Pedro tén han Cornelio
1 Aphegkek axta nahan xama énxet tegma apwányam Cesarea apwesey axta Cornelio, apteme axta sẽlpextétamo apwesse' kempakhakma, cham'a sẽlpextétamo kéltéma axta Italiano. 2 Énxet appéwomo axta m'a ekha mey'ásseyam, apkelpeykessamók axta chá'a Dios yetlo m'a ekyókxoho ekheykha nak apxagkok. Awanhek axta anhan chá'a katnehek apmésso selyaqye yaqwayam epasmok ma'a judíos, axta nahan eyenseykmok apkelmaxnagko m'a Dios. 3 Xama ekhem axta apweteya aqsok kélxekmóssamo, las tres taxnámla'a:
Apyókxoho apagko' axta apweteyk xama Dios apchásenneykha aptaxnegwaya m'a aphamakxa axta. Axta aptemék apkenagkama s'e: “¡Cornelio!” 4 Apkelányók axta Cornelio m'a Dios apchásenneykha. Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a neyseksa apkeye s'e: “Wesse', ¿yaqsa apmako hetnéssesek?” Tén axta Dios apchásenneykha aptéma apkenagkama s'e: “Apmomchek xép takha' apkelmaxnagko m'a Dios, tén han ma'a aptémakxa nak chá'a yaqwayam epasmok ma'a énxet'ák ekha nak eyéméxchexa aqsok. 5 Eláphés sa' énxet ma'a tegma apwányam Jope, yaqwayam sa' yának exegmak xama énxet apwesey nak Simón, apkeltamhomakpo nak han Pedro. 6 Aphak apxagkok ma'a apkelwesáyo xamo' nak Simón, apkelyélaqtésso nak chá'a aqsok émpe'ék, aphama nak ma'a nekha wátsam ekwányam.”
7 Xama axta aptaqhémo m'a Dios apchásenneykha ektáha axta appaqhetchesso, apkelwóneykha axta Cornelio apqánet apkeláneykha tén han xama sẽlpextétamo, apteme axta meyenseyam apyetleykha m'a Dios, tén han apcháyókxa m'a Cornelio. 8 Keñe axta natámen apkeltennáseykha ekyókxoho m'a ektáhakxa, apkeláphássegkek axta m'a Jope.
9 Keñe axta mók ekhem, yetseksók ekhem la'a, neyseksa apkelxega ámay keto' nak Jope, apkenátweykekxeyk axta Pedro tegma néten yaqwayam etnehek nempeywa nélmaxnagko. 10 Meyk axta nahan chaqheyk, apmáheyak axta apto, apweteyak axta nahan aqsok kélxekmóssamo neyseksa kéllánésso apto. 11 Apweteyak axta ekmayheykekxo néten, keñe ekwéweykento náxop xama aqsok aphémo xama apáwa appayhe apyawe, kélméyak axta nahan ma'a cuatro napwe'ék nak. 12 Láneyók axta nahan mók ektémakxa aqsok nawha'ák cuatro amagkok ma'a apáwa nak, tén han ma'a aqsok élpexyawéyak nak kalxog, tén han ma'a náta. 13 Aplegayak axta anhan xama kélpeywa ektéma eyenagkama s'e: “Pedro, etnamha; elnáhap, keñe sa' etwok.”
14 Axta aptemék apchátegmoweykegko Pedro s'e: “Wesse', matók ko'o makham xama enxoho m'a aqsok élmaso nak tén han ma'a élmanyása nak.” 15 Paqhetcháseykekxeyk axta makham ma'a kélpeywa nak. Axta entemék eyenagkama s'e: “Ná etnésses aqsa élmanyása m'a apteméssesso nak Dios negmowána antók.”
16 Ántánxo ekteme axta nahan temék xa, keñe axta apmeyeykekxo makham néten ma'a apáwa appayhe. 17 Yetnakhassamók axta apwáxok Pedro ekxeyenma apwáxok yaqsak kexaha ekteme xa aqsok kélxekmóssamo nak, cham'a apkelweykekxo axta nekha átog ma'a Cornelio apkeláneykha, aptegyeykha axta amya'a ekpayhókxa apxagkok ma'a Simón. 18 Xama axta apkelweykmo m'a, apya'assegkek axta apkelpeywa kañe' tegma apkeltémo elya'asagkohok apheyk kexaha Simón ma'a, apkeltamhomakpo nak han Pedro.
19 Axta kamasseyk makham ekxeyenma apwáxok Pedro ektémakxa aqsok kélxekmóssamo, axta aptemék apkenagkama Espíritu Santo s'e: “Elano, apqántánxo énxet apketámak xép. 20 Etnamha, ey'ókxa meyke ektamheykha apwáxok, hakte ko'o exchek séláphasso m'a.”
21 Apya'eykekxeyk axta Pedro m'a énxet'ák nak. Axta aptemék apkelanagkama s'e:
—Ko'o m'a kélchetama nak kéxegke; ¿yaqsa amya'a sélya'awa ko'o?
22 Tén axta aptéma apkelátegmoweykegko s'e:
—Nélxegakmek negko'o eñama sẽláphasso m'a sẽlpextétamo apwesse' Cornelio, cham'a énxet appéwomo, apkelpeykessamo nak ma'a Dios, ekleklamo nak apkelwáxok apyókxoho m'a judíos tén han apkelmopmenyého nak chá'a. Xama Dios apchásenneykha hek xeyk apkeltémo yáneyha exchep ma'a, yaqwayam enxoho emhagkok xép ma'a apxagkok, tén han eñak ma'a yaqwánxa nak etnehek yának xép.
23 Tén axta apkelántaxnéssama Pedro xa énxet'ák nak, apnaqteyenweykmek axta anhan xamo' xa axta'a nak. Keñe axta mók ekhem, apkelyetleykekxo Pedro xa énxet'ák nak, cham'a apkeltaqhémo axta. Apkelyetlamchek axta anhan nápakha énxet'ák apheykha axta m'a Jope, apteme axta melya'ásseyam.
24 Mók ekhem axta entemék apkelweykekxo m'a Cesarea, apkelhaxanmakxa axta m'a Cornelio yetlo apteme apnámakkok, tén han apkelxegexma'a melyenyaweykha axta chá'a, ektáha axta apkeláneyeykha. 25 Xama axta apweykmo Pedro m'a tegma, apteyepmeyk axta Cornelio apkelanyexeykegko apmoma takha', apkeltekxekweykmek axta aptapnák xapop apkenmeykegkaxa, peya yáwho'. 26 Apkempáseykekxeyk axta eyke néten Pedro aptéma apkenagkama s'e:
—Etnamha, énxet ko'óxa, aptéma nak xeyep.
27 Neyseksa apkelpaqhetchásamákpoho axta Pedro aptaxnama kañe' tegma. Apwetágweykmek axta nahan énxet apxámokma apchaqneykekxo m'a. 28 Axta aptemék apkelanagkama Pedro s'e:
—Kélya'ásegkok kéxegke ekmeyámáxkoho xama judío elpaqhetchesakpohok ma'a énxet'ák apkeleñama nak mók nekha essenhan elántaxnegwók ma'a apxanák. Élxekmóssegkek axta eyke ko'o Dios yaqwayam maxének ekmaso aptémakxa essenhan ekmanyása aptémakxa' xama énxet enxoho. 29 Cháxa keñamak sekxegakmo nak séllegasa seyáneyáxko, meyke seyátegmoweykegkokxa'. Éltamhók ay'asagkohok yaqsa amya'a séláneyáncha'a ko'o.
30 Axta aptemék apchátegmoweykegko Cornelio s'e:
—Cuatro ekhem entáhak, keso ekwánxa nak hora, sektáha axta ko'o nempeywa nélmaxnagko las tres taxnám se'e exagkok nak, sexekmowásekpoho axta ko'o xama énxet apkelyenma aptaxno. 31 Axta aptáhak seyáneya s'e: ‘Cornelio, apleg'awók xép Dios apkelmaxnagko, xénwákxók nahan apwáxok ma'a ektémakxa axta chá'a aqsok apkelane, yaqwayam epasmok ma'a énxet'ák ekha nak chá'a eyéméxchexa aqsok. 32 Eláphés sa' apkelápháseykha m'a tegma apwányam Jope yaqwayam sa' yának exegmak ma'a Simón, apkeltamhomakpo nak han Pedro. Aphak ma'a apxagkok nak apkelwesáyo xamo' Simón, apkelyélaqtésso nak chá'a aqsok émpe'ék, apha nak ma'a nekha wátsam ekwányam.’ 33 Yetlókók axta nahan séltémo kólyentawók ekmanyehe agko', tásek nahan aptáhakxa exchep apxegakmo. Negháha kaxwók negyókxoho s'e nápaqtók Dios, néltamhók kaxwók ageyxhok ekyókxoho m'a apkeltamho axta hẽltennaksek negko'o exchep ma'a Wesse' egegkok.
Pedro apkeltenneykha Cornelio apxagkok
34 Apcheynamók axta apkeltenneykha Pedro, axta aptemék se'e:
—Ekya'ásegkók ko'o kaxwók Dios naqsók metnéssesso apyeykhamap pók elanok énxet, 35 metaqheksók chá'a m'a pók énxet'ák ektáha nak chá'a apcháyo, tén han ma'a apkeláneykegkoho nak chá'a aqsok ektaqmela. 36 Apkelpaqhetchessegkek axta Dios Israel aptawán'ák neptámen, apkeltennassama m'a amya'a meyke ektáhakxa negha eñama m'a Jesucristo, apteme nak Wesse' ekyókxoho aqsok. 37 Kélya'ásegkok kéxegke ektémakxa axta ekyókxoho m'a judíos apchókxa, eyeynamo m'a Galilea, cham'a natámen axta apkeltenneykha Juan apxeyenma ekpayhawo kólyaqpássesagkok yegmen ma'a énxet'ák. 38 Kélya'ásegkók apméssama axta ekyawe agko' apmopwána Dios ma'a Jesús apkeñama nak Nazaret, tén han apméssama axta m'a Espíritu Santo, tén han apweynchámeykencha'a axta Jesús apkeláneya aqsok ektaqmela, tén han apkeltaqmelchesseykmo axta apyókxoho m'a eknaqtawáseykegkoho axta kelyekhama'. Apwanchek axta apkeláneya Jesús xa, hakte apxegexma axta aptemék ma'a Dios. 39 Negko'o nahan nenteme negweteykegkoho ekyókxoho aqsok apkelane axta Jesús ma'a yókxexma Judea tén han ma'a Jerusalén. Tén axta apmatñama, kélchexanma néten aqsok ektegyésso. 40 Apxátekhásseykmek axta eyke Dios ekweykmo ántánxo ekhem, apkeltémók axta henxemósakpekxohok negko'o. 41 Axta eyke exekmowásamákpekxohok Jesús apyókxoho énxet, negko'o axta aqsa, sẽlyéseykha axta Dios yaqwayam antéhek negweteykegkoho m'a sekxók axta. Nenteykegkók axta chá'a negko'o nento xamo' natámen axta apxátekhágwayam, negyeneykegkek axta anhan chá'a xamo' ma'a negyenéyak. 42 Tén axta sẽláphassama apkeltémo óltennasha énxet'ák apteméssessama Dios yaqwayam etnehek apkelyekpelchémo m'a énxet'ák apkelyenna nak makham, tén han ma'a apkeletsapma nak. 43 Nanók axta apkelxeyenma Jesús ma'a apyókxoho Dios appeywa apkellegasso nak, tén han apkellegassama apteme enxoho melya'ásseyam elxawagkok megkólyaqmagkáseykekxa apkeltémakxa melya'assáxma eñama m'a Jesús.
Énxet'ák metnaha nak judíos apkelxawéyak Espíritu Santo
44 Axta esawhomák makham apkeltenneykha Pedro, apwéweykento axta chá'a Espíritu Santo apyetseksa'ák apyókxoho énxet ektáha axta chá'a apháxenmo apkeltenneykha. 45 Kelpelakkassegkek axta nahan apkelweteya énxet'ák melya'ásseyam apkeleñama axta sekxók apkelma ektémakxa apkelpeykessamo Dios ma'a judíos, apkelxegexma'a axta apwokmo Pedro, apkelxawágko nahan Espíritu Santo m'a énxet'ák metnaha nak judíos, 46 hakte apkelleg'ak axta apkelpaqmeta mók ektémakxa apkelpeywa, tén han ektáhakxa axta apkelteméssesso apcheymákpoho m'a Dios. 47 Keñe axta Pedro aptéma appaqmeyesma s'e:
—¿Kélwanchek enxeykel'a megkólhók kólyaqpássesagkok yegmen xa énxet'ák, apkelxawágko nak han kaxwók Espíritu Santo, ekhawo nak ektémakxa nélxaweykegko negko'o?
48 Apkeltamhók axta nahan kólyaqpássesagkok yegmen eñama Jesucristo apwesey. Tén axta kéltamho exnekxak sekxók xamo' yaqwatakxoho apheykegkaxa m'a Pedro.
Cornelio recibe un mensaje especial
1 En la ciudad de Cesarea vivía un hombre llamado Cornelio. Era capitán de un grupo de cien soldados romanos, al que se conocía como Regimiento Italiano. 2 Cornelio y todos los de su casa amaban y adoraban a Dios. Además, Cornelio ayudaba mucho a los judíos pobres, y siempre oraba a Dios.
3 Un día, a eso de las tres de la tarde, Cornelio tuvo una visión, en la que claramente veía que un ángel de Dios llegaba a donde él estaba y lo llamaba por su nombre. 4 Cornelio sintió miedo, pero miró fijamente al ángel y le respondió: «¿Qué desea mi Señor?»
El ángel le dijo:

«Dios ha escuchado tus oraciones, y está contento con todo lo que haces para ayudar a los pobres. 5 Envía ahora mismo dos hombres al puerto de Jope. Diles que busquen allí a un hombre llamado Pedro, 6 que está viviendo en casa de un curtidor de pieles llamado Simón. La casa está junto al mar.»

7 Tan pronto como el ángel se fue, Cornelio llamó a dos de sus sirvientes. Llamó también a un soldado de su confianza que amaba a Dios, 8 y luego de contarles todo lo que le había pasado, los envió a Jope.
Pedro recibe un mensaje especial
9 Al día siguiente, mientras el soldado y los sirvientes se acercaban al puerto de Jope, Pedro subió a la azotea de la casa para orar. Era como el mediodía. 10 De pronto, sintió hambre y quiso comer algo.
Mientras le preparaban la comida, Pedro tuvo una visión. 11 Vio que el cielo se abría, y que bajaba a la tierra algo como un gran manto, colgado de las cuatro puntas. 12 En el manto había toda clase de animales, y hasta reptiles y aves. 13 Pedro oyó la voz de Dios, que le decía: «¡Pedro, mata y come de estos animales!»
14 Pedro respondió: «¡No, Señor, de ninguna manera! Nuestra ley no nos permite comer carne de esos animales, y yo jamás he comido nada que esté prohibido.»
15 Dios le dijo: «Pedro, si yo digo que puedes comer de estos animales, no digas tú que son malos.»
16 Esto ocurrió tres veces. Luego, Dios retiró el manto y lo subió al cielo. 17 Mientras tanto, Pedro se quedó admirado, pensando en el significado de esa visión.
En eso, los hombres que Cornelio había enviado llegaron a la casa de Simón 18 y preguntaron: «¿Es aquí donde vive un hombre llamado Pedro?»
19 Pedro seguía pensando en lo que había visto, pero el Espíritu del Señor le dijo: «Mira, unos hombres te buscan. 20 Baja y vete con ellos. No te preocupes, porque yo los he enviado.»
21 Entonces Pedro bajó y les dijo a los hombres:

—Yo soy Pedro. ¿Para qué me buscan?

22 Ellos respondieron:

—Nos envía el capitán Cornelio, que es un hombre bueno y obedece a Dios. Todos los judíos lo respetan mucho. Un ángel del Señor se le apareció y le dijo: “Haz que Pedro venga a tu casa, y escucha bien lo que va a decirte.”

23 Pedro les dijo:

—Entren en la casa, y pasen aquí la noche.

Al amanecer, Pedro y aquellos hombres se prepararon y salieron hacia la ciudad de Cesarea. Con ellos fueron algunos miembros de la iglesia del puerto de Jope.
Pedro habla en la casa de Cornelio
24 Un día después llegaron a Cesarea. Cornelio estaba esperándolos, junto con sus familiares y un grupo de sus mejores amigos, a quienes él había invitado. 25 Cuando Pedro estuvo frente a la casa, Cornelio salió a recibirlo, y con mucho respeto se arrodilló ante él. 26 Pedro le dijo: «Levántate Cornelio, pues, como tú, no soy más que un hombre común y corriente.»
27 Luego se pusieron a conversar, y entraron juntos en la casa. Allí Pedro encontró a toda la gente que se había reunido para recibirlo, 28 y les dijo:

—Ustedes deben saber que a nosotros, los judíos, la ley no nos permite visitar a personas de otra raza ni estar con ellas. Pero Dios me ha mostrado que yo no debo rechazar a nadie. 29 Por eso he aceptado venir a esta casa. Díganme, ¿para qué me han hecho venir?

30 Cornelio le respondió:

—Hace cuatro días, como a las tres de la tarde, yo estaba aquí en mi casa, orando. De pronto se me apareció un hombre con ropa muy brillante, 31 y me dijo: “Cornelio, Dios ha escuchado tus oraciones, y ha tomado en cuenta todo lo que has hecho para ayudar a los pobres. 32 Envía a Jope unos mensajeros, para que busquen a un hombre llamado Pedro, que está viviendo en casa de un curtidor de pieles llamado Simón. La casa está junto al mar.”
33 »Enseguida envié a mis mensajeros, y tú has aceptado muy amablemente mi invitación. Todos estamos aquí, listos para oír lo que Dios te ha ordenado que nos digas, y estamos seguros de que él nos está viendo en este momento.

34 Entonces Pedro comenzó a decirles:

—Ahora comprendo que para Dios todos somos iguales. 35 Dios ama a todos los que lo obedecen, y también a los que tratan bien a los demás y se dedican a hacer lo bueno, sin importar de qué país sean. 36 Este es el mismo mensaje que Dios enseñó a los israelitas por medio de Jesús, el Mesías y Señor que manda sobre todos; para que por medio de él todos vivan en paz con Dios.
37 »Ustedes ya saben lo que ha pasado en toda la región de Judea. Todo comenzó en Galilea, después de que Juan bautizó a 38 Jesús de Nazaret y Dios le dio el poder del Espíritu Santo. Como Dios estaba con él, Jesús hizo siempre lo bueno y sanó a todos los que vivían bajo el poder del diablo. 39 Nosotros vimos todas las cosas que Jesús hizo en la ciudad de Jerusalén y en todo el territorio judío. Y también vimos cuando lo mataron clavándolo en una cruz. 40 Pero tres días después Dios lo resucitó y nos permitió verlo de nuevo, 41 y comer y beber con él. Dios no permitió que todos lo vieran. Solo nos lo permitió a nosotros, porque ya nos había elegido para anunciar que Jesús vive.
42 »Jesús nos ha encargado anunciar que Dios lo ha nombrado juez de todo el mundo, y que él juzgará a los que aún viven y a los que ya han muerto.
43 »Los profetas hablaron acerca de Jesús, y dijeron que Dios perdonará a todos los que confíen en él. Solo por medio de él podemos alcanzar el perdón de Dios.»

44 Todavía estaba hablando Pedro con ellos cuando, de repente, el Espíritu Santo vino sobre todos los que estaban escuchando el mensaje. 45 Los que habían venido de Jope con Pedro se quedaron sorprendidos al ver que el Espíritu Santo había venido también sobre los que no eran judíos. 46 Y los oían hablar y alabar a Dios en idiomas desconocidos.
47 Pedro les dijo a sus compañeros: «Dios ha enviado el Espíritu Santo para dirigir la vida de gente de otros países, así como nos lo envió a nosotros, los judíos. Ahora nadie puede impedir que también los bauticemos.»
48 Habiendo dicho esto, Pedro ordenó que todos fueran bautizados en el nombre de Jesús, el Mesías. Luego, ellos le rogaron a Pedro que se quedara en su casa algunos días más.