Cotnaja ingmoc co Moab najan co Amón
1 Nalhit acnim nic nat intomjac. Apquilpasmeclhec nic nat moabitas najan amonitas, najan meunitas, yoyam elimpocjac co Judá, apvisqui Josafat. 2 Innec nic nat altimnasa apvisqui: —¡Cotnaja ingmoc co Edom! ¡Payjoc yingmin acvanyam tap apquililhyacmoc, acvisay Mar Muerto! ¡Appintalhnama cotnaja ingmoc apquilvoy tingma Hazezón-tamar! (moc apvisay En-gadi).
3 Intiyacmec nic nat apvalhoc Josafat aplinga amyaa. Inlhenquic nic nat apvalhoc etingya Visqui ingac. Apquilanyacpec nic nat apyovoclhojo co Judá, eltimjic apquililmalhnancama, mepqui aptingyeycaoc nintom. 4 Apcaneclhec nic nat co Judá, eltimjic apquililmalhnancama yoyam epasmoc Dios Visqui ingac. 5 Apquiningvocmec nic nat Josafat nipyesicsa apnaymacoc apquilvactama tingma Jerusalén, payjoc tingma apponquinomap atrio alhnancoc. 6 Aptomjac nic nat Josafat apyimnatesa appayvam: Lhip Dios, Visqui apancaoc ningilyeyjamcaa. ¡Lhip nac Dios Visqui netin, lhip nac Visqui apancaoc apyovoclhojo enlhitaoc! Lhip nac apyimnatem apanco acma apmopvan: ¡Paj lhama enlhit comopvan ingyinmelham lhip! 7 Dios Visqui ingac, apquilantipcasquic nat lhip actomja apquilaoclha as yoclhilhma napatavo enlhitaoc Israel. Apquillhocac nat aptovana niptamin Abraham, apvisay lhip aptimem poc, elhnam sat mataa cotmongvoycamlha nelha. 8 Apquilnaclhec nat ningilyeyjamcaa as yoclhilhma, apquillanac nat tingma apponquinomap, yoyam elhic lhip. Apquiltomjac nat apquilpayvam: 9 Ningvitac sat ancoc acmasom actomja acyanmongayclha nintemaclha inganco. Ningvitac sat ancoc singilimpocjay, najan ningmasquem ataoc, najan mayic ataoc. Ontingyac sat as tingma apponquinomap apmaclha lhip, yoyam ongilmalhnac lhip, jingilpasmoc sat naysicsa ningilay. Jingilyeylhojoc sat lhip, jingilvomsic sat tap nincoo — nat apquiltomjac. 10 Pilapcasquic ningvita cotnaja ingmoc amonitas, najan moabitas, najan apquilinyema inquilhe Seir. Colapvanquejec nic nat israelitas, apquilantiyapma siclho yoclhilhma Egipto, yoyam elmilanic apquileyvomaclha cotnaja ingmoc, ayinyema lhip nic nat apmasma. Am nic nat elnapacpoc israelitas, apquilyitnocjac nic nat maa. 11 Quilhvoc ningvita singilimpocjay cotnaja ingmoc as yoclhilhma, actomja lhip apanco, ningillhoy nincoo, lhip singmescama. 12 ¡Lhip Dios Visqui ingac, iyanmongsiclha sat apquiltemaclha apancaoc cotnaja ingmoc! Mepqui ningilyimnatem nincoo napatavo appintalhnama, yoyam jingilimpocjac nincoo. Paj ongilyasamcoc nincoo, yavamlha ontimjic. ¡Ningilanoc lhip quilhvo nac jay! — nic nat aptomjac Josafat.
13 Apquilinmam nic nat napato Dios apyovoclhojo co Judá, najan maa quilvanaa, najan apquitcavoc, najan sicaa. 14 Apnaclhec nic nat espíritu apanco Dios apvalhoc Jahaziel, Zacarías apquitca, Benaia aptavin. Apquilmolhama ilhnic nat levita Asaf. Apquilyeyjamcaa ilhnic nat Jeiel najan Matanías. 15 Aptomjac nic nat apquilanya: Quellhip co Judá najan co Jerusalén najan lhip apvisqui Josafat. Eycaso Dios Visqui ingac appayvam: Noncotyim nasa apquilvalhoc quellhip, noela nasa apquilvita cotnaja ingmoc appintalhnama. Jave quellhip yoyam elnapacpoc cotnaja ingmoc, coo eyca olnapoc sat sicvisay Dios. 16 Elimpocja sat quellhip secaseclha. Apquililhyacmec payjoc amay acyascama tingma Ziz, elvitac sat quellhip nelha alvata, payjoc yoclhilhma actamopeycaoc acvisay Jeruel. 17 Jave quellhip yoyam elnapacpoc. Ellanam sat quellhip, elanojo sictemaclha silnapma cotnaja ingmoc, silvomquiscama tap quellhip. ¡Noncotyim nasa apquilvalhoc, noela nasa quellhip co Jerusalén najan apyovoclhojo co Judá! ¡Elamyilhaoc sat secaseclha, aplhalhma quellhip Dios Visqui ingac! — nic nat aptomjac Josafat.
18 Apticlhiquic nic nat aptapnaoc Josafat, apjalhec nic nat apticlhicvocmo nalhpop payjaclha napaat. Apquilnasoc nic nat apyovoclhojo co Juda najan co Jerusalén, apquilayo Dios Visqui ingac. 19 Apquilminaycmasquic nic nat actemaclha apquilayo Dios Visqui apancaoc Israel, apquilvisay levitas aptovana niptamin Coat najan aptovana niptamin Coré.
20 Secaseclha ilhnic nat intomjac. Apnalhaticjac nic nat alhtoo elmiyaclha sat yoclhilhma actamopeycaoc Tecoa. Yicpintama apquillhingam apquinmaclho netin Josafat, aptomja apquilanya: Quip elaylhojo quellhip co Jerusalén najan co Judá: noelyasquim nasa Dios Visqui ingac, melacyejec sat mataa. Noelyasquim nasa profetas apquilpayvam, elmiyovacpoc sat quellhip — nic nat aptomjac.
21 Appenasquic nic nat appamejitquiscama enlhitaoc Josafat. Apcapajasquic nic nat enlhit apquilminaycmascama acyiplomo apava apquilponquinomap, ellhong sat apquilmamyi, elyiplaclhac sat singilpilhtetemo. Apquiltimec nic nat apquilayo Visqui ingac naysicsa apquilminaycmascama acvisay: Eltime sat gracias Visqui ingac, aptomja singilasicjayo cotmongvoycamlha nelha — nic nat intomjac apquilminaycmascama.
22 Inlingalhquic nic nat apquilminaycmascama actemaclha apquilayo Dios, acyiplomo apquilitsovascama. Aplhinganimcasquic nic nat apquilvalhoc cotnaja ingmoc Dios Visqui ingac. Apticyovquic nic nat amonitas najan moabitas najan co Seir, apquilvoy siclho, yoyam elimpocjac nipyesicsa co Judá. 23 Apquilimpocjac nic nat amonitas najan moabitas nipyesicsa co Seir, apquilsovjoc nic nat apquilnapma. Yiplovcoc nic nat apquilnapomap nipyesicsa cotnaja ingmoc, apticyovquic nic nat amonitas, apticyovquic nic nat moabitas. 24 Apquilvoclhec nic nat co Judá yoclhilhma actamopeycaoc, pilapcasquic nic nat apquilvita apticyovam singilpilhtetemo cotnaja ingmoc, apnaycaoc nalhpop. ¡Am nic nat ingyinyajac lhama! 25 Apvitac nic nat Josafat najan apnaymacoc cotlaycaoc apquilnatam apquilyamasma cotnaja ingmoc: aplhamoc apnatoscama, najan apquilmaycam, najan apava, najan asoc acmamnave. Am nic nat elsovjac apquilpatmaoclha. Apquilpatmaoclhec nic nat asoc apquilvitay maa acvaycmo natqui acnim.
26 Invocmec nic nat cuarto acnim. Apcaneclhec nic nat alvata Beraca, eltimjic apquilayo Dios Visqui ingac. Apquiltimec nic nat acvisay alvata Ningayoclha Dios acvaycmo as acnim actalhesomalhca as vaycajac. 27 Apquiltajaclhec nic nat enlhitaoc co Judá najan co Jerusalén, apnalayclha apvisqui Josafat. Avanjec nic nat acpayjayclha apquilvalhoc apquilvoclho tingma Jerusalén, ayinyema Dios Visqui ingac apquilnapma cotnaja ingmoc naysicsa apquilmasma co Judá. 28 Apquilvoclhec nic nat tingma Jerusalén, apquilmiyaclho tingma apponquinomap, acyiplomo apquilpayvascama salterios, najan cítaras najan trompetas.
29 Inlingalhquic nic nat amyaa apticyovam cotnaja ingmoc ayinyema Dios Visqui ingac. Apquilangvocmec nic nat apyovoclhojo enlhit actomja apquilaoclha nipyava co Judá. 30 Mepqui ilhnic nat mocjam apquilimpocjay cotnaja ingmoc nipyava co Judá, naysicsa aptimem apvisqui Josafat.
Actomjaclha nelha apvisqui Josafat
(1~R 22.41-50)31 Aptimec nic nat apvisqui nipyesicsa Judá apvisay Josafat. Invocmec nic nat treinta y cinco años aptiyascam Josafat aptimesacpo apvisqui. Aptimec nic nat apvisqui tingma Jerusalén acvaycmo veinticinco años. Inquin nic nat acvisay Azuba, Silhi apquitca.
32 Impeyvoc nic nat aptemaclha Josafat, apno ilhnic nat apyap ninga Asa. Impeyvoc nic nat apquiltomjaclha napato Dios Visqui ingac. 33 Am nic nat conatovasalhcac quilaycmasquiscama najan acyitnamaclha quilaycmasquiscama. Am nic nat colhenac mataa apquilvalhoc enlhitaoc elyiplovcasojo Dios Visqui apancaoc apquilyeyjamcaa. 34 Yitnec nic nat mocjam amyaa actalhesomalhca aptemaclha apvisqui Josafat, acvisay vaycajac crónicas de Jehú, Hanani apquitca. Acyipitcayclho ilhnic nat as vaycajac acyitnamaclha apquilvisay apquilviscaa co Israel.
35 Nalhit acnim nic nat intomjac. Appasmeclhec nic nat Josafat apvisqui co Judá najan Ocozías apvisqui co Israel, cotnaja aptemaclha aptamila. 36 Aptomjac nic nat socio apquillanay barcos tiyascam nayingmin, colyacsic tingma Tarsis. Inquillanalhquic nic nat barcos tingma Ezión-geber. 37 Aptomjac nic nat malha profeta appayvam Eliazer de Maresa, Dodava apquitca, aptomja apcanya Josafat: Conatovasalhcac sat barcos apquillanay lhip, ayinyema appasmeyquiclha Ocozías — nic nat aptomjac. Nasoc nic nat aplhanma. Innatovasalhquic nic nat barcos, am nic nat colmiyaclha tingma Tarsis.
Victoria sobre Moab y Amón
1 Tiempo después, los moabitas y los amonitas, y algunos de los meunitas, declararon la guerra a Josafat.
2 No faltó quien le diera aviso a Josafat y le dijera:
«Del otro lado del mar, y de Siria, viene a atacarte un gran ejército. ¡Ya están en Jasesón Tamar, es decir, en Engadí!»
3 Lleno de miedo, Josafat se dispuso a consultar al Señor, y ordenó que todos en Judá ayunaran.
4 En todas las ciudades de Judá la gente se reunió para pedir la ayuda del Señor,
5 y Josafat se puso de pie en el templo del Señor, delante del atrio nuevo, y ante la asamblea de Judá y de Jerusalén
6 dijo:
«Señor y Dios de nuestros padres, tú eres Dios en los cielos, y dominas sobre todos los reinos de las naciones; en tus manos están la fuerza y el poder. ¡No hay quien pueda oponerse a ti!
7 Tú, Dios nuestro, expulsaste de la presencia de tu pueblo Israel a los habitantes de esta tierra, y se la diste para siempre a los descendientes de Abrahán, tu amigo.
8 Ellos la han habitado, y en ella te han edificado un santuario a tu nombre. Han dicho:
9 “Si alguna vez nos sobreviene algún mal, o se nos castiga con la espada, o la peste, o el hambre, nos presentaremos ante este templo, y ante ti (pues tu nombre se halla en este templo), y clamaremos a ti por causa de nuestras aflicciones, y tú nos oirás y nos salvarás.”
10 ¡Mira ahora a los amonitas y a los moabitas! ¡Mira a los del monte de Seír, por cuya tierra no dejaste pasar a Israel cuando venía de Egipto! Tú nos apartaste de ellos, para que no los destruyéramos,
11 ¡y ahora ellos nos pagan tratando de arrojarnos de la tierra que tú nos diste en propiedad!
12 ¡Dios nuestro!, ¿acaso no los vas a juzgar? Nosotros no tenemos la fuerza suficiente para enfrentar a ese gran ejército que viene a atacarnos. ¡No sabemos qué hacer, y por eso volvemos a ti nuestra mirada!»
13 Todo Judá estaba de pie delante del Señor, con sus mujeres y sus hijos.
14 Allí estaba también Jahaziel, levita de los hijos de Asaf y descendiente en línea directa de Zacarías, Benaías, Yeguiel, Matanías. En el curso de la reunión, el espíritu del Señor vino sobre él,
15 y dijo:
«¡Escúchenme ustedes, habitantes de Judá y de Jerusalén! ¡Y escúchame tú, rey Josafat! El Señor les dice: “No tengan miedo ni se amedrenten al ver esta gran multitud, porque esta batalla no la libran ustedes, sino Dios.
16 Mañana, cuando ellos suban por la cuesta de Sis, ustedes caerán sobre ellos. Los encontrarán junto al arroyo, antes del desierto de Jeruel.
17 En este caso, ustedes no tienen por qué pelear. Simplemente quédense quietos, y contemplen cómo el Señor los va a salvar. Judá y Jerusalén, no tengan miedo ni se desanimen. ¡Salgan mañana y atáquenlos, que el Señor estará con ustedes!”»
18 Entonces Josafat se inclinó de cara al suelo, lo mismo que todos los de Judá y los habitantes de Jerusalén; se postraron delante del Señor, y lo adoraron.
19 Luego se levantaron los levitas coatitas y coreítas, y a gran voz alabaron al Señor y Dios de Israel.
20 Por la mañana, se levantaron y fueron al desierto de Tecoa. Mientras ellos salían, Josafat se puso de pie y dijo:
«¡Escúchenme, habitantes de Judá y de Jerusalén! ¡Crean en el Señor su Dios, y serán invencibles; crean en sus profetas, y obtendrán la victoria!»
21 Después de reunirse con el pueblo para ponerse de acuerdo con ellos, Josafat nombró a algunos para que, ataviados con sus vestimentas sagradas, cantaran alabanzas al Señor, mientras el ejército salía con sus armas. Y decían:
«¡Demos gloria al Señor, porque su misericordia es eterna!»
22 Cuando los cantos de alabanza comenzaron a escucharse, el Señor puso contra los amonitas y moabitas, y contra los del monte de Seír, las emboscadas que ellos mismos habían tendido contra Judá, y acabaron matándose los unos a los otros.
23 Los amonitas y moabitas atacaron a los del monte de Seír, y los mataron hasta acabar con ellos, y después de eso, se volvieron contra sus propios compañeros y los atacaron hasta destruirlos.
24 Cuando los de Judá llegaron a la torre del desierto, dirigieron la mirada hacia el gran ejército, y solo vieron cadáveres tendidos en el campo, pues ninguno de ellos había escapado con vida.
25 Entonces Josafat y su ejército se dieron a la tarea de despojarlos, y entre los cadáveres hallaron muchas riquezas, y vestidos y alhajas preciosas, y todo eso lo tomaron para sí. Era tanto el botín de guerra que no se lo podían llevar, así que durante tres días estuvieron recogiéndolo.
26 Al cuarto día se juntaron en el valle de Beraca, y allí bendijeron al Señor. Por eso al paraje aquel lo llamaron «valle de Beraca», y hasta el día de hoy lleva ese nombre.
27 Todos los de Judá y de Jerusalén volvieron a Jerusalén llenos de gozo por la alegría de que el Señor los había librado de sus enemigos. Al frente de ellos marchaba Josafat.
28 Se dirigieron al templo del Señor en Jerusalén, entre el sonido de salterios, arpas y trompetas,
29 y cuando todos los reinos de aquella región supieron que el Señor había peleado contra los enemigos de Israel, cayó sobre ellos el pavor de Dios.
30 Así el reinado de Josafat tuvo paz, porque su Dios le dio paz por todas partes.
Resumen del reinado de Josafat
(1 R 22.41-50)31 Josafat tenía treinta y cinco años cuando comenzó a reinar sobre Judá, y reinó en Jerusalén veinticinco años. Su madre fue Azuba hija de Siljí.
32 Y Josafat siguió los pasos de Asa, su padre, haciendo lo recto ante los ojos del Señor y sin apartarse de sus caminos.
33 Sin embargo, no fueron quitados los lugares altos, pues el pueblo aún no había enderezado su corazón hacia el Dios de sus padres.
34 Los demás hechos de Josafat, primeros y últimos, están escritos en las palabras de Jehú hijo de Jananí, del cual se hace mención en el libro de los reyes de Israel.
35 Tiempo después, el rey Josafat de Judá hizo amistad con el rey Ocozías de Israel, que era proclive a la impiedad,
36 y se asoció con él para construir barcos en Ezión Guéber capaces de navegar hasta Tarsis.
37 Pero el profeta Eliezer hijo de Dodías, de Maresa, profetizó contra Josafat y le dijo: «Por haberte hecho amigo de Ocozías, el Señor destruirá tus obras.» Y las naves naufragaron y no pudieron llegar a Tarsis.