1 Tasic anco colhic singaco, am colhno cotlaycaoc oro najan plata.
2 Apno poc apquinyemayaclha enlhit, najan mepqui apquilnatam, najan cascama apquilnatam. Dios Visqui ingac nic nat apquilantipquiscama.
3 Ningvitac nincoo covac acmasom, acyitna inlhojo acyascamco ingvalhoc, ongilyilhanmoc sat. Ninlingamcoc nincoo acmasom, ayinyema ninganem cotnaja acmasom, yoyam covac sat, actemaclha anco acyeyjamelhma ingvalhoc.
4 Nintemaclha ningayo Dios mepqui ayajamalhco ingvalhoc, ongvitac sat acyanmongam cotlaycaoc asoc, najan mayayo, najan ningyimnatem naysicsa ningileyvam.
5 Ningvitac mataa nalhit amay cotlaycaoc trampas tava apac singilmam, ningiltomja ningilmasomcaa. Mongyiplaclhejec as amay, ningiltomja ningiltamilcasomalhco inganco.
6 Pac ongiltamsamcoc inquitquic apquitcavoc najan ayitcavoc, colmiyovalhcac sat alyiplovquisa nintemaclha actamila.
7 Enlhit acma apquilnatam aptomja apvisqui apancaoc nipyesicsa mepqui apquilnatam. Ongiltimjic sat malha ningilmomalhca, ayinyema ningmaycaoc nasa apnaclha enlhit acyitnaclha solyayem.
8 Ninginaclhec sat ancoc actic acmasom, ongvitac sat acyilhna almasomcaa. Ongiltovasalhcac sat napato Visqui ingac, apmaycam apmic cetro apanco.
9 Colhic sat singaco ayinyema ningamliyam ingmoc, acyitna inlhojo ningmilasictem nintom nipyesicsa mepqui asoc.
10 Pac ongilapajacsic sat enlhit acyeyjamelhma, comascoc sat actemaclha ningilatingmomalhca, najan ningilnapomalhca, najan ningilvénamalhca.
11 Singasicjayo visqui ingac rey, acyitna inlhojo actamilaycam ingvalhoc, jingiltimjic sat aptimem poc apvisqui.
12 Apquilanoc mataa Visqui ingac, jingilmeyvoc ningiltomja ningyascamco. Jingiltanovac sat ningilyataycam, acyitna inlhojo ningmovan amyaa.
13 Am sat ancoc jingilyacmoc ongiltamjam, ongiltimjic nimpayvam: Inyancac yamacmeyva payjoc amay, yoyam jingajic — sat ontimjic.
14 Quilvana alanatama acpayvam alyitsomalhca malhic congno. Ongitlhalhcac sat congne malhic, ningiljalhno inlhojo quilvana acpayvam, singiltanova sat Visqui ingac.
15 Acyeyjamelhma mataa apquiltemaclha inquitquic. Elvatsamcoc sat, apquillingamco inlhojo ningilyicpilhquetaycaoc.
16 Nintingyac sat ancoc cascama ningilnatam, naysicsa apquillingaycamco mepqui apquilnatam. Mepqui ningilnatam sat ontimjic, ningilmesa inlhojo asoc enlhit acma apquilnatam.
Treinta actemaclha singiltamsoycaoc
17 Lhip sictamongvoyam: Ingyeylhojo mataa singiltamsoycaoc enlhit apquilyascamco. Coma sat apvalhoc actemaclha singyascasingviyam.
18 Pac ongilyasingvomoc de memoria, jingilvoncamejec sat singiltamsoycaoc.
19 Actomja singyascasingvoyam quilhvo nac jay, yoyam colhejec acyascacmo appayvam Visqui ingac.
20 Singiltalhesquiscama treinta amyaa, comoc ingvalhoc singiltamescama.
21 Ongilyasingvomoc sat actomja nasoc anco amyaa, ongilatingmojoc sat apquiltomja singilmalhnaycam actemaclha singiltamescama.
- 1 -
22 Lhip sictamongvoyam: Notvas nasa lhip enlhit mepqui apquilnatam, ayinyema mepqui apyimtalhnamo as enlhit. Notvas nasa lhip aplinga appayvam mepqui apyimtalhnamo naysicsa macpeyvescasquiclha napatavo singyicpilquemo.
23 Dios emyoc sat mepqui apyimtalhnamo, etvasacpoc sat apquinmelhaycam.
- 2 -
24 Notingya nasa lhip enlhit aplom, etnejic aptimem poc. Evjanamcoc sat lhip 25 aptemaclha apanco maa, elngamcojoc sat lhip acmasom.
- 3 -
26 Nomyov nasa lhip enlhit, acyitna inlhojo apmaycaoc nasa, nopasmiclha nasa as enlhit.
27 Copvanquejec lhip ingyajic apmaycaoc nasa, elnatamacpoc sat lhip acyovoclhojo asoc apanco.
- 4 -
28 Noyangviscomjo nasa lhip apanco amyip. Yitnec asoc monquinatquiscama navayc amyip, apquillanay nic nat lhip apquilyeyjamcaa.
- 5 -
29 Enlhit apyascamco aptamjaycam, etnejic sat aptimesaycam apvisqui rey. Melhejec sat mocjam nipyesicsa mepqui apquilyimtalhnamo.
1 Mejor tener buena fama que mucha riqueza;
la buena fama es mejor que la plata y el oro.
2 El rico y el pobre coinciden en algo:
a uno y otro los hizo el Señor.
3 El que es astuto, ve el peligro y se esconde;
el que es ingenuo, sigue adelante y es afectado.
4 El Señor recompensa a los que le temen
con riquezas, honra y vida, si son humildes.
5 El camino del perverso está lleno de trampas y espinas;
quien se cuida a sí mismo, se cuida de seguirlo.
6 Enseña al niño a seguir fielmente su camino,
y aunque llegue a anciano no se apartará de él.
7 Los ricos son los amos de los pobres;
los deudores son esclavos de los prestamistas.
8 El que siembra maldad, maldad cosechará;
¡el Señor destruirá su insolente violencia!
9 ¡Bendito sea quien ve a otros con bondad
y comparte su pan con el indigente!
10 Expulsa al blasfemo, y se acabarán las peleas,
cesarán los pleitos y las ofensas.
11 El rey ama y brinda su amistad
al hombre de corazón puro y labios amables.
12 El Señor es guardián del conocimiento,
pero trastorna los planes de los traidores.
13 El perezoso arguye: «¡Hay un león en la calle!
Si salgo, ¡seré hombre muerto!»
14 Los labios de la mujer ajena son un abismo,
en donde cae el que provoca la ira del Señor.
15 La necedad va ligada al corazón del joven,
pero la vara disciplinaria le quita lo necio.
16 Oprimir al pobre para hacerse rico,
o hacer al rico más rico, conduce a la pobreza.
Treinta dichos egipcios
17 Inclina tu oído y escucha las palabras de los sabios;
aplica tu corazón a mi sabiduría.
18 Es una delicia, si la guardas dentro de ti
y si la afirmas sobre tus labios.
19 Hoy te la he dado a conocer
para que pongas tu confianza en el Señor.
20 ¿Acaso no te he escrito treinta dichos
para impartirte consejos y conocimientos?
21 Te he dado a conocer palabras de verdad,
para que las lleves a quienes te enviaron.
22 No te aproveches del pobre porque es pobre,
ni prives al afligido de un juicio justo,
23 porque el Señor defenderá su causa
y les quitará la vida a quienes les quiten todo.
24 No tengas nada que ver con gente violenta,
ni te hagas amigo de gente agresiva,
25 para que no imites su conducta
y tú mismo te tiendas una trampa.
26 No te comprometas por otros,
ni salgas fiador de nadie.
27 ¿Por qué han de quitarte hasta la cama
si resulta que no tienes con qué pagar?
28 No traspases los linderos de antaño
que tus antepasados establecieron.
29 Cuando veas alguien que hace bien su trabajo,
no lo verás entre gente de baja condición
sino que estará en presencia de reyes.