Apquiltimnaycam Jeremías
1 Aptomjac alhta Dios Apyimtalhnamo apcanya profeta Jeremías: 2 Itningvomjo apatong tingma apponquinomap, ilngas sat amyaa nac jay: Quellhip apquilmolhama Judá apyovoclhojo. Apquilantalhnec quellhip as tingma apatong, yoyam eltimjic apquilayo Dios Apyimtalhnamo. Elaylhojo as amyaa 3 ayinyema Dios apyimtalhnamo, Apvisqui apancaoc enlhitaoc Israel: ¡Ellaniclha apquilvalhoc quellhip, elvatsaoc apquiltemaclha apancaoc! Olmeyvoc sat mocjam apquileyvomaclha quellhip. 4 Noelyiplovquis nasa apquilyinimquiscama apquilpayvam: ¡Quip aso Dios tingma pac apponquinomap! ¡Quip aso Dios tingma pac apponquinomap! — apquiltomjac mataa apquilyinimquiscama.
5 ¡Ellaniclha apquilvalhoc quellhip, najan apquiltemaclha apancaoc! Elyiplovcasojo nintemaclha acpeyvomo nipyesicsa quellhip. 6 Noelane nasa ellingamcojo acyimtalhnama enlhit metnaja apquiltemolhama, najan apquilyeyjeycam, najan lhintampaa. Noelnajap nasa mepqui acvisay ingmoc. Noeltime nasa apquilayo quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios, actomja ayasomquiscama quellhip. 7 Olmeyvoc sat quellhip apquileyvomaclha as yoclhilhma, sicmescama nanoc nat apquilyeyjamcaa quellhip, elhnam sat cotmongvoycamlha nelha.
8 Apquilyiplovcasquic mataa quellhip apquilpayvam enlhit apquilyinimquiscama. 9 Quellhip apquiltemaclha: apquilminyilhma, najan apquilajem poc, apquilyoyam quilvana cotnaja aptava, apquilyeycajascaoc quellhip apquilpayvam, apquilmescama asoc quilaycmasquiscama Baal, apquilayo quellhip quilaycmasquiscama mepqui acmovan. 10 Apquilantalhningvoctac quellhip as tingma ajac apponquinomap, jeltimjic selayo coo. Apquilanayquic quellhip elmiyovacpoc congne as tingma. Natamin elyiplovcasojoc sat mocjam apquiltemaclha apancaoc sictanoncama coo. 11 ¿Apquilanayqui ya quellhip as tingma ajac apponquinomap apvisay apquilyilhanmomaclha apquilminyilhma? Acvitac coo apquiltemaclha apancaoc quellhip. Nasoc sicpayvam sicvisay Dios Visqui apancaoc. 12 Elyas sat quellhip tingma Silo. Elanojo sat sictomjaclha tingma ajac apponquinomap, siclhoc nat sicmaclha coo. Elvitac sat quellhip mactovascama, ayinyema apquiltemaclha apancaoc Israel. 13 Acno apquiltemaclha apancaoc quellhip. Am alhta jelyajaclhoc quellhip, siltimnascama lhama najan siltimnascama mocjam mataa. Am alhta jelatingmavoc quellhip. Nasoc sicpayvam siclhanma coo Dios Visqui apancaoc. 14 Acno sictovascama alhta tingma ajac apponquinomap tingma Silo, colhojoc sat sictovascama as tingma ajac apponquinomap sicmescama siclhoc nat apquilyeyjamcaa quellhip. Mepqui alhta mataa apquilyasquiyam quellhip. 15 Onatovacsic sat quellhip sicnaclha coo, acno sicnatovascama nanoc alhta apquilmolhama quellhip Efraín aptovana niptamin — alhta aptomjac Dios.
Apquiltemaclha apancaoc enlhitaoc
16 Lhip Jeremías, nolmalhnesquis nasa lhip as enlhitaoc, nojelmalhnesquis nasa coo. Nolinlhanmojo nasa lhip selmalhnaycam coo, mongvajalhnoc sat coo. 17 ¿Apvita ya lhquip apquiltemaclha apancaoc apquilmolhama Judá, apnaycam tingma apquilvanyam najan natingma Jerusalén? 18 Apquilyintilhvocmec mataa enlhit apquitquic. Apquilvatnec mataa talha apyapmayc. Inquillanac mataa nilpayescama incanayc, yoyam colhic acmesa as actom quilaycmasquiscama acvisay Avisqui Netin. Invennalhquic evalhoc sicvita uva ayingmenic macmescama quilaycmasquiscama, ayinyema metnaja nintemolhama. 19 Apquiltemaclha maa sevenneycam coo, najan apquilvennacpo apanco, actemaclha apquilmancactama. Naso coo sicpayvam sicvisay Dios Visqui apancaoc. 20 Coo sicvisay Dios Visqui apancaoc, olinmelham sat as enlhitaoc naysicsa siclom, olinmelham sat natingma, olinmelham sat apnatoscama, olinmelham sat yamtaa najan ayimjaclha ninganma. Colhojoc sat talha casponeyaclha, ayinyema sicyanmongsayclha apquiltemaclha apancaoc — alhta aptomjac Dios.
21 Aptomjac alhta mocjam Dios Apvisqui apancaoc Israel, apquilanya enlhitaoc: Elnajap sat apnatoscama macmescama Dios acyanmongam melyascalhma. Ellana sat moc asoc macmescama Dios. Eltovaoc sat apitic actemaclha apquilayo Dios. Acyinyovcasquic nat yoclhilhma Egipto apquilyeyjamcaa. 22 Am nat otnajac siyanama apquilyeyjamcaa quellhip, yoyam jelmecsic apnatoscama acticyovam acyanmongam melyascalhma, paj najan moc asoc. 23 Actomjac nat silanya apquilyeyjamcaa, yoyam elyiplovcasojo siyanamaclha. Otnejic sat enlhit ajancaoc, sictimem coo sicmasma enlhitaoc. Altimnasquic nat siyanama, yoyam eltamilsacpojo apanco, colhic sat actamilaycam apquilvalhoc. 24 Am nat elyiplovcasac siyanamaclha, am nat eljalhnoc sicpayvam naysicsa apquiltemaclha apancaoc. Am nat jelyotac yoyam elyanmongsic moc apquilvalhoc, elyinyovquic nat coo. 25 Siclhoc nat apquilantiyapma Egipto apquilyeyjamcaa quellhip, acvaycmo as ningvamlha nac jay. Alapajasquic mataa nipyesicsa quellhip aplhamoclhojo profetas apquillingascama sicvisay. 26 Am alhta elyiplovcasac siyanamaclha, am alhta eljalhnoc sicpayvam quellhip. Ingyangvocmec alhta mataa apquiltemaclha apancaoc, am nat colhno apquilyeyjamcaa — alhta aptomjac Dios.
27 Aptomjac alhta seyanya Dios Apyimtalhnamo: Lhip Jeremías, ilngas sat lhip acyovoclhojo sicpayvam, apvita inlhojo mepqui apquilyiplovquiscama enlhitaoc. Iyimnaticsojo lhip appayvam, apvita inlhojo lhip mepqui apquilatingmaycam enlhitaoc. 28 Iltimnas sat amyaa: Mepqui apquilyajayquiclho quellhip Dios Apyimtalhnamo, mepqui mocjam apquiltamilcasomacpo apanco — alhta aptomjac Dios.
Covac sat acyimtalhnama
29 ¡Quellhip co Jerusalén, eltingyasquis apquilyesem, etlhaoc sat apva! Elminaycmas actemaclha acmayovsa apquilvalhoc netin inquilhe. Aplovquic alhta Dios Apyimtalhnamo, aptomja apquilyamasma enlhitaoc macnatovascama — alhta aptomjac.

30 Aptomjac alhta mocjam Dios Apyimtalhnamo: Yitnec apquiltemaclha apancaoc moyisponcama coo apquilmolhama Judá. Apninquinquic alhta congne tingma ajac apponquinomap quilaycmasquiscama apancaoc, acvisay apquilvenneycam tingma ajac apponquinomap. 31 Apquillanac alhta alvata Ben-hinom lhama altar apquilvatnamaclha asoc macmescama quilaycmasquiscama acvisay Tofet. Apquilnapquic alhta apquitquic, yoyam elvitic talha macmescama quilaycmasquiscama. Jave alhta ayinyema coo, jave alhta aclhanma evalhoc actema nac jay. 32 Actomjac coo sicpayvam sicvisay Dios: Covac sat acnim, yoyam comascoc sat acvisay Tofet, comascoc sat acvisay alvata Ben-hinom. Eltimjic sat acvisay Alvata Apticyovamaclha. Elatoynacpoc sat apquilitsepma payjoc Tofet, ayinyema melvitay moc amyip. 33 Eltovcacpoc sat apjapaoc, alpasmayclha nata navjac najan asoc navjac, mepqui aptamilquiscama lhama enlhit. 34 Omascocsic sat apquilminaycmascama najan apquilitsovascama nipyesicsa tingma apquilvanyam Judá apquilmolhama najan natingma Jerusalén. Colngalhquejec sat mocjam apquilminaycmascama alyimjapma. Elhojoc sat aptamopeycaoc tingma aptovasomap najan maa yoclhilhma — alhta aptomjac Dios — nic nat aptomjac profeta.
El culto verdadero
1 La palabra del Señor vino a Jeremías, y le dijo:
2 «Ponte a la entrada de la casa del Señor, y proclama allí esta palabra. Di esto: “Ustedes, los de Judá, que entran por estas puertas para adorar al Señor, escuchen su palabra.”»
3 Así ha dicho el Señor de los ejércitos, el Dios de Israel:
«Mejoren sus caminos y sus obras, y yo los haré habitar en este lugar.
4 No se fíen de palabras mentirosas, que dicen: “Templo del Señor, templo del Señor. ¡Este es el templo del Señor!”
5 Al contrario, si ustedes mejoran su conducta y sus acciones, y si imparten verdadera justicia entre ustedes y sus semejantes,
6 y si no oprimen al extranjero, ni al huérfano ni a la viuda, ni derraman sangre inocente en este lugar, ni se van tras dioses ajenos, para su propio mal,
7 yo los haré habitar en este lugar, en la tierra que les di a sus padres para siempre.
8 »Lo que veo es que ustedes confían en palabras mentirosas, que para nada les sirven.
9 Hurtan, matan, adulteran, juran falsamente, le queman incienso a Baal, y siguen a dioses extraños que nunca antes conocieron.
10 ¿Acaso van a venir a pararse delante de mí en esta casa, donde se invoca mi nombre, para decir que están en libertad de seguir haciendo todas estas cosas repugnantes?
11 ¿Acaso esta casa, donde se invoca mi nombre, es para ustedes una cueva de ladrones? Tomen en cuenta que yo también veo esto.
—Palabra del Señor.
12 »Vayan a mi santuario en Silo, donde al principio establecí la residencia de mi nombre, y vean lo que hice con él por causa de la maldad de mi pueblo Israel.
13 Y ahora, como ustedes han cometido todas estas acciones, y como yo los llamé y ustedes no me respondieron, aun cuando una y otra vez les hablé
—Palabra del Señor—,
14 »haré con esta casa donde se invoca mi nombre, y en la que ustedes confían, y con este lugar que les di a ustedes y a sus padres, lo mismo que hice con Silo.
15 Voy a arrojarlos lejos de mi presencia, como antes arrojé a todos sus hermanos, a toda la generación de Efraín.
16 »Y tú, no ores por este pueblo. No eleves por ellos ningún clamor ni oración. No me ruegues por ellos, porque no voy a hacerte caso.
17 ¿Acaso no ves lo que estos hacen en las ciudades de Judá y en las calles de Jerusalén?
18 Los hijos recogen la leña, los padres encienden el fuego, y las mujeres hacen la masa, para ofrecerle tortas a la reina del cielo; para presentar ofrendas a dioses ajenos; ¡para provocar mi enojo!
19 ¿Pero en realidad provocarán mi enojo? ¿No es más bien para ellos mismos la vergüenza?»
—Palabra del Señor.
20 Por lo tanto, así ha dicho Dios, el Señor:
«Ahora voy a derramar mi enojo y mi furor sobre este lugar. Se encenderán sobre los hombres y los animales, sobre los árboles del campo y los frutos de la tierra, y no se apagarán.»
Castigo de la rebelión de Judá
21 Así ha dicho el Señor de los ejércitos, el Dios de Israel:
«Añadan sus holocaustos a sus sacrificios, y cómanse la carne.
22 Porque el día que los saqué de la tierra de Egipto, yo no hablé de esto con sus padres, ni les di ninguna orden en cuanto a holocaustos y sacrificios.
23 Al contrario, esto fue lo que les ordené: “Escuchen mi voz, y yo seré su Dios, y ustedes serán mi pueblo. Vayan siempre por el camino que yo les mande seguir, para que les vaya bien.”
24 »Pero ellos no me hicieron caso ni me prestaron atención, sino que por la terquedad de su malvado corazón siguieron sus propios consejos, y en vez de avanzar, retrocedieron.
25 Esto ha sido así desde que sus padres salieron de la tierra de Egipto hasta hoy. Yo, desde muy temprano y sin falta, les envié a todos mis siervos, los profetas,
26 pero ellos no me hicieron caso ni me prestaron atención, sino que se encapricharon y fueron peores que sus padres.
27 »Tú les dirás todas estas palabras, pero no te oirán; los llamarás, pero no te responderán.
28 Por lo tanto, les dirás: “Esta es la nación que no escuchó la voz del Señor su Dios, ni admitió corrección; por eso la verdad fue extirpada de la boca de ellos, y ya no existe.”»
29 ¡Córtate el cabello, y deshazte de él! ¡Da rienda suelta a tu llanto en la cima de los montes! ¡El Señor aborrece a la generación que ha provocado su enojo, y la ha abandonado!
30 «¡Ante mis propios ojos, los hijos de Judá han hecho lo malo! ¡Han profanado la casa misma donde se invoca mi nombre, al exponer allí sus actos repugnantes!
—Palabra del Señor.
31 »Han edificado altares en los montes de Tofet, en el valle de Ben Jinón, para lanzar al fuego a sus hijos y a sus hijas, que es algo que nunca les pedí que hicieran, y que ni siquiera pensé pedirles.
32 Por eso vienen días en que ese lugar ya no se llamará Tofet, ni valle de Ben Jinón, sino valle de la matanza. Y los muertos se enterrarán en Tofet, por no haber otro lugar.
—Palabra del Señor.
33 »Los cadáveres de esta gente serán la comida de las aves del cielo y de las bestias del campo, y no habrá quien las espante.
34 En las ciudades de Judá y en las calles de Jerusalén pondré fin a las voces de gozo y alegría, y a la voz del esposo y de la esposa, porque la tierra quedará en ruinas.