Sedequías apteme wesse' apwányam
(2 Re 24.18-202 Cr 36.11-16)
1 Veintiún apyeyam apagkok axta weykmok Sedequías apkeynamo apteme wesse' apwányam, once apyeyam axta weykmok apteme wesse' apwányam ma'a Jerusalén. Hamutal axta ekwesey egken, Jeremías axta apketche, eñama axta m'a Libná. 2 Asagkek axta eyke ektémakxa aqsok apkelane nápaqtók Wesse' egegkok, hawók axta m'a ektémakxa axta aqsok apkelane m'a Joaquim. 3 Axta keñamak apkeltaqnagkama Wesse' egegkok ma'a énxet'ák nak Jerusalén tén han ma'a Judá, keñe axta apkelántekkessama m'a aphakxa nak yaqwayam melwetekxók chá'a.
Jerusalén aptéyam
(2 Re 24.20—25.7Jer 39.1-7)
Apkenmexeykekxeyk axta Sedequías ma'a wesse' apwányam nak Babilonia. 4 Apxegkek axta wesse' apwányam Nabucodonosor yetlo apyókxoho sẽlpextétamo apagkok peya yempakhak ma'a Jerusalén, ekhem diez pelten diez, ekweykmo axta nueve apyeyam apteme wesse' apwányam ma'a Sedequías, apwakhegwokmek axta. Apkelpakxenweykmek axta m'a keto nak, apkeláneykegkek axta nahan kélchántéyak néten ma'a nepyáwa nak, yaqwayam ektamagkok. 5 Apwakhamakpek axta tegma apwányam, ekwokmoho aptéma once apyeyam apteme wesse' apwányam Sedequías. 6 Yágwokmók axta meyk ma'a tegma apwányam, cham'a ekhem nueve aptáhakxa nak cuatro pelten ma'a apyeyam nak, méko axta entáhak aptéyak ma'a énxet'ák. 7 Kélyagkaxqatchek axta m'a nápakha tegma apyawe kélhaxtegkesso nak, apwakhayak axta eykhe caldeos ma'a, axta eyke kahaxnak aptepa wesse' apwányam yetlo apyókxoho sẽlpextétamo apagkok tegma apwányam nak, axta'a axta apkenyahágkok, apkelántekkek axta m'a átog ekpayho nak élámhakxa ánet meteymog tegma kélhaxtegkesso, cham'a ámay ekpayho nak kélchencháseykekxexa axta pánaqte exnók ma'a wesse', keñe apkelyetlawa m'a ámay ekmahéyak nak ekyapwátegweykenxa m'a Jordán. 8 Apkemhágkek axta eyke sẽlpextétamo caldeos ma'a wesse' apwányam Sedequías. Axta aptahanyekxohok ma'a ekpayhegweykenxa nak xapop ma'a Jericó. Apkexpaqneyk axta apyókxoho sẽlpextétamo apagkok apyenyawa aqsa apxakko'. 9 Apmeyk axta caldeos ma'a wesse' apwányam keñe kélyentamákxo m'a aphakxa nak wesse' apwányam Babilonia, ekpayho nak Riblá, yókxexma Hamat. Yetlókok axta han apxeyenma Nabucodonosor yaqwánxa kólteméssesek ma'a Sedequías. 10 Nápaqtók axta apkeltamhók kólyaqténchesagkok apyespa'ák ma'a apketchek, tén han ma'a apyókxoho kelwesse'e nak Judá. 11 Keñe m'a Sedequías, apkeltamho kólhexyawássesek apaqta'ák tén han kólpextétek cadena sawo élyexwase yaqwayam kólyentemekxak ma'a Babilonia, apheykenxa axta apmomakpo, ekweykmoho apketsapa.
Tegma appagkanamap kélmassésseyam
(2 Re 25.8-212 Cr 36.17-21Jer 39.8-10)
12 Apwokmek axta Jerusalén ma'a Nebuzaradán, apteme axta wesse' apwányam apkeláneykha tén han apkemha apmonye' sẽlpextétamo apagkok, ekhem diez pelten cinco, cham'a ekweykmo axta diecinueve apyeyam apteme wesse' apwányam ma'a Nabucodonosor, wesse' apwányam axta m'a Babilonia, 13 apwatneykxeyk axta tegma appagkanamap, keñe han ma'a wesse' apwányam apxagkok apyawe, tén han ma'a apyókxoho tegma nak tegma apwányam, ekweykekxoho m'a apyókxoho kelwesse'e apxanák nak, 14 keñe axta m'a sẽlpextétamo caldeos apkelxegexma'a axta, apkelyaqnegkesa m'a kélhaxtegkesso axta m'a Jerusalén. 15 Tén axta Nebuzaradán apnaqlákxo Babilonia m'a apkeleymomap axta makham apheykha m'a tegma apwányam nak, ekweykekxoho m'a appasmeykekxa axta wesse' apwányam Babilonia, tén han ma'a apkeleymomap axta apkeláneyak chá'a aqsok. 16 Wánxa axta aqsa apkeleykmo apqántawók ma'a énxet'ák meyke agko' nak aqsok apagkok, yaqwayam enxoho elanha m'a anmen yámet kélcheneykekxa', tén han eknekxak aqsok ma'a namyep.
17 Nekha'a étkók axta aptemessásekxak caldeos ma'a sawo élyexwase ekheykegko axta m'a tegma appagkanamap nak: meteymog élámha, ekyennaqtéssamakxa tén han ma'a kélyátamakxa yegmen ekyawe agko' nak, keñe axta apkelsákxo ekyókxoho sawo élyexwase m'a Babilonia. 18 Apkelsákxeyk axta han ma'a táhap kélxata, pála, tén han nensapanchessamól'a cháléwasso, egheykok élyawe, yekweykto élyawe keñe han ma'a ekyókxoho aqsok kélmeykegkaxa élánamáxche axta sawo ekyexwase, kélmeykha axta chá'a m'a tegma appagkanamap. 19 Apkelmeyk axta han apkelsákxo ekyókxoho aqsok élánamáxche axta sawo élyátekto élmomnáwa m'a sẽlpextétamo apkemha apmonye', tén han ma'a sawo ekmope ekmomnáwa: cham'a sokpayhe élyawe, kélnegkenmakxa nak átex, egheykok élyawe, tén han ma'a kélxatal'a chá'a táhap, cháléwasso élyawe, yekweykto élyawe, tén han ma'a egheykok kélyátamól'a chá'a vino kélmésso naqsa Dios. 20 Keñe m'a ánet élámha axta meteymog, tén han ma'a kélyátamakxa axta yegmen ekyawe, yetlo m'a doce weyke kelennay'awo kéllane nak sawo ekyexwase ekmeykegkaxa axta chá'a, tén han ma'a ekyennaqtéssamakxa axta chá'a, apkeltémo axta kóllanaksek wesse' apwányam Salomón ma'a tegma appagkanamap, megkólwanchek axta kólyetsetagkok ekwánxa ekyentaxno. 21 Ketsék axta han yeykhágweykmohok chá'a ocho metros ekmahéyak néten ma'a xama nak meteymog élámha, keñe axta cinco metros náxet mók ma'a ekpayhakxa; ekyagqaxe awáxok axta nahan chá'a, siete centímetros axta nahan chá'a ekyawe nekhaw'ék ma'a sawo ekyexwase nak. 22 Sawo ekyexwase axta han xama étseksa'ák ma'a élámha nak, ánet metros axta han ekmahéyak néten, wakheykekxeyk axta han nekhaw'ék ma'a sawo ekyexwase ekho axta yám'én aqta'ák, kélnáxegkáseykha axta han chá'a ekho yántakyexna. Hawók axta mók xa ánet nak meteymog élámha. 23 Cien yántakyexna kéleykmassáseykha axta nahan chá'a xama étseksa'ák ma'a ekho nak yám'én aqta'ák, noventa y seis axta eyke negwetayo.
Judíos kélnaqleykekxa megkatnahakxa apkelókxa
24 Apmeyk axta sẽlpextétamo apkemha apmonye' m'a Seraías, apkemha apmonye' nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, yetlo m'a Sofonías, apteme axta aptétéyak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ekha kéláyo, keñe han ma'a apqántánxo apkeláneykha axta chá'a tegma appagkanamap. 25 Keñe axta m'a tegma apwányam nak, apma m'a apkemha apmonye' nak sẽlpextétamo, tén han ma'a siete énxet apméssamo axta chá'a appeywa m'a wesse' apwányam apheykha axta chá'a m'a tegma apwányam nak, tén han ma'a sẽlpextétamo apkelyéseykha axta chá'a énxet yaqwayam etnahagkok sẽlpextétamo, keñe han sesenta apkelwesse'e apheykha axta m'a tegma apwányam. 26-27 Apnaqlákxeyk axta apyókxoho Nebuzaradán aphakxa wesse' apwányam Babilonia xa énxet'ák nak, ekpayho nak Riblá, yókxexma Hamat. Cháxa yókxexma nak, apkeltamhókxa axta wesse' apwányam Babilonia kólnápekxa'.
Cháxa ektáhakxa axta kélántekkesa kélya'asa megkatnahakxa apkelókxa m'a énxet'ák nak Judá. 28 Keso apwánxa axta apyókxoho énxet apnaqleykekxa megkatnahakxa apkelókxa Nabucodonosor se'e: tres mil veintitrés énxet'ák Judá axta apnaqleykekxak ekweykmo axta siete apyeyam apteme wesse' apwányam; 29 keñe ekweykmo dieciocho apyeyam apnaqleykekxo, ochocientos treinta y dos énxet'ák Jerusalén; 30 keñe axta Nebuzaradán apkeltémo kólnaqlakxak setecientos cuarenta y cinco énxet'ák Judá, cham'a ekweykmo axta veintitrés apyeyam. Cuatro mil seiscientos énxet'ák axta apweykmok apyókxoho kélántekkesso kélnaqleykekxa megkatnahakxa apkelókxa.
Joaquín kélyenyeykekxa tén han apxawe ekha kéláyo m'a Babilonia
(2 Re 25.27-30)
31 Apcheynamók axta apteme wesse' apwányam Babilonia m'a Evil-merodac, ekhem veintisiete, aptáhakxa axta doce pelten, ekwokmo axta treinta y siete apyeyam kéltekkesso kélya'asso megkatnahakxa apchókxa m'a wesse' apwányam Joaquín, apkeñama axta Judá, apyósek axta apkelano Evil-merodac ma'a Joaquín, keñe aptekkesa kañe' negmomaxchexa', 32 apyánchessamók axta han apchápeykha nepyeseksa m'a apkelwesse'e apkelwányam apkelmomap apheykha axta xamo' ma'a Babilonia. 33 Massegkek axta han apkelmeykha Joaquín ma'a apkelnaqta apkelmeykencha'awo axta chá'a neyseksa apmomap, etwohok axta chá'a apto xamo' wesse' apwányam ekwokmoho apketsapa. 34 Egkéshok axta chá'a wesse' apwányam Babilonia aqsok eyeyméxchexa m'a Joaquín, ekyókxoho ekhem, neyseksa apha ekwokmoho apketsapma.
Nabucodonosor destruye a Jerusalén
1 Sedequías comenzó a reinar a los veintiún años. La capital de su reino fue Jerusalén, y su reinado duró once años. Su madre era de Libná, y se llamaba Hamutal hija de Jeremías. 2 Sedequías desobedeció a Dios, al igual que Joacín; 3 por eso Dios se enojó muchísimo con Jerusalén y Judá, y las rechazó.
Después de un tiempo, Sedequías también se puso en contra del rey de Babilonia. 4 El día diez del mes de Tébet, durante el noveno año del reinado de Sedequías, el rey Nabucodonosor fue con todo su ejército para atacar a Jerusalén. Rodeó la ciudad y construyó rampas para atacarla mejor, 5 y se quedó alrededor de la ciudad hasta el año once del reinado de Sedequías.
6 Para el día nueve del mes de Tamuz de ese año, ya no había en Jerusalén nada que comer. 7 Por eso el rey Sedequías y sus soldados hicieron una abertura en la muralla que rodeaba la ciudad. Pasaron por la entrada que estaba entre las dos murallas, junto a los jardines del rey, y esa noche se escaparon. Salieron corriendo por el camino del valle del Jordán. Mientras tanto, los soldados de Babilonia seguían rodeando la ciudad.
8 Pero luego los soldados de Babilonia persiguieron al rey Sedequías, y lo alcanzaron en la llanura de Jericó. Todo su ejército huyó y lo abandonó. 9 Los babilonios atraparon a Sedequías y lo llevaron ante el rey de Babilonia, que estaba en Riblá, en el territorio de Jamat. Allí Nabucodonosor decidió cómo castigar a Sedequías. 10 En primer lugar, mandó que mataran en su presencia a los hijos de Sedequías y a todos los hombres importantes de Judá; 11 y luego mandó que a Sedequías le sacaran los ojos y lo sujetaran con cadenas de bronce. Así fue como se lo llevaron a Babilonia, donde estuvo preso hasta el día en que murió.
12 Nebuzaradán, comandante de la guardia personal del rey y general del ejército de Babilonia, llegó a Jerusalén el día diez del mes de Ab, del año diecinueve del reinado de Nabucodonosor. 13 Nebuzaradán incendió el templo de Dios, el palacio del rey y todas las casas de Jerusalén, en especial las de los líderes más importantes. 14 Luego, los soldados babilonios derribaron todas las murallas que rodeaban a la ciudad de Jerusalén. 15 Finalmente, Nebuzaradán se llevó prisioneros a Babilonia a todos los que habían quedado en la ciudad, incluyendo a los que se habían unido al rey de Babilonia. 16 Sin embargo, dejó a los judíos más pobres para que cultivaran los viñedos y los campos.
17-18 Los babilonios se llevaron todo el bronce que encontraron: el de las columnas del frente del templo, las bases de los recipientes, el gran tanque de agua, las vasijas, las palas, las tijeras, los cucharones y demás utensilios que se usaban en el templo. 19 Nebuzaradán se llevó además objetos de oro y plata, como hornillos y tazones.
20 No fue posible calcular el peso del bronce de las dos columnas, ni el del enorme tanque para el agua ni el de los doce toros que estaban debajo del tanque, ni el de las bases que el rey Salomón había mandado hacer para el templo. 21 Las dos columnas eran iguales, y cada una medía más de ocho metros de altura y tenía una circunferencia de cinco metros y medio. Las columnas eran huecas por dentro, y en la parte superior tenían una cobertura de bronce de siete centímetros de grueso. 22 La parte superior de cada columna tenía un adorno de bronce, que medía más de dos metros, con una hilera de figuras de bronce, 23 una en forma de manzana y otras en forma de cadena. Alrededor de cada columna había labradas unas noventa y seis manzanas, pero por encima de las cadenas había más de cien.
24 Además, Nebuzaradán apresó a Seraías, jefe de los sacerdotes, a Sofonías, sacerdote que le seguía en importancia, y a tres encargados de la vigilancia del templo. 25 En la ciudad apresó también a uno de los capitanes del ejército, a siete consejeros del rey, al oficial encargado de reunir a los soldados, y a otros sesenta hombres. Todos ellos estaban en Jerusalén, 26-27 pero Nebuzaradán se los llevó a Riblá, en el territorio de Hamat, donde Nabucodonosor, rey de Babilonia, ordenó que los mataran. De esta manera, casi todo el pueblo de Judá fue sacado de su país.
28-30 Los prisioneros que Nabucodonosor se llevó a Babilonia fueron un total de 4.600, de la siguiente manera:
A los siete años de su reinado: 3.023 judíos.
A los dieciocho años de su reinado: 832 habitantes de Jerusalén.
A los veintitrés años de su reinado: 745 judíos, que se llevó Nebuzaradán, el capitán de su guardia.
El rey Joaquín es liberado
31 Joaquín tenía ya treinta y siete años viviendo en Babilonia, cuando Evil-merodac comenzó a reinar sobre ese país. El día veinticinco del mes de Adar de ese año, Evil-merodac sacó de la cárcel a Joaquín. 32 Lo trató bien y le dio un lugar de importancia entre los otros reyes que estaban con él en Babilonia. 33 Así que Joaquín dejó de usar su ropa de prisionero, y el resto de su vida comió con el rey. 34 Además, todos los días recibía dinero para sus gastos personales. Joaquín disfrutó de este privilegio hasta el día de su muerte.