lo colocó en Betel, y el otro en Dan.
30 Esto incitó al pueblo a pecar, porque iba a Dan a adorar el becerro.
31 Además, Jeroboán mandó construir altares en los montes y nombró sacerdotes de entre el pueblo, aunque no fueran descendientes de Leví.
32 También instituyó una fiesta solemne el día quince del mes octavo, semejante a la que era celebrada en Judá, y ofrecía sacrificios en el altar que construyó en Betel y nombró sacerdotes para que oficiaran en los altares que había mandado construir.
33 La fiesta religiosa que instituyó el día quince del mes octavo, fue una invención suya, y todo el pueblo participó en ella, y Jeroboán subió al altar para quemar incienso.