Apmiyaclha Pablo tingma Jerusalén
1 Lhama alhta ninquilhaclho ingilyalhinga. Ningilquinatvoclhec alhta barco. Ningilmiyaclhec alhta, ningilpeyvoc alhta acyayem inquilhe acvisay Cos. Moc acnim alhta intomjac ningilvoclho acyayem inquilhe acvisay Rodas. Ningilpeyvoc alhta najan tingma Pátara. 2 Ningvitac alhta barco maa acyascama yoclhilhma Fenicia. Ningilquinamtec alhta, ningillhinquic alhta. 3 Ningyeycajangvocmec alhta acyayem inquilhe acvisay Chipre. Ninsancalvelha alhta inpejeveclha acyayem inquilhe. Ningilpeyvoc alhta yoclhilhma Siria. Ningilvoclhec alhta tingma Tiro (niyava yingmin). Apquiltamjoc alhta etipquiscaclha asoc acpatmeycam barco. 4 Ningilvitangvoclhec alhta enlhit melyasquiyam tasic amyaa. Ninnec alhta maa siete acnim. Apquilasquic alhta, yoyam eyacsic Pablo tingma Jerusalén, ayinyema Espíritu Santo. 5 Lhama alhta acsovjalhco siete acnim ningilquimpaclhec mocjam. Ingilyiplaclhec alhta aplhamoclhojo enlhit melyasquiyam tasic amyaa najan apnatamcaa najan apquitquic. Ningilvoclhec alhta tap tingma (niyava yingmin). Ningilticlhicvoclhec alhta intapnaoc ningilmalhna Dios Ingyapam. 6 Ningilpayvesamquic alhta. Ningilquinatvoclhec alhta barco. Apquiltajavoc alhta ningillhalhmaa, apquilmiyaclho tingma apancaoc.
7 Ninpenasquic alhta ningillhingam. Ningilquimpaa alhta tingma Tiro. Ningilvoclhec alhta tingma Tolemaida. Ningilpayvesamquic alhta ingilyalhinga. Ninnacmec alhta lhama acnim apnaycamcaclha ingilyalhinga. 8 Moc acnim alhta intomjac ningilquimpaclho mocjam. Ningilvoclhoc alhta tingma Cesarea. Ningmiyaclhec alhta Felipe tingma pac aptomja soycam amyaa. Apvisay diácono, ningiltimem apquilancam. Siete alhta apquilyacyesomap diáconos. Ninnacmec alhta tingma pac. 9 Cuatro alhta invocmec apquitquic Felipe, mepqui anatamcaa. Altomja alhta malha profetas Dios allingascama. 10 Acvoncaclho alhta ningma maa. Yejemoc alhta apvaa profeta Dios aplingascama apvisay Agabo. Yoclhilhma Judea alhta apquinyicta. 11 Ingiltiyaningvavoc alhta nincoo. Apmongvavoc alhta Agabo cinto pac (aptetem niplhit) Pablo. Apquilpilhquitquic alhta apanco apmancoc najan apmeoc. Aptomjac alhta apcanya:
—Aptomjac lhac Espíritu Santo: Sat elhnasojoc judíos actomjaclha nac cinto pac (aptetem niplhit) tingma Jerusalén. Metnaja judíos sat ingyanyacpoc elmoc lhip —alhta aptomjac.
12 Lhama alhta ninlinga appayvam. Ninpasmec alhta nincoo Pablo ninganya meyacsic tingma Jerusalén. 13 Yejemoc alhta apcatingmavo Pablo:
—¿Soctomja selinlhacmo nac? ¿Soctomja apyitnocjasa nac evalhoc? Tasic coo, yoyam olpilhquetalhca najan omatong tingma Jerusalén ayinyema apvisay Jesús Visqui ingac —alhta aptomjac.
14 Am alhta jingilyajaclhoc ningmasma. Inmasquec alhta ninpamejitsa: “Cotnejic sat actomja apmayjayoclha Visqui ingac” —alhta ningiltomjac nincoo.
15 Natamin alhta ninpenesa nincoo. Ningilmiyaclhec alhta tingma Jerusalén. 16 Ningillhalhmaa alhta ningiltomja napocja enlhit melyasquiyam tasic amyaa apquilinyema Cesarea. Ingilyantamaclhec alhta tingma pac Mnasón co Chipre, yoyam ongnam. Nanoc alhta aptimem meyasquiyam tasic amyaa.
Pablo apnaclha Jacobo
17 Lhama alhta ningilvoclho tingma Jerusalén. Inquilpayjeclhec alhta apquilvalhoc ingilyalhinga. Ingilmec alhta tacja. 18 Moc acnim alhta intomjac ingilyantamaclho Pablo Jacobo tingma pac. Apcaneyclhec alhta maa apquilimja apmamyi aplhamoclhojo. 19 Apquilpayvasquic alhta Pablo. Apquiltimnamcaa alhta actemaclha aptamjaycamcaclha nipyesicsa judíos. Dios Ingyapam alhta ayinyema apcanem etnajam. 20 Lhama alhta apquillinga. Apquilacoc alhta Dios Ingyapam. Aptomjac alhta apcanyacpo Pablo:
—Quip ilanojo ingyalhing. Aplhamoclhojo judíos apquiltomja melyasquiyam tasic amyaa. Apquilinlhanacmec mataa apquilyiplovquiscama apcanamaclha Moisés. 21 Inlingalhquic amyaa actemaclha lhip apquillhicmoscama aplhamoclhojo judíos apnaycam lhalhma anco. Actemaclha apquilascama lhip elyiplovcasojo apcanamaclha Moisés. Najan apquilascama lhip actemaclha sicaa monquinatquiscama apyimpeoc. Najan apquilascama lhip nintemaclha inganco —alhta intomjac amyaa apcanyacpo. 22 ¿Jalhco sat cotnejic? Colngalhcac sat lhip apvisay apvactamo. 23 Itne sat nintomjaclha ninganya lhip: “Apnam asi cuatro enlhit acvocmo nelha apquillhanma napato Dios Ingyapam. 24 Inalaclha sat lhip. Ingyalhnasiclha sat apyimpeoc moclhama quellhip. Lhip sat eyanmongsic acyanmongam. Natamin eltingyamcoc sat apquilyisem. Quilhvoc sat elyasamcojo enlhitaoc (judíos) actomja alhta aclingomalhca lhip apvisay. Melquinatsejec sat actemaclha apyiplovquiscama lhip apcanamaclha Moisés. 25 Ningiltalhescasquic alhta vaycajac metnaja judíos melyasquiyam tasic amyaa: Noeltovaoc nasa asoc acticyovam acmesomalhca acyitsomalhca dios. Noeltovaoc nasa ema ac. Noeltovaoc nasa apquilvapecjam ayispaoc. Noeltime nasa actemaclha ningilanatama” —alhta intomjac nintalhescama.
Apmomap Pablo tingma apponquinomap
26 Apnalaclhec alhta as enlhitaoc. Moc acnim alhta intomjac apquilalhnaseclho apyimpeoc. Apquilantalhningvoclhec alhta tingma apponquinomap. Apquiltimnasquic alhta acvamlha acnim apsovjongvocmo actemaclha apcalhnasayclha apyimpejic. Apquilmesquic alhta moclhama actemaclha ningmescama Dios Ingyapam.
27 Lhama alhta acsovjalhco siete acnim. Apvitacpec alhta Pablo congne tingma apponquinomap. Judíos co Asia alhta apquilvitay. Yejemoc alhta apquillovsa apnaymacoc. 28 Appatjetacpec alhta Pablo. Apquilpalhamam alhta:
—¡Enlhitaoc Israel, elmiyanta jalip! Quip aso enlhit aptomja ayajemo apquillhicmoscama mataa enlhitaoc lhalhma anco. Apquilantipquiscasam mataa apquilvisay innaymacoc co Israel. Apquilantipquiscasam mataa acvisay apcanamaclha Moisés najan apvisay tingma apponquinomap. Apnalantac alhta griegos (metnaja judíos) congne tingma apponquinomap. Aptovasquic alhta nintemaclha congne tingma apponquinomap —alhta apquiltomjac.
29 Eycaso apquilpalhamamcaa apquilvita alhta nano Pablo aptomja aplhalhma Trófimo co Efeso. Apcanyacpec alhta Pablo apyantam congne tingma apponquinomap.
30 Inyinimquic alhta olhma apyovoclhojo tingma. Apnateymacmec alhta enlhitaoc. Apmacpec alhta Pablo apquilyinyovaseclho tap tingma apponquinomap. Yejemoc alhta apquilapeclho apatnaoc tingma apponquinomap. 31 Apquililtamjoc alhta inyicje elajic Pablo. Yejemoc alhta acna altimnasquiclho amyaa singilpilhtetemo apvisqui: “Inyinimqui olhma quip aja tingma Jerusalén” —alhta intomjac amyaa apcanyacpo. 32 Yejemoc alhta apcansaclho apvisqui singilpilhtetemo najan apquilviscaa. Apnateymamquic alhta apquilquitamamco apnamcaclha enlhit. Lhama alhta apquilvitacpo singilpilhtetemo apvisqui najan singilpilhtetemo. Apquilvatsamquic alhta apquilyicpilhquitaycam Pablo. 33 Yejemoc alhta apvocmo singilpilhtetemo apvisqui. Apmacpec alhta Pablo. Apquilpilhtetacpec alhta anit cadenas. Yejemoc alhta appamejitsa singilpilhtetemo apvisqui: “¿Soc lha enlhit aso? ¿Soc lha apquilanay?” —alhta aptomjac. 34 Apquililpalhamam alhta enlhitaoc. Inyeycajalhquic alhta moc actemaclha apquillhanma. Am alhta eyasamcoc actomjaclha amyaa singilpilhtetemo apvisqui. Apcanayquic alhta elyantamiclha Pablo singilpilhtetemo tingma pac. 35 Lhama alhta apquilvoclho singilpilhtetemo tingma pac acpayjo mataymong quiltamaycaoc. Apcaynacpec alhta Pablo. Singilpilhtetemo alhta apcayinma. Enlhitaoc alhta ayinyemaclha apquilyingamcaa. 36 Apquilyiplacmec alhta aplhamoclhojo enlhit apquililpalhamamcaa:
—¡Elaa sat! —alhta apquiltomjac.
Appeyvescaseclha Pablo napatavo enlhitaoc
37 Amamyi yoyam etlhic singilpilhtetemo tingma pac aptomjac alhta Pablo apcanya singilpilhtetemo apvisqui:
—¿Evanqui ya olhenic lhama asoc? —alhta aptomjac.
Apcatingmavoc alhta singilpilhtetemo apvisqui:
—¿Apvanqui ya lhquip griego appayvam? —alhta aptomjac. 38 ¿Jave ya lhquip egipcio aptimesquiscama alhta acyinamam olhma? ¿Jave ya lhquip apnalayclha alhta yoclhilhma actamopeycaoc cuatro mil enlhitaoc apquilsoycam sovo? —alhta aptomjac.
39 Apcatingmavoc alhta Pablo:
—Judío nac coo. Siyaoclha nac coo yoclhilhma Cilicia tingma Tarso. Jeyojo sat olpamejitsic as enlhitaoc nac jay —alhta aptomjac.
40 Apcavoc alhta singilpilhtetemo apvisqui. Yejemoc alhta apquinmamcaa Pablo netin mataymong quiltamaycaoc. Apyasquic alhta netin apmic apcanya elvanma. Lhama alhta apquilvanmamco enlhitaoc. Yejemoc alhta apquiltimnamcaa hebreo appayvam:
Viaje de Pablo a Jerusalén
1 Después de despedirnos de ellos, zarpamos y nos fuimos directamente a Cos, y al día siguiente a Rodas, y de allí continuamos a Pátara.
2 Allí dimos con un barco que se dirigía a Fenicia, así que nos embarcamos en él y zarpamos.
3 Del lado izquierdo pudimos ver Chipre, pero seguimos navegando hacia Siria y arribamos a Tiro, porque el barco tenía que descargar allí.
4 Como allí encontramos a los discípulos, nos quedamos con ellos siete días. Ellos, por medio del Espíritu, le decían a Pablo que no fuera a Jerusalén.
5 Cumplidos los siete días, salimos de la ciudad, y todos nos acompañaron con sus mujeres y sus hijos. En la playa nos pusimos de rodillas y oramos,
6 luego nos abrazamos unos a otros, y subimos al barco. Ellos, por su parte, volvieron a sus casas.
7 Nosotros seguimos navegando. Salimos de Tiro y arribamos a Tolemaida; allí saludamos a los hermanos y nos quedamos con ellos un día.
8 Al día siguiente, salimos y nos dirigimos a Cesarea; allí nos hospedamos en casa de Felipe el evangelista, que era uno de los siete
9 y que tenía cuatro hijas doncellas que profetizaban.
10 Durante los días que allí permanecimos, un profeta llamado Agabo llegó de Judea,
11 pues venía a vernos. Agabo tomó el cinto de Pablo, se ató con él las manos y los pies, y dijo: «El Espíritu Santo ha dicho: “Así atarán los judíos en Jerusalén al dueño de este cinto, y lo entregarán a los no judíos.”»
12 Al oír esto, nosotros y los de Cesarea le rogamos a Pablo que no fuera a Jerusalén.
13 Pero Pablo respondió: «¿Por qué lloran? ¡Se me parte el corazón! Por el nombre del Señor Jesús, yo estoy dispuesto no solo a que me aten, sino a que me maten en Jerusalén.»
14 Como no pudimos convencerlo, dejamos de insistir y le dijimos: «¡Que se haga la voluntad del Señor!»
15 Días después hicimos los preparativos y subimos a Jerusalén.
16 Algunos de los discípulos de Cesarea nos acompañaron; consigo llevaron a Mnasón, un antiguo discípulo de Chipre, en cuya casa nos hospedaríamos.
Arresto de Pablo en el templo
17 Cuando llegamos a Jerusalén, los hermanos nos recibieron con mucho gozo.
18 Al día siguiente entramos con Pablo en casa de Jacobo. Allí estaban reunidos todos los ancianos.
19 Después de saludarlos, Pablo les habló de su ministerio, y con mucho detalle les contó lo que Dios había hecho entre los no judíos.
20 Cuando ellos lo oyeron, glorificaron a Dios y le dijeron: «Hermano Pablo, ya hemos visto cuántos miles de judíos han creído, todos ellos celosos de la ley.
21 Lo que aquí se ha sabido es que a los judíos que están entre los no judíos les enseñas a renegar de las enseñanzas de Moisés, y que les dices que no circunciden a sus hijos ni observen nuestras costumbres.
22 ¿Qué dices a esto? Seguramente ya se sabe que has venido,
23 así que te recomendamos hacer lo siguiente: Hay entre nosotros cuatro hombres que están obligados a cumplir un voto.
24 Ve y purifícate con ellos, y paga para que les rasuren la cabeza. Así todos comprenderán que no es cierto lo que supieron acerca de ti, y que también tú obedeces la ley.
25 En cuanto a los creyentes no judíos, nosotros ya les hemos escrito y les recomendamos que no observen nada de esto, sino que se abstengan solamente de comer lo que se sacrifica a los ídolos, que no coman sangre ni animales ahogados, ni incurran en libertinaje sexual.»
26 Pablo tomó consigo a aquellos hombres, y al día siguiente se purificó con ellos y entró en el templo para dar a conocer los días cuando se cumpliría la purificación y se presentaría la ofrenda por cada uno de ellos.
27 Cuando estaban por cumplirse los siete días, unos judíos de la provincia de Asia lo vieron en el templo, así que alborotaron a toda la multitud y lo aprehendieron,
28 al tiempo que gritaban: «¡Varones israelitas, vengan a ayudarnos! Este es el hombre que por todas partes anda esparciendo sus enseñanzas en contra del pueblo, de la ley y de este lugar. Y no solo eso, sino que ha metido a unos griegos en el templo, con lo que ha profanado este santo lugar.»
29 Y es que en la ciudad ya habían visto a Pablo con Trófimo, el de Éfeso, y pensaban que Pablo lo había metido en el templo.
30 Así que había mucha inquietud en toda la ciudad; la gente se agolpó y se apoderó de Pablo, y entre todos lo sacaron del templo a rastras, y enseguida cerraron las puertas,
31 pues querían matarlo. Pero se dio aviso al tribuno de la compañía, de que había mucho alboroto en la ciudad de Jerusalén,
32 y este tomó soldados y centuriones, y se fue tras ellos. Cuando la gente vio al tribuno y a los soldados, dejó de golpear a Pablo.
33 Entonces llegó el tribuno y lo aprehendió, y ordenó que lo encadenaran; luego le preguntó quién era y qué había hecho.
34 Entre la multitud, unos gritaban una cosa, y otros, otra; y como a causa del alboroto el tribuno no podía entender nada con claridad, mandó que lo llevaran a la fortaleza.
35 Al llegar a las gradas, los soldados tuvieron que llevarlo en vilo, pues la multitud estaba muy violenta,
36 y todo el pueblo que venía detrás gritaba: «¡Mátenlo!»
Defensa de Pablo ante el pueblo
37 Cuando estaban por meter a Pablo en la fortaleza, este le dijo al tribuno: «¿Me permites decirte algo?» Y el tribuno respondió: «¿Sabes griego?
38 ¿Acaso no eres tú aquel egipcio sedicioso, que hace poco se sublevó y llevó al desierto a cuatro mil sicarios?»
39 Pablo le dijo: «No. Soy judío, y nací en Tarso de Cilicia, que no es una ciudad insignificante. Te ruego que me permitas hablar al pueblo.»
40 El tribuno se lo permitió. Entonces Pablo, de pie en las gradas, hizo una señal con la mano al pueblo, para que se callaran. En cuanto hubo silencio, les dijo en arameo: