Josafat apkempakhe énxet'ák Moab tén han Amón
1 Keñe axta natámen, énxet'ák moabitas tén han amonitas, appasmeykekxo m'a énxet'ák meunitas, apketámegko m'a Josafat; 2 tén axta nápakha énxet'ák apkeltennássekxo aptáha apcháneya s'e: “¡Apkelxegakmek apxámokma sẽlpextétamo apya'awa exchep apkeleñama m'a Edom, neyp nak Wátsam Étsapma! ¡Apkelwa'ak ma'a tegma apwányam nak Hasesón-tamar!” (Hasesón-tamar, cham'a En-gadi.)
3 Apkekak axta m'a Josafat, keñe ekxéna apwáxok ektamok Wesse' egegkok. Tén axta apkeltamho metawagkehek aptéyak ma'a apyókxoho énxet'ák apheykha nak Judá, 4 apchaqnákxeyk axta apyókxoho énxet'ák Judá, yaqwayam elmaxnak yának epasmok ma'a Wesse' egegkok. Apkelwa'ak axta apyókxoho énxet apkeleñama m'a apyókxoho tegma apkelyawe nak Judá. 5 Apchampákxeyk axta néten Josafat nepyeseksa m'a énxet'ák nak Judá, apchaqneykekxa axta m'a Jerusalén, ekpayho nak axnagkok apwáxok ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, 6 aptáhak axta apkelmaxneya s'e: “Wesse' egegkok, Dios apagkok axta m'a ẽlyapmeyk nano', ¡xép apteme apkeláneykha néten, tén han apyókxoho pók aptémakxa nak énxet'ák! ¡Apmeyhek xép, yetneyk apmopwána: méko awanchek kanmexekxak xép! 7 Dios egagkok, apkelántekkessegkek axta exchep nápaqta'awók énxet'ák apagkok Israel ma'a énxet'ák apheykencha'a axta s'e xapop nak, apméssegkek axta meyke néxa m'a Abraham aptawán'ák neptámen, apxegexma axta exchep. 8 Wenaqtegkek axta apheykha s'e, keñe kéllánesa exchep xama tegma appagkanamap, aptáhak axta apkelpaqmeta s'e: 9 ‘Egáhapwa'ak sa' agkok negko'o aqsok ekmaso, cham'a sẽllegassáseykegkoho nak, essenhan kempakhakma, essenhan negmasse ekmaso, essenhan ma'a meyk segaqhe nak, anchaqnágwaták sa' chá'a negko'o s'e apmonye' nak tegma appagkanamap, hakte aphegkek xép xa tegma appagkanamap nak, agának sa' han chá'a hempasmok néllegágkoho enxoho ekyentaxno, yeyxhok sa' xép aqsok nélmaxneyeykha tén sa' nahan hélwagkasek teyp.’ 10 Egketamokmek kaxwók amonitas, moabitas tén han ma'a énxet'ák apkeleñama nak neyseksa meteymog élekhahéyak nak Seír. Cham'a énxet'ák meltémo axta elyeykhak xapop apagkok ma'a negko'o axta élyapmeyk nano' israelitas, apkelxegeykmo axta apkeleñama m'a Egipto, apkelyetnakhassegkek axta eyke aqsa, tén axta melnapma. 11 Keñe eyesagko kaxwók senteméssesakxa', egketamokmek yaqwayam hẽlántekkesek ma'a xapop apagkok, xép axta segmésso yaqwayam antéhek egagkok. 12 Dios egagkok, ¡ellegássesagkoho sa' xa énxet'ák nak! Hakte méko negko'o nélyennaqte yaqwayam ólenmexek xa sẽlpextétamo apxámokma segketamakmo nak. ¡Magya'ásegkok yaqwánxa antéhek; la'a nélenmexákxoho nak aphakxa exchep!”
13 Apchaqnáha axta apyókxoho énxet'ák Judá apmonye' m'a Wesse' egegkok, yetlo apnaqteyegka'a tén han apketchek, ekweykekxoho m'a sakcha'a ketcheyetsék apancha'awo nak. 14 Aptaxnegwa'ak axta han apwáxok Dios espíritu apagkok ma'a Jahaziel, neyseksa apchaqneykekxa apyókxoho, cham'a Jahaziel, Zacarías axta apketche, Benanías axta aptáwen, Jeiel axta apketche, Matanías axta aptáwen, xama levita Asaf axta aptáwen neptámen, 15 aptáhak axta s'e: “Kóleyxho sa' sekpeywa, énxet'ák Judá tén han Jerusalén, xép han, wesse' apwányam Josafat. Aptáhak apkeláneya kéxegke Wesse' egegkok se'e: ‘Nágkole', nágkólyegwe han apmonye'e xa sẽlpextétamo apxámokma nak, hakte háwe kélagkok kéxegke xa kempakhakma nak, Dios apagkok xa. 16 Kólchetamák sa' axto'o. Apkelpéwók apkelxegakmo m'a nekha nak yókxexma Sis, sa' kóltahanyak kéxegke m'a nekha nak yegmen ényé ekyetnama nak ma'a ekpayho nak yókxexma meykexa énxet ma'a Jeruel. 17 Háwe sa' kéxegke yaqwayam kólnapaxchek xa kempakhakma nak. Kóllánekxa sa' kéltáhakxa, nágkóltaqheykha aqsa, kólwetak sa' yaqwánxa etnehek elmallahanchesek ma'a Wesse' egegkok. ¡Énxet'ák kélheykha nak Jerusalén, tén han ekyókxoho nak Judá, nágkóle aqsa, nágkólyegwe han; kólya'am sa' saka m'a énxet'ák nak, hakte Wesse' egegkok kéxegke aphak kélnepyeseksa!’”
18 Yetlókok axta apkeltekxekxo aptapnák xapop ma'a Josafat, aphaxék axta ekwokmoho aptekxeya ekpayhakxa nápat xapop, keñe axta énxet'ák Judá tén han Jerusalén, apkeltekxeyágko aptapnák apmonye' Wesse' egegkok apkelpeykásawo. 19 Keñe axta m'a levitas, Quehat axta aptawán'ák neptámen, tén han Coré axta aptawán'ák neptámen, apcheynawo apkelpeykásawo Wesse' egegkok, Dios nak Israel, apkelmeneykmasa ekyennaqte agko'.
20 Axto'ók agko' axta apnaqxétekhágko yaqwayam elxog elmahagkok ma'a ekpayho nak yókxexma meykexa énxet nak Tecoa. Apchampákxeyk axta néten Josafat amonye' apkelxega, aptáhak axta apkeláneya s'e: “Kóleyxho sekpeywa, énxet'ák nak Jerusalén tén han Judá: nágkólya'ássem aqsa Wesse' egegkok, Dios kélagkok nak, keñe sa' méko katnehek kélekakxa'; nágkólya'ássem han ma'a apkellegasso nak chá'a appeywa, tén sa' tásek chá'a katnehek ekteyapma aqsok kéllane.”
21 Tén axta natámen apkelpaqhetchásamákpoho énxet'ák, apkelyésáha axta chá'a pók xama apkelmeneykmasso, yaqwayam elxog ma'a apmonye'e nak sẽlpextétamo, yetlo apkelántaxneykekxa m'a apáwa apkelpagkanamap. Yaqwayam etnehek elmeneykmássesek Wesse' egegkok negmeneykmasso s'e: “Kólmés ekxeyenma kélwáxok Wesse' egegkok, megkamassegwomek segásekhayo m'a.”
22 Xama axta apkeynawo apkelmeneykmasso yetlo élpayheykekxa apkelwáxok ma'a negmeneykmasso nak, yetlókok axta melya'assáseyak aptamhágkaxa Wesse' egegkok ma'a nepyeseksa nak amonitas, moabitas tén han ma'a apheykha nak neyseksa meteymog élekhahéyak ma'a yókxexma Seír, apketámeyam axta m'a énxet'ák nak Judá, apmenxenákpek axta han. 23 Apketámegkek axta amonitas, tén han moabitas ma'a apheykha axta meteymog élekhahéyak nak Seír, apsawhawók axta apkelnapa, xama axta apsawha apkelnapma m'a, keñe apchaqhákxo aqsa chá'a pók apagko'. 24 Xama axta apkelwokmo énxet'ák Judá m'a negwetayókxa nak ma'a yókxexma meykexa énxet, keñe apkelenmexawo m'a apkelxegámxa axta apkelenmexma, aphopák axta aqsa apkelwet'ak aphágko náxop. ¡Méko axta xama enxoho apkeymomap mematñà! 25 Tén axta m'a Josafat yetlo énxet'ák apagkok, apkelyo'ókmo yaqwayam elmagkok ma'a aqsok apagkok nak ma'a apkelenmexma, apkelwetágwokmek axta ekxámokma aqsok kélnaqtósso, tén han kélmeykha nak chá'a kélanchesso kempakhakma, apáwa tén han aqsok élmomnáwa, apkelmeyk axta ekyókxoho. Xámok agko' axta eyke aqsok, mopwanchek axta apmako elsakxa'. Xámok agko' axta, ántánxo ekhem axta wokmok apkelméyak aqsok.
26 Apchaqnákxeyk axta xapop ekyapwate Beracá ekwokmo cuatro ekhem, apkelpeykásawók axta Wesse' egegkok ma'a. Cháxa keñamak kélteméssessama nak ekwesey xapop ekyapwate Beracá xa yókxexma nak, makhemek makham ekteme ekwesey xa. 27 Apkeltaqháwok axta makham Jerusalén yetlo élpayheykekxa agko' apkelwáxok ma'a énxet'ák Judá tén han Jerusalén, yetlo m'a Josafat apxega apmonye', hakte apméssek axta élpayheykekxa apkelwáxok ma'a Wesse' egegkok, eñama apkelmallanchesso nepyeseksa m'a apkelenmexma. 28 Xama axta apkelwákxo m'a Jerusalén, apkelmeyákxeyk axta m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, yetlo apkelpáwasso m'a yát'axpog, arpa tén han ma'a apkelaqkahasso.
29 Xama axta apkelya'ásegwokmo apkelnápeykpo Wesse' egegkok apkelenmexma m'a israelitas, apyókxoho pók aptémakxa énxet'ák axta chá'a apkelakak ma'a Dios. 30 Axta keñamak ektaqmalma ekteme meyke ektémakxa apteme wesse' apwányam ma'a Josafat, hakte Dios axta apméssók yaqwayam katnehek meyke ektáhakxa apkelwáxok ma'a apkelókxa ekhéyak nak nepyáwa'.
Ektémakxa axta apteme wesse' apwányam Josafat
(1 Re 22.41-50)
31 Aptemegkek axta wesse' apwányam Josafat ma'a Judá. Treinta y cinco apyeyam apagkok axta apkeynamo apteme wesse' apwányam, veinticinco apyeyam axta apteme wesse' apwányam ma'a Jerusalén. Azubá axta ekwesey egken, Silhí axta apketche.
32 Péwók axta aptémakxa m'a Josafat, aptéma axta m'a Asá, apyáp axta. Tásek axta aqsok apkelane nápaqtók Wesse' egegkok. 33 Axta eyke kólmassésseykmok ma'a kélpeykessamókxa nak chá'a aqsok kéláyókxa m'a egkexe nak chá'a, hakte axta kaxeyenmak apkelwáxok elyetlakxak makham Dios apagkok axta apyapmeyk nanók ma'a énxet'ák nak.
34 Keñe m'a aptémakxa axta, eyeynókxa m'a sekxók axta ekwokmoho apketsapa, hágkek eknaqtáxésamaxche m'a eknaqtáxésamaxchexa axta aptémakxa m'a Jehú, Hananí axta apketche, kélyepetcháseykekxeyk han ma'a weykcha'áhak apagkok axta m'a apkelwesse'e apkelwányam axta Israel.
35 Keñe axta natámen xa, apyepetcheykekxo Josafat, wesse' apwányam nak Judá m'a Ocozías, wesse' apwányam nak Israel, ekmaso axta aptémakxa. 36 Apxegexma axta aptemék apmáheyo elanagkok yántakpayhe yaqwayam elmahagkok ma'a Tarsis, Esión-guéber axta han apkeláneykegkok xa. 37 Tén axta Eliézer, apkeñama axta m'a Maresá, Dodavahu axta apketche, aplegasa Josafat peya katnehek se'e: “Wesse' egegkok sa' etnessásekxak nekha'a étkók xa apkelane nak, eñama aptamheykekxa apxegexma m'a Ocozías.” Nekha'a étkók axta han tamhákxak ma'a yántakpayhe, mopwanchek axta kaxwók elmahagkok ma'a Tarsis.
Josafat vence a Moab y a Amón
1 Después de esto, los moabitas, los amonitas, y parte de los meunitas, se unieron para atacar a Josafat. 2 Los mensajeros de Josafat le dieron aviso, diciéndole: «¡Un ejército muy numeroso viene a atacarte! Partió de Edom, del otro lado del Mar Muerto, y ya está muy cerca, en la ciudad de En-gadi».
3 Josafat, lleno de miedo, buscó la ayuda de Dios, y para mostrar su angustia le pidió a todo su pueblo que no comiera. 4-5 De todas las ciudades de Judá llegó gente a Jerusalén para pedir la ayuda de Dios. Al ver a la multitud, Josafat se puso de pie, frente al patio nuevo que está en la entrada del templo de Dios, 6 y oró así:

«Dios de nuestros antepasados, ¡tú estás en los cielos, y dominas a todas las naciones de la tierra! ¡La fuerza y el poder te pertenecen! ¡Nadie puede vencerte!
7 »Dios nuestro, tú expulsaste a los pueblos que antes vivían en este territorio, y nos lo diste a nosotros, que somos descendientes de tu amigo Abraham.
8 »Este ha sido nuestro país, y en él edificamos un templo para honrarte; allí hicimos esta oración: 9 “Si en alguna ocasión nos castigas con toda clase de males, y en medio de nuestras angustias venimos a buscarte a este templo, escúchanos y ayúdanos”.
10-11 »Cuando nuestros antepasados salieron de Egipto, tú no les permitiste entrar al territorio de Amón, Moab y Seír, sino que les mandaste que fueran por otro camino. Así evitaste que ellos destruyeran a esos pueblos. Pero ahora los ejércitos de esa gente nos están atacando, y nos quieren echar del territorio que tú nos diste.
12 »Dios nuestro, ¡castígalos! Nosotros no podemos hacerle frente a un ejército tan grande. ¡Ni siquiera sabemos qué hacer! Por eso nos dirigimos a ti en busca de ayuda».

13 Todo el pueblo de Judá, hombres, mujeres y niños, estaba de pie en el templo de Dios. 14 Allí también se encontraba uno de los ayudantes de los sacerdotes, llamado Jahaziel hijo de Zacarías. Estos son los antepasados de Jahaziel:
Asaf,
Matanías,
Jeiel,
Benaías,
Zacarías.

De pronto, el espíritu de Dios le dio este mensaje a Jahaziel, 15-17 quien dijo:

«¡Rey Josafat, y todos los que viven en Judá y en Jerusalén, escuchen bien esto! Dios dice que él peleará contra ese ejército tan numeroso, así que no se alarmen ni tengan miedo.
»El día de mañana, ellos subirán por la cuesta de Sis; ustedes salgan a encontrarlos donde termina el río que está frente al desierto de Jeruel. Pero no los ataquen; más bien quédense quietos allí, y sean testigos de cómo Dios peleará contra ellos».

18 Entonces Josafat se puso de rodillas, hasta tocar el suelo con la frente, y todos los que estaban con él también se arrodillaron ante Dios y lo adoraron. 19 Mientras tanto, los descendientes de Quehat y de Coré, de la tribu de Leví, se pusieron de pie, alzaron su voz y empezaron a cantar alabanzas a Dios.
20 Al día siguiente, se levantaron muy temprano y se prepararon para ir hacia el desierto de Tecoa. Cuando iban saliendo de Jerusalén, Josafat se puso de pie y les dijo: «Escúchenme con atención, todos los que viven en Jerusalén y en Judá: Confíen en nuestro Dios, y en sus profetas; si lo hacen, todo saldrá bien; ¡nada nos sucederá!»
21 Luego Josafat se puso de acuerdo con el pueblo, y eligió a varios cantores para que marcharan al frente del ejército, y fueran cantando y alabando a Dios con el himno que dice: «Den gracias a Dios, porque él nunca deja de amarnos». Los cantores marcharon, vestidos con sus trajes especiales, 22-23 y en cuanto empezaron a cantar, Dios confundió a los enemigos de Judá. Fue tal la confusión, que los amonitas y los moabitas atacaron a los de Seír, hasta que acabaron con todos. Luego, los amonitas y los moabitas se pelearon entre ellos, y acabaron matándose unos a otros. Así fue como cayeron derrotados.
24-25 Cuando el ejército de Judá llegó hasta el punto desde el cual se ve el desierto, solo vieron un montón de cadáveres regados por todos lados. ¡No quedó nadie con vida!
Entonces Josafat y su ejército fueron a apoderarse de las pertenencias de sus enemigos. Encontraron gran cantidad de alimentos, ropa y utensilios valiosos; era tanto lo que había, que pasaron tres días recogiéndolo todo, y ni aun así pudieron llevárselo.
26 Al cuarto día se reunieron en un valle para bendecir a Dios. Por eso, hasta el día en que se escribió esta historia, a ese lugar se le conoce como «Valle de Bendición».
27 Y como Dios les había dado una gran alegría por la derrota de sus enemigos, todos los hombres de Judá y de Jerusalén regresaron muy felices a Jerusalén, bajo el mando de Josafat. 28 Al llegar, se dirigieron al templo de Dios tocando arpas, instrumentos de cuerdas y trompetas.
29 Cuando los demás pueblos de la región se enteraron de que Dios mismo había peleado contra los enemigos de Israel, tuvieron mucho miedo 30 y ya no se atrevieron a pelear contra Israel. Desde entonces, el reinado de Josafat gozó de mucha tranquilidad.
Resumen del reinado de Josafat
(1 R 22.41-50)
31 Josafat tenía treinta y cinco años de edad cuando fue nombrado rey, y reinó en Jerusalén veinticinco años. Su madre se llamaba Azubá, y era hija de Silhí.
32 Josafat se comportó siempre bien, y obedeció a Dios en todo, así como lo había hecho su padre Asá. 33 Sin embargo, Josafat no destruyó los pequeños templos que había en las colinas, donde se adoraba a otros dioses, pues no todos amaban a Dios con sinceridad.
34-37 A pesar de que Ocozías, rey de Israel, era un hombre malvado, Josafat también se unió a él, y juntos construyeron barcos en el puerto de Esión-guéber, para enviarlos a Tarsis. Fue entonces cuando Eliézer hijo de Dodavahu, de la ciudad de Maresá, le dio a Josafat este mensaje de parte de Dios: «A Dios no le agradó que te unieras a Ocozías, y por eso destruirá los barcos que has construido».
Y así sucedió; los barcos se hundieron y no pudieron partir hacia Tarsis.
La historia de Josafat, de principio a fin, está escrita en «Las historias de Jehú hijo de Hananí», que son parte del libro de la historia de los reyes de Israel.