Enlhitaoc apquileyvomaclha Canaán
1 Eycaso ilhnic nat enlhitaoc actomja apquilaoclha melantipsomap napatavo enlhitaoc israelitas. Apquiltamjoc nic nat eyipconic Dios Visqui ingac apquiltemaclha israelitas aptovana, melvitay siclhoc nic nat apquilimpocjay yoclhilhma Canaán. 2 Incaymalhquic nic nat israelitas aptovana elyasingvomoc actemaclha ningimpocjay apquiltemaclha nano. 3 Am nic nat elmacpoc mocjam cinco tingma apquilvanyam filisteos, najan apyovoclhojo cananeos, najan sidonios, najan heveos apquileyvam inquilhe alvinatem Líbano, ayenmo inquilhe Baal-hermón acvaycmo Hamat. 4 Apquiltamjoc nic nat Dios Visqui ingac eyipconic israelitas actemaclha apquilyiplovquiscama singanamaclha Dios ayinyema Moisés, apquillhoy nic nat apquilyeyjamcaa. 5 Apquilpalhcac nic nat israelitas nipyesicsa cananeos, najan hititas, najan amorreos, najan ferezeos, najan heveos, najan jebuseos. 6 Inquilyimjapquic nic nat apquitquic israelitas nipyesicsa apquitquic actomja apquilaoclha. Apquiltomjac nic nat apquilayo quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios.
Enlhit mayayo apvisay Otoniel
7 Acmasom nic nat apquiltemaclha apancaoc israelitas napato Dios Visqui ingac, mellhanma mocjam apvisay Dios. Apquiltomjac nic nat apquilayo quilaycmasquiscama Baal najan Astarté. 8 Aplovquic nic nat Dios Visqui ingac mepqui apmasma apquilimpocjay cotnaja ingmoc. Apvisay nic nat apvisqui Cusan-risataim yoclhilhma Mesopotamia. Apquilmacpec nic nat israelitas. Apquiltimesam nic nat ocho años nipyesicsa cotnaja ingmoc apvisqui Cusan-risataim. 9 Naysicsa apquillingaycamco ilhnic nat apquilmalhnamcaa Dios Visqui ingac, yoyam elvomsic tap. Apquilvomquiscama tap apvisay nic nat Otoniel, Cenaz apquitca, Caleb apyalhing nic nat. 10 Dios espíritu apanco apyipitcaclho Otoniel, epasmoc sat yoyam elvomsacpoc tap israelitas. Apquilimpocjac nic nat Otoniel najan apnaymacoc, apquilmam nic nat cotnaja ingmoc Cusan-risataim. 11 Intamilaclhec nic nat apquilvalhoc. Am nic nat elimpocjac mocjam acvaycmo cuarenta años. Apquitsepmec nic nat Otoniel.
Enlhit mayayo apvisay Aod
12 Acmasom nic nat apquiltemaclha apancaoc israelitas napato Dios Visqui ingac. Aplhocac nic nat apmopvan ayinyema Dios cotnaja ingmoc apvisay Eglón, apvisqui nipyesicsa moabitas. Apquilyimnatem apanco ilhnic nat moabitas, am nic nat elhno israelitas. 13 Apquilpasmeclhec nic nat moabitas najan amonitas najan amalecitas, elimpocjac sat israelitas. Apquilmec nic nat tingma Alha Avjac (Jericó). 14 Apquilanyacpec nic nat israelitas eltimesam apvisqui Eglón acvaycmo dieciocho años. 15 Naysicsa apquillingaycamco apquilmalhnamcaa Dios Visqui ingac, yoyam elvomsic tap. Apquilvomquiscama tap apvisay nic nat Aod, Gera apquitca, apquilmolhama tribu Benjamín. Aptemaclha ilhnic nat apmaycam apmic sancalvelha.
Nalhit acnim nic nat intomjac. Apquilapajasquic nic nat israelitas solyayem actemaclha tributo, colhic acmesa apvisqui Eglón. Apcanyacpec nic nat Aod esaclhesic maa. 16 Apquillanac nic nat sovo anit ajamtaoc Aod. Acvamlha medio metro ilhnic nat sovo acvinatem. Apteteclhec nic nat sovo coning apava niplhit derecho. 17 Apsaclhesquic nic nat solyayem tributo apnaclha Eglón, aptomja apmilay apanco. 18 Aplhocac nic nat solyayem tributo apvisqui Eglón. Appecjam nic nat etajiclha. Aptipquic nic nat maa Aod najan apquillhalhmaa. 19 Apquilvocmec nic nat acyitnamaclha quilaycmasquiscama payjoc Gilgal. Appaycacpec nic nat Aod apmiyaclho apnaclha Eglón.
Aptomjac nic nat apcanya: —Lhip visqui mayayo. Yitnec coo amyaa acyilhamalhca — nic nat aptomjac.
Apquilantipsacpec nic nat apvisqui apquilancam najan apquiltimesaycam maa. 20 Aplhapco nic nat Aod apnaclha apvisqui Eglón, congne aplhancoc acmalhalhama.
Apyocmec nic nat aptomja apcanya: —Lhip visqui mayayo, eycaso amyaa ayinyema Dios visqui ingac — nic nat aptomjac.
Pilapcasquic nic nat Eglón apquinmaclho netin. 21 Apliquic nic nat Aod sovo pac apmic sancalvelha, apyiplha apvalhoc Eglón. 22 Intalhnec nic nat sovo avjac apvalhoc Eglón, ayapma aptipilhmoc. Am nic nat elcac sovo pac Aod. 23 Yejemoc nic nat apcapeclho tingma apatong acyivey, aptepa ilhnic nat atong ayitcoc, yoyam ingyinyejic.
24 Apvonquipquic nic nat Aod. Apquilpecjam nic nat apquilancam elanojo Eglón congne aplhancoc. Cayjec nic nat atong. Apquilanayquic nic nat apquilancam, aptomja apcapayclha Eglón, yoyam eyanic siclho. 25 Apquiljalhnec nic nat acvoncaclhojo, acyiplomo alquitamsama apquilvalhoc metyapmaclha apvisqui apancaoc. Apquilvitac nic nat llave apquillica atong. Pilapcasquic nic nat apquilvita apvisqui apmatnam apyitnama nalhpop.
26 Ajolhec nic nat apquiljalhanma apquilancam melyascamco apmatnam. Cat nic nat apquinyem Aod apvaycmo acyitnamaclha quilaycmasquiscama payjoc Gilgal. Apyilhanmec nic nat payjoc Seirat. 27 Apvoclhec nic nat mocjam nipyesicsa apnaymacoc israelitas. Appayvasquic nic nat trompeta appayvascama ingyansiclha apnaymacoc israelitas inquilhe alvinatem Efraín. Apcaneclhec nic nat apyovoclhojo apquilyiplayclho Aod aplhingam apmamyi. 28 Apquilanyacpec nic nat elyiplaclha Aod. Apquilyimnatem apanco ilhnic nat nipyesicsa cotnaja ingmoc moabitas, ayinyema ilhnic nat Dios Visqui ingac. Apquilmiyaclhec nic nat maa, apquilmam nic nat amay netin vatsam Jordán, melinyejec sat cotnaja ingmoc. 29 Apticyovquic nic nat diez mil moabitas apquilyimnatem najan apquilvascapma. Am nic nat ingyaymacpoc lhama yoyam ingyinyejic. 30 Apquilmec nic nat israelitas yoclhilhma Moab. Intamilaclhec nic nat apquilvalhoc. Am nic nat elimpocjac mocjam acvaycmo ochenta años.
Enlhit mayayo Samgar
31 Poc nic nat apvisay Samgar enlhit mayayo. Anat apquitca ilhnic nat Samgar. Apquilnapquic nic nat seiscientos filisteos cotnaja ingmoc, apmaycam nic nat yamit acma ajamtic. Apquilvomquiscama tap israelitas nic nat Samgar.
Convivencia de Israel con los pueblos cananeos
1 Estos son los pueblos que el Señor dejó para poner a prueba a todos los israelitas que no habían sabido nada de las guerras de Canaán.
2 El Señor los dejó solo para que los descendientes de los israelitas aprendieran a pelear y enseñaran a quienes no habían combatido.
3 Eran cinco los jefes de los filisteos, cananeos, sidonios y jivitas que vivían en el monte Líbano, desde el monte de Baal Hermón hasta Jamat.
4 El Señor los usó para poner a prueba a Israel y ver si obedecerían los mandamientos que había entregado a sus antepasados, por medio de Moisés.
5 Y los israelitas vivieron entre los cananeos, hititas, amorreos, ferezeos, jivitas y jebuseos,
6 y se casaron con sus mujeres, y dejaron que sus hijas se casaran con hombres de esos pueblos, y rindieron culto a sus dioses.
Otoniel libera a Israel de Cusán Risatayin
7 Pero los israelitas hicieron lo malo a los ojos del Señor, y se olvidaron de él por adorar a las imágenes de Baal y de Asera.
8 Eso provocó que la ira del Señor se encendiera contra Israel, y los dejó caer en manos de Cusán Risatayin, rey de Mesopotamia, a quien sirvieron durante ocho años.
9 Entonces los israelitas clamaron al Señor, y él los oyó y levantó como su libertador a Otoniel hijo de Cenaz, hermano menor de Caleb.
10 El espíritu del Señor estuvo con él cuando fue caudillo de Israel, y salió a pelear contra Cusán Risatayin, rey de Siria, y el Señor le dio la victoria y lo hizo vencer a Cusán Risatayin.
11 Después de esto, hubo paz en la tierra durante cuarenta años, y murió Otoniel hijo de Cenaz.
Aod libera a Israel de Moab
12 Los israelitas volvieron a hacer lo malo a los ojos del Señor, y por eso el Señor dejó que Eglón, rey de Moab, los venciera.
13 Fue así como Eglón, rey de Moab, reunió a los amonitas y amalecitas, y luchó contra Israel y lo hirió de muerte, y tomó la ciudad de las palmeras.
14 Durante dieciocho años los israelitas sirvieron a Eglón, rey de los moabitas.
15 Pero los israelitas volvieron a pedir ayuda al Señor, y él volvió a levantar a otro libertador. Eligió a un benjaminita zurdo llamado Aod hijo de Gera. Un día, los israelitas enviaron un regalo a Eglón, rey de Moab, por medio de Aod.
16 Este se había hecho un puñal de doble filo, que medía como cincuenta centímetros de largo, y se lo ajustó del lado derecho, debajo de su ropa.
17 Cuando Aod llegó ante el rey, que era un hombre robusto, le entregó el regalo,
18 después de lo cual Aod y sus acompañantes se despidieron.
19 Pero al llegar adonde estaban los ídolos de Gilgal, Aod regresó y le dijo:
«Su Majestad, tengo algo que decirle en secreto.»
El rey le pidió que esperara, y a todos los que estaban con él les ordenó salir.
20 Como el rey estaba sentado solo en su sala de verano, Aod se acercó y le dijo:
«Tengo para ti un mensaje de parte de Dios.»
Cuando el rey se levantó de su trono,
21 con su mano izquierda Aod sacó el puñal que llevaba en su lado derecho, y se lo hundió en el vientre.
22 Con tal fuerza se lo clavó, que la empuñadura entró junto con la hoja, y su gordura la cubrió, y Aod no pudo retirar el puñal porque al rey se le derramó el excremento.
23 Entonces Aod salió al corredor, cerró las puertas de la sala tras de sí, y las aseguró con el cerrojo.
24 Al salir Aod, los siervos del rey fueron a ver al rey, pero al ver que las puertas de la sala estaban cerradas, dijeron:
«Seguramente el rey se está cubriendo los pies en la sala de verano.»
25 Pero como pasaba el tiempo y el rey no abría, no sabían qué hacer; finalmente, tomaron la llave y abrieron, y se encontraron con que su amo estaba tirado en el suelo, ya muerto.
26 Como ellos se entretuvieron tanto tiempo, Aod logró escapar y, luego de pasar más allá de los ídolos, se puso a salvo en Seirat.
27 Al llegar allá, hizo sonar el cuerno en el monte de Efraín, y los israelitas descendieron con él del monte. Aod iba al frente de ellos,
28 y les dijo:
«Síganme, porque el Señor ha entregado a los moabitas en nuestras manos.»
Y los israelitas bajaron tras él, tomaron los vados del Jordán, y no permitieron que nadie más lo cruzara.
29 Ese día mataron como a diez mil moabitas, y aunque todos eran valientes hombres de guerra, ninguno de ellos escapó con vida.
30 Así fue subyugado Moab bajo el mando de Israel, y la tierra estuvo en paz durante ochenta años.
Samgar libera a Israel de los filisteos
31 Después de Aod, surgió Samgar hijo de Anat, quien mató a seiscientos filisteos con una aguijada de bueyes, y así salvó a Israel.