Natán aptaqnawássesso aptémakxa David
1 Apcháphássek axta Wesse' egegkok Natán, apteme axta aplegasso appeywa, ey'ókxak ma'a David. Xama axta apwákxo Natán ma'a aphakxa nak, axta aptáhak apcháneya s'e:
—Apheykha axta apqánet énxet xama tegma apwányam. Xama axta ekxákma aqsok apagkok, keñe pók meyke aqsok apagkok. 2 Apxámok axta nepkések apnaqtósso m'a énxet ekxákma axta aqsok apagkok, tén han weyke, 3 keñe m'a meyke axta aqsok apagkok, wánxa axta aqsa m'a xama nepkések apketkok apmà axta ekha ekyánmaga, apwánegkesso apagko' axta han ma'a, apwánegyek axta han aphakxa m'a nepkések apketkok nak, yetlo apketchek nak; etwok axta han chá'a m'a ektémakxa nak chá'a apto, ének axta han chá'a apyá m'a apyeta nak chá'a, epathétek axta han chá'a m'a aptena enxoho. ¡Apmenyeyk axta han ma'a énxet nak, máxa axta apteméssessók ma'a apketche kelwánal'a! 4 Xama ekhem axta aptáha meyk'a énxet apkeñama mók nekha m'a énxet ekxákma axta aqsok apagkok; keñe axta memako yaqhássesek xama nepkések aptósso m'a meyk'a apagkok, tén han weyke yaqwayam yahanchesek, apyementagwokmek axta aqsa nepkések apketkok aptósso m'a énxet meyke axta aqsok apagkok, aphanchessek axta yaqwayam yagkok ma'a apwayam axta apxagkok.
5 Aplókók apagko' axta David apleg'a aptémakxa m'a énxet nak, keñe aptáha apcháneya m'a Natán:
—¡Naqsók ko'o sektáha sekxéna nápaqtók Dios, payhawók emátog énxet apkelane nak chá'a xa ektéma nak aqsok! 6 ¡Eyeykhássamhok sa' han ekwánxa ekyánmaga m'a nepkések apketkok, eñama megkamopyósa apkelányo pók!
7 Keñe axta Natán aptáha apcháneya s'e:
—¡Xeyep neykhe xa énxet nak! Keso aptáhakxa nak xép apxéna Wesse' egegkok, Dios apagkok nak Israel se'e: ‘Élyéseykha axta ko'o exchep yaqwayam etnehek wesse' apwányam ma'a Israel, ekwagkassegkek axta teyp apmáheyo yaqhek ma'a Saúl; 8 ekméssegkek axta apxagkok apyawe nak ma'a wesse' apagkok, tén han ma'a apnaqteyegka'a axta, keñe han ma'a aptémakxa axta wesse' apwányam, cham'a Israel tén han Judá. Kaxtemék axta ekteme ketsék aqsok xa, almeyásekxak axta makham mók aqsok. 9 ¿Yaqsa ektéma melyaheykekxoho nak sekpeywa, apkeláneya m'a aqsok megkaleklo nak ewáxok? Apchaqhegkek xép ma'a Urías, apteme axta hitita, apchásenneykekxo yaqhek ma'a amonitas, apmeykekxeyk han aptamheykekxo aptáwa' m'a Urías axta aptáwa'. 10 Megkamassegwomek sa' kaxwók xép apxagkok ma'a nentekyawa nak, hakte melyeheykekxak sekpeywa apmeykekxo aptéma aptáwa' m'a Urías axta aptáwa', apteme axta hitita. 11 Ektáhak ko'o sekpeywa s'e, sektáha nak Wesse': Wának sa' ko'o katyapok aqsok ekmaso nepyeseksa apnámakkok, nápaqtók sa' ko'o exchep almok apnaqteyegka'a, keñe sa' almések xama m'a apnámakkok nak, elpathetagkok sa' yáxña'akxoho ekhakxoho ekhem. 12 Apyexamakpók axta chá'a exchep apkeláneya aqsok ekmaso, wának sa' eyke ko'o katnehek nápaqta'awók apyókxoho énxet'ák Israel xa ektémakxa nak chá'a aqsok apkelane, tén han ekhakxoho ekhem.’
13 Keñe axta David aptáha apcháneya Natán:
—Éláneyak ko'o may'assáxma nápaqtók Wesse' egegkok.
Keñe axta Natán aptáha apchátegmowágko:
—Meñássesagkók sa' eyke exchep Wesse' egegkok aptémakxa mey'assáxma, megyetsepek sa' han. 14 Apketche kaxwe aptéyam sa' eyke yetsapok, hakte aplókassamók apagko' xép ma'a Wesse' egegkok.
15 Xama axta aptaqháwo apxagkok ma'a Natán, apméssek axta ekyentaxno agko' apháxamap Wesse' egegkok ma'a sakcha'a, ekwetasso axta David ma'a Urías axta aptáwa'. 16 Keñe axta David apkelmaxnéssesa Dios ma'a sakcha'a, axta etáwak apto, apkelmalláneykegkek axta axta'a apyetno náxop. 17 Elyo'ókxak axta eykhe chá'a yának yempekxak néten apkelámha apmonye'e apheykencha'a axta m'a apxagkok apyawe nak, melyahakxeyk axta eyke chá'a, metwehek axta han chá'a apto xamo'.
18 Siete ekhem axta han temék apketsapa m'a sakcha'a, apcháyak axta han eltennasha David ma'a apkelámha apmonye'e apagkok, hakte axta aptemék chá'a apkelpaqmeyesma apxeyenma s'e: “Ampaqhetchesek axta eykhe chá'a apyennaqtamakxa axta m'a sakcha'a nak mehẽlyahakxeyk axta chá'a, ¿háxko antéhek óltennássekxak apketsapa m'a sakcha'a? ¡Ansexnena katnehek!”
19 Xama axta apwet'a David apkelpaqhetchásekpoho chá'a m'a apkelámha apmonye'e apagkok, apya'ásegkok axta apketsapa m'a sakcha'a; aptáhak axta apkelmaxneyáncha'a s'e:
—¿Apketsekkeya sakcha'a?
—Éhay, apketsekke' —axta aptáhak apkelátegmowágko.
20 Tén axta David apkempákxo néten aphakxa náxop, apyaqpássek axta yegmen, apkexpaqhákpek han sokmátsa, apyaqmagkassek axta pók apkelnaqta, keñe aptaxnegwákxo tegma appagkanamap yaqwayam elpeykeshok Wesse' egegkok. Tén axta apmeyákxo m'a apxagkok, apkeltamhók axta kólmések apto, aptókek axta. 21 Keñe axta apkelmaxneyáncha'a m'a apkelámha apmonye'e apagkok nak:
—¿Yaqsa ektáha aptáha nak xa wesse'? Metwehek axta agkok chá'a apto apyennaqtamakxa axta m'a sakcha'a, elekxagwaha axta han chá'a elano'; keñe kaxwók apketsapa m'a sakcha'a, apkempákxo néten xép wesse' aptawa apto.
22 Apchátegmowágkek axta David:
—Matwehek axta chá'a ko'o sekto apyennaqtamakxa axta m'a sakcha'a, alekxagwaha axta han chá'a ekxeyenma eykhe ewáxok lapmaxcheyk kexa kapyóshok hélanok ma'a Wesse' egegkok, keñe yohok makham eweynchamha m'a sakcha'a. 23 Apketsekkek eyke kaxwo', ¡yaqsa katnehek kaxwók matwehek sekto! ¡Mowanchek axátekhássók! Athanyekxak sa' eyke ko'óxa xama ekhem, mopwanchek eyke hey'ótak kaxwók se'e sekhakxa nak!
Salomón aptéyam
24 Keñe axta David aptaqmelchessásekxo awáxok ma'a Betsabé, aptáwa' axta. Apya'aweykxeyk axta appathetágkokxo makham, wetákxeyk axta makham xama étche apkenna, apteméssessama axta apwesey David ma'a Salomón. Apchásekhayók axta han Wesse' egegkok sakcha'a nak, 25 cháxa ektáhakxa axta apya'assásegweykmo Wesse' egegkok ma'a David, apchásenneykekxo m'a aplegasso appeywa Natán. Keñe David apteméssesa apwesey Jedidías ma'a sakcha'a nak, eñama apmopmenyého m'a Wesse' egegkok.
David apma tegma apwányam Rabá
(1 Cr 20.1-3)
26 Apketámegkek axta Joab ma'a tegma apwányam nak Rabá, apagkok axta m'a amonitas, keñe axta ketók apmomakxa m'a tegma apwányam apagkok nak, 27 apcháphássessek axta David se'e appeywa nak: “Étámegkek ko'o m'a tegma apwányam Rabá, élmeyk ma'a tegma apkelyennaqte ekyetnamakxa nak kélyátamakxa yegmen. 28 Yánchásekxa sa' kaxwók xép sẽlpextétamo apkeleymomap nak wesse', ektámegma sa' se'e tegma apwányam nak, ema sa', hakte ekmeyk agkok ko'o, keñe keytek sekwesey.”
29 Apchánchesákxeyk axta David apyókxoho sẽlpextétamo apagkok, keñe apmeyókmo m'a Rabá, apketámegkek axta, keñe apma. 30 Keñe axta aplekkesa apqátek wesse' apwányam apagkok ma'a apketchesso apqátek élánamáxche nak sawo ekyátekto ekmomnáwa, kélatcháseyak axta han meteymog éltaqmalma, treinta y tres kilos axta han ekyentaxno, keñe axta kélatchessesa apqátek ma'a David. Xámok agko' axta han aqsok élmomnáwa apkelma David ma'a tegma apwányam nak, 31 keñe m'a énxet'ák apkeleymomap axta makham ma'a tegma apwányam apkelántekkesa, apkeltamhók axta eltemeykha elmaha m'a kélyaqténmól'a yámet, yámpóte, keñe han póte élánamáxche nak sawo, tén han elanagkok yátaphémekcha'ák. Hawók axta han apteméssesakxa David ma'a apyókxoho tegma apkelyawe apagkok nak amonitas, keñe axta aptaqháwo makham apmeyákxo Jerusalén yetlo apyókxoho sẽlpextétamo apagkok.
Dios reprende a David
1 Entonces, Dios envió al profeta Natán para que le diera a David este mensaje:

«En cierta ciudad había dos hombres. Uno de ellos era rico, y el otro era pobre. 2 El rico tenía muchas ovejas y muchas vacas; 3 en cambio, el pobre solo tenía una ovejita. La había comprado, y él mismo la había criado y cuidado como si fuera su propia hija. Tanto quería ese hombre a la ovejita que hasta le daba de comer de su mismo plato, y la dejaba recostarse y dormir en su pecho. Y así la ovejita fue creciendo junto con los hijos de ese hombre.
4 »Un día llegó un visitante a la casa del rico, y el rico lo invitó a comer. Pero como no quería matar ninguna de sus ovejas ni de sus vacas, le quitó al pobre su ovejita y la mató para darle de comer a su visitante».

5-6 Al oír esto, David se enojó muchísimo contra el hombre rico y le dijo a Natán:

—¿Pero cómo pudo hacer eso? ¡Ese hombre no tiene sentimientos! Te juro por Dios que ahora tendrá que pagarle al pobre cuatro veces más de lo que vale la ovejita. Y además, ¡merece la muerte!

7-8 Entonces Natán le dijo:

—¡Pues tú, David, eres ese hombre! Y ahora el Dios de Israel quiere que oigas esto:

“Yo te hice rey de todo mi pueblo. Yo te cuidé para que Saúl no te matara. Hasta te di su palacio y sus mujeres, y aun te habría dado mucho más, si tú así lo hubieras querido.
9 ”¿Por qué te burlaste de mí, que soy tu Dios? ¿Por qué hiciste lo que yo prohíbo? En realidad no fueron los amonitas quienes mataron a Urías; lo mataste tú, ¡y lo hiciste para quedarte con su mujer!
10 ”Pero ahora, por haberte burlado de mí, y por haberle quitado a Urías su mujer, siempre habrá en tu familia muertes violentas. 11-12 Tus propios hijos te harán sufrir mucho. Si a escondidas tuviste relaciones sexuales con la mujer de otro, yo haré que otros tomen a tus mujeres y se acuesten con ellas delante de todo el mundo”.

13 David le dijo a Natán:

—Reconozco que he pecado contra Dios, y que he hecho lo que a él no le gusta.

Natán le contestó:

—Por eso mismo Dios te ha perdonado, y no vas a morir. 14 Pero por haberte burlado de él, no vivirá el hijo que tuviste con Betsabé.

15 Después de decir esto, Natán se fue a su casa.
En efecto, Dios hizo que el niño se enfermara gravemente. 16 David no comía nada, y se pasaba toda la noche tirado en el suelo, rogándole a Dios que curara al niño. 17 Sus consejeros le pedían que se levantara del suelo y comiera, pero David se negaba a hacerlo.
18 Al séptimo día, el niño murió. Los consejeros no se atrevían a decirle nada a David, porque pensaban: «Si cuando el niño aún vivía, le pedíamos que comiera y no nos hacía caso, ahora que el niño ya murió, es capaz de hacer una tontería».
19 Pero David se dio cuenta de que sus consejeros le ocultaban algo, y comprendió que su hijo ya había muerto. Entonces dijo:

—Ya murió el niño, ¿verdad?

Y los consejeros le contestaron:

—Sí, ya murió.

20 De inmediato David se levantó del suelo y se bañó, se perfumó y se cambió de ropa. Luego fue a adorar a Dios a la carpa donde estaba el cofre del pacto, y cuando regresó a su casa pidió que le sirvieran de comer, y comió.
21 Sus consejeros le preguntaron:

—¿Por qué hace esto Su Majestad? Cuando el niño aún vivía, usted no comía y lloraba mucho por él, y ahora que ha muerto, ¡usted se levanta y se pone a comer!

22 David les contestó:

—Mientras el niño aún vivía, yo no comía y lloraba porque creía que Dios me tendría compasión y sanaría a mi hijo. 23 Pero ahora que ya ha muerto, ¿qué gano con no comer? No puedo devolverle la vida, ni hacer que vuelva a estar conmigo. Más bien, algún día yo moriré e iré a reunirme con él.
Nacimiento de Salomón
24 David fue a consolar a Betsabé, y tuvo relaciones sexuales con ella. Con el tiempo, ella tuvo un hijo, y David le puso por nombre Salomón. Fue tanto el amor de Dios por el niño, 25 que envió al profeta Natán para que les dijera: «En mi honor, este niño se llamará Jedidías, que significa “Amado de Dios”».
David vence a los amonitas
(1 Cr 20.1-3)
26 Mientras tanto, Joab había seguido atacando la ciudad de Rabá, pues allí vivía el rey de los amonitas. Cuando ya estaba por conquistarla, 27 mandó a decirle a David:

«Después de muchos días de atacar a Rabá, no he permitido que sus habitantes tengan paso a sus depósitos de agua. Ya estamos por entrar en la ciudad, 28 así que reúna Su Majestad a todo su ejército y venga a tomar la ciudad; de lo contrario, yo tendría que tomarla y le pondría mi nombre».

29 Entonces David reunió a todo su ejército, y atacó y conquistó la ciudad de Rabá. 30 David le quitó al rey la corona, la cual era de oro, pesaba treinta y tres kilos, y tenía una piedra preciosa. David le quitó a la corona esa piedra preciosa y la puso en su propia corona, y se llevó además gran parte de las riquezas de la ciudad. 31 A la gente que vivía en la ciudad la sacó de allí y la condenó a trabajos forzados. La obligó a usar sierras, picos y hachas de hierro. También la obligó a hacer ladrillos, como lo había hecho con todas las ciudades amonitas que había conquistado. Después de eso, David y su ejército regresaron a Jerusalén.