Dios aptingyasquiscama apitic
1 Somcoc nic nat apquilpayvam enlhitaoc Israel apquilinmelhaycam Dios, ayinyema apquillingaycamco siclho acyimtalhnama. Aplovquic nic nat Dios apcapajasa talha nipyava tingma campamentos, ayinyema apquiltemaclha apancaoc enlhit. 2 Apquilpalhamam nic nat enlhitaoc ayinyema apquilay, apquilanama epasingvota Moisés. Natamin apquilmalhnancama Moisés acsapona talha. 3 Apquiltimec nic nat amyip acvisay Talha Acvanyam Tabera, ayinyema Dios apquilvatnama talha.
4 Apnam nic nat enlhit apquilpalhcomap, poc mataa aclhanma apquilvalhoc nintom (mepqui nintom). Apyapcalhquic nic nat apquilpametamcaa: ¡Jingiltingyasquis apitic yoyam ontovamcoc! 5 ¡Cotlaycaoc alhta nintom yoclhilhma Egipto! ¡Cotlaycaoc alhta quilasma mepqui acyanmongam! Cotlaycoc alhta acyilhna: pepinos, melones yamsamanya, puerros, cebollas najan ajos. 6 ¡Mayic jingilnapac nincoo, paj moc nintom acvamlha maná sepo apnic! — nic nat apquiltomjac.
7 (Nintom maná acyitsomalhca cilantro actic, malha acyatictama ayimpeoc acno resina. 8 Apquillanac nic nat nilpayescama, malha harina najan aceite. Apquilansaclhec nic nat mataa, apquillanac nic nat pan, najan apquiljanma vaynca. 9 Intiyacmec nic nat yalya alhtaa, acyiplomo alpalhquemalhca maná.)
10 Aplingac nic nat Moisés apyapcalhem israelitas najan apquilmolhama apnaycam tingma apancaoc (carpa). Aplovquic nic nat Dios. Am nic nat colcac apvalhoc Moisés, aptomja apcanya:
11 —¿So actomja yi setnesquiscama sicvisay silancam lhip? ¿So actomja yi seyinmelhamcaa coo, senimquiscama emamyi nipyesicsa as enlhitaoc? 12 Jave coo apquilyap najan inquin as enlhitaoc. Movanquejec ongvaynic malha sicaa as enlhitaoc, siyayneycaoc yoclhilhma apquilmescama lhip alhta apquilyeyjamcaa. 13 Jingilmes sat nintom apitic — apquiltomjac naysicsa apyapcalhem. ¿Co laa conyemejic sat apitic, yoyam olmecsic aptoycaoc apyovoclhojo enlhitaoc? 14 ¡Movanquejec mocjam elhapco! ¡Yimtilhec anco nipyesicsa as enlhitaoc! 15 Am sat ancoc jepasmac lhip, jeyaa sat yoyam ongvitsapoc naysicsa seyasicjayo lhip. Comascoc sat siclingaycamco acyimtalhnama — nic nat aptomjac Moisés.
16 Apcatingmavoc nic nat Dios: —Ingyansiclha sat lhip setenta apquilvanyam mayayo, apquiltomja apquilyimtalhnamo nipyesicsa enlhitaoc. Inalanta sat carpa apponquinomap, jelalh sat coo. 17 Ovayventac sat coo, najan opamejitsic sat lhip. Olcoc sat nicja espíritu apna lhip apvalhoc, elmecsic sat apquillhalhma lhip. Colhyevavojoc sat aplhinquiscama lhip enlhitaoc, jave aplhapcoc lhip. 18 Ilapajas sat, colhic altimnasa apyovoclhojo enlhitaoc, yoyam ellaniclha mocjam apquilvalhoc. Eltovamcoc sat apitic secaseclha. Aclingac alhta apyapcalhem enlhit apquilpametamcaa: ¡Jingiltingyasquis apitic yoyam ontovamcoc! ¡Cotlaycaoc alhta nintom yoclhilhma Egipto! Tasi, coo sat olmecsic apitic yoyam eltovamcoc. 19 Jave acyavataclhojo lhama acnim yoyam eltovamcoc, jave anit acnim, jave cinco acnim, jave diez acnim, jave veinte acnim. 20 Eltovamcoc sat apitic apyovoclhojo piltin acvaycmo ayastingam, acvaycmo apquilyiclhama. Ayinyema sevennéycam alhta sicvisay Dios Sicyimtalhnamo. Apquiltomjac alhta naysicsa apyapcalhem: ¡So actomja ningyinyova alhta yoclhilhma Egipto! — alhta apquiltomjac — nic nat aptomjac Dios.
21 Apcatingmavoc nic nat Moisés: —Appintalhnama siclhalhmaa coo, malha seiscientos mil enlhitaoc. ¿Lhip ya etingyasquisic apitic eltovamcoc apyovoclhojo enlhitaoc lhama piltin? 22 ¿Apquilyanca ya nipquesic najan vayqui, yoyam eltovamcoc appintalhnama enlhitaoc? Ninsovjoc sat ancoc quilasma yingmin acvanyam, comenmalhalhquejec sat aptoycaoc — nic nat aptomjac Moisés.
23 Apcatingmavoc nic nat Dios: ¿Apcanayqui ya lhquip mepqui sicmovan coo? Quilhvoc sat etac lhip sictemaclha mepqui sicyeycajascaoc siclhanma — nic nat aptomjac Dios.
Setenta apquilvanyam mayayo
24 Apquiltimnasquic nic nat Moisés amyaa ayinyema Dios napatavo enlhitaoc. Apcansaclhec nic nat setenta apquilvanyam mayayo, ingyaniclhac sat nipyava carpa apponquinomap. 25 Apvayventac nic nat Dios naysicsa yipjopay, epamejitsic Moisés. Apliquic nic nat nicja espíritu apna apvalhoc Moisés, apnesa apquilvalhoc apquilvanyam mayayo. Apquilyatam nic nat malha profetas apquilpayvam acyavataclhojo.
26 Apcanit enlhit nic nat apnam nipyesicsa setenta mayayo, apvisay Eldad najan poc apvisay Medad. Am nic nat elmiyaclha apyitnamaclha carpa apponquinomap, apnam nasa tingma campamento. Apnaclhec nic nat espíritu apquilvalhoc as apcanit apnaycam campamento, yiplovcoc nic nat apquilyataycam acno profetas apquilpayvam.
27 Appecjasquic nic nat lhama apyimnanic, colhic altimnasa Moisés: —¡Malha profetas apquilpayvam apquiltomjac Eldad najan Medad payjoc campamento! — nic nat aptomjac.
28 Aptomjac nic nat Josué, Nun apquitca, aplhalhma mataa Moisés aptomjaclha apquitcoc nano, aptomja apcanya: —¡Lhip Moisés Visqui ajac, ingyane sat elvatsamcoc profetas apquilpayvam! — nic nat aptomjac Josué.
29 Apcatingmavoc nic nat Moisés: —Aplhenseycam nac lhip semasma coo. ¡Altamjo inyicje elyatam profetas apquilpayvam apyovoclhojo enlhitaoc, ayinyema espíritu apanco Dios! — nic nat aptomjac.
30 Apquiltajaclhec nic nat campamento apquilvanyam mayayo israelitas.
Apquilvoy senjic
31 Aptimescasquic nic nat alhcajayam Dios, ayinyema payjoc yingmin acvanyam. Pilapcasquic nic nat appalentamo mengyascama senjic naysicsa campamento najan nayava maa, acvaycmo ninlhingam lhama acnim ningvita nelha apquilpalentama senjic. Apquilvitac nic nat malha mayicjescama senjic lhama metro nitno. 32 Apquilansaclhec nic nat senjic acyovoclhojo acnim najan acyovoclhojo alhtaa. Apcansaclhec nic nat lhama enlhit diez mayicjescama senjic, apquilhnama netin yoyam elyamacsic apjapitic nayava campamento. 33 Aplovquic nic nat Dios naysicsa aptoycaoc senjic. Apyanmongsaclhec nic nat apquiltemaclha apancaoc. Apquilitsepquic nic nat aplhamoclhojo enlhit. 34 Apquiltimec nic nat amyip acvisay Kibrot-hataava, moc acvisay Ayitsepma Ingnenyic. Ayinyema ilhnic nat ayitsepma apnenyaoc enlhit eltovamcoc apitic.
35 Apquilyinyovquic nic nat amyip Ayitsepma Ingnenyic, apquilyiplaclho amay payjoc Hazerot. Apquilnaclhec nic nat maa.
El Señor envía codornices
1 Y sucedió que el pueblo se quejó a oídos del Señor, y el Señor oyó sus quejas y ardió en ira, y un fuego del Señor se encendió en medio de ellos y consumió uno de los extremos del campamento.
2 Entonces el pueblo pidió ayuda a Moisés, y Moisés oró al Señor y el fuego se apagó.
3 Y Moisés llamó a ese lugar Tabera, porque allí el fuego del Señor se encendió contra ellos.
4 Pero la gente extranjera que se mezcló con ellos sintió un apetito incontenible, y los hijos de Israel volvieron a llorar y dijeron: «¡Cómo nos gustaría que alguien nos diera a comer carne!
5 ¡Cómo extrañamos el pescado que comíamos en Egipto! ¡Y los pepinos, melones, puerros, cebollas y ajos que nos regalaban!
6 ¡Ahora andamos con la garganta reseca, pues no vemos nada más que este maná!»
7 El maná se parecía a la semilla de culantro; tenía un color como de bedelio,
8 y su sabor era como el del aceite nuevo. El pueblo se esparcía para recogerlo, y lo desmenuzaba entre dos piedras o lo machacaba en morteros, y lo cocía en un caldero o hacía tortas con él.
9 Durante la noche, al caer el rocío, el maná caía también sobre el campamento.
10 Moisés oyó que el pueblo lloraba por sus familias, cada uno a la puerta de su tienda, y la ira del Señor se encendió en gran manera, y también a Moisés le pareció mal.
11 Entonces Moisés le reclamó al Señor:
«¿Por qué le has hecho este mal a tu siervo? ¿Por qué no soy digno de tu bondad? ¿Por qué has puesto sobre mí la carga de todo este pueblo?
12 ¿Acaso yo lo concebí? ¿O acaso yo lo engendré, para que me pidas llevarlo en mi seno, como si fuera yo su madre y los estuviera amamantando, hasta la tierra que prometiste dar a sus padres?
13 ¿De dónde voy yo a sacar carne para alimentar a todo este pueblo? Ellos lloran, y vienen a decirme: “¡Danos a comer carne!”
14 ¡Yo solo no puedo soportar a todo este pueblo! ¡Me es una carga demasiado pesada!
15 Si así me vas a tratar, voy a agradecerte que me mates. Y si acaso merezco tu favor, ¡no me dejes ver mi propia desgracia!»
16 El Señor le dijo a Moisés:
«Junta a setenta ancianos de Israel, de los que tú sepas que son ancianos y jefes del pueblo, y llévalos hasta la entrada del tabernáculo de reunión. Diles que esperen allí contigo.
17 Yo descenderé y hablaré allí contigo, y tomaré del espíritu que está en ti y lo pondré en ellos, y ellos sobrellevarán contigo la carga del pueblo. Ya no la llevarás tú solo.
18 Pero dile al pueblo que se santifique para mañana. Ustedes van a comer carne, pues han llorado ante mí y han dicho: “¡Cómo quisiéramos que alguien nos diera a comer carne! La verdad, ¡nos iba mejor en Egipto!” Así que yo, el Señor, voy a darles a comer carne.
19 Y no la comerán un día ni dos; ni cinco, diez o veinte días,
20 sino todo un mes, hasta que les salga por las narices, y se harten de comerla, por haberme menospreciado. Yo soy el Señor y estoy en medio de ustedes; pero ustedes han llorado ante mí y han dicho: “¿Para qué salimos de Egipto y vinimos acá?”»
21 Pero Moisés dijo:
«Este pueblo, en medio del cual estoy, llega a los seiscientos mil de a pie. ¿Y tú dices que les darás a comer carne todo un mes?
22 ¿Acaso van a degollarse para ellos ovejas y bueyes suficientes? ¿O van a pescarse para ellos todos los peces del mar, para que les alcance?»
23 Y el Señor le respondió a Moisés:
«¿Acaso mi mano se ha acortado? ¡Ahora vas a ver si mi palabra se cumple, o no!»
24 Moisés salió de allí y repitió ante el pueblo las palabras del Señor; luego reunió a los setenta ancianos del pueblo, y los hizo esperar alrededor del tabernáculo.
25 Entonces el Señor descendió en la nube, y habló con él. Tomó del espíritu que estaba en él, y lo puso en los setenta ancianos; y cuando el espíritu se posó en ellos, comenzaron a profetizar, y no dejaban de hacerlo.
26 En el campamento se habían quedado Eldad y Medad, dos varones sobre los cuales también se posó el espíritu. Aunque estaban entre los escogidos, no se habían presentado en el tabernáculo; sin embargo, comenzaron a profetizar en el campamento.
27 Entonces un joven fue corriendo a decirle a Moisés:
«¡Eldad y Medad están profetizando en el campamento!»
28 Josué hijo de Nun, que era ayudante cercano de Moisés, le dijo:
«Moisés, mi señor, ¡no se lo permitas!»
29 Pero Moisés le respondió:
«¿Acaso tienes celos por mí? ¡Cómo quisiera yo que todo el pueblo del Señor fuera profeta! ¡Cómo quisiera yo que el Señor pusiera su espíritu sobre ellos!»
30 Y enseguida Moisés volvió al campamento, en compañía de los ancianos de Israel.
31 Vino entonces del mar un viento de parte del Señor, que trajo codornices y las dejó caer sobre el campamento. Estas cubrían la superficie de la tierra hasta un día de camino, por un lado, y un día de camino por el otro, y se amontonaban a casi un metro de altura.
32 El pueblo estuvo levantado todo ese día y toda esa noche, y todo el día siguiente, para recoger codornices. El que menos recogió, hizo diez montones, y tendieron las codornices alrededor del campamento.
33 Pero todavía tenían la carne entre los dientes, todavía no la masticaban, cuando la ira del Señor se encendió entre el pueblo y los hirió con una plaga mortal.
34 Por eso el nombre de aquel lugar se llamó Quibrot Hatavá, porque allí sepultaron al pueblo glotón.
35 De Quibrot Hatavá, el pueblo se dirigió a Jaserot, y en Jaserot se quedó.