El cofre del pacto en el templo
(2 Cr 5.2-14)
1 El rey Salomón se reunió con los líderes de Israel, los jefes de las tribus y la gente más importante de las familias israelitas. Salomón quería que todos estuvieran presentes cuando se llevara el cofre del pacto de Dios desde la parte antigua de Jerusalén hasta el templo. 2 Esto ocurrió en la fiesta de las enramadas, que se celebra en el mes de Etanim.
3-4 Cuando llegaron todos los representantes de Israel, los sacerdotes y sus ayudantes tomaron el cofre y se lo llevaron al templo. También llevaron el santuario y todos los utensilios dedicados al culto.
5 El rey Salomón y todos los israelitas allí reunidos se pararon frente al cofre, y le ofrecieron a Dios muchos toros y ovejas.
6 Después los sacerdotes llevaron el cofre del pacto de Dios hasta el fondo del templo, donde estaba el Lugar Santísimo. Lo pusieron bajo las alas de los dos grandes querubines. 7 Las alas extendidas de los querubines cubrían el cofre y las varas que servían para trasladarlo. 8 Estas varas eran tan largas que sus puntas se veían desde el Lugar Santo, que estaba frente al Lugar Santísimo. Sin embargo, no podían verse desde afuera del templo. Así quedaron hasta el día en que se escribió este relato.
9 Lo único que había en el cofre eran las dos tablas de piedra con las leyes del pacto. Esas leyes se las había dado Dios a los israelitas cuando salieron de Egipto. Moisés las había puesto en el cofre cuando estuvo en el monte Horeb.
Dios en su templo
(2 Cr 6.1-2)
10-11 Cuando los sacerdotes salieron del Lugar Santo, una nube brillante llenó todo el templo. Era la presencia de Dios, y por eso los sacerdotes ya no pudieron quedarse para realizar el culto. 12 Entonces Salomón dijo:

«Dios mío,
tú siempre has vivido en la espesa nube
que acompaña al santuario.
13 Pero ahora,
te he construido una casa,
para que vivas allí para siempre».
Salomón habla al pueblo
(2 Cr 6.3-11)
14 Luego el rey se dio vuelta y miró a todo el pueblo de Israel, que se había reunido y estaba de pie. Entonces los bendijo y 15 exclamó:

«Bendito sea el Dios de Israel, que ha cumplido lo que le prometió a mi padre David, pues le dijo: 16 “Desde que saqué de Egipto a mi pueblo Israel, no he elegido ninguna ciudad de las tribus de Israel para que se construya en ella mi casa. A ti, David, te elegí para que gobiernes a mi pueblo Israel”.
17 »Mi padre David deseaba construir un templo para adorar a nuestro Dios. 18 Sin embargo, Dios le dijo: “Haces bien en querer construir una casa para mí. 19 Pero no serás tú quien la construya, sino uno de tus hijos”.
20 »Dios cumplió su promesa. Ahora yo soy el rey de Israel, en lugar de mi padre, y he construido una casa para nuestro Dios. 21 Además he preparado un lugar para colocar allí el cofre del pacto que Dios hizo con nosotros cuando nos sacó de Egipto».
Salomón ora por el templo
(2 Cr 6.12-42)
22 Entonces Salomón se puso delante del altar de Dios, a la vista de todo Israel, y levantando las manos al cielo 23 dijo:

«Dios de Israel, ni en el cielo ni en la tierra hay otro que se compare a ti. Tú cumples tu pacto y amas profundamente a los que te obedecen de corazón.
24-25 »Dios de Israel, hoy has cumplido una de tus promesas a mi padre. Ahora cumple también la promesa que le hiciste de que siempre sus descendientes reinarían en Israel si seguían su ejemplo. 26 Por eso, Dios nuestro, cumple las promesas que le hiciste a mi padre.
27 »Dios mío, ni el cielo ni la tierra son suficientes para ti, mucho menos este templo que te he construido. 28-30 Pero de todos modos te pido que escuches mi oración: Cuida de este templo de día y de noche, pues tú mismo has dicho que vivirás en él. Cuando estemos lejos de Jerusalén y oremos en dirección a tu templo, escucha desde el cielo nuestras oraciones, y perdónanos.
31 »Si alguien perjudica a otra persona, y delante del altar de este templo jura que no lo hizo, 32 escucha desde el cielo y castígalo. Examínanos, castiga al que resulte culpable y deja libre al inocente.
33-34 »Si tu pueblo Israel llega a pecar contra ti, y en castigo sus enemigos se lo llevan prisionero, perdónalo y tráelo de nuevo a este país que tú les diste a sus antepasados. Perdónalos siempre y cuando vengan a tu templo y se arrepientan de haberte ofendido.
35 »Si llegamos a pecar contra ti, y en castigo deja de llover por mucho tiempo, perdónanos, siempre y cuando oremos en este lugar, y nos arrepintamos de haberte ofendido. 36 Escúchanos desde el cielo y perdónanos. Enséñanos a vivir haciendo lo bueno, y mándanos de nuevo la lluvia que nos quitaste.
37-39 »Si en este país nos llegara a faltar la comida, o nos atacaran enfermedades, o plagas de hongos, langostas o pulgón, escúchanos cuando oremos a ti. Y si los enemigos nos rodean o atacan a alguna de las ciudades de Israel, escúchanos cuando oremos a ti. Y cuando en medio de este sufrimiento cualquier persona o todo el pueblo de Israel levante las manos hacia este templo y ore a ti, escúchalo siempre desde el cielo, el lugar en donde vives. Perdónalo. Examínanos, y danos lo que cada uno de nosotros se merece. Solo tú conoces verdaderamente a todas las personas. 40 Así, te serviremos y obedeceremos durante toda nuestra vida en esta tierra que nos diste.
41-43 »Cuando los extranjeros sepan en su país lo grande y poderoso que eres, y vengan a orar a este templo, escúchalos desde el cielo, que es tu casa. Dales todo lo que te pidan, para que todos los pueblos del mundo te conozcan y obedezcan como lo hace tu pueblo Israel. Así sabrán que este templo lo construí para adorarte.
44 »Si tu pueblo va a la guerra, y allí donde lo envíes ora a ti mirando hacia tu amada ciudad de Jerusalén, y hacia este templo, 45 escucha desde el cielo sus oraciones y ruegos, y ayúdalo.
46 »Dios mío, todos somos pecadores, y si tu pueblo llega a pecar contra ti, a lo mejor te vas a enojar tanto que lo entregarás a sus enemigos. Ellos se llevarán a tu pueblo a otro lugar, lejos o cerca. 47-48 Pero si en ese lugar donde tu pueblo esté prisionero, se vuelve a ti con toda sinceridad, atiéndelo. Si reconoce que ha pecado y actuado mal y te lo dice, óyelo. Si tu pueblo ora a ti y te ruega, mirando hacia este país que le diste a sus antepasados, hacia la ciudad de Jerusalén, y hacia este templo, 49 escucha desde el cielo sus oraciones y ruegos, y ayúdalo. 50 Perdónale a tu pueblo todos los pecados y faltas que cometió contra ti. Haz que sus enemigos tengan lástima de él y lo ayuden. 51 Porque se trata de tu pueblo; el pueblo que tú sacaste de Egipto, donde sufría tanto como si hubiese estado en un horno ardiente.
52 »Escucha con atención mis oraciones. ¡Oye a tu pueblo Israel! Escúchanos cuando te llamemos. 53 Tú elegiste a tu pueblo de entre todas las otras naciones. ¡Somos tuyos! Así lo dijiste por medio de Moisés, cuando sacaste de Egipto a nuestros antepasados».
Salomón ora por el pueblo
54 Salomón hizo esta oración ante el altar del templo, de rodillas y con las manos en alto. Cuando terminó de orar, 55 se puso de pie y bendijo a todo el pueblo de Israel. En voz alta dijo:

56 «Grande es Dios, que le dio paz a su pueblo Israel, cumpliendo así todo lo que prometió. No ha dejado de cumplir ni una sola de las promesas que nos dio por medio de Moisés.
57 »¡Pidamos a nuestro Dios que esté con nosotros como estuvo con nuestros antepasados! ¡Que no nos abandone! 58 ¡Que ponga en nosotros el deseo de obedecer sus mandamientos! 59 ¡Que nuestro Dios siempre tenga presente todo lo que hoy le hemos pedido! ¡Que nos ayude de acuerdo a nuestras necesidades de cada día! 60 De esta manera, todas las naciones de la tierra sabrán que no hay otro Dios aparte del Dios de Israel.
61 »Todos ustedes, pueblo de Israel, entréguense totalmente a nuestro Dios, y obedezcan todos sus mandamientos, como lo están haciendo hoy».
Salomón dedica el templo a Dios
(2 Cr 7.4-10)
62 Después, el rey y todo el pueblo de Israel mataron animales para ofrecérselos a Dios. 63 Salomón le presentó a Dios una gran cantidad de toros y ovejas, como una ofrenda de paz.
Así fue como el rey y todo el pueblo de Israel le dedicaron el templo a Dios. 64 Ese mismo día, el rey dedicó a Dios el patio interior del templo. Allí ofreció los sacrificios de animales, las ofrendas de cereales y la grasa de las ofrendas de paz. No presentó estas ofrendas en el altar de bronce que está delante del templo, porque el altar era pequeño y las ofrendas no cabían.
65 En esa ocasión, Salomón y todo Israel celebraron la fiesta de las enramadas, la cual duró siete días. Hubo muchísima gente, pues los israelitas habían venido de todas partes del país, desde Hamat hasta el arroyo de Egipto. Luego celebraron otra fiesta de siete días; en total fueron catorce días de fiesta. 66 Después que terminó la fiesta, el rey despidió al pueblo. Ellos bendijeron a Salomón, y se fueron a sus casas. Iban muy contentos por todo lo bueno que Dios le había hecho a David y a su pueblo Israel.
Ñe'ẽ ñome'ẽ karameguã ojereraha tupaópe
(2 Cr 5.2-14)
1 Upérõ Salomón ohenói hendápe Jerusalénpe myakãhára*f** Israelgua, Israel ñemoñare ruvicha kuéra ha karai guasu kuérape, ogueraha haguã Tupã Karameguã David Táva Sión guive. 2 Ha upe arete guasúpe, áño pegua mes 7hápe hérava Etanim, oñembyaty mburuvicha guasu Salomón ndive opa Israelgua. 3 Oguahẽ opa myakãhára*f** Israelgua, ha pa'i kuéra ohupi pe karameguã, 4 ha ogueraha hikuái, pe Jotopa róga reheve, ha tembiporu ipypegua reheve. Opa ko'ã mba'e ogueraha umi pa'i ha levíta kuéra. 5 Mburuvicha guasu Salomón ha opa Israelgua oñembyaty vaekue hendive, oikuave'ẽ karameguã renondépe mymbajuka*f** ramo ovecha ha tóro, heta itereígui ikatu'ỹva ojepapa. 6 Upéi pa'i kuéra ogueraha Ñandejára Ñe'ẽ ñome'ẽ karameguã tupao ryepýpe Tupã koty peve, tekove ipepóva*f** pepo guýpe. 7 Ko'ãva oipyso umi ipepo upe karameguã ári, ha péicha ojaho'i pe karameguã ha umi hi'ánda avei. 8 Umi karameguã ánda ipuku etereígui katu, tupao ryepy guive umi ijapýra ojekuaa Tupã koty renondépe, jepe okáguio ndojekuaái. Ha péicha opyta ko'agãite peve. 9 Karameguã ryepýpe oĩ umi mokõi ita pehẽnguénte, Moisés omoĩ vaekue pype yvyty Horébpe. Umívare oĩ ñe'ẽ ñome'ẽ Ñandejára ojapo vaekue Israelgua ndive, ha'e kuéra osẽ rire Egíptogui.
10 Pa'i kuéra osẽvo tupao ryepýgui, arai omyenyhẽ Ñandejára tupao, 11 Ha pe araígui pa'i kuéra ndaikatúi opyta hembiapo haguã, Ñandejára reko mimbipa omyenyhẽ haguére itupao.
Salomón oikuave'ẽ pe tupao
(2 Cr 6.1—7.10)
12 Upérõ Salomón he'i:

Ore Jára, reikose
pe arai pytũme.
13 Che katu ajapóma ndéve,
tupao reiko haguãme,
Nde reiko haguã ko'ápe,
opa árape guarã.

14 Upéi Salomón oma'ẽ opa Israel guáre oñembo'ýva hína ha ohovasa chupe kuéra, 15 he'ívo: “Tojererohory Tupã Israel Jára ojapo haguére iñe'ẽ ome'ẽ vaekue che ru Davídpe, he'írõ guare chupe: 16 ‘Anohẽ guive che retã guápe Egíptogui, ndaiporavói vaekue mba'eveichagua táva Israelgua ojejapo haguã chéve upépe che rogarã. Davídpe katu aiporavo vaekue oisãmbyhy haguã che retãgua Israélpe. 17 Ha che ru David ojapose mo'ã peteĩ tupao Tupã Israel Járape guarã.’ 18 Ñandejára katu he'i chupe: ‘Rejaposégui iporãva remopu'ãse chéve peteĩ tupao, 19 na nde mo'ãi jepe upe remopu'ãtava; peteĩ nde ra'ýva hína pe omopu'ãtava chéve tupao.’
20 Ha ko'ágã ojapóma iñe'ẽ. Ha'e he'i haguéicha che aguapy che ru David rendaguépe Israel sãmbyhyhárõ ha amopu'ã Tupã Israel Járape peteĩ tupao. 21 Ha amoĩ avei upépe karameguã oĩháme Ñandejára ñe'ẽ ñome'ẽ ñande ru kuéra ypykue ndive oguenohẽ ramo guare chupe kuéra Egíptogui.”
22 Upéi Salomón oñembo'y opa Israelgua renondépe, Ñandejára altar rovái ha omopu'ãvo ipo yvága gotyo, 23 he'i: “Tupã Israel Jára: yvágape ha yvy ári ndaipóri ndeichagua, rejapóva ne ñe'ẽ ha rehechaukáva nde py'a porã opa umi ojapóvape ne rembipota ipy'aite guive, 24 nde rejapo ko árape upe ere vaekue che ru Davídpe. 25 Upévare, Tupã Israel Jára, ejapókena avei upe ñe'ẽ reme'ẽ vaekue ne rembiguái che ru Davídpe: nde reipytyvõ rupi oĩtaha opa ára peteĩ iñemoñare ojupítava Israel guapyhápe, ita'ýra kuéra heko porãma guive ha ojapóma guive ne rembipota ha'e ojapo haguéicha. 26 Aipo ramo, Tupã Israel Jára, toikókena umi ñe'ẽ reme'ẽ vaekue ne rembiguái che ru Davídpe.
27 Ha ikatúnepa Tupã oiko yvy ári? Yvága tuichaitévagui jepe nde tuichave, ha mba'éicha piko ndejáta ko tupaópe amopu'ã vaekue ndéve guarã! 28 Opáichavo, Tupã che Jára, ejapysaka kena che ñembo'ére ha ehendu ko ajeruréva ndéve. 29 Ne mandu'a kena ára ha pyharépe ko nde tupaóre; nde niko ere vaekue reimetaha ko'ápe. Ehendu ko ñembo'e ko'ápe ajapóva ndéve. 30 Ehendu che ha ne retãgua Israel roñembo'e ramo ko'a gotyo mamo roimehágui. Ehendu amo yvága reikohágui ha eheja rei oréve ore rembiapo vaikue.
31 Oĩrõ ojapo vaekue hapicháre ivaíva ha oñeme'ẽka ramo chupe iñe'ẽ nde rérape ko altar renondépe, 32 ehendu kena nde yvágagui ha ejapo upe rejapo vaerã; eme'ẽ pe hekópe guáva ne rembiguái kuérape: emyengovia hembiapo vaikuére pe hembiapo vai vaekuépe, reitývo hese ne tukumbo, ha eme'ẽ imba'éva upe ndojapói vaekuépe mba'eve ivaíva.
33 Umi ne retã Israel rehe ija'e'ỹva ipu'akárõ hese, ne retãgua ojapo haguére ivaíva, upéi ha'e ombyasýrõ, omomba'e guasúrõ nde réra ha oñembo'e ramo ko tupaópe reheja rei haguã chupe, 34 ejapysaka hese yvága guive, eheja rei iñangaipa, ha nde rupi, tou jey ko tetãme, nde reme'ẽ vaekue chupe kuéra ha itúva kuéra ypykuépe. 35 Ndokyvéi ramo Israelgua iñangaipa haguére, upéi ha'e kuéra oñembo'e ha omomba'e guasu nde réra ko'ápe ha ombyasýrõ iñangaipa, nde reinupã haguére chupe kuéra, 36 ehendu chupe yvága guive, eheja rei ne rembiguái Israelgua angaipa, ha ehechauka chupe kuéra pe tape porã oipykúi vaerã. Upérõ emongy pe yvýpe reme'ẽ vaekue chupe kuéra imba'erã. 37 Oĩrõ ñembyahýi térã mba'asy asãi ko tetãme, térã ipirupa ramo kóga kuéra ára hakúgui, kogatýpe oĩrõ plága, tuku, térã yso karu, ore rehe ija'e'ỹva omongora ramo ore táva ha ondyry ore rehe, oúrõ ore rehe oimehaichagua jeharu térã mba'asy, 38-39 upérõ ehendu opa ñembo'e osẽva oimeraẽvagui, térã ojapóva opa ne retã Israelgua, ohechávo ijeharu ha imba'asy oñembo'éva oipysóvo ipo ko tupao gotyo. Ehendu yvága reikohágui, ha eheja rei oréve ore rembiapo vaikue; emyengovia peteĩ-teĩme hembiapokuére, ne ñoite niko reikuaa mba'épa oĩ pe máva py'apýpe ha mba'épa ha'e ojapose. 40 Upéicha ne momorãne ha ohendúne ne ñe'ẽ oikove aja ko yvýpe reme'ẽ vaekue ore ru kuéra ypykuépe.
41 Peteĩ ndaha'éiva ne retãgua oúrõ mombyrýgui nde rehehápe, 42 ha oñembo'e ramo ko tupao gotyo (oñehendúta niko nde tuicha ha nde pokatuha), 43 ehendu yvága reikohágui, ha eme'ẽ chupe opa mba'e ojeruréva, ikatu haguã opa tetã nguéra nde kuaa ha ne momorã ojapoháicha ne retã Israel ha oikuaa nde réra oñehenoiha ko tupaópe che ndéve amopu'ã vaekue. 44 Ne retãgua osẽrõ oñorãirõ hese ija'e'ỹva ndive mamo nde remondohápe chupe kuéra, oñembo'e ramo ndéve upe guive ko táva nde reiporavo vaekue, avei ko tupao che amopu'ã vaekue ndéve gotyo. 45 Ehendu yvága guive iñembo'e ha imba'e jerure ha eipytyvõ chupe kuéra.
46 Ha ojapo ramo ivaíva ojeívo ne rembipotágui, ndaipóri niko ojapo'ỹva ivaíva, ha nde, nde pochýgui hendive kuéra, reme'ẽ ramo chupe kuéra hese ija'e'ỹva pópe, ha umíva ogueraha chupe kuéra hembiguairã tetã mombyrygua térã aguĩ guápe, 47 ha pe tetã oĩháme hikuái ombyasy jey ramo iñangaipa, ha oñembo'e ndéve ohecha kuaávo ojavy hague, 48 ojevy ramo ne rendápe ipy'aite guive, ha pe oĩhágui oñembo'e ramo ndéve oma'ẽvo ko yvy reme'ẽ vaekue itúva kuéra ypykuépe, ko táva reiporavo vaekue, avei ko tupao che ndéve amopu'ã vaekue gotyo, 49 ehendu yvága reikohágui iñembo'e ha imba'e jerure, ha eipytyvõ chupe kuéra. 50 Eheja rei iñangaipa ha heko pu'ãngue. Ha nde rupi, umi omosẽ vaekue hetãgui toiporiahurereko chupe kuéra. 51 Ha'e kuéra niko ne retãgua ha ne mba'e tee; nde renohẽ vaekue chupe kuéra Egíptogui, ha'e vaekue tatakuáicha omba'e mbohykúva.
52 Ejapysaka aipo ramo ne rembijokuái ñembo'e ha ne retã Israel rembijerure. Ore rendu kena Tupã rosapukái ramo ndéve! 53 Nde niko, ore Jára, remboyke vaekue chupe kuéra opa tetã apytégui ne mba'erã, ere haguéicha ne rembiguái Moisés rupi, renohẽrõ guare Egíptogui ore ru kuéra ypykuépe.
54 Salomón ojapopa rire iñembo'e Ñandejárape, ojapo vaekue ñesũháme ha omopu'ãvo ipo yvága gotyo, 55 oñembo'y ha ohovasa opa Israel guápe, he'i hatãvo: 56 Tojererohory Ñandejára ome'ẽ vaekue py'a guapy hetã Israélpe, he'i haguéicha ojapotaha! Ndohejái ojapo'ỹre mba'eve umi mba'égui he'i vaekue hembiguái Moisés rupi ojapotaha.
57 Ha ko'ágã Tupã Ñandejára toĩ ñane ndive oĩ haguéicha ñande ru kuéra ypykue ndive. Ani ojei ñande hegui térã ñande reja rei, 58 ta ñane mokyre'ỹ uvei jajapo haguã opa mba'épe hembipota ha hembiapoukapy ome'ẽ vaekue ñande ru kuéra ypykuépe. 59 Ko'ã mba'ére ajerure vaekue Tupã Ñandejárape taimandu'a ha'e ára ha pyharépe ojapo haguã upe heko jojáva hembijokuái ha hetãgua Israélpe oikotevẽháicha, 60 ha opa tetã nguéra yvy arigua oikuaa haguã Ñandejaraha upe Tupã ha ndaiporiha ambue. 61 Ha pende py'a ha'éta Tupã Ñandejára ñoite peguarã, peiko haguã ha'e oipotaháicha ha pejapo haguã hembiapoukapy ko árape guáicha.”
62 Upe rire mburuvicha guasu ha opa Israelgua hendive, oikuave'ẽ mymbajuka*f** Ñandejárape. 63 Salomón oikuave'ẽ mymbajuka ramo joajurã*f** Ñandejára rérape, 22.000 guéi ha 120.000 ovecha. Upéicha mburuvicha guasu ha opa Israelgua oikuave'ẽ pe tupao Tupãme. 64 Upe árape mburuvicha guasu omomarangatu tupao rogaguy, oĩva tuapo renondépe, upépe oikuave'ẽ haguére mymbahapy*f** ha pe ikyrakue mymbahapýgui oñekuave'ẽva jeiko porã jey rehe. Pe altar*f** vrónse niko michĩ eterei ha ndaijái pype pe mymbahapy, mba'e kuave'ẽ ha ikyrakue. 65 Upérõ Salomón ha opa Israelgua, heta eterei oúva umi tenda oĩvagui Hamat reike guive ysyry Egipto peve, ombyarete Enramadaguy arete Tupã Ñandejára rérape. Ha upéi ombojoapy upévare hikuái 7 ára arete, ha péicha ohupyty 14 ára. 66 Ára 8hápe omondo umi tetã guápe. Oguerohory joa hikuái mburuvicha guasúpe ha oho jey hekoha kuérape vy'a pópe ha py'a rory reheve hetaite mba'e porã rehe Ñandejára ojapo vaekue hembiguái David ha hetãgua Israel rehe.