Apquilvatseycaoc apquilmolhama Israel
1 Aptomjac alhta Dios Apyimtalhnamo seyanya coo:
2 Iyas sat maa natingma Jerusalén. Iyimnaticsojo lhip appayvam elngacsic amyaa. Elaylhojo quellhip appayvam ayinyema Dios Apyimtalhnamo: Olyitquisic quellhip nanoc nat apquiltemaclha apquilyimnanic, mepqui alhta mataa apquilvatseycaoc. Olyitquisic quellhip sictomja nat etava quellhip, apquiltomja selasicjayo. Elyiplantac alhta quellhip siclhinga yoclhilhma actamopeycaoc, mepqui alhta maa ninganma.
3 Apquilmolhama Israel sictomja silponquinquiscama, malha acyilhna actamila siclha ningvitay. Acyanmongsaclhec alhta apquiltemaclha apancaoc, apquiltomja inlhojo apquilinmelhaycam quellhip. Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui Dios — alhta aptomjac — nic nat aptomjac profeta.
4 Quellhip apquilmolhama Israel, aptovana niptamin Jacob, elaylhojo Dios Apyimtalhnamo appayvam: 5 Aptomjac alhta Dios Apyimtalhnamo apquilanya:
¿Apquilvita ya quellhip apquilyeyjamcaa sictemaclha sicmasom? Apquiltomja alhta selyamasma coo. Apquiltingyac alhta mataa quilaycmasquiscama mepqui acmovan, mepqui alhta apquilyimnatem.
6 Am alhta jeltingyac mataa coo, sicyinyovquiscama nat yoclhilhma Egipto. Sicnalayclha alhta yoclhilhma actamopeycaoc, acmasom alhta acyamay olhma, mepqui alhta yingmin alvata. Mepqui enlhit as yoclhilhma mepqui amay.
7 Acnalantac alhta quellhip yoclhilhma actamila, yoyam eltovamcoc quellhip acyilhna altamila najan nintom actamila. Apquilvaac alhta quellhip, apnatovasquic alhta as yoclhilhma. Yiplovcoc alhta sictanoncama yoclhilhma ajanco.
8 Am alhta jeltingyac mataa sacerdotes, najan apquilyascamco singanamaclha. Elinmelham alhta apquilviscaa. Apquillingasquic alhta profetas quilaycmasquiscama Baal. Apquiltimec mataa apquilayo quilaycmasquiscama mepqui acmovan, yoyam copasmoc — alhta aptomjac Dios.
Covac sat acyanmongayclha
9 Actomjac coo sicvisay Dios Visqui apancaoc, silanya: Ongilatingmalhcojoc sat mocjam quellhip najan aptovana.
10 Elmiyaclha sat quellhip acyayem inquilhe actalhningvamlha acnim, yoyam elanojo. Elapajas sat tingma Cedar, yoyam elvitangvomoc apquiltemaclha maa.
11 ¿Naso ya apquilyamasma quilaycmasquiscama enlhitaoc, yoyam elmoc najan eltimjic apquilayo moc quilaycmasquiscama? ¡Mepqui acmovan as quilaycmasquiscama! Coo alhta selayo apquilmolhama Israel, apquiltomja selyamasma coo. Apquiltingyac mataa quilaycmasquiscama mepqui acmovan.
12 ¡Cotyim apquilvalhoc quellhip apnaycam netin! ¡Copilhyinim sat apquilvalhoc quellhip! Eycaso sicpayvam silanya quellhip.
13 Yitnec apquilsilhnanomap apanco enlhitaoc ajanco: lhama acvisay selyamasma coo, sicyitsomalhca actiyapmaclha yingmin. Moc acvisay yamyamilquit apquillanay alhta quellhip, actomja acpalhama, mepqui mataa yingmin avalhoc — alhta aptomjac.
Apquilsilhnanomap apanco israelitas
14 Aptomjac alhta Visqui ingac: Quellhip israelitas, meltomja quellhip apquilmomap. Jave apquiltiyaycamlha quellhip nipyesicsa apquilmomap. ¿Co laa ayinyema apnatovasomacpo quellhip?
15 ¿Co laa ayinyema apquilimpocjay cotnaja ingmoc, malha yamacmeyva acyimnatem alnapma quellhip? Apnatovasquic alhta cotnaja ingmoc quellhip tingma apquilvanyam apancaoc, tingma apquilmeta, yoclhilhma mepqui enlhit apquileyvam.
16 Apquilhyacmec co Egipto tingma Menfis najan tingma Tafnes elimpocjac nipyesicsa quellhip.
17 Quellhip ayinyema apquilsilhnanomap apanco, apquiltemaclha quellhip selyamasma coo, sicvisay Dios Visqui apancaoc quellhip, sictomja sicnalayquinta quellhip nalhit amay.
18 Apquilpecjam quellhip elmiyaclha yoclhilhma Egipto, elyinamcoc sat yingmin vatsam Nilo, ¿so actomja yi? Apquilpecjam quellhip elmiyaclha yoclhilhma Asiria elyinamcoc sat yingmin vatsam Éufrates, ¿so actomja yi?
19 Ellingamcojoc sat acyimtalhnama quellhip, ayinyema apquiltemaclha apancaoc najan apquiltemaclha selyamasma coo. Elyasamcojo sat quellhip acyivey anco apquillingaycamco acmasom, ayinyema mepqui mocjam selayo, apquiltomja selyamasma coo sicvisay Dios Visqui apancaoc. Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui sicyimtalhnamo — alhta aptomjac — nic nat aptomjac profeta.
Apquiltemaclha apancaoc Judá apquilmolhama
20 Aptomjac alhta mocjam Visqui ingac: Nanoc alhta apquiltemaclha quellhip selinmelhaycam coo, mepqui selyajayquiclho mataa. Inquiltomjac mataa apquilvalhoc quellhip: Ingilastinquic nincoo ningiltimesaycam Dios — inquiltomjac apquilvalhoc. Apquiltimec mataa quellhip apquilayo quilaycmasquiscama moclhama netin inquilhe najan moclhama coning yamit, malha quilvana alanatama apquiltemaclha quellhip.
21 Apquilyitsomacpo quellhip uva avjac siyinayclha alhta siclho, actomja avjac silyacyescama actamila anco. Apquiltomjaclhec quellhip malha nipvajac, paj olyicpilcac mocjam quellhip.
22 Eljalhyovas sat yingmin apyimpeoc, acyiplomo apquiltilhnaycaoc jabón, comasquejec sat mataa apquiltemaclha melyascalhma. Eycaso sicpayvam Visqui apancaoc quellhip — alhta aptomjac.
23 ¿Co laa ayinyema apquilpayvam quellhip? Ningiltasi nac nincoo, mepqui ningilsilhnanomalhca inganco, mepqui ningilayo quilaycmasquiscama Baal — apquiltomjac quellhip. Colyit apatic quellhip apquiltemaclha alhta payjoc alvata. Apquilyitsomacpo quellhip camello voncayispoc inquilvana atamsama inquinavo.
24 Malha yamelyeyjaycoc inquilvana actomja acpáyvam atamsama inquinavo payjoc netin inquilhe, mongmovan ongilpatjetic. Quilhvoc anco colhyemoc inquinavo, cotalhcac sat inquilvana yamelyeyjaycoc atamsama inquinavo.
25 ¡Quellhip israelitas! ¡Mepqui tiyayipeoc apquileyvam quellhip, cascoc sat apmancaoc, coymac sat apyispaoc quellhip! Inquiltomjac apquilvalhoc quellhip: Paj, jave nincoo. Ongilyiplovcasojoc sat asoc apancaoc metnaja israelitas — intomjac apquilvalhoc — alhta aptomjac Visqui ingac.
Acyanmongayclha apquiltemaclha apancaoc
26 Aptomjac alhta mocjam: Apquilyitsomacpo quellhip enlhit apminyilhma appatjetamap, yoyam emancangvomoc. Colhojoc sat quellhip lha apquilmancangviyam enlhitaoc, najan apquilviscaa, najan enlhit mayayo, najan sacerdotes, najan profetas.
27 Quellhip alhta selyamasma. Apquiltomjac quellhip apquilanya quilaycmasquiscama: Tata coo semasma as quilaycmasquiscama — apquiltomjac quellhip. Najan apquilanya mataymong: Meme coo sevanimquiscama as quilaycmasquiscama — apquiltomjac quellhip. Mepqui selayo mataa quellhip. Pilapcasquic apquiltajanyaa quellhip acmasom, apquiltomja selanya: ¡Visqui ingac, jingilpasingvota! — apquiltomjac quellhip.
28 Quellhip apquilmolhama Judá, ¿co laa apnam dioses quilaycmasquiscama apquillanay alhta quellhip? ¡Inlhamoc maa quilaycmasquiscama, acno apquilvamlha tingma apquilvanyam! ¡Incaymalhquic colpasingvotac colmeyvoc quellhip!
29 Quellhip seltingyey coo, naysicsa apquiltemaclha selinmelhaycam, ¿so actomja yi? Eycaso sicpayvam sicvisay Visqui sicyimtalhnamo — alhta aptomjac.
30 Alhtoc alhta sicyanmongsayclha apquiltemaclha quellhip mepqui apquilyasingvoyam. Apquilnapquic alhta quellhip profetas, acno yamacmeyva alnapma.
31 Aptomjac alhta mocjam: Quellhip israelitas, elaylhojo sicpayvam. ¿Naso ya sicyitsomalhca yoclhilhma actamopeycaoc, melvitay mataa acnim naysicsa apquileyvam? Yitnec apquilpayvam quellhip: Mongiltomja ningmomalhca, montingyejec sat mataa lhip — apquiltomjac quellhip.
32 ¿Avanqui ya quilvana colvoncamoc alnatanma? Najan quilvana acponquinomalhca, ¿avanqui ya colvoncamoc alnatanma alantalhnama apquiltamila? Naso, apquiltemaclha enlhit ajancaoc selvoncayam aclhamoclhojo años — alhta aptomjac.
33 Aptomjac alhta mocjam Visqui ingac: Apquilyasamcoc quellhip nintingyey apquilasicjamap najan alasicjamalhca. ¡Avanjec apquilyascamco quellhip asoc acmasom, malha maestro congne escuela acmasom!
34 Invitalhquic ema apancaoc apticyovam acyilhvasiscama apava apquilantalhnama quellhip, ayinyema apticyovam mepqui apquilnatam najan mepqui apquilsilhnanomap apanco.
35 Apquiltomjac quellhip apquilpayvam: Mepqui nincoo ningilsilhnanomalhca inganco, melvejec sat Dios apvita sictomjaclha coo — apquiltomjac quellhip. Actomjac coo siyanya quellhip: Olyipconic sat quellhip, oyanmongsiclhac sat apquiltemaclha quellhip — alhta aptomjac Visqui ingac.
36 ¿Apquilvatsamqui ya quellhip elpasingvota lhama, yoyam elanic sat poc, yoyam elpasingvota? Melpasingvotayc sat co Egipto, melpasingvotayc sat co Asiria.
37 Elyinyoc sat quellhip yoclhilhma Egipto, elvotac sat naysicsa apquilmancactama. Acnatovasquic alhta coo, yoyam melpasingvotayc sat mataa. Comalhquejec sat mataa apquilasicjayo quellhip (cotnaja ingmoc) metnaja israelitas — alhta aptomjac Visqui ingac — nic nat aptomjac profeta.
El Señor y la apostasía de Israel
1 La palabra del Señor vino a mí, y me dijo:
2 «Ve y proclama a oídos de Jerusalén lo siguiente: “Así dice el Señor: ‘Me acuerdo de ti y de tu fidelidad, cuando eras joven; de tu amor de novia, cuando me seguías por el desierto, en terrenos no sembrados.’”»
3 Israel estaba consagrada al Señor. Era como los primeros frutos de su cosecha. Todos los que la devoraban tenían que cargar con su culpa; el mal les sobrevenía.
—Palabra del Señor.4 Tú, casa de Jacob, y ustedes todas, familias de la casa de Israel: ¡escuchen la palabra del Señor!
5 Así dice el Señor:
«¿Qué de malo hallaron en mí los padres de ustedes, que se alejaron de mí y se fueron en pos de la vanidad, con lo que se hicieron vanos?
6 Jamás dijeron: “¿Dónde está el Señor, que nos sacó de la tierra de Egipto y nos condujo por el desierto, por tierra desierta y despoblada, por tierra seca y terriblemente sombría, por tierra que nadie transitó ni jamás habitó?”
7 »Yo los introduje en una tierra de abundancia, para que disfrutaran de su fruto y sus bondades; pero ustedes entraron y contaminaron mi tierra; ¡convirtieron mi heredad en algo repugnante!
8 Jamás dijeron los sacerdotes: “¿Dónde está el Señor?”, ni tampoco los que detentaban la ley me conocieron; los guías del pueblo se rebelaron contra mí; ¡los profetas hablaron en nombre de Baal, y se fueron en pos de dioses inútiles!
9 »Por eso, voy a entablar un juicio contra ustedes, contra sus hijos y contra sus nietos.
—Palabra del Señor.10 »Pasen ahora a las costas de Quitín, y fíjense; envíen observadores a Cedar, y pónganse a pensar seriamente; vean si se ha incurrido en algo semejante a esto.
11 Ninguna de esas naciones ha cambiado a sus dioses. ¡Y eso que no son dioses! Pero mi pueblo ha cambiado a su Dios glorioso por lo que no les sirve para nada.
12 Ustedes los cielos, ¡espántense al ver esto! ¡Horrorícense! ¡Llénense de angustia!
—Palabra del Señor.13 »Son dos los males en que ha incurrido mi pueblo: Me han dejado a mí, que soy fuente de agua viva, y han cavado sus propias cisternas, ¡tan agrietadas que no retienen el agua!
14 »¿Acaso eres siervo, Israel? ¿O esclavo? ¿Por qué, entonces, te tratan como a botín de guerra?
15 Los cachorros de león rugen contra ti; gruñen con fuerza y devastan tu tierra; ¡queman tus ciudades y las dejan sin habitantes!
16 ¡Hasta la gente de Menfis y de Tafnes te ha roto la coronilla!
17 Y esto te sucedió por haber dejado al Señor tu Dios, cuando él te conducía por el camino.
18 Dime, pues, ¿qué esperas hallar en el camino de Egipto, que sacias tu sed en el Nilo? ¿Qué esperas hallar en el camino de Asiria, que sacias tu sed en el Éufrates?
19 Tu maldad te castigará, y tus rebeldías te condenarán. ¡Date cuenta! Ve cuán malo y amargo ha sido el que hayas dejado al Señor tu Dios, y el no tener temor de mí.
—Palabra del Señor, el Dios de los ejércitos.20 »Tú, desde hace mucho tiempo rompiste el yugo y te quitaste las ataduras. Tú dijiste: “No quiero servir.” Tú, en la cima de cualquier monte elevado, o a la sombra de cualquier árbol frondoso, te entregaste como una cualquiera.
21 Yo te planté de una vid escogida, de simiente de pura cepa. ¿Cómo es que me resultaste un sarmiento de vid extraña?
22 Aunque te laves con lejía, y te enjabones demasiado, no se borra de mi vista la mancha de tu pecado.
—Palabra de Dios el Señor.23 »¿Cómo te atreves a decir: “No soy inmunda. Nunca me fui en pos de los baales”? ¡Mira cómo te has conducido en el valle! ¡Reconoce lo que has hecho, dromedaria fácil que te apartas del camino;
24 asna montés habituada al desierto! Cuando buscas al macho, olfateas el viento, ¡y nadie puede controlar tu lujuria! Cuando buscas al macho, ¡a este no le cuesta ningún trabajo encontrarte!
25 Pues ten cuidado. No andes descalza. No dejes que la sed te reseque la garganta. Pero tú respondes: “No hay caso; ¡ya no tengo remedio! He tenido amoríos con extraños, y tras ellos me iré.”
26 »Pero la casa de Israel tendrá que avergonzarse, junto con sus reyes, sus príncipes, sus sacerdotes y sus profetas, como se avergüenza el ladrón cuando es descubierto.
27 Porque a un pedazo de madera le dicen: “Tú eres mi padre”, y a una piedra: “Tú me has engendrado”. Porque me han dado la espalda, y no la cara. Pero cuando están en problemas, me dicen: “¡Levántate, y sálvanos!”
28 Dime, Judá: ¿dónde están esos dioses que te fabricaste? ¡Tienes tantos dioses como ciudades! ¡Pues que se levanten ellos, a ver si cuando estés en problemas te pueden salvar!
29 »¿Por qué entablan pleito conmigo? ¡Si todos ustedes han pecado contra mí!
—Palabra del Señor.30 »En vano he azotado a los hijos de ustedes, pues no han asimilado el castigo. Y la espada de ustedes, como si fuera un león feroz, se devoró a los profetas.
31 Ustedes, pueblo de Israel, ¡presten atención a mi palabra! ¿Acaso yo he sido para ustedes un desierto, o un país de oscuridad? ¿Por qué dicen ustedes: “Somos libres. Nunca más volveremos a ti”?
32 ¿Acaso la doncella se olvida de sus galas? ¿Acaso la novia se olvida de su vestido de bodas? Sin embargo, ¡mi pueblo se ha olvidado de mí infinidad de veces!
33 »¿Por qué te adornas cuando sales en busca de amoríos? ¡Hasta a las rameras les has enseñado tus malas artes!
34 ¡Hasta en tu ropa puede verse la sangre de gente pobre e inocente! Y aunque nunca los viste cometer ningún delito, con todo declaras
35 que eres inocente, y que mi ira se ha apartado de ti. Pues precisamente por declarar que no has pecado, voy a llevarte a juicio.
36 ¿A qué vienen tantos cambios, tanta frivolidad? ¡Tanta vergüenza te hará pasar Egipto, como te la hizo pasar Asiria!
37 También de Egipto saldrás con las manos sobre la cabeza, porque el Señor ha rechazado a aquellos en los que confiabas. Con ellos no tendrás ningún éxito.