Apquilyasquiyam Jesús apquilyalhinga
1 Natamin alhta as asoc aplhinga Jesús. Aptiyasam alhta yoclhilhma Galilea. Am alhta eltamjoc elhic mocjam yoclhilhma Judea. Ayinyemaclha judíos alhta apquililtamjoc elajic Jesús. 2 Camquitvocmec alhta judíos caya apancaoc las chozas, ningiltimem nincoo jamilh apancaoc. 3 Apquiltomjac alhta apquilyalhinga apquilanya Jesús:
—Ingyimpeclha mocjam. Iyas sat yoclhilhma Judea. Apnam maa lhip apquiltamsoycaoc, yoyam elvitac actemaclha lhip aptamjaycam. 4 Apquiltomjac sat ancoc enlhit etnejic apyimtalhnamo, copvanquejec eyilhasquisojo actemaclha aptamjaycam. Apvanquic sat ancoc lhip ellanac as asoc, ilhicmosacpojo apanco nipyesicsa enlhitaoc lhalhma anco —alhta apquiltomjac.
5 Alhta ayinyemaclha apquilyascacmo mocjam apquilyalhinga. 6 Aptomjac alhta Jesús apquilanya apquilyalhinga:
—Am covocmoc acnim, yoyam olhicmosalhcojo. Apvancaac quellhip ellhicmosacpojo mataa. 7 Am eltanovacpoc mocjam quellhip nipyesicsa enlhitaoc lhalhma anco. Coo eyca actanovalhcac, ayinyemaclha aclingasquic coo apquiltemaclha almasomcaa enlhit lhalhma anco. 8 Elyas sat quellhip caya. Moyacseje mocjam coo. Am covocmoc mocjam acnim, yoyam olhicmosalhcojo —alhta aptomjac.
9 Natamin apquiltimnascama as asoc apnaclho mocjam yoclhilhma Galilea.
Jesús nipyesicsa caya ningiltimem jamilh apancaoc
10 Lhama alhta apquilvonquepa apquilyalhinga. Apquilimjamquic alhta Jesús apyasa caya. Am alhta apalhaveclha apnaymacoc. Apyilhacpoc alhta apvoclho nipyesicsa caya. 11 Apquitamacpec alhta Jesús maa. Judíos alhta apquilquitamac. Apquiltomjac alhta apquilanya:
—¿Co laa apnaclha as enlhit? —alhta apquiltomjac.
12 Apquilmalyevasacpec alhta aplhamoclhojo enlhitaoc. Jesús alhta aplhenacpoc. Apquiltomjac alhta napocja enlhit: “Am inyicje etamilac maa, apquilyinimsam mataa enlhitaoc” —alhta apquiltomjac.
13 Am alhta elhenacpoc napato. Judíos alhta apquilacpoc.
14 Nipyesicsa caya alhta apvoclho tingma apponquinomap Jesús. Apquillhicmosquic alhta enlhitaoc. 15 Pilapcasquic alhta judíos apquillinga apquiltimnaycam. Apquilpamejitsacpec alhta:
—¿Jalhco ayinyema apyascamco Dios appayvam as enlhit? Mepqui mallhicmoscama alhta vaycajac —alhta apquiltomjac.
16 Apcatingmavoc alhta Jesús:
—Jave sillhicmoscama ajanco, eyca ayinyema coo Tata aptomja seyapajascama. 17 Apquiltamjoc sat ancoc enlhit eyiplovcasojo apmayjayoclha Ingyapam, metnatsejec sat sellhicmoscama. Naso nac ayinyema Dios Ingyapam, jave ayinyema sillhicmoscama ajanco. 18 Apquiltamjoc mataa ingyajacpojo enlhit aptomja apquillhicmoscama ayinyema apvalhoc apanco. Coo eyca mataa ongvavojo coo Tata aptomja seyapajascama. Nasoc anco siclhanma, am coyitnac evalhoc actemaclha sicyinimquiscama.
19 ‘Apquilmesacpec quellhip singanamaclha Dios. Moisés nic nat apquilmescama. Am eyca elyiplovcasac quellhip singanamaclha Dios. ¿Soctomja apquililtamjo nac jelajic? —alhta aptomjac Jesús.
20 Apquilatingmavoc alhta enlhitaoc:
—Meyascamcolhma nac lhip. Am ongiltamjoc ongilajic lhip —alhta apquiltomjac.
21 Aptomjac alhta Jesús apquilanya enlhitaoc:
—Pilapcasquic alhta quellhip apquilvita lhama anco asoc sillanay acnim ningnayclha. 22 Moisés nic nat ayinyema apcanama, yoyam collanalhca asoc monquinatquiscama ingyimpejic. Jave ayinyema apcanama Moisés, eyca ayinyema ilhnic nat ningilyeyjamcaa. Apquillanac quellhip asoc monquinatquiscama apyimpejic sicaa acnim ningnayclha. 23 Apquilyiplovcasquic quellhip singanamaclha Moisés. Apquillanac quellhip asoc monquinatquiscama apyimpejic acnim ningnayclha. ¿Soctomja seltanovasquisa nac sictamilquisquiyam enlhit acnim ningnayclha? 24 Noelyiplovcasojo nasa apquilvalhoc actemaclha apquilyipilquemo poc. Elpeyvacsojo siclho actemaclha apquilyascamco naysicsa apquilyicpilquemo —alhta aptomjac.
Aplhanma Jesús apquinyemayaclha siclhoc anco
25 Apnam alhta enlhit apquilinyema tingma Jerusalén. Apquilpamejitsacpec alhta:
—¿Jave ya enlhit apquitamacpo, yoyam alhta ematong? —alhta apquiltomjac. 26 Quip elanojo, am eyilhacpoc apquiltimnamcaa as enlhit. Paj lhama enlhit apcatingmoctamo. ¿Apquilyicpilcangvocme ya apquilviscaa apquilpamejitsomap, aptomja nasoc anco Cristo? 27 Ningyasamcoc nincoo apquinyemayaclha as enlhit. Apvaac sat ancoc Cristo apanco, mongilyasamquejec sat apquinyemayaclha —alhta apquiltomjac.
28 Lhama alhta aplinga Jesús. Apyimnatasquic alhta appayvam apquiltimnasamcaa:
—Elyicpilcoc coo quellhip, apquilyasamcoc najan siyinyemayaclha. Jave sicvoy ajanco. Eyapajasquic alhta coo Tata aptomja nasoc anco. Am elyicpilcac quellhip. 29 Acyicpilcoc coo, ayinyemaclha siyinyemay coo Tata aptomja seyapajascama —alhta aptomjac.
30 Apquililtamjoc alhta enlhitaoc elmoc Jesús. Am alhta emacpoc, ayinyemaclha am alhta covocmoc acnim, yoyam emacpoc. 31 Am alhta elyascacmoc aplhamoclhojo enlhitaoc. Apquiltomjac alhta nipyesicsa:
—Apvaac sat ancoc Cristo apanco, ¿pa ya ellanac aclhamoclhojo asoc monquinatquiscama, melhno as enlhit? —alhta apquiltomjac.
Apquilapajascama fariseos apquilancam, yoyam elmoc Jesús
32 Lhama alhta apquillinga fariseos actemaclha apquilmalyevoycam enlhitaoc aplhenacpo Jesús. Yejemoc alhta apquilpamejitsacpo fariseos najan apquilimja apmamyi sacerdotes. Apquilapajasquic alhta apquiltamilquiscama tingma apponquinomap, yoyam elmoc Jesús.
33 Aptomjac alhta mocjam Jesús:
—Olhic sat mocjam acyavataclhojo nipyesicsa quellhip. Otajojoc sat mocjam apnaclha coo Tata aptomja seyapajascama. 34 Jelquitmoc sat quellhip, mejelviticlhejec sat mocjam. Melvomejec sat quellhip sicnaclhilha —alhta aptomjac.
35 Yejemoc alhta apquilpamejitsacpo enlhitaoc (judíos):
—¿Jalhcojo sat eyacsic, yoyam mongilviticlhac nincoo? ¿Apquiltamjo ya eyacsic as enlhit nipyesicsa judíos apquilhpaneycam? ¿Apquiltamjo ya elhicmocsic griegos maa? 36 Ayinyemaclha aptomjac lhac singilanya: “Jelquitmoc sat quellhip, mejelviticlhejec sat mocjam. Melvomejec sat quellhip sicnaclhilha” —alhta apquiltomjac.
Yingmin almilaneycaoc malha vatsam
37 Invocmec alhta acnim actamila anco actomjaclha nelha caya. Yejemoc alhta apquinmaclho netin Jesús. Apyimnatasquic alhta appayvam:
—Apquilyamacac sat ancoc quellhip, jelyota coo. 38 Elyinaoc sat apquiltomja mejelyasquiyam coo. Innoc actemaclha aclhanma Dios appayvam actalhesomalhca: Cotyapoc sat apquilvalhoc yingmin almilaneycaoc malha vatsam —alhta aptomjac.
39 Espíritu Santo alhta aplhenac Jesús. Enlhit apquiltomja melyasquiyam Jesús ellhovamcoc sat Espíritu Santo. Am alhta evac mocjam Espíritu Santo. Ayinyemaclha am alhta covocmoc, yoyam coyangvomoc apyimtalhnamo Jesús.
Apquilhpanma nipyesicsa enlhitaoc
40 Lhama alhta apquillinga Jesús appayvam napocja enlhitaoc. Apquiltomjac alhta enlhitaoc:
—Naso nac aptomja profeta Dios aplingascama aplhenomacpo nac lha —alhta apquiltomjac.
41 Apquiltomjac alhta poc enlhit:
—Cristo nac lha —alhta apquiltomjac.
Apquiltomjac alhta mocjam poc enlhit:
—Am ingyinyema Cristo yoclhilhma Galilea. 42 Yitnec actemaclha aclhanma Dios appayvam actalhesomalhca, yoyam ingyinyemac Cristo tingma Belén, apvisqui David tingma pac nano. , Ayinyemaclha apvisqui David aptavin sat etnejic Cristo —alhta apquiltomjac.
43 Apquilhpanec alhta enlhitaoc. Jesús alhta ayinyemaclha aplhenacpo. 44 Apquililtamjoc alhta napocja enlhit elmoc Jesús. Am alhta emacpoc.
Apquilyasquiyam enlhit apquilyimtalhnamo
45 Yejemoc alhta apquiltajavo apquiltamilquiscama tingma apponquinomap. Apquilmiyaclhec alhta apquinmamcaclha fariseos najan apquilimja apmamyi sacerdotes. Apquiltomjac alhta apquilyimtalhnamo apquilanya:
—¿Soctomja melyantamacmo as enlhit? —alhta apquiltomjac.
46 Apquilatingmavoc alhta apquiltamilquiscama tingma apponquinomap:
—Am colngamalhcac cotnejic apquiltimnaycam enlhit actema nac jay —alhta apquiltomjac.
47 Apquilatingmavoc alhta fariseos:
—¿Apquilvajanamco ya quellhip lha actemaclha apyinimquiscama? 48 Apquilyascacmec maa apquiltomja apquilyimtalhnamo najan maa fariseos. 49 Melyasquiyam apquiltomja apquilvamlha enlhit melyascamco singanamaclha Dios. Apquilmapsomcaa nac as enlhitaoc —alhta apquiltomjac.
50 Apnec alhta nipyesicsa fariseos Nicodemo, aptomja apyoyam alhta apnaclha Jesús alhtaa. Aptomjac alhta Nicodemo apquilanya:
51 —Yitnec nincoo singanamaclha Dios. Mongvanquejec ontovacsic enlhit mepqui ningyascamco apsilhnanomap apanco —alhta aptomjac.
52 Apquilatingmavoc alhta:
—¿Lhip ya najan co Galilea? Ilyipsit siclho Dios appayvam actalhesomalhca. Metangvomejec sat aclhanma profeta Dios aplingascama, yoyam ingyinyema yoclhilhma Galilea —alhta apquiltomjac.
Quilvana alanatama
53 Apquiltajaclhec alhta moclhama tingma apancaoc.
Incredulidad de los hermanos de Jesús
1 Después de estas cosas, Jesús andaba en Galilea; no quería andar en Judea porque los judíos procuraban matarlo.
2 Como ya estaba cerca la fiesta de los judíos, la de las enramadas,
3 sus hermanos le dijeron: «Sal de aquí y vete a Judea, para que también tus discípulos vean las obras que haces.
4 Porque ninguno que procura darse a conocer hace algo en secreto. Ya que haces estas cosas, manifiéstate al mundo.»
5 Y es que ni siquiera sus hermanos creían en él.
6 Entonces Jesús les dijo: «Para mí, el momento aún no ha llegado; para ustedes, cualquier momento es siempre bueno.
7 El mundo no puede odiarlos a ustedes; pero a mí me odia, porque yo hago constar que sus obras son malas.
8 Vayan ustedes a la fiesta; yo no iré todavía a esa fiesta, porque el momento para mí aún no ha llegado.»
9 Después de decirles esto, se quedó en Galilea.
Jesús en la fiesta de las enramadas
10 Pero después de que sus hermanos se fueron, también él fue a la fiesta, aunque no abiertamente, sino como en secreto.
11 Los judíos lo buscaban en la fiesta, y decían: «¿Y dónde está ese?»
12 También la multitud murmuraba mucho acerca de él. Algunos decían: «Él es una buena persona», pero otros decían: «No lo es, sino que engaña a la gente»,
13 aunque por miedo a los judíos ninguno hablaba abiertamente de él.
14 A la mitad de la fiesta, Jesús fue al templo y comenzó a enseñar.
15 Y los judíos se asombraban, y decían: «¿Cómo es que este sabe de letras, sin haber estudiado?»
16 Jesús les respondió: «Esta enseñanza no es mía, sino de aquel que me envió.
17 El que quiera hacer la voluntad de Dios, sabrá si la enseñanza es de Dios, o si yo hablo por mi propia cuenta.
18 El que habla por su propia cuenta, busca su propia gloria; pero el que busca la gloria del que lo envió, este es verdadero, y en él no hay injusticia.
19 ¿Acaso no les dio Moisés la ley, y ninguno de ustedes la cumple? ¿Por qué procuran matarme?»
20 La multitud le respondió: «Tienes un demonio. ¿Quién procura matarte?»
21 Jesús les respondió: «Hice una obra, ¡y todos se quedan asombrados!
22 Por cierto, Moisés les dio la circuncisión (no porque sea de Moisés, sino de los padres ), ¡y en el día de reposo ustedes circuncidan al hombre!
23 Si para no quebrantar la ley de Moisés, el hombre es circuncidado en el día de reposo, ¿por qué ustedes se enojan conmigo por sanar completamente a un hombre en el día de reposo?
24 Sean justos en sus juicios, y no juzguen según las apariencias.»
¿Es este el Cristo?
25 Algunos de Jerusalén decían: «¿Qué, no es este al que buscan para matarlo?
26 Pero véanlo hablar tranquilamente, y nadie le dice nada. ¿Será que en verdad las autoridades han reconocido que este es el Cristo?
27 Bien sabemos de dónde viene este, pero cuando venga el Cristo nadie sabrá de dónde viene.»
28 Mientras Jesús enseñaba en el templo, exclamó: «A mí me conocen, y saben de dónde soy, y que no he venido por mi cuenta; pero el que me envió, a quien ustedes no conocen, es verdadero.
29 Yo sí lo conozco, porque de él procedo, y él fue quien me envió.»
30 Y aunque procuraban aprehenderlo, ninguno le puso la mano encima, porque su hora aún no había llegado.
31 Pero muchos de la multitud creyeron en él, y decían: «El Cristo, cuando venga, ¿hará más señales que las que este hace?»
Los fariseos envían alguaciles para arrestar a Jesús
32 Los fariseos oyeron que la gente murmuraba estas cosas acerca de él; entonces los principales sacerdotes y los fariseos enviaron guardias para que lo arrestaran.
33 Pero Jesús dijo: «Voy a estar con ustedes un poco más de tiempo, y luego volveré al que me envió.
34 Ustedes me buscarán, pero no me hallarán; a donde yo voy a estar, ustedes no podrán venir.»
35 Los judíos dijeron entre sí: «¿Y a dónde se irá este, que no podremos hallarlo? ¿Acaso se irá a los que andan dispersos entre los griegos, para enseñar a los griegos?
36 ¿Qué significa esto de que: “Me buscarán, pero no me hallarán”; y de que: “A donde yo voy a estar, ustedes no podrán venir”?»
Ríos de agua viva
37 En el último y gran día de la fiesta, Jesús se puso en pie y en voz alta dijo: «Si alguno tiene sed, venga a mí y beba.
38 Del interior del que cree en mí, correrán ríos de agua viva, como dice la Escritura.»
39 Jesús se refería al Espíritu que recibirían los que creyeran en él. El Espíritu aún no había venido, porque Jesús aún no había sido glorificado.
División entre la gente
40 Algunos de la multitud, al oír estas palabras, decían: «En verdad, este es el profeta.»
41 Otros decían: «Este es el Cristo.» Pero algunos otros decían: «¿Y de Galilea habría de venir el Cristo?
42 ¿Acaso no dice la Escritura que el Cristo será descendiente de David, y que vendrá de la aldea de Belén, de donde era David?»
43 Y por causa de él hubo disensión entre la gente.
44 Algunos de ellos querían aprehenderlo; pero ninguno le puso la mano encima.
¡Nunca nadie ha hablado así!
45 Los guardias fueron adonde estaban los principales sacerdotes y los fariseos, y estos les dijeron: «¿Por qué no lo han traído?»
46 Los guardias respondieron: «¡Nunca antes alguien ha hablado como este hombre!»
47 Pero los fariseos les respondieron: «¿También ustedes han sido engañados?
48 ¿Acaso ha creído en él alguno de los gobernantes, o de los fariseos?
49 Pero esta gente, que no conoce la ley, está bajo maldición.»
50 Nicodemo, que había ido a hablar con Jesús de noche y era uno de ellos, les dijo:
51 «¿Acaso nuestra ley juzga a un hombre sin antes oírlo y sin saber lo que ha hecho?»
52 Los fariseos le respondieron: «¿Qué, también tú eres galileo? Escudriña y verás que de Galilea nunca ha surgido un profeta.»
La mujer adúltera
[
53 Cada uno se fue a su casa,