Nanók kélpakxanma appagkanamap
1 Yetneyk axta ektémakxa yaqwayam ólpeykeshok Dios ma'a émha amonye' axta ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho Dios, nélpeykessamókxa Dios ekyetnamakxa agko' axta eyke keso náxop. 2 Keso ektémakxa axta kélpekkenma kélpakxanma s'e: émha amonye' apwáxok, kéltéma axta Ekpagkanamaxchexa, yetnegkek axta m'a cháléwasso ekyawe, tén han mésa yetlo kelpasmaga kélpagkanchesso Dios kélnegkenma m'a néten. 3 Keñe axta m'a teyp nak kélhaxta apáwa, ekyetnama m'a kéltémakxa axta Ekpagkanamaxchexa agko'; 4 cha'a ekyetnamakxa axta m'a ekwatnamáxchexa axta aqsok, élánamáxche axta sawo ekyátekto ekmomnáwa, kélwatnamakxa axta chá'a m'a aqsok ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok, tén han ma'a yántéseksek ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho Dios, kélyepetchesso axta ekyókxoho émpehek ma'a sawo ekyátekto ekmomnáwa. Yetnegkek axta nahan egheykok élánamáxche axta sawo ekyátekto ekmomnáwa yetlo kélxata maná kañe' m'a yántéseksek nak, yetnegkek axta nahan ma'a Aarón axta aptasqapeykha, éltektépeykekxoho axta, tén han ma'a meteymog élpayhe eknaqtáxésamaxche axta ekhémo nak mók nélpaqhetchásamáxkoho Dios. 5 Keñe axta m'a néten nak yántéseksek ekheykencha'a kéleykmássesso kélheyáseykegkoho nak ma'a Dios apkelásenneykha ekha apxempenák, ekteme axta ekyetchesamaxkoho aphakxa nahan Dios ma'a, apkeláhakkassegkek axta nahan apxempenák ma'a megkólyaqmagkáseykekxexa axta chá'a megkólya'assáxma. Akke kapayhawok sekxók makham anxegkesek nenxeyenma ektémakxa xa aqsok nak.
6 Cháxa ektémakxa axta kélláneykekxa aqsok xa, yókxoho ekhem axta chá'a katnehek apkelántaxnegweykekxa apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a émha amonye' apwáxok nak kélpakxanma, yaqwayam enxoho elanagkok chá'a apkeltamheykha apkelánémakpexa nak chá'a etnahagkok. 7 Keñe axta m'a pók apwáxok nak, wánxa axta aqsa chá'a etaxnegwakxak ma'a Apkemha Apmonye' nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, xama aptaxnegweykekxa axta chá'a etnehek xama apyeyam; aptaxnegwákxeyk axta agkok chá'a m'a, esakxohok axta chá'a aqsok kélnaqtósso ektekyawa éma agkok, yaqwayam enxoho egkések Dios yának meyaqmagkásekxeyk ma'a apagkok apagko' nak mey'assáxma, tén han ma'a apkelánéyak nak chá'a melya'assáxma énxet'ák neyseksa melya'áseyak. 8 Cháxa segya'assáseykegkoho axta Espíritu Santo xa, ekyetnamakxa axta makham ma'a émha amonye' apwáxok nak kélpakxanma, megkamayhamakxa axta makham ma'a nentaxnamakxa nak kañe' Ekpagkanamaxchexa Agko'. 9 Cháxa ekyókxoho nak ekteme ekyetchesamaxkoho s'e negwánxa nak; hakte cham'a aqsok kélmésso naqsa nak chá'a tén han aqsok ektekyawa kélméssamo nak chá'a Dios ma'a, yawanchek katnéssesek ekpayhawo nak chá'a katnéssesek ektaqmalma élchetamso apkelwáxok énxet apteme nak chá'a apkelpeykessamo xa ektáha nak. 10 Hakte nento eyke aqsa chá'a xa, tén han ma'a negyà, tén han élánamáxche nak chá'a sẽláxñassáseykekxa egyempehek, tén han nélánémaxchexa antéhek wánxa egyempoho', kélmeykencha'awól'a chá'a ekweykmoho m'a aptemessásekxo enxoho Dios axnagcha'ák ekyókxoho aqsok.
11 Apwayak eyke kaxwók Cristo, aptemék nahan kaxwók Apkemha Apmonye' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a aqsok éltaqmela ekheykegko nak se'e kaxwo' nak. Aptásók apagko' nahan ma'a kélpakxanma aptamheykegkaxa nak aptéma apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, payhémók nahan aptémakxa, háwe nahan énxet apkelane, háwe keso náxop. 12 Aptaxnegkek axta Cristo m'a ekpagkanamaxchexa agko' nak, háwe eyke kaxwók yaqwayam egkések Dios ma'a yát'ay apketkok éma apagkok, tén han weyke étkok éma agkok nak, akke m'a éma apagkok apagko' nak; xama aptaxnegwayam nahan aptemék ma'a, meyke teyp, egmasséssessegkek nahan negko'o nélsexnánémaxche nápaqtók Dios megkatnégwayam néxa. 13 Naqsók eykhe ekyetnama ekmowána katnéssesek apkelpagkanamap énxet tén han káxñássásekxak apyempe'ék wánxa apyempohok ma'a weyke kennawók éma agkok nak, tén han ma'a yát'ay apketkok éma apagkok nak, tén han ma'a weyke étkok táhap agkok ekwatnamáxchel'a néten ekwatnamáxchexal'a aqsok kélnaqtósso ektekyawa, kélexpaqheykegkohol'a m'a énxet'ák élenyetsésso nak apyempe'ék ma'a apkeltémakxa. 14 Temegkek agkok xa ektáha nak, ¡kayágwomhok sa' eyke katnehek ekha ekmowána m'a Cristo éma apagkok nak! Espíritu memassegwayam axta keñamak apmeyásamákpoho apagko' Cristo m'a Dios, ektémól'a aqsok kélmésso meykel'a ekyepetche xama aqsok ekmaso, káxñeksohok nahan egwáxok ma'a éma apagkok, cham'a ektémakxa nak chá'a aqsok nenlane segya'assamól'a nétsapmakxa, yaqwayam enxoho agkegwának anlának ma'a apkeltémókxa nak Dios memassegwayam nak.
15 Cristo keñamak senlánekxéssama negko'o axnagkok ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho, hakte apketsapma axta keñamak apmasséssessama apkeláneyak axta chá'a melya'assáxma neyseksa m'a émha amonye' axta ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho, yaqwayam enxoho nahan elxawagkok aqsok kélpagkanchesso megkatnégwayam néxa m'a ektáha axta apkelwóneykha Dios, cham'a apkeltennassama axta elmésagkok. 16 Agkok yetsapak makham ma'a ektáha nak aptáxésso weykcha'áhak apxeyenma nak kalmaxchek aqsok neptámen, megkólmaha makham sekxo'. 17 Hakte megkólmaha makham sekxók weykcha'áhak apxeyenma nak kalmaxchek aqsok neptámen megyetsapa enxoho m'a ektáha nak apkelane, wánxa m'a apketsapa enxoho. 18 Axta keñamak kélyepetchessama nahan éma ekyegkenamaxche élánamáxko m'a émha amonye' axta ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho Dios. 19 Apkellegassegkek axta Moisés apyókxoho énxet ma'a ekyókxoho nak éltémókxa antéhek segánamakxa; tén axta apmoma nepkések apwa' kélyexwásesso, tén han xama yámet aktog “hisopo”, apketchessegkek axta weyke kennawók étkok éma agkok apyássessama, tén han ma'a yát'ay apketkók éma apagkok, kélenchaheykekxa axta yegmen, apkexpaqheykha axta m'a weykcha'áhak eknaqtáxésamaxche nak segánamakxa, tén han ma'a apyókxoho énxet'ák. 20 Tén axta aptéma apkelanagkama s'e: “Keso éma ekteméssesso nak ekmámnaqsoho m'a ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho Dios, kélánémaxche axta kéxegke kólyahakxoho'.” 21 Apkexpaqheykha axta nahan Moisés éma m'a kélpakxanma tén han ma'a ekyókxoho aqsok kélmeykegko axta chá'a kólpeykeshok Dios. 22 Xegkessamók axta kasawhaxkohok ekyókxoho aqsok kélaxñáseykekxa chá'a kélmeykha m'a éma, ekhawo ektémakxa nak ekxeyenma segánamakxa; kólyaqmagkásekxohok chá'a nentémakxa mólya'assáxma m'a megkayegkenáxko enxoho chá'a éma.
23 Kélmenyeyk axta chá'a xa ektéma nak aqsok kélnaqtósso ektekyawa, yaqwayam enxoho kóláxñásekxak chá'a m'a aqsok kélheyáseykegkoho nak chá'a m'a ekhéyak nak néten; keñe m'a aqsok ekhéyak nak néten kélmenyeyk chá'a kólmések ma'a aqsok ektekyawa éltaqmalma nak, megkaxnawo nak xa aqsok nak. 24 Hakte axta etaxnók Cristo m'a ekpagkanamaxchexa énxet apkelanél'a, kélheyáseykegkoho nak ma'a ekmámnaqsoho nak, axta eyke aptaxnók ma'a néten nak, cham'a apweykekxexa nak kaxwók nápaqtók Dios yaqwayam hẽlmaxnéssesek negko'o yának hempasmok. 25 Axta nahan etaxnók yaqwayam enxoho kaxámak apmeyásamap yaqwayam emátog, aptémól'a chá'a yókxoho apyeyam ma'a Apkemha Apmonye' nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, aptaxnegweykekxohol'a chá'a m'a ekpagkanamaxchexa agko' yaqwayam egkések Dios ma'a aqsok kélnaqtósso éma agkok. 26 Temegkek axta agkok xa ektáha nak, kaleklemek axta chá'a emátog Cristo eyeynamo m'a sekxók axta élánamáxko keso náxop. Keñe so kaxwo' nak, eyágketwokmo nak ektemegwánxa néxa, aptéma xama apxekmowásamákpoho Cristo, meyke teyp, apmeyásamákpo apagko' axta yaqwayam emátog, yaqwayam enxoho hegmasséssesek mólya'assáxma. 27 Ekhawo sentémakxa nak han chá'a negyókxoho, xama nétsapma chá'a katnehek, keñe natámen kawak yaqwayam hẽlyekpelkoho', 28 cháxa ektémakxa axta nahan Cristo aptéma xama apmeyásamap yaqwayam emátog, yaqwayam enxoho emasséssesek melya'assáxma apxámokma apagko' énxet. Keñe sa' ewaták makham, háwe sa' eyke kaxwók yaqwayam emasseksek mólya'assáxma, wánxa sa' aqsa yaqwayam elwagkasek teyp ma'a ektáha nak apkelhaxanma.
Los antiguos sacrificios
1 En el primer pacto, Dios nos dio reglas para que supiéramos cómo adorarlo. Esas reglas eran para el culto aquí en la tierra. 2 El santuario para ese culto se construyó de la siguiente manera: En su primera parte, llamada el Lugar Santo, estaban el candelabro y la mesa donde se ponían los panes apartados para Dios. 3 Detrás de la segunda cortina estaba la parte llamada Lugar Santísimo, 4 en donde estaba el altar de oro para quemar incienso, y también el cofre del pacto, que estaba totalmente recubierto de oro. En el cofre había una jarra de oro, que contenía maná; el bastón de Aarón, que había vuelto a florecer, y las tablas con los diez mandamientos. 5 Encima del cofre se pusieron las estatuas de dos seres alados, los cuales cubrían con sus alas la tapa del cofre y representaban la presencia de Dios. Pero de momento no hace falta entrar en detalles.
6 Así estaban dispuestas todas las cosas en el santuario. Todos los días, los sacerdotes entraban al Lugar Santo para celebrar el culto. 7 Pero en el Lugar Santísimo solo podía entrar el jefe de los sacerdotes, y esto, solo una vez al año. Entraba llevando la sangre de los animales, que él y el pueblo ofrecían para pedir perdón a Dios cuando pecaban sin darse cuenta. 8 De este modo el Espíritu Santo da a entender que, cuando aún existía el santuario, la entrada al Lugar Santísimo no le estaba permitida a cualquiera. 9 Todo esto se hizo así para mostrarnos lo que ahora es más importante: No podemos sentirnos perdonados solo por haber ofrecido ofrendas y sacrificios en el culto. 10 Todo esto son reglas que tienen que ver con comidas, bebidas y ceremonias de purificación, que nos preparan para el culto. Las reglas indican lo que se debe hacer, pero no nos ayudan a cambiar nuestra manera de vivir. Esas reglas sirven solo mientras Dios no las cambie por algo mejor.
El nuevo sacrificio
11 Pero ya Cristo vino y se ha convertido en el Jefe de sacerdotes, y a él le debemos todo lo bueno que ahora nos pasa. Porque el santuario donde él es sacerdote, es mejor y perfecto. No lo hizo ningún ser humano, así que no es de este mundo. 12 Cristo no entró a ese santuario para ofrecer a Dios la sangre de animales, sino para ofrecer su propia sangre. Entró una sola vez y para siempre; de ese modo, de una vez por todas nos libró del pecado.
13 De acuerdo con la religión judía, las personas que están impuras no pueden rendirle culto a Dios. Pero serán consideradas puras si se les rocía la sangre de chivos y toros, y las cenizas de una becerra sacrificada. 14 Pues si todo eso tiene poder, más poder tiene la sangre de Cristo. Porque por medio del Espíritu, que vive para siempre, Cristo se ofreció a sí mismo a Dios como sacrificio sin mancha ni pecado. Su sangre nos purifica, para que estemos seguros de que hemos sido perdonados, y para que podamos servir a Dios, que vive para siempre.
El nuevo pacto
15 Así, por medio de Jesucristo, entramos en un nuevo pacto con Dios. Porque Jesucristo murió para que Dios nos perdonara todo lo malo que hicimos cuando servíamos al primer pacto. Y por medio de su muerte, también los que hemos sido elegidos por Dios recibiremos la salvación eterna que él nos ha prometido.
16-17 Este nuevo pacto es como un testamento. Si la persona que hace un testamento no ha muerto todavía, ese documento aún no sirve de nada. 18 Por eso, cuando Dios hizo el primer pacto, se mataron varios animales. 19 Primero, Moisés anunció los mandamientos de la ley a todo el pueblo. Luego tomó lana roja y una rama de hisopo, y las mojó en agua mezclada con sangre de toros y de chivos. Después roció esa mezcla sobre el libro de la Ley, y con ella roció también a todo el pueblo. 20 Cuando terminó, dijo: «Esta sangre confirma el pacto que Dios ha hecho con ustedes.» 21 Moisés también roció con sangre el santuario y todas las cosas que se usaban en el culto. 22 La ley dice que la sangre quita el pecado de casi todas las cosas, y que debemos ofrecer sangre a Dios para que nos perdone nuestros pecados. 23 Por eso fue necesario matar a esos animales, para limpiar todo lo que hay en el santuario, que es una copia de lo que hay en el cielo. Pero lo que hay en el cielo necesita algo mejor que sacrificios de animales.
El mejor sacrificio
24 Porque Cristo no entró en el santuario hecho por seres humanos, que era solo una copia del santuario verdadero. Cristo entró en el cielo mismo, y allí se presenta ante Dios para pedirle que nos perdone. 25 No entró para ofrecerse como sacrificio muchas veces, como aquí en la tierra lo hace el jefe de los sacerdotes, que entra una vez al año para ofrecer una sangre que no es la suya. 26 Si Cristo tuviera que hacer lo mismo, habría tenido que morir muchas veces desde que Dios creó el mundo. Pero lo cierto es que ahora, cuando ya se acerca el fin, Cristo se ha manifestado de una vez y para siempre. Se ha manifestado para ofrecerse como el sacrificio por el cual Dios nos perdona nuestros pecados. 27 Todos nosotros moriremos una sola vez, y después vendrá el juicio. 28 De la misma manera, Cristo se ha ofrecido una sola vez para que muchos seamos perdonados de nuestros pecados. Después él volverá otra vez al mundo, pero no para morir por nuestros pecados, sino para salvar a todos los que esperamos su venida.