Jacob apma tingma Betel
1 Aptomjac nic nat Dios Apyimtalhnamo apcanya Jacob: —Ingyimpeclha sat mocjam. Iyas sat tingma Betel. Ilha sat maa. Ilana sat apvatnamaclha actemaclha ningmescama Dios. Eycaso aptomja Dios Apyimtalhnamo apvitay alhta lhip naysicsa apquinyem apcay lhip apipma Esaú— nic nat aptomjac.
2 Aptomjac nic nat Jacob apquilanya apmolhama najan aplhamoclhojo apnaymacoc: —Etlhaoc sat quellhip quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios acnaycaoc nipyesicsa quellhip. Elyapasaoc sat yingmin. Elyanmongsiclha poc apquilantalhnama. 3 Ongimpiclhac sat mocjam nincoo. Olanac sat coo sicvatnamaclha actemaclha ningmescama Dios. Eycaso actomja alhta siclingay appayvam Dios naysicsa silminay. Aptomja alhta siclhalhma nalhit amay naysicsa siclhingam— nic nat aptomjac.
4 Apquilsantac nic nat apnaclha Jacob aclhamoclhojo quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. Apquilsantac nic nat aclhamoclhojo alatquiscama ajaycaoc. Apcatoynvocmec nic nat Jacob coning masit apquimja acpayjo tingma Siquem. 5 Apquillhinquic nic nat Jacob najan apquitquic. Apquilacac nic nat apquiltomja apquilaoclha. Dios Apyimtalhnamo nic nat aptimesquiscama apquilay. Am nic nat elminlhinacpoc Jacob apquitquic.
6 Apquilvoclhec nic nat tingma apvisay Luz, moc apvisay Betel. Yoclhilhma acvisay nic nat Canaán. 7 Apquillanac nic nat Jacob apvatnamaclha actemaclha ningmescama Dios. Apquiltimec nic nat acvisay El-Betel. Ayinyema apvitay Jacob Dios naysicsa apquinyem apcay apipma Esaú. 8 Inquitsepquic nic nat maa acvisay Débora. Rebeca ilhnic nat acvanimquiscama. Incatoynalhquic nic nat coning masit acpayjo tingma Betel. Apquiltimec nic nat Jacob acvisay “Yamit acyipcalhomalhquilha”.
9 Aptipquic nic nat siclhoc anco Jacob tingma Padan-aram. Appasmec nic nat Dios siclhoc anco. Natamin appasmec nic nat mocjam Dios. 10 Actamila ilhnic nat appayvam Dios apcanya Jacob:

Lhip apvisay Jacob,
inmasquec lhip apvisay Jacob.
Etnejic sat lhip apvisay Israel—
nic nat aptomjac Dios.

Aptingyascasquic nic nat Dios moc apvisay. 11 Aptomjac nic nat Dios apcanya Jacob:

Coo nac Dios sictomja Sicyimtalhnamo.
Elhamiclhac sat lhip apquitquic najan aptovana.
Eltimjic sat aplhamoclhojo apquilmolhama lhalhma anco.
Eltimjic sat apquilviscaa nipyesicsa aptovana.
12 Acmasquic alhta siclhoc anco Abraham najan Isaac as yoclhilhma. Lhip sat najan omquecsic as yoclhilhma. Niptamin lhip omquecsic sat aptovana lhip as yoclhilhma— nic nat aptomjac Dios Apyimtalhnamo.

13 Aplhinquic nic nat Dios natamin appamejitquiscama Jacob. 14 Apmec nic nat mataymong Jacob. Apquinimcasquic nic nat netin, yoyam cotnejic asoc monquinatquiscama appamejitquiscamaclha Dios. Apyanquincaac nic nat olivo yingmenic najan uva yingmenic nav'a mataymong. 15 Apquiltimec nic nat acvisay Betel.
Ayitsepma Raquel
16 Apquilquimpaclhec nic nat tingma Betel. Yamningatoc nic nat tingma Efrata. Invocmec nic nat acnim yoyam cotimsic ayitca Raquel. Inyimtilhec nic nat naysicsa actimquiscama. 17 Am nic nat etyacmoc ayitca.
Intomjac nic nat quilvana actomja actimquisquiscama ayitca ayanya Raquel: —Noncavojo nasa inquenyic. Etyamoc sat apquinavo ayitca— nic nat intomjac.
18 Invocmec nic nat ayitsepma Raquel. Yicpintama ayitsepma inquiltimec nic nat apvisay ayitca Benoni, Acmayovsa ingvalhoc. Moc actemaclha apvisay nic nat apquiltimem apyap. Apquiltimec nic nat apvisay Benjamín, Apyimnatescama ingvalhoc.
19 Inquitsepquic nic nat Raquel. Apquilatoynquic nic nat nalhit amay acyascama tingma Efrata, moc apvisay Belén. 20 Apmec nic nat mataymong Jacob. Apquinimcasquic nic nat netin tacjalhop. Actomja asoc monquinatquiscama tacjalhop ac Raquel acvocmo acnim nac jay.
21 Apquimpaclhec nic nat Jacob, moc apvisay Israel. Apnacmec nic nat maa, tap tingma apvinatem apvisay Edar. 22 Nalhit acnim nic nat intomjac as yoclhilhma. Innec nic nat Jacob moc aptava acvisay Bilha. Appatjetamquic nic nat alhtaa Rubén. Aplovquic nic nat Jacob aplinga amyaa.
Jacob apquitquic
(1~Cr 2.1-2)
Doce ilhnic nat apquitquic Jacob. 23 Aptava amamyi ilhnic nat acvisay Lea. Ayitquic nic nat apquilvisay Rubén apteyam apmamyi. Poc apvisay Simeón najan Leví najan Judá najan Isacar najan Zabulón. 24 Moc aptava ilhnic nat acvisay Raquel. Ayitquic nic nat apquilvisay José najan Benjamín. 25 Raquel alancam nic nat acvisay Bilha. Ayitquic nic nat apquilvisay Dan najan Neftalí. 26 Lea alancam nic nat acvisay Zilpa. Ayitquic nic nat apquilvisay Gad najan Aser. Eycaso apquilvamlha Jacob apquitquic. Apquilaoclha ilhnic nat Padan-aram.
Apquitsepma Isaac
27 Aplhinquic nic nat Jacob. Maycaa ilhnic nat aptomjac apyap tingma pac Isaac. Apvisay nic nat tingma Mamre, moc apvisay Arba, moc apvisay Hebrón. Siclhoc nic nat tingma pac Abraham najan Isaac. 28 Invocmec nic nat 180 años aptiyascam Isaac. Apquitsepquic nic nat. 29 Apvanyam apanco ilhnic nat Isaac. Appalhavocmec nic nat apquilyeyjamcaa. Apquilatoynquic nic nat apquitquic apvisay Esaú najan Jacob.
Dios bendice a Jacob en Betel
1 Dios le dijo a Jacob:
«Prepárate para ir a Betel y quedarte allí. En Betel harás un altar al Dios que se te apareció cuando huías de tu hermano Esaú.»
2 Entonces Jacob dijo a su familia y a todos los que estaban con él:
«Desháganse de los dioses ajenos que hay entre ustedes; purifíquense y cámbiense de ropa,
3 y preparémonos para ir a Betel. Allí haré un altar al Dios que me respondió en el día de mi angustia, y que me ha acompañado por dondequiera que he andado.»
4 Ellos le entregaron a Jacob todos los dioses ajenos que había en su poder, y los zarcillos que llevaban en las orejas; y Jacob los enterró bajo la encina que estaba cerca de Siquén.
5 Cuando salieron, el terror de Dios cayó sobre las ciudades de los alrededores, y nadie persiguió a los hijos de Jacob.
6 Jacob y todo el pueblo que estaba con él llegaron a Luz (es decir, Betel), ciudad que está en la tierra de Canaán,
7 y Jacob edificó un altar, y a ese lugar lo llamó El Betel, porque allí se le había aparecido Dios cuando huía de su hermano.
8 Allí murió Débora, nodriza de Rebeca, y fue sepultada al pie de Betel, debajo de la encina, la cual fue llamada Alón Bacut.
9 Una vez más, Dios se le apareció a Jacob cuando volvió de Padán Aram, y lo bendijo.
10 Le dijo Dios:
«Tu nombre es Jacob. Pero ya no te llamarás Jacob; ahora tu nombre será Israel.»
Y ese fue su nombre.
11 Y Dios también le dijo:
«Yo soy el Dios omnipotente. Reprodúcete y multiplícate. De ti saldrá una nación, y reyes, y un conjunto de naciones.
12 La tierra que les he dado a Abrahán y a Isaac, te la daré a ti, y a tu descendencia después de ti.»
13 Después Dios se apartó de Jacob y del lugar donde había hablado con él.
14 En ese lugar Jacob levantó una señal de piedra, y como libación derramó aceite sobre ella.
15 Al lugar donde Dios había hablado con él, Jacob le puso por nombre Betel.
Muerte de Raquel
16 Después partieron de Betel. Pero aún estaban como a media legua de distancia de Efrata, cuando Raquel dio a luz, y tuvo un parto difícil.
17 Entre las dificultades de su parto, la partera le dijo: «No tengas miedo, que también tendrás este hijo.»
18 Cuando Raquel exhalaba el último suspiro (pues murió), le puso por nombre Benoní; pero su padre lo llamó Benjamín.
19 Y Raquel murió y fue sepultada en el camino de Efrata, que también es Belén.
20 Sobre su sepultura, Jacob levantó un pilar, que hasta el día de hoy es la señal de la sepultura de Raquel.
21 Y partió Israel de allí, y plantó su tienda más allá de Migdal Edar.
22 Mientras Israel vivía en aquella tierra, Rubén fue y durmió con Bilá, la concubina de su padre. Pero esto llegó a oídos de Israel.
Los hijos de Jacob
(1 Cr 2.1-2)
Los hijos de Israel fueron doce:
23 los hijos de Lea: Rubén, el primogénito de Jacob; Simeón, Leví, Judá, Isacar y Zabulón.
24 Los hijos de Raquel: José y Benjamín.
25 Los hijos de Bilá, sierva de Raquel: Dan y Neftalí.
26 Los hijos de Zilpa, sierva de Lea: Gad y Aser. Estos fueron los hijos que le nacieron a Jacob en Padán Aram.
Muerte de Isaac
27 Jacob fue a visitar a Isaac, su padre, en Mamre, es decir, la ciudad de Arba, que es Hebrón, donde habitaron Abrahán e Isaac.
28 Isaac llegó a vivir ciento ochenta años,
29 y exhaló el espíritu siendo anciano y lleno de días. Murió y fue reunido con su pueblo, y sus hijos Esaú y Jacob lo sepultaron.