Pedro apnaclha Cornelio
1 Apnec alhta tingma Cesarea lhama enlhit apvisay Cornelio. Capitán alhta aptomjac apnalaycam lhama tropa singilpilhtetemo apquilvisay co Italia. 2 Appeyvomo alhta as enlhit najan aplhamoclhojo apmolhama. Apquilacoc alhta mataa Dios Ingyapam. Apquimlacmoc alhta mataa apnaymacoc judíos. Apquilinlhanacmec alhta mataa apquilmalhnancama Dios Ingyapam. 3 Lhama actalhnam alhta a las tres apvito Cornelio napaat ángel Dios apcasinancama. Malha aptalhningvoy alhta intomjac apnaclha. Aptomjac alhta apcanya:
—¡Cornelio! —alhta aptomjac.
4 Am alhta ingyasac apquilano Cornelio ángel Dios apcasinancama. Apcacac alhta. Aptomjac alhta apcanya:
—Visqui, ¿soc amyaa yi? —alhta aptomjac.
Apcatingmavoc alhta ángel Dios apcasinancama:
—Apyasamcoc mataa Dios. Jave alhtoc lhip apquilmalhnancama najan apquimlayam apnaymacoc. 5 Ilapajas sat enlhit tingma Jope, yoyam elyantamenta Simón, moc apvisay Pedro. 6 Apnacmec lhama apquilvisayo lhama Simón apquillanay asoyimpejic. Nicja yingmin acvanyam tingma pac. Pedro sat eltimnacsic lhip, yoyam ellana —alhta aptomjac.
7 Lhama alhta apvoncapaclho ángel Dios apcasinancama. Yejemoc alhta apquilevamcaa Cornelio apcanit apquilancam najan lhama singilpilhtetemo appeyvomo. 8 Apquiltimnasquic alhta actemaclha asoc apvitay. Yejemoc alhta apquilapajasa tingma Jope.
9 Yejemoc alhta apquillhinga. Moc acnim apcamquitvocmo tingma. Am alhta elvocmoc mocjam. Ingyitsicso acnim alhta apquinamta Pedro tingma netin, yoyam elmalhna Dios Ingyapam. 10 Mayc alhta incajac. Apmayac alhta inyicje etovc. Naysicsa malanesquiscama aptom apvitoc Pedro malha ningaat. 11 Yejemoc alhta apvita acyaptomalhca netin. Invayventac alhta nalhpop malha manta apyiviy malmaycaoc nipvayc. 12 Inquilyancac alhta asoc navjac alpalhcomalhca najan asoc alpilhyevaycam nalhpop najan nata nipyesicsa manta. 13 Aplingac alhta appayvam:
—Pedro, itnimiclha netin. Ilnajap, itov sat —alhta intomjac aplingay.
14 Apcatingmavoc alhta Pedro:
—Paj, Visqui. Am otomac coo mocjam asoc ningasomalhca ontoc —alhta aptomjac.
15 Anit aplingay alhta intomjac appayvam:
—Noltime nasa ningasomalhca ontoc asoc aptomja apcayoclha Dios Ingyapam —alhta intomjac aplingay.
16 Natqui aplingay alhta intomjac. Yejemoc alhta apmiyaclho netin manta apyiviy. 17 Am alhta eyasamcoc Pedro actemaclha apvitay. Yejemoc alhta apquilvaa apatong tingma enlhit apquilinyema Cornelio tingma pac. Apquilmalhningvaac alhta acpayjoclha Simón tingma pac. 18 Yejemoc alhta apyimnatesa appayvam:
—¿Apne ya congne Simón, moc apvisay Pedro? —alhta aptomjac enlhit. 19 Inquitamquic alhta mocjam apvalhoc Pedro actemaclha malha acvanmescama. Yejemoc alhta aptomjac apcanya Espíritu Santo:
—Quip, ilanojo. Lhip apquilquitamac apnatqui enlhit. 20 Ingva, ingyapajam ityip. Itne sat apquillhalhma. Noyasquim nasa, ayinyemaclha coo lhac silapajascama —alhta aptomjac Espíritu Santo.
21 Yejemoc alhta aptepa Pedro. Apmiyaclhec alhta apnamcaclha enlhit apquilinyema Cornelio tingma pac. Aptomjac alhta apquilanya:
—Coo nac, selquitama nac. ¿Soctomja apquilvaa nac? —alhta aptomjac.
22 Apquilatingmavoc alhta:
—Capitán Cornelio nincoo ningilinyemac. Aptasic maa. Enlhit appeyvomo. Apcacavoc mataa Dios Ingyapam. Apquilasicjavoc mataa aplhamoclhojo judíos. Apvitac alhta Cornelio lhama ángel Dios apcasinancama. Appamejitcasquic nic alhta apcanya eltimnascomoc lhip, yoyam eyacsic lhip Cornelio tingma pac. Apquiltamjoc alhta ingyeylhojo lhip appayvam —alhta apquiltomjac.
23 Yejemoc alhta apquilanya Pedro elantilhic congne. Apquilmec alhta tacja Pedro. Secaseclha alhta intomjac apquillhinga. Apquillhalhmaa alhta apquiltomjac apquilyalhinga apquilinyema tingma Jope.
24 Moc secaseclha alhta intomjac apquilvocmo tingma Cesarea. Apquiljalhnec alhta maa Cornelio. Apcansaclhec alhta apmolhama najan apnaymacoc. 25 Lhama alhta apvocmo Pedro Cornelio tingma pac. Yejemoc alhta aptepa Cornelio apquilamyilhamco. Apquilticlhiquic alhta aptapnaoc acpayjo apquinmamcaclha Pedro, yoyam epayicsojo. 26 Yejemoc alhta apquinimsaclho netin Pedro. Aptomjac alhta apcanya:
—Itnimiclha netin. Enlhit coo lha, acno coo lhip —alhta aptomjac.
27 Apquilpamejitsacpec alhta. Yejemoc alhta apquilantalhningvocmo congne. Apquilvitangvocmec alhta enlhit aplhamocma apcaneyclha. 28 Aptomjac alhta apquilanya Pedro:
—Apquilyasamcoc quellhip nintemaclha ningilvisay co Judea (judíos). Mongvanquejec ongilpalhavomoc quellhip apquilvisay metnaja judíos. Mongvanquejec ongilantilhic tingma apancaoc. Elhicmosquic alhta Dios Ingyapam. Am alhta eltamjoc olhenic ningasomalhca ontasomoc lhama enlhit najan ningasomalhca ongilpalhavomoc. 29 Yejemoc alhta siclhingacmo siclinga siyanyomalhca. Altamjoc oyasamcojo:
—¿Soctomja selanya nac quellhip? —alhta aptomjac Pedro.
30 Apcatingmavoc alhta Cornelio:
—Cuatro acnim alhta intomjac. Innoc alhta acvamlha nac jay. Acnec alhta tingma ajac. Almalhnaquic alhta Dios Ingyapam. Pilapcasquic alhta sicvita apquiningvaa najato enlhit apquilmopoy apanco apquilantalhnama. 31 Aptomjac alhta seyanya: “Cornelio, apjalhnoc Dios Ingyapam lhip apquilmalhnancama. Apyasamcoc najan aptemaclha apquimlayam. 32 Ilapajas enlhit tingma Jope, yoyam elyantamenta Simón, moc apvisay Pedro. Apnacmec lhama apquilvisayo lhama Simón apquillanay asoyimpejic. Nicja yingmin acvanyam tingma pac. Apvoctac sat ancoc epamejitsic sat lhip” —alhta intomjac amyaa siyanyalhco. 33 Yejemoc alhta silapajasa silancam siyanya elyantavoclha lhip. Actamilaclhojo apvactamo lhip. Ninnec nincoo ningilanalhco napato Dios Ingyapam. Ningiltamjoc nincoo ongilaylhojo apquiltimnaycam lhip actemaclha alhta apcanama Visqui ingac, yoyam jingiltimnacsic lhip —alhta aptomjac Cornelio.
34 Yejemoc alhta apquiltimnamcaa Pedro:
—Quilhvoc acyasingvocmec coo aptemaclha Dios Ingyapam. Am elano apquiltemaclha enlhitaoc. 35 Eyca apmec mataa tacja moclhama enlhit lhalhma anco aptomja apcayo najan apquillanay actemaclha acpeyvomo. 36 Apcapajasquic alhta amyaa Dios Ingyapam nipyesicsa enlhitaoc Israel. Aplingasquic mataa actemaclha actamilaycam ingvalhoc singmescama Jesucristo. Aptomjac apvisqui tacjaplhit enlhit lhalhma anco. 37 Apquilyasamcoc quellhip lha amyaa aclingomalhca judíos apcaoclha. Yoclhilhma Galilea alhta intiyapvocmoc, natamin apquiltimnaycam alhta Juan apyapascasamco yingmin. 38 Apquilyasamcoc quellhip aplhenacpo Jesús co Nazaret. Dios Ingyapam apcatsisquiscama alhta najan apmescama apmopvan ayinyema Espíritu Santo. Apquillanac alhta mataa Jesús aptamjaycam actamila naysicsa aptiyascam. Apquiltamilquiscacmec alhta aplhamoclhojo actovascama yavey. Ayinyemaclha aptomja mataa aplhalhma Dios Ingyapam. 39 Nincoo ningiltomja ningvitaycamco actemaclha aptamjaycam mataa Jesús yoclhilhma Judea najan tingma Jerusalén. Apmatnec alhta Jesús. Apquilyipitcasquic alhta netin asoc timyescama. 40 Natqui acnim alhta intomjac aplhaticjascacmo Dios Ingyapam. Apcanayquic alhta elhicmosacpojo Jesús ningyesicsa. 41 Am alhta elhicmosacpoc aplhamoclhojo enlhit. Aplhicmosacpec alhta apvamlha ningyesicsa nincoo ningiltomja singilyacyescama ingmamyi Dios Ingyapam. Apquiltamjoc yoyam onlingacsic apvisay. Ninpasmec alhta nincoo aptom najan apyam Jesús natamin aplhaticjangviyam nipyesicsa apquilmasquingvaycmo. 42 Ingilasinaquic nincoo Jesús ongiltimnacsic tasic amyaa. Apquiltamjoc onlingacsic apvisay. Ayinyemaclha Dios Ingyapam apquiltemo etnejic Jesús singyicpilquemo ningiltomja ingjalhnancaoc najan apquilmasquingvaycmo. 43 Aplhenacpec nic nat Jesús. Profetas Dios apquillingascama ilhnic nat apquillhanma, yoyam colmascosalhca melyascalhma aplhamoclhojo enlhit apquiltomja melyasquiyam apvisay Jesús —alhta aptomjac Pedro.
44 Naysicsa apquiltimnaycam alhta Pedro apvayventamo Espíritu Santo tacjaplhita apquiltomja apquiljalhenmo tasic amyaa. 45 Pedro apquillhalhmaa alhta judíos apquiltomja melyasquiyam tasic amyaa. Pilapcasquic alhta apquilvita apvayventamo Espíritu Santo tacjaplhita metnaja judíos apquiltomja melyasquiyam tasic amyaa. 46 Inlingalhquic alhta acyitnocjay apquilpayvam najan actemaclha apquilayo Dios Ingyapam. 47 Aptomjac alhta apquilanya Pedro:
—Apquillhocac Espíritu Santo as enlhitaoc ninnoc nincoo. ¿Ingvanqui ya nincoo ongilyacsilhma, yoyam colhic acyapascasamco yingmin as enlhitaoc? —alhta aptomjac.
48 Yejemoc alhta apcanya Pedro colhic acyapascasamco yingmin ayinyema apvisay Jesucristo. Apcanyacpec alhta Pedro, yoyam elhic anit acnim.
Pedro y Cornelio
1 En Cesarea vivía un hombre llamado Cornelio; que era centurión del regimiento conocido como «Italiano».
2 Cornelio era un hombre piadoso y temeroso de Dios, lo mismo que toda su familia, pues ayudaba con mucho dinero al pueblo y siempre oraba a Dios.
3 Un día, como a las tres de la tarde, Cornelio tuvo una visión, en la que claramente vio que un ángel de Dios entraba en donde él estaba y le hablaba por su nombre.
4 Cornelio miró fijamente al ángel y, con mucho temor, le preguntó: «Señor, ¿qué se te ofrece?» Y el ángel le respondió: «Dios ha escuchado tus oraciones, y la ayuda que has dado a otros la ha recibido como una ofrenda.
5 Envía a tus hombres a Jope, y haz que venga Simón, al que también se le conoce como Pedro,
6 que está hospedándose en casa de Simón el curtidor, quien vive junto al mar.»
7 En cuanto se fue el ángel que había hablado con Cornelio, este llamó a dos de sus criados y a uno de sus asistentes, que era un soldado piadoso,
8 y luego de contarles lo sucedido los envió a Jope.
9 Al día siguiente, como al mediodía, mientras ellos iban acercándose a la ciudad, Pedro subió a la azotea para orar.
10 De pronto le dio mucha hambre, y pidió de comer. Mientras le preparaban algo, cayó en éxtasis
11 y vio que el cielo se abría, y que de él descendía algo semejante a un gran lienzo, atado por las cuatro puntas.
12 Dentro del lienzo había toda clase de cuadrúpedos, reptiles y aves.
13 Entonces oyó una voz que le decía: «Pedro: levántate, mata y come.»
14 Pedro respondió: «No, Señor, porque nunca he comido nada que sea común o impuro.»
15 Por segunda vez la voz le dijo: «Lo que Dios ha limpiado, no lo llames común.»
16 Esto se repitió tres veces. Después el lienzo fue recogido y llevado inmediatamente al cielo.
17 Mientras Pedro no lograba entender el significado de la visión que había tenido, los hombres que Cornelio había enviado, y que preguntaban por la casa de Simón, llegaron a la puerta.
18 Llamaron y preguntaron si allí se estaba hospedando Simón, al que también se le conocía como Pedro.
19 Y mientras Pedro meditaba en la visión, el Espíritu le dijo: «Tres hombres te buscan.
20 Así que baja a verlos, y no dudes en ir con ellos, porque yo los he enviado.»
21 Pedro bajó entonces a donde estaban los hombres enviados por Cornelio, y les dijo: «Yo soy el que ustedes buscan. ¿Por qué han venido?»
22 Ellos le dijeron: «Cornelio, el centurión, es un hombre justo y temeroso de Dios. Todos los judíos hablan bien de él. Un ángel le dio instrucciones de que vayas a su casa, para que él escuche tus palabras.»
23 Entonces Pedro los hizo pasar y los hospedó, y al día siguiente se fue con ellos y con algunos de los hermanos de Jope.
24 Cuando llegaron a Cesarea, Cornelio ya los estaba esperando y había llamado a sus parientes y amigos más íntimos.
25 En cuanto Pedro entró, Cornelio salió a recibirlo y, arrodillándose delante él, le rindió honor.
26 Pero Pedro le dijo: «Levántate. Yo mismo soy un hombre, como tú.»
27 Mientras hablaba con él, Pedro entró y se encontró con que ya se habían reunido muchas personas.
28 Entonces les dijo: «Como ustedes saben, para un judío es muy repugnante juntarse o acercarse a un extranjero, pero Dios me ha hecho ver que no puedo llamar a nadie gente común o impura.
29 Por eso, cuando me llamaron vine sin replicar. Pero ahora les pregunto: ¿Para qué me han hecho venir?»
30 Cornelio le dijo: «Hace cuatro días, como a esta hora, es decir, a las tres de la tarde, yo estaba orando en mi casa. De pronto, vi que delante de mí estaba un varón vestido con ropas resplandecientes.
31 Ese varón me dijo: “Cornelio, Dios ha escuchado tus oraciones, y la ayuda que has dado a otros la ha recibido como una ofrenda.
32 Envía a tus hombres a Jope, y haz que venga Simón, al que también se le conoce como Pedro. Está hospedado en casa de Simón el curtidor, junto al mar.”
33 Así que los mandé por ti; y has hecho bien en venir. Como puedes ver, aquí estamos en la presencia de Dios para oír todo lo que Dios te ha mandado decirnos.»
34 Entonces Pedro empezó a hablar, y dijo: «En verdad comprendo ahora que Dios no hace acepción de personas,
35 sino que a él le agrada todo aquel que le teme y hace justicia, sea de la nación que sea.
36 Dios envió un mensaje a los hijos de Israel, y en él les anunciaba las buenas noticias de la paz por medio de Jesucristo, que es el Señor de todos.
37 Ustedes bien saben que, después del bautismo que predicó Juan, este mensaje se divulgó por toda Judea, a partir de Galilea.
38 Ese mensaje dice que Dios ungió a Jesús de Nazaret con el Espíritu Santo y con poder, y que él anduvo haciendo el bien y sanando a todos los que estaban oprimidos por el diablo, porque Dios estaba con él.
39 Nosotros somos testigos de todo lo que Jesús hizo en Judea y en Jerusalén. Pero lo mataron, colgándolo de un madero.
40 Sin embargo, Dios lo resucitó al tercer día, y permitió que muchos lo vieran.
41 Pero no lo vio todo el pueblo, sino solo aquellos testigos que Dios había elegido de antemano, es decir, nosotros, los que comimos y bebimos con él después de que él resucitó de entre los muertos.
42 Él mismo nos mandó a predicar al pueblo, y a dar testimonio de que Dios lo ha nombrado Juez de los vivos y de los muertos.
43 Acerca de él dicen los profetas que todos los que crean en su nombre recibirán el perdón de sus pecados.»
44 Mientras Pedro les hablaba así, el Espíritu Santo cayó sobre todos los que lo escuchaban.
45 Los judíos circuncidados que habían acompañado a Pedro estaban atónitos de que también los no judíos recibieran el don del Espíritu Santo,
46 pues los oían hablar en lenguas y magnificar a Dios.
47 Entonces Pedro dijo: «¿Hay algún impedimento para que no sean bautizadas en agua estas personas, que también han recibido el Espíritu Santo, como nosotros?»
48 Y mandó bautizarlos en el nombre del Señor Jesús. Entonces le rogaron que se quedara con ellos algunos días más.