Dios apmescama
1 Aptomjac nic nat Moisés: —Quip elaylhojo quellhip apquilmolhama Israel. Invaac acnim, yoyam elmilanic quellhip vatsam Jordán. Eltajanyac sat metnaja apquiltemolhama apquilyimnatem apanco najan apquilyimtalhnamo, am elhno quellhip. Elvitac sat tingma apquilvanyam acma apjalhtam nitno. 2 Apquilvinatem najan apquilyivey enlhitaoc maa, aptovana ilhnic nat enlhit apvinatem apvisay Anac. Inlingalhquic alhta inyicje apquillhenacpo: ¿Soc sat ingyinmelham enlhit apquilvinatem aptovana Anac? — intomjac amyaa apquillhenacpo.
3 Elyasamcojo sat quellhip. Apmamyi aplhingam sat etnejic Dios Apyimtalhnamo, enaliclhac sat quellhip. Elhojoc sat talha acvanyam enatovacsic cotnaja ingmoc. Elilhpansic sat quellhip, elyinyovsic sat actomja apquilaoclha, cotlapsic sat elvita. Acno ilhnic nat aplhanma Dios yavamlha cotnejic. 4 Apquilvitac sat ancoc quellhip malantipquiscama enlhitaoc maa, noncolhen nasa apquilvalhoc quellhip: Nincoo ayinyema ningilvascapma singnalayquinta najan singmescama as yoclhilhma — intomjac apquilvalhoc. Apquilyinyovcasquic as yoclhilhma Dios ayinyema apquiltemaclha apancaoc apquilmapsomcaa. 5 Jave ayinyema quellhip apquiltemaclha apquiltamila, ellhovamcoc as yoclhilhma. Ayinyema apquiltemaclha apquilmapsomcaa, yoyam colhic acyinyovsa as yoclhilhma. Acno aplhanma ilhnic nat Dios napatavo ningilyeyjamcaa Abraham, najan Isaac, najan Jacob, yoyam ellhovamcoc as yoclhilhma. 6 Jave ayinyema quellhip actamilaycam apquilvalhoc, ellhovamcoc as yoclhilhma actamila. Acmasom najan acnatjemo mataa apquilvalhoc quellhip — nic nat aptomjac Moisés.
Apquiltemaclha apquilinmelhaycam
(Ex 31.18—32.35)
7 Aptomjac nic nat mocjam: —Coyitnam apatic quellhip apquiltemaclha apancaoc yoclhilhma actamopeycaoc. Aplovquic nic nat Dios Apyimtalhnamo apvita apquiltemaclha apancaoc quellhip. Avanjec alhta apquilinmelhaycam mataa quellhip, siclhoc alhta apquilantiyapma yoclhilhma Egipto acvaycmo apquilvoycamlha as yoclhilhma. 8 Aplovquic alhta Dios apvita apquiltemaclha apquilinmelhaycam quellhip. Inlhenquic alhta apvalhoc elnapoc sat quellhip. 9 Coo alhta sicmiyaclho netin inquilhe, yoyam olhcac sat mataymong nicjaa acnatalhesomalhca pacto actemaclha ningmiyovmalhca. Acnaclhec alhta maa cuarenta acnim najan cuarenta alhtaa, mepqui sictom, mepqui sicyam. 10 Emcasquic alhta Dios anit mataymong nicjaa aptalhescama apanco. Yitnec maa acnatalhesomalhca appayvam apanco, apquillingay alhta quellhip apcanamcaa nicja inquilhe, naysicsa talha ayinyema alhta appayvam. 11 Natamin cuarenta acnim najan cuarenta alhtaa siclhoca alhta anit mataymong nicjaa, acnatalhesomalhca pacto actemaclha ningmiyovmalhca. 12 Aptomjac alhta Dios seyanya coo: —¡Ingyapaja ityip! Apquiltemaclha apancaoc lhip apnaymacoc, apnalovsingvoyclha alhta lhip yoclhilhma Egipto. Apquilsilhnanacpec apanco maa. Apquilvatsamquic elyiplovcasojo actemaclha siyanamaclha. Apquillanac lhac quilaymasquiscama oro asoc alyinmom — alhta aptomjac seyanya.
13 Aptomjac alhta mocjam seyanya: —Acvitac coo apquiltemaclha apancaoc. Cayjec apquilvalhoc as enlhitaoc. 14 Ingva, osavojoc sat silnapma as enlhitaoc. Colhenalhquejec sat mataa apquilvisay. Olhamasiclhac sat lhip aptovana mongmovan ongilyipsitic, am elhno as enlhitaoc — alhta aptomjac seyanya — nic nat aptomjac Moisés.
15 Aptomjac nic nat mocjam Moisés: —Actipquic alhta coo inquilhe acvinatem naysicsa talha alayvom. Acsantac alhta coo anit mataymong nicjaa actalhesomalhca pacto actemaclha ningmiyovmalhca. 16 Acvitac alhta coo apquiltemaclha apquilsilhnanomap apanco quellhip napato Dios. Apquillanac alhta quellhip quilaycmasquiscama oro asoc alyinmom. Apquilvatsamquic alhta quellhip elyiplovcasojo singanamaclha ayinyema Dios. 17 Acmec alhta anit mataymong nicjaa sicyinyova nalhpop, actomjayclho navayc mataymong. 18 Acticlhiquic alhta etapnaoc napato Dios Apyimtalhnamo. Acnaclhec alhta maa cuarenta acnim najan cuarenta alhtaa, mepqui sictom najan mepqui sicyam. Ayinyema apquiltemaclha apquilsilhnanomap apancaoc quellhip. Apquilvennam alhta quellhip apquillovquisa Dios Apyimtalhnamo. 19 Incacoc alhta enquenyic eticyoc sat quellhip, ayinyema acyivey aplom pac Dios. Apjalhnoc alhta Dios silmalhnancama. 20 Aplovquic alhta Dios apvita aptemaclha apanco Aarón. Apquiltamjoc alhta Dios ematong Aarón, coo eyca silmalhnesquisa, yoyam emyovacpoc mocjam. 21 Acpatjetquic alhta coo quilaycmasquiscama vayqui actomja acsilhnanoncama quellhip, sicyinyova natilh. Intomjaclhec alhta anic, sictipilquem quilaycmasquiscama. Ayilhaquic alhta congne yingmin vatsam ayitcoc actiyapma inquilhe.
22 Yitnec alhta mocjam apquiltemaclha apquilsilhnanoncama apanco quellhip payjoc Tabera, najan payjoc Masah, najan payjoc Kibrot-hataava. Aplovquic alhta Dios apvita apquiltemaclha apancaoc quellhip. , , 23 Apquilanyacpec alhta quellhip elyinyoc yoclhilhma Cades-barnea, yoyam ellhocac yoclhilhma alhnancoc Dios apmescama. Apquilinmelham alhta quellhip Dios ayinyema melilyajayquiclho appayvam najan apquilyasquiyam quellhip. , , 24 Acyasamcoc coo mataa apquiltemaclha apancaoc apquilinmelhaycam quellhip Dios. 25 Inlhenquic alhta apvalhoc Dios elnapoc quellhip. Acticlhiquic alhta etapnaoc silmalhnesquisa quellhip, acvaycmo cuarenta acnim najan cuarenta alhtaa. 26 Actomjac coo siyanya: —Dios Visqui ingac, ilmiyov sat lhip as enlhitaoc. Lhip apnaymacoc as enlhitaoc, aptomja apyinyovquiscama alhta lhip yoclhilhma Egipto, ayinyema lhip apmopvan apanco najan aptemaclha apyimtalhnamo. 27 Coyitnam apatic lhip apquilancam Abraham najan Isaac najan Jacob. Noncolhen nasa apvalhoc apquiltemaclha apancaoc najan apquilsilhnanomap apanco as enlhitaoc. 28 Cotnejic sat amyaa yoclhilhma ningilinyemayaclha: Copvanquejec Dios Visqui apancaoc enaliclha yoclhilhma alhnancoc as enlhitaoc. Aptanovquic alhta Dios apquiltemaclha as enlhitaoc. Apnalaclhec alhta yoclhilhma actamopeycaoc, yoyam elitsapoc maa — sat cotnejic amyaa. 29 Lhip apnaymacoc as enlhitaoc, lhip apquitquic. Apyinyovcasquic alhta lhip yoclhilhma Egipto, ayinyema lhip apmopvan apanco — alhta intomjac silmalhnesquiscama — nic nat aptomjac Moisés.
Dios promete destruir a los pueblos cananeos
1 »Oye, Israel: hoy vas a cruzar el Jordán, y entrarás a despojar a naciones más numerosas y más poderosas que tú, de grandes ciudades, con murallas que llegan hasta el cielo.
2 Son un pueblo grande y alto, descendientes de los anaquitas. Tú ya tienes conocimiento de ellos, y conoces el dicho: “¿Quién puede hacerles frente a los anaquitas?”
3 Sábelo bien: el Señor tu Dios es quien hoy pasa al frente de ti, como un fuego consumidor que delante de ti los destruirá y los humillará, y tú los desalojarás y los destruirás enseguida, tal y como el Señor te lo ha dicho.
4 »Cuando el Señor tu Dios los haya expulsado de tu presencia, no pienses en tu corazón: “El Señor me ha traído a tomar posesión de esta tierra por causa de mi justicia”; porque en realidad el Señor va a expulsar de tu presencia a esas naciones por causa de su impiedad.
5 No es por causa de tu justicia, ni por la rectitud de tu corazón, por lo que entras a tomar posesión del territorio de estas naciones. El Señor tu Dios las arroja de tu presencia por causa de su impiedad, y para confirmar la promesa que él mismo les hizo a tus padres Abrahán, Isaac y Jacob.
La rebelión de Israel en Horeb
(Ex 31.18—32.35)
6 »Debes saber que, si el Señor tu Dios te da posesión de esta bella tierra, no es por causa de tu justicia, pues lo cierto es que tú eres un pueblo muy obstinado.
7 Acuérdate, y nunca olvides, que en el desierto provocaste la ira del Señor tu Dios, y que desde el día que salieron de Egipto hasta que entraron en este lugar, han sido rebeldes al Señor.
8 En Horeb provocaron ustedes la ira del Señor, y el Señor se enojó contra ustedes y quiso destruirlos.
9 Cuando yo subí al monte para recibir las tablas de piedra, es decir, las tablas del pacto que el Señor hizo con ustedes, estuve en el monte cuarenta días y cuarenta noches sin comer pan ni beber agua.
10 El Señor me dio entonces las dos tablas de piedra escritas con su propio dedo, y en ellas estaban escritas todas las palabras que el día de la asamblea el Señor les comunicó en el monte, de en medio del fuego.
11 Al final de los cuarenta días y las cuarenta noches, el Señor me dio las dos tablas de piedra, las tablas del pacto,
12 y me dijo: “Anda, baja pronto de aquí, porque el pueblo que sacaste de Egipto se ha corrompido. Muy pronto se han apartado del camino que yo les mandé seguir, y se han hecho una imagen fundida.”
13 »El Señor también me dijo: “He observado a ese pueblo, y puedo ver que es un pueblo muy obstinado.
14 ¡Déjame que los destruya! Voy a borrar su nombre de debajo del cielo, y a ti te pondré al frente de una nación más fuerte y mucho más numerosa que ellos.”
15 Yo bajé del monte trayendo las tablas del pacto en mis dos manos, mientras el monte ardía en llamas. Al volver,
16 me encontré con que ustedes habían pecado contra el Señor su Dios; muy pronto se habían apartado del camino que el Señor les había mandado seguir, y se habían hecho un becerro de fundición.
17 Tomé entonces las dos tablas que traía en las manos, y las arrojé y quebré a la vista de ustedes.
18 Luego me postré delante del Señor cuarenta días y cuarenta noches, como antes lo había hecho, y por causa del gran pecado que ustedes habían cometido no comí pan ni bebí agua, pues ustedes hicieron mal a los ojos del Señor e hicieron que se enojara.
19 El Señor estaba muy enojado contra ustedes y quiso destruirlos. Era tal su furor y su ira que yo tuve miedo. Pero incluso esta vez el Señor me escuchó.
20 »El Señor también se enojó en gran manera contra Aarón, y quería destruirlo; pero en aquella ocasión también oré por él.
21 Luego tomé el objeto de su pecado, el becerro que ustedes habían hecho, y lo arrojé al fuego; lo molí muy bien y lo desmenucé hasta reducirlo a polvo, y luego eché ese polvo en el arroyo que bajaba del monte.
22 »También en Tabera, en Masah y en Quibrot Hatavá provocaron ustedes la ira del Señor.
23 Y también fueron rebeldes al mandato del Señor su Dios cuando, desde Cadés Barnea, el Señor los envió y les dijo: “Vayan a tomar posesión de la tierra que yo les he dado.” Y es que ustedes no le creyeron, ni obedecieron sus órdenes.
24 Desde el día que los conocí, ustedes se han rebelado contra el Señor.
25 »Entonces me postré delante del Señor, y estuve así cuarenta días y cuarenta noches, porque el Señor dijo que los iba a destruir.
26 Yo oré al Señor, y le dije: “Señor y Dios, ¡no destruyas a tu propio pueblo! Con tu grandeza tú lo has rescatado; ¡lo sacaste de Egipto con mano poderosa!
27 Acuérdate de tus siervos Abrahán, Isaac y Jacob, y no te fijes en la terquedad de este pueblo, ni en su impiedad y pecado,
28 no sea que los de la tierra de donde nos sacaste digan: ‘El Señor no pudo introducirlos en la tierra que les había prometido; más bien, los sacó para matarlos en el desierto porque los aborrecía.’
29 ¡Pero ellos son tu pueblo! ¡Son tuyos! ¡Tú los sacaste con tu gran poder y con tu brazo extendido!”