Apmatnam apvisqui Acab
(2~Cr 18.1-34)
1 Invocmec nic nat tres años mepqui apquilnapomap co Siria najan co Israel. 2 Invocmec nic nat tres años aptimem maycaa Josafat, apvisqui co Judá apnaclha apvisqui co Israel.
3 Aptomjac nic nat apvisqui co Israel apquilanya apnaymacoc apquilyimtalhnamo: —Tingma Ramot de Galaad apquilmam alhta singilpilhtetemo co Siria. ¿Tasi ya ongilmoc mocjam, ontimjic inganco as tingma? — nic nat aptomjac apvisqui Acab.
4 Aptomjac nic nat Acab apcanya Josafat: —¿Lhip ya najan jingilpasmoc ningimpocjay, ongilmoc sat tingma Ramot de Galaad? — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat Josafat: —Opasmoc sat coo, najan siclhalhmaa najan nolhing apcapaoc. 5 Ilmalhna sat siclho Dios yavamlha etnejic — nic nat aptomjac Josafat.
6 Apcansaclhec nic nat apvisqui Israel malha cuatrocientos profetas. Aptomjac nic nat apquilanya: —¿Evanqui ya onaliclha siclhalhmaa ongilmoc Ramot de Galaad? — nic nat aptomjac.
Apquilatingmavoc nic nat: —Ilana sat apquimpocjay. Epasmoc sat Dios emoc as tingma — nic nat apquiltomjac.
7 Aptomjac nic nat Josafat apquilanya: —¿Apne ya mocjam poc profeta jingiltimnacsic apmayjayoclha Dios? — nic nat aptomjac.
8 Aptomjac nic nat Acab apcanya Josafat: —Apnec mocjam lhama profeta. Elmalhnac sat Dios jingilanic sat yavamlha ontimjic. Apvisay Micaías, Imla apquitca. Actanovquic coo aptemaclha profeta. Paj jeltimnasac mataa asoc altamila, eltimnasquic mataa asoc acmasom — nic nat aptomjac.
Aptomjac nic nat Josafat apcanya: —Vamlha itne — nic nat aptomjac.
9 Apcapajasquic nic nat apvisqui Acab lhama apquilancam, aptomja apcanya: —Ingyimpojo, iyantementa sat profeta Micaías, Imla apquitca — ilhnic nat aptomjac.
10 Apnec nic nat netin apvisqui aptajanem Acab, apvisqui co Israel najan poc Josafat, apvisqui co Judá. Acyiplomo ilhnic nat apquilmaycam, apnam payjoc apatong tingma Samaria. Apnam nic nat maa apyovoclhojo profetas. Yitnec nic nat maa apquiltemaclha apancaoc profetas. 11 Apnec nic nat Sedequías, Quenana apquitca. Apyipitcasquic nic nat apcatic apquipitaoc tava ápac. Apyimnatesquic nic nat apayvam: Eycaso Dios appayvam: Colhojoc apquipitaoc apquilmaycam lhip elnapacpoc co Siria. Elsovjacpoc sat apticyovam — alhta aptomjac Dios — nic nat aptomjac profeta Sedequías.
12 Apno poc apquillhanma nic nat apquilpayvam, apquiltomjac apquilanya: Ilana quimpocjacme tingma Ramot de Galaad. Elmoc sat apyovoclhojo tingma, ayinyema appasmom Dios — nic nat apquiltomjac.
13 Aptomjac nic nat soycam amyaa apnaclha Micaías apcanya: —Apquillhenquic lhac actamila appayvam napato apvisqui co Israel, yoyam epasmoc Dios. Ilhnasojo sat lhip lha eltimnacsic altamila appayvam — nic nat aptomjac.
14 Apcatingmavoc nic nat profeta Micaías: —Oltimnacsic sat coo seyanya alhta Dios, yavamlha oltimnacsic. Nasoc sicpayvam mepqui sicyeycajascaoc — nic nat aptomjac.
15 Apvoctac nic nat apnaclha apvisqui. Aptomjac nic nat apcanyacpo Micaías: —Lhip Micaías. ¿Ingvanqui ya ongilmoc Ramot de Galaad? — nic nat aptomjac.
Aptomjac nic nat Micaías apcanya: —Elimpocja sat maa. Epasmoc sat Dios elmoc as tingma — nic nat aptomjac.
16 Apcatingmavoc nic nat apvisqui Acab: —Eyastinquic coo lhip aptemaclha apanco. Jeltimnas sat amyaa actomja nasoc anco. ¿Yitne ya lhquip acvitay apvanmoncama? — nic nat aptomjac.
17 Aptomjac nic nat Micaías apcanya Acab:
Invitac alhta sicvanmoncama apyovoclhojo
enlhitaoc Israel apquilhpaneycam alhta inquilhe.
Malha ninatoscama nipquesic apquilhpanyam mepqui apquilancam.
Aptomjac alhta Dios mocjam:
Mepqui mocjam apvisqui apancaoc.
Incaymalhquic eltajiclha tingma apancaoc
—alhta aptomjac Dios — intomjac acvitay sicvanmoncama — nic nat aptomjac Micaías.
18 Aptomjac nic nat apvisqui Acab apcanya apvisqui Josafat: —Altimnasquic lhac inyicje. Aptemaclha as profeta seltimnascama amyaa acmasom. Am jeltimnasac mataa amyaa actamila — ilhnic nat aptomjac Acab.
19 Aptomjac nic nat mocjam profeta Micaías: —Invitac alhta sicvanmoncama, ingyeylhojo sat lhip amyaa ayinyema Dios. Apnec alhta Dios netin apvisqui aptajanem. Apcanam alhta apnaclha apyovoclhojo apquilasinancama, lhama nicja najan moc nicja. 20 Aptomjac alhta apcanya Dios: ¿Soc sat ingyanic Acab ellanac quimpocjacme tingma Ramot de Galaad, yoyam ematong? — alhta aptomjac. Lhama aplhanma yavamlha etnejic, poc aplhanma moc actemaclha yavamlha etnejic. 21 Apyocmec alhta lhama enlhit apnaclha Dios, aplhanma eltimnacsic apvisqui Acab. Jalhco sat etnejic lhip — alhta aptomjac Dios. 22 Apcatingmavoc alhta enlhit netin: Opayecsic sat movan amyaa, colmoc sat apquilvalhoc profetas apcanaycam apnaclha apvisqui — alhta aptomjac. Apcapajasquic alhta Dios epayecsic movan amyaa, colmoc apquilvalhoc profetas — alhta intomjac acvitay sicvanmoncama. 23 Quip ilanojo Dios ayinyema aplhinganimquiscama apquilvalhoc profetas, ellhenic movan amyaa. Inlhenquic apvalhoc Dios comascoc sat aptiyascam lhip — nic nat aptomjac profeta.
24 Apmiyacmec nic nat Sedequías, Quenana apquitca, apnaclha Micaías, apticponga apmic napaat, aptomja apcanya: —¿Apcanayqui ya lhquip mepqui sepasmom Dios? ¿Apvamlha ya lhquip, yoyam elngacsic amyaa? — nic nat aptomjac.
25 Apcatingmavoc nic nat profeta Micaías: —Eyasingvomoc sat lhip acvocmo sat acnim, yoyam eyilhacpojoc apanco lhip lhama tingma najan poc tingma — nic nat aptomjac.
26 Aptomjac nic nat apvisqui Acab apquilanya: —Elpatjit sat Micaías. Elyantemiclha apnaclha apvisqui tingma Amón. Najan apnaclha sictamongvoyam Joas. 27 Eliltimnas sat maa sicpayvam: Elalhimquis singilpilhtetomaclha as enlhit. Mayic sat cajic maa. Elantipquis sat mocjam, sicvactama sat mepqui sicmatnam — nic nat aptomjac apvisqui Acab.
28 Aptomjac nic nat mocjam Micaías:
Nasoc sat ancoc ongvitac lhip mepqui apmatnam,
am conyemac lhac Dios siclingascama coo — nic nat aptomjac profeta.
29 Apquilquimpaclhec nic nat co Israel najan co Judá, elanac quimpocjacme tingma Ramot de Galaad.
30 Aptomjac nic nat apvisqui co Israel apcanya Josafat: —Otingyac sat poc apava sictalhnama naysicsa ningimpocjay, notingya nasa lhip poc apava — nic nat aptomjac.
Aptalhneclhec nic nat poc apava aptalhnama Acab naysicsa apquilimpocjay. 31 Yitnec nic nat apcanama apvisqui co Siria. Apquilanyacpec nic nat treinta y dos capitanes apquilviscaa apquillhinquiscama carros, elmoc sat apvamlha apvisqui co Israel. 32 Pilapcasquic nic nat capitanes apquilviscaa apquilvita Josafat. Apquilvocjac nic nat yoyam elmoc. Apyimnatasquic nic nat appayvam Josafat, apcanama elpasingvota apnaymacoc. 33 Pilapcasquic nic nat melvita apvisqui co Israel. Apquilvatsamquic nic nat elya'macsic Josafat. 34 Apyinjac nic nat yanca pac lhama co Siria. Apyimsasquic nic nat yanca actalhna apvalhoc Acab, payjoc coning apcajapsomap.
Aptomjac nic nat Acab apcanya aplhinquiscama carro: —Ipayquim siclho. Ongyinyoc siclho ningilnapomalhca, ayinyema acyivey sicyimsem — nic nat aptomjac.
35 Yimtilhec nic nat apquilnapomap as acnim. Am nic nat etepac carro pac apvisqui Acab napatavo co Siria. Apquitsepquic nic nat Acab actalhnacmo. Yitnec nic nat acyivey em'pac avalhoc carro. 36 Intalhnec nic nat acnim, aclingalhco amyaa nipyesicsa apnaymacoc apquilnapomap: ¡Vamlha! ¡Eltajiclha tingma apancaoc! 37 ¡Apquitsepquic visqui ingac! — nic nat intomjac amyaa.
Apquilpatmaoclhec nic nat apquitsepma tingma Samaria, yoyam elatoynic maa. 38 Apquilmiyaclhec nic nat carro pac acyitnamaclha yingmin tingma Samaria. Inquilyapasquic nic nat yingmin quilvanaa alanatama. Inquilyamilam nic nat simjing em'pac apvisqui Acab, acyipitcay avalhoc carro. Acno ilhnic nat aplhanma siclho Dios appayvam aplingascama profeta.
39 Yitnec mocjam amyaa aplhenamap apvisqui Acab, aptemaclha aptamjaycam, najan apquilanomap tingma acyiplomo apquilnatanma marfil, najan aplhamoclhojo apquilanomap tingma apquilvanyam. Actalhesamalhca as amyaa vaycajac crónicas apquilviscaa co Israel. 40 Apquitsepmec nic nat apvisqui Acab. Apquitca niptamin apvisay nic nat Ocozías, aptimec nic nat apvisqui apya'monquiscama apyap.
Apvisqui Josafat nipyesicsa co Judá
(2~Cr 20.31-37)
41 Aptimec nic nat cuatro años Acab apvisqui co Israel. Nipyesicsa co Judá aptimesacpo apvisqui Josafat, Asa apquitca. 42 Treinta y cinco años aptiyascam nic nat Josafat aptimesacpo apvisqui. Aptimec nic nat apvisqui tingma Jerusalén acvaycmo veinticinco años. Acvisay nic nat inquin Azuba, Silhi apquitca.
43 Impeyvoc nic nat aptemaclha Josafat, apno ilhnic nat apyap ninga Asa. Impeyvoc nic nat apquiltomjaclha napato Dios Visqui ingac. Am nic nat conatovasalhcac quilaycmasquiscama najan alvatnamaclha macmescama quilaycmasquiscama. Am nic nat enatovasacpoc tingma acyitnamaclha quilaycmasquiscama.
44 Am nic nat elnapacpoc mataa nipyesicsa co Israel, am nic nat ingyinmelham apvisqui co Israel. 45 Yitnec nic nat mocjam acnatalhesomalhca amyaa Josafat apquiltemaclha apquilimpocjay cotnaja ingmoc. Acvisay vaycajac crónicas apquilviscaa co Judá. 46 Apquilvatescasquic nic nat Josafat apquiltemaclha apquilanatama, acyitsomalhca apquilayoclha quilaycmasquiscama. Ayenmo siclhoc nic nat aptimem apvisqui apyap ninga Asa. 47 (Mepqui ilhnic nat apvisqui co Edom, apnec nic nat apquimja apmamyi mayayo.)
48 Apquillanac nic nat Josafat barcos tiyascam nayingmin co Tarsis, alpatmeyquinta oro alyinmom ayinyema yoclhilhma Ofir. Inquilintec nic nat barcos naysicsa allhingam, alvayvamco payjoc Ezión-Geber. 49 Apquiltamjoc nic nat apvisqui Ocozías, Acab apquitca, eltimjic apquillhalhmaa barcos apancaoc Josafat. Apmiyovquic nic nat Josafat.
50 Apquitsepquic nic nat Josafat, apcatoynacpo payjoc Tingma David apquilatoynamacpilha apquilyeyjamcaa. Aptimesacpec nic nat apvisqui co Judá apquitca Joram, apya'monquiscama apyap ninga.
Apvisqui Ocozías nipyesicsa co Israel
51 Diecisiete años nic nat aptimem apvisqui co Judá Josafat. Aptimesacpec nic nat apvisqui co Israel Ocozías, Acab apquitca, payjoc tingma Samaria, acvaycmo dos años aptimem apvisqui. 52 Somcoc nic nat aptemaclha apanco napato Dios Visqui ingac. Apvajanamquic nic nat aptemaclha apanco apyap ninga, najan actemaclha anco inquin ninga, najan aptemaclha apanco ilhnic nat apvisqui Jeroboam, Nabat apquitca. Aptomja ilhnic nat apsilhnanoncama enlhitaoc Israel. 53 Aptomjac nic nat apcayo quilaycmasquiscama Baal, apno ilhnic nat siclho apyap ninga. Yiplovcoc nic nat aplom pac Dios Visqui ingac, eyanmongsiclha apquiltemaclha enlhitaoc Israel.
Micaías profetiza la derrota de Ajab
(2 Cr 18.1-34)
1 Tres años transcurrieron sin que Siria e Israel estuvieran en guerra.
2 Pero al tercer año el rey Josafat de Judá fue a visitar al rey Ajab de Israel,
3 y este dijo a sus oficiales:
«¿Ya no se acuerdan que Ramot de Galaad nos pertenece? Está en poder del rey de Siria, ¡y nosotros no hemos hecho nada para recuperarla!»
4 A Josafat le preguntó:
«¿Quieres acompañarme a recuperar Ramot de Galaad?»
Y Josafat le respondió:
«Tú y yo somos hermanos, nuestros pueblos también lo son, y tu caballería y la mía es una sola.
5 Pero te sugiero que antes consultes qué dice el Señor al respecto.»
6 Entonces el rey de Israel reunió a los cuatrocientos profetas con que contaba, y les preguntó:
«¿Debo atacar a Ramot de Galaad, o no?»
Los profetas le dijeron:
«Vaya Su Majestad, porque el Señor entregará la ciudad en sus manos.»
7 Pero Josafat insistió:
«¿Queda aún algún profeta del Señor, a quien podamos consultar?»
8 Y Ajab le respondió:
«Sí, aún queda otro profeta por medio del cual podríamos consultar al Señor. Se trata de Micaías hijo de Imla, pero me cae muy mal porque nunca me da palabras de aliento, sino que siempre me desanima.»
Como Josafat le recomendó que no hablara así,
9 Ajab llamó entonces a uno de sus oficiales y le ordenó que fuera a buscar a Micaías hijo de Imla y lo llevara ante él.
10 Mientras tanto, los dos reyes se quedaron en la plaza que está junto a la puerta de Samaria, sentados en sus tronos y ataviados con sus mantos reales. Delante de ellos, los profetas les prodigaban buenos augurios.
11 Uno de ellos, Sedequías hijo de Quenaná, se acercó y les mostró unos cuernos de hierro que había hecho, y dijo:
«Así ha dicho el Señor: “Con estos cuernos cornearás a los sirios hasta acabar con ellos.”»
12 Los demás profetas también animaban al rey, y le decían: «Vaya Su Majestad a Ramot de Galaad, y atáquela. El Señor le dará la victoria y entregará la ciudad a Su Majestad.»
13 El mensajero que el rey mandó por Micaías, lo halló y le dijo:
«Todos los profetas auguran éxito a Su Majestad. Une tu voz a la de ellos, y augúrale mucho éxito.»
14 Pero Micaías respondió:
«Juro por el Señor, que solo diré lo que el Señor me ordene decir.»
15 Cuando Micaías se presentó ante el rey, este le preguntó:
«Dime, Micaías; ¿debemos ir y atacar a Ramot de Galaad, o la dejaremos en paz?»
Y Micaías le respondió:
«Ve y atácala, que saldrás victorioso. El Señor te la va a entregar.»
16 Pero el rey le dijo:
«¿Cuántas veces tengo que decirte, en el nombre del Señor, que me digas solo la verdad?»
17 Entonces Micaías dijo:
«Tuve una visión, y en ella vi al pueblo de Israel disperso por los montes, como ovejas sin pastor. Entonces el Señor dijo: “Esta gente no tiene quién la guíe. Es mejor que todos se regresen a su casa en paz.”»
18 El rey de Israel se volvió a Josafat, y le dijo:
«¿No te lo había dicho ya? Micaías nunca me anuncia nada bueno. Solo me anuncia calamidades.»
19 Pero Micaías replicó:
«¡Ahora vas a oír la palabra del Señor! Yo vi al Señor en su trono, rodeado de todos los ejércitos del cielo.
20 Y el Señor preguntó: “¿Quién incitará a Ajab para que ataque a Ramot de Galaad y sea derrotado?” Las opiniones estaban divididas.
21 Pero un espíritu se presentó ante el Señor y dijo que él lo incitaría. Cuando el Señor le preguntó cómo lo haría,
22 el espíritu dijo: “Voy a mezclarme entre los profetas, y los haré decir mentiras.” Entonces el Señor le dijo: “Pues ve y hazlo pronto. Indúcelos a que hagan lo que dices.”
23 Así que el Señor ha puesto en labios de tus profetas un espíritu que los hace decir mentiras. Y el Señor ha determinado que te sobrevenga la calamidad.»
24 En ese momento el profeta Sedequías hijo de Quenaná se acercó a Micaías y le dio una bofetada, al tiempo que le decía:
«¿En qué momento el espíritu del Señor me abandonó, para hablarte a ti?»
25 Micaías le respondió:
«Lo sabrás cuando andes huyendo y escondiéndote de casa en casa.»
26 Entonces el rey de Israel dijo:
«Tomen preso a Micaías, y llévenlo ante Amón, el gobernador de la ciudad, y ante Joás, mi hijo.
27 Díganles que yo, el rey de Israel, he dicho: “Metan a la cárcel a este hombre. En vez de pan y agua, manténganlo angustiado y afligido hasta que yo regrese en paz.”»
28 Pero al instante Micaías añadió:
«Si acaso regresas en paz, entonces el Señor no ha hablado por medio de mí. ¡Escúchenlo bien, pueblos todos!»
29 El rey de Israel y el rey de Judá salieron juntos contra Ramot de Galaad.
30 Y el rey de Israel le dijo a Josafat:
«Voy a entrar en batalla disfrazado, pero tú puedes usar tu misma ropa.»
Y el rey de Israel entró en batalla disfrazado.
31 Pero no sabía que el rey de Siria había ordenado a los treinta y dos capitanes de sus carros de combate no pelear contra ningún soldado israelita, grande o chico, sino buscar y atacar sólo al rey de Israel.
32 Así que, cuando los capitanes vieron a Josafat, dijeron:
«¡Miren, allí está el rey de Israel!»
Entonces el rey Josafat gritó con fuerza,
33 y al ver los capitanes de los carros que no era el rey de Israel, se alejaron de él.
34 Pero un arquero lanzó una flecha al aire, y la flecha alcanzó al rey Ajab y le penetró entre las junturas de su armadura. Al sentirse herido, el rey le ordenó al cochero darse la vuelta y sacarlo del campo de batalla, porque estaba herido.
35 Pero la batalla arreció y el rey tuvo que quedarse en su carro y hacerle frente al ejército sirio, pero la sangre corría por el fondo del carro y al caer la tarde murió.
36 Al ponerse el sol, un pregonero clamó: «¡Regresen todos a su ciudad y a su tierra!»
37 Así fue como el rey Ajab murió y fue llevado a Samaria, donde lo sepultaron.
38 Luego llevaron su carro al estanque de Samaria para lavarlo, y los perros lamieron la sangre del rey. (En ese mismo estanque se lavaban también las prostitutas.) Así se cumplió lo que el Señor había dicho acerca de Ajab.
39 Todos los hechos de Ajab, y la construcción de su palacio de marfil, y todas las ciudades que mandó edificar, se hallan registrados en el libro de las crónicas de los reyes de Israel.
40 Y Ajab murió y fue a reunirse con sus antepasados. En su lugar reinó su hijo Ocozías.
Reinado de Josafat
(2 Cr 20.31-37)
41 Josafat hijo de Asa comenzó a reinar sobre Judá cuando Ajab llevaba cuatro años de reinar sobre Israel.
42 Josafat tenía treinta y cinco años cuando subió al trono, y reinó veinticinco años en Jerusalén. Su madre se llamaba Azura, y era hija de Siljí.
43 Y Josafat siguió siempre el buen ejemplo de Asa, su padre, e hizo lo recto a los ojos del Señor. Sin embargo, no se quitaron los altares de los montes, sino que el pueblo siguió ofreciendo en ellos sacrificios y quemando incienso.
44 Pero Josafat hizo la paz con el rey de Israel.
45 Todos los hechos y las hazañas de Josafat, y las guerras que libró, se hallan en el libro de las crónicas de los reyes de Judá.
46 Josafat eliminó a los hombres que practicaban la prostitución en los templos paganos, costumbre que todavía quedaba del reinado de su padre Asa.
47 Como Edom no tenía rey, había un gobernador que fungía como rey.
48 Josafat había mandado construir naves como las de Tarsis para traer oro de Ofir, pero las naves no llegaron allá porque naufragaron en Ezión Guéber.
49 El rey Ocozías le propuso a Josafat enviar a sus marinos con los de Josafat, pero este no aceptó.
50 Y murió Josafat y se reunió con sus antepasados, y lo sepultaron con ellos en la ciudad de su antepasado David. En su lugar reinó Jorán, su hijo.
Reinado de Ocozías de Israel
51 Ocozías hijo de Ajab comenzó a reinar sobre Israel en Samaria cuando Josafat llevaba diecisiete años de reinar en Judá.
52 Pero Ocozías siguió el mal ejemplo de su padre, de su madre y de Jeroboán hijo de Nabat, e hizo lo malo a los ojos del Señor, haciendo pecar al pueblo de Israel.
53 Sirvió y adoró a Baal, como antes lo había hecho su padre, y esto provocó la ira del Señor, Dios de Israel.