Énxet'ák Jerusalén ektémakxa melya'assáxma
1 Aptáhak Wesse' egegkok se'e:
“Kólweynchamha sa' ma'a
ámay nak Jerusalén,
kóltaqmelchesho sa' kéllányo,
kólchetam sa' ma'a
apheykegkaxa nak chá'a
énxet elweynchamha,
kólwetak sa' kexaha énxet
apkelane nak chá'a aqsok ekpéwomo,
apmopmenyého nak chá'a
etnehek ekmámnaqsoho
apxeyenma aqsok.
Kélwet'ak sa' agkok ma'a,
mayaqmagkásekxeyk sa'
ko'o ektémakxa m'a Jerusalén.
2 Yetneyk énxet apxeyenma nak chá'a
apmésso appeywa ekmámnaqsoho
m'a Wesse' egegkok,
apmopwána amya'a eyke.”

3 Wesse', wánxa exchep
aptegyeykencha'a chá'a m'a énxet
apteméssesso nak chá'a
ekmámnaqsoho appeywa.
Apkellegassáseykegkók axta exchep;
axta eyke ellegeykegkok;
apmassésseykmek axta eykhe,
axta eyke kalyaqwámeykegkok
elya'ásegwók.
Kalyéha'ak agko' apkelwáxok,
yeykhágweykmók ma'a
ekweykenxal'a ekyennaqte meteymog,
axta emáheyók
elyaqmagkasek apkelwáxok.
4 Tén axta ko'o ektáha
élchetama ewáxok se'e:
Énxet'ák meyke aqsok apagkok aqsa
chá'a etnahagkok ekho élyeyháxma,
hakte melya'asagkek ma'a
apmopmenyého nak Wesse' egegkok,
cham'a apkeltémókxa nak chá'a
etnahagkok ma'a Dios apagkok.
5 Ay'ókxak sa' ko'o m'a
énxet'ák ekha nak kéláyo,
alpaqhetchesek sa' nahan.
Megkatnehek sa' nahan
melya'áseykegkoho m'a
apmopmenyého nak
Wesse' egegkok,
cham'a apkeltémókxa nak
chá'a etnahagkok ma'a Dios apagkok.
Apkelenmexeykekxeyk eyke
Dios xa apyókxoho nak,
megkalyaqwámeykegkok
elyahakxoho'.
6 Cháxa keñamak
peya sa' kalántépok
yámakméwa m'a naxma,
keñe sa' kalnápok,
nápakha'a apketkók sa'
katnéssesek ma'a aqsok
nawha'ák éllo élleykha nak
yókxexma meykexa énxet,
elyexanmaha sa' eleyxek yánneptána m'a
nepyáwa nak tegma apkelyawe apagkok,
nápakha'a apketkók sa' chá'a
etnéssesagkok ma'a apkelántepa enxoho;
hakte xámok agko'
apkeláneyak melya'assáxma,
hágkaxwe yenmexekxak ma'a Dios.

7 Aptáhak Wesse' egegkok se'e:
“Mowanchek ko'o
mayaqmagkásekxeyk mók xa
ekyókxoho kéltémakxa nak.
Eyamasmeyk axta ko'o m'a
kélketchek nak,
apméssegkek axta ekmámnaqsoho
apkelpeywa m'a aqsok kéláyókxa
megkatnaha nak ekmámnaqsoho.
Élméssegkek axta ko'o
ekxámokma aptéyak,
keñe apnaqtawáseykegkoho
apnaqteyegka'a
apkelánegweykmo chá'a
megkatnahakxa aptáwa',
apyókxoho axta apkeláneykegkok ma'a
nentémakxa ekmaso mansexta.
8 Máxa m'a yátnáxeg
apnaqmele kéléyak la'a aptéyak,
melyáqtól'a aqsa elának apkelwána,
apkelpáweykhal'a elanaksek
pók apkelwána.
9 ¿Mallegássesagkóya sa' ko'o
eñama apkeláneyak xa aqsok nak?
¿Matnésseseya sa' ko'o
ekpayhawo nak atnéssesek
séllegassáseykegkoho
énxet'ák aptamhéyak nak xa ektéma nak?
10 ¡Elántaxnegwak sa'
apkelenmexma m'a,
etwássesha sa' ma'a
anmen yámet apkeneykekxa,
mesawhók sa' eyke ekyókxoho!
¡Elekkexchesek sa'
ma'a aktegák nak,
hakte háwe ko'o kaxwók
anmen yámet séneykekxa m'a!
11 Eyamasmeyk ko'o m'a
énxet'ák Israel tén han Judá.
Ko'o sekxeyenma xa,
sektáha nak Wesse'.”
Énxet'ák kéllegasso kóllegássesagkoho'
12 Apyamasmeyk Wesse' egegkok
ma'a énxet'ák Israel tén han Judá;
aptemék chá'a apxeyenma s'e:
“Méko Dios.
Mehegáhapweyk sa'
aqsok ekmaso,
magwetyehek sa' nahan
kempakhakma tén han meyk segaqhe.”
13-14 Máxa éxchahayam ma'a
apkellegasso nak Dios appeywa,
hakte megkeytnók apkelwáxok ma'a
Dios appeywa.

Keso aptáhakxa exchek
ko'o seyáneya Wesse' egegkok
Dios ekha nak apyennaqte s'e:
“Keso yaqwánxa sa' katnehek,
eñama aptamhéyak chá'a
apkelpaqmeyesma
apkelxeyenma aqsok ma'a:
Máxa táxa sa' ko'o atnéssesek
sekpeywa apekkenchesek
ma'a apátog nak xép,
keñe sa' énxet'ák etnahagkok
máxa yántapák,
kalwatnek sa' xa táxa nak.”

15 Aptáhak Wesse' egegkok se'e:
“Israel, anaqlókásegmak sa'
ko'o exchep énxet'ák,
apkeleñama nak makhawók agko',
cham'a énxet'ák apkelyennaqte nak
tén han nanók agko' énxet'ák nak.
Mopwanchek xép apkelpeywa m'a,
mey'asagkek han ma'a
aptáhakxa enxoho apkelpeywa.
16 Apyókxoho aptamhéyak
kempakhakma yapmeyk
apkelyennaqte m'a,
máxa nahan takhaxpop
meyke kélápeykekxa m'a
apxata nak yágke aktek apagkok.
17 Etókasek sa' ma'a aqsok
ekyexna apkeneykekxa,
tén han apto,
elnáhakkasek sa' nahan ma'a
apketchek apkelennay'a
tén han kelwán'ák.
Etókasek sa' nahan ma'a
nepkések apnaqtósso,
tén han weyke,
anmen yámet apkeneykekxa,
tén han higo yámet.
Sókwenaqte sa' elmaha
emasséssók ma'a
tegma apkelyawe
ekyennaqte nak
kélhaxtegkáseyak nepyáwa',
cham'a apchásenneykekxo nak
chá'a exchep.”

18 Aptáhak Wesse' egegkok se'e: “Masawhók sa' ko'o amasséssók kéxegke xa ekhem nak. 19 Aptemék sa' agkok elmaxneyha exchep se'e: ‘¿Yaqsa ektéma senteméssessama nak negko'o Dios Wesse' egegkok ekyókxoho xa ektáha nak?’, etne sa' yátegmowagkokxak se'e: ‘Sa' kóltéhek nahan kéxegke kóltéhek apkelásenneykha énxet'ák apkeleñama nak mók nekha megkatnahakxa nak xapop kélagkok, kéltémakxa axta kélyámasma Wesse' egegkok, kélyetleykekxo aqsok kéláyókxa éleñama nak mók nekha m'a kañe' xapop kélagkok nak.’
Énxet'ák Israel kéltennasso
20 “Kóltennés sa' apchókxa Israel,
kólteme sa' kólának
énxet'ák Judá s'e:
21 ‘Kóleyxho sa' se'e,
énxet'ák élyeyháxma
meyke nak kélya'áseyak,
ekha nak eykhe kélaqta'ák,
megkólwetyehek eyke,
ekha nak eykhe kélheyk'ák,
megkóllegyehek eyke.
22 Ektáhak ko'o s'e,
sektáha nak Wesse':
¿Yahélayék ko'o kéxegke?
¿Yagkólpexyennamák emonye' ko'o?
Ekpekkenmeyk axta ko'o
yagkamex néxa m'a
wátsam ekwányam,
néxa, megkamowána kayeykhak
ma'a wátsam ekwányam.
Kalnextog eykhe kayéhek ma'a
élyaqyahayam agkok
megkamallánek eyke
kapáwak eykhe han awáxok,
megkayeykhék eyke.
23 Kalyéha'ak kéxegke kélwáxok,
megkólyaheykekxoho amya'a nahan;
élyamasmeyk ko'o, keñe kélxegama.
24 Megkalchetámeykha nahan kélwáxok,
megkóltemék nahan se'e:
Agáwhok hana
Dios Wesse' egegkok,
segméssamo nak chá'a ekmámeye
ekwokmo enxoho chá'a
ekhem agkok ma'a
ekpalleykenxa nak chá'a áwa' yámet,
tén han élyapweykxa nak chá'a,
tén han sempekkenchessamo
nak chá'a ekhem
yaqwayam annakxek ekyexna
aqsok negkeneykekxa'.
25 Megkólya'assáxma eyke
keñamak kéxegke
ekyaqmagkassama mók
ektémakxa aqsok,
tén han megkatassama m'a
aqsok éltaqmalma.
26 Apyetneyk nepyeseksa
énxet'ák ahagkok ma'a énxet'ák
élmasagcha'a nak apkeltémakxa,
apkelyexanmeykha nak chá'a,
aptémól'a m'a aptegyéyak nátétkók,
apnegkenma nak chá'a kelhanma
yaqwayam elmok ma'a apnámakkok.
27 Ellánésagkok chá'a
apxanák ma'a aqsok
élmenyexamaxche nak,
ektémól'a náta
kóllanaksohok ma'a axagkok.
Cháxa keñamak
aptamheykegko nak
ekha kéláyo, tén han kelwesse'e,
28 tén han apnaqmelaya
tén han ektaqmalma aptéyak.
Méko néxa m'a
apkeltémakxa ekmaso:
melánekxések chá'a amya'a
yaqwayam etaqmelchessásekxak
ekheykha m'a élyéheykha nak,
melanók han chá'a
ektémakxa nak apheykha m'a
meyke nak aqsok apagkok.
29 ¿Mallegássesagkóya sa' ko'o
eñama apkeláneyak xa aqsok nak?
¿Matnésseseya sa' ko'o
ekpayhawo nak atnéssesek
séllegassáseykegkoho
énxet'ák aptamhéyak nak xa ektéma nak?
Ko'o sekxeyenma xa,
sektáha nak Wesse'.

30 “Aqsok ekmaso agko',
segyegwakkassamo nak,
táhak se'e apchókxa nak.
31 Wanchek amya'a m'a
apkelxeyenma nak chá'a
Dios appeywa apkellegasso;
etnahagkok nahan chá'a
apmakókxa enxoho etnahagkok
apkeláneykha apchókxa m'a
apkelmaxnéssesso nak Dios
énxet'ák apagkok,
¡kalkohok nahan apkelwáxok
énxet'ák ahagkok katnehek xa ektáha nak!
¿háxko sa' eyke kéxegke kóltéhek
ekwokmo sa' néxa ekhem?’”
Pecado de Jerusalén
1 Dios dijo:

«Vayan por las calles de Jerusalén;
miren bien por las plazas,
y busquen a una sola persona buena,
que haga justicia y diga la verdad.
Si la encuentran,
entonces yo perdonaré a la ciudad.
2 Porque ellos juran en mi nombre,
pero nunca cumplen sus promesas».

3 Yo contesté:

«Dios de Israel,
yo sé que tú buscas gente honesta.
Pero este pueblo es muy terco
y más duro que una roca;
no ha querido arrepentirse.
Por eso lo has castigado,
pero parece que no le dolió;
y aunque lo has aplastado,
no ha querido hacerte caso.
4 Yo creía que solo la gente común
se comportaba tontamente,
y no entendía tus órdenes
ni lo que tú quieres que hagan.
5 Entonces decidí hablar con sus jefes,
pues creí que ellos sí entenderían.
Pero también ellos te desobedecieron
y no quisieron hacerte caso.
6 Esta gente ha pecado muchas veces,
y muchas otras te ha traicionado.
Sus enemigos están ahora escondidos
cerca de las ciudades de Judá
y están a punto de atacar.
Vendrán como leones feroces,
como leopardos o lobos del desierto,
¡los atacarán y los harán pedazos!
Todo el que salga de la ciudad
será despedazado».
Respuesta de Dios
7 «Israelitas,
¿qué les hace pensar
que los voy a perdonar?
¡Sus hijos me abandonaron,
y han jurado por dioses falsos!
Yo les di todo lo que necesitaban,
pero ellos me fueron infieles;
¡no hubo uno solo de ellos
que no corriera tras dioses falsos!
8 Parecen caballos en celo:
¡relinchan de ganas por la mujer ajena!
9 Este pueblo merece mi castigo
y debo vengarme de ellos.
Les juro que lo haré.

10-11 »La gente de Israel y de Judá
me traicionó, y ya no es mi pueblo.
¡Que los invada el enemigo!
¡Que les cause grandes daños!
Pero no permitiré
que los destruya del todo.
Juro que así será.

12 »Se han atrevido a negarme;
¡hasta afirman que yo no existo!
Dicen que nada malo les pasará,
que vivirán en paz
y no pasarán hambre.
13-14 Pero yo soy el Dios todopoderoso,
y mis palabras, en tus labios,
serán como un fuego
que los hará arder como leña.

»Tú, Jeremías, les dirás de mi parte:
“Sus profetas no valen nada,
pues no hablan de parte de Dios.
Y ahora, por lo que han dicho,
sufrirán la guerra y el hambre
que jamás pensaron sufrir”.

15 »Israelitas,
yo les aseguro
que voy a lanzar contra ustedes
una nación que viene de lejos.
Es una nación muy poderosa y antigua.
Ustedes no hablan su idioma,
así que no entenderán lo que digan.
16 Tiene guerreros valientes
y cuando disparan sus flechas,
es seguro que alguien muere.
17 Destruirán las ciudades amuralladas,
en las que ustedes se sienten seguros.
Se comerán sus cosechas y su comida,
matarán a sus hijos y a sus hijas,
acabarán con sus ovejas y sus vacas,
y destruirán sus viñas y sus higueras.

18 »Sin embargo, no destruiré por completo a Judá. 19 Y cuando los que sobrevivan te pregunten: “¿Por qué nos hizo todo esto nuestro Dios?”, tú, Jeremías, les contestarás: “Ustedes abandonaron a nuestro Dios, y en su propia tierra adoraron a dioses extranjeros. Por eso tendrán que servir a gente extraña en un país que no será el de ustedes”.

20 »Quiero que esto lo sepan todos
en los reinos de Israel y de Judá:
21 Escucha, pueblo tonto y estúpido,
que tiene ojos pero no quiere ver,
que tiene oídos pero no quiere oír.

22 »Yo, su Dios, pregunto:
¿Ya no me quieren obedecer?
¿Ya no me tienen respeto?
Fui yo quien le puso límite al mar
y aunque sus olas se pongan bravas
y hagan mucho ruido,
no van más allá de la playa.
23 Pero este pueblo es muy rebelde;
me abandonó y se fue por mal camino.
24 Jamás se puso a pensar:
“Debemos adorar a nuestro Dios,
pues él es quien nos da la lluvia
cuando más nos hace falta;
nos la manda en otoño y primavera,
y nos deja cosechar a tiempo”.
25 Pero todo esto ha cambiado
por causa de sus muchos pecados;
por eso ustedes ya no disfrutan
de todos esos beneficios.
26 Hay entre ustedes gente tan mala,
que cuando ponen trampas
no lo hacen para cazar pájaros
sino para atrapar personas.
27 Sus casas parecen jaulas;
¡pero no están llenas de pájaros,
sino repletas de cosas robadas!
Así fue como se llenaron de plata
y llegaron a ser poderosos.
28 Su maldad no tiene límites.
Están demasiado gordos
y demasiado llenos de orgullo.
No les hacen justicia a los huérfanos,
ni reconocen los derechos de los pobres.
29 ¿Y acaso piensan ustedes
que no los castigaré por todo esto?
¿Qué les hace pensar
que no me voy a vengar de ustedes?
Les juro que sí lo haré.

30 »¡Miren lo que pasa en el país!
¡Esto es algo muy terrible!
31 Los profetas solo dicen mentiras,
los sacerdotes enseñan lo que quieren,
y mi pueblo parece estar feliz.
Pero cuando llegue el desastre,
nadie acudirá en su ayuda».