Amasías apteme wesse' apwányam ma'a Judá
(2 Cr 25.1-28)
1 Apcheynawók axta apteme wesse' apwányam Amasías, Joás axta apketche, ekweykmo axta apqánet apyeyam apteme wesse' apwányam ma'a Joás, Joacaz axta apketche, cham'a wesse' apwányam axta Israel. 2 Veinticinco apyeyam apagkok axta weykmok apkeynamo apteme wesse' apwányam Amasías, veintinueve apyeyam axta apteme wesse' apwányam ma'a Jerusalén. Joadán axta ekwesey egken, eñama axta Jerusalén. 3 Leklamók axta apwáxok Wesse' egegkok ektémakxa aqsok apkelane m'a Amasías, asextók axta eyke, axta kaxnawok ma'a aptémakxa axta apyáp nano' apwesey axta David. Hakte hawók axta ektémakxa aqsok apkelane m'a apyáp, apwesey axta Joás, 4 axta kólmassésseykmok ma'a kélpeykessamókxa axta chá'a aqsok kéleykmássesso, cham'a apkelméssamakxa nak makham aqsok apkelnapma m'a énxet'ák, tén han apkelwatnamakxa nak makham aqsok ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok.
5 Xama axta ekyennaqweykmo apteme wesse' apwányam Amasías, apkelnápekxeyk axta apyókxoho m'a sẽlpextétamo apkelwesse'e, apchaqhássesso axta m'a apyáp axta. 6 Axta eyke elnáhakkásak apketchek ma'a apchaqhássesso axta apyáp, ekhawo ektémakxa axta eknaqtáxésamaxche m'a weykcha'áhak Moisés axta segánamakxa apagkok, apkeltémo axta katnehek Wesse' egegkok se'e: “Megkapayhawok etekyók apyapmeyk eñama apkelsexnenagko m'a apketchek nak, megkapayhawok nahan etekyók kélketchek eñama apkelsexnenagko m'a apyapmeyk nak, xama aqsa chá'a payhawok emátog eñama eksexnenagko mey'assáxma apagkok apagko'.”
7 Amasías axta m'a apkelnapma axta diez mil edomitas, ekpayho nak Ekyapwate Yásek Xapop, keñe apma m'a Selá, tén axta apteméssesa ekwesey Jocteel, cháxa ekyetnama nak makham ekwesey s'e negwánxa nak.
8 Tén axta apcháphássesa amya'a Amasías ma'a Joás, wesse' apwányam nak Israel, Joacaz nak apketche, aptáwen nak Jehú. Aptáhak axta apcháneya m'a: “Emyógma sa' se'e, ólyepkónaxchek sa'.” 9 Aptáhak axta Joás apcháphassásekxo appeywa s'e: “Aptáhak yátapé apcháphássesa appeywa yámet cedro émha nak Líbano s'e: ‘Kagkés étche kelwána m'a hatte apkenna', yaqwayam etnehek aptáwa'.’ Mahágkek axta eyke aqsok nawhak eklo m'a, keñe élteyókmo m'a yátapé. 10 Ekya'ásegkók ko'o apkelnapma axta m'a edomitas, cháxa ekméssama nak eyeymáxkoho apwáxok. Keyxkoho aqsa apwáxok; exa aqsa apxagkok. ¿Yaqsa ektáha peya nak esexnánékpekxohok apagko', tén han esexnenak ma'a Judá?”
11 Axta eyke elyahákxak ma'a Amasías. Tén axta apxega m'a Joás yaqwayam yenmexek Amasías ma'a ekpayho nak Bet-semes, ekyetnama nak Judá. 12 Apmenxenákpek axta énxet'ák Judá, apmenxena m'a énxet'ák Israel, apkenyahágkek axta apkelmeyákxo chá'a apxanák nak. 13 Apmeyk axta Joás, wesse' apwányam Israel ma'a Amasías, wesse' apwányam axta Judá, axta payhók ma'a Bet-semes, keñe axta apmeyákxo m'a Jerusalén, apyagkaxqatmakxa axta nápakha tegma kélhaxtegkesso ekweykmoho ciento ochenta metros ekwegqakxa', eyeynmo m'a ekwesey nak Átog Efraín ekweykekxoho m'a ekwesey nak Átog Máséyak. 14 Apkelmeyk axta ekyókxoho m'a sawo élyátekto élmomnáwa, tén han sawo élmope élmomnáwa nak, keñe han ma'a ekyókxoho aqsok ekhéyak axta m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, ekweykekxoho m'a aqsok élmomnáwa ekhéyak nak wesse' apwányam apxagkok. Xama axta appenchesa apkelmá nápakha énxet, keñe aptaqháwo makham Samaria.
15 Ektémakxa axta apweynchámeykha Joás, tén han aqsok apkelane, tén han megyesseykekxa chá'a apkelane aqsok, tén han apkempakhaya axta m'a Amasías, wesse' apwányam axta Judá, hágkek eknaqtáxésamaxche m'a weykcha'áhak apagkok axta m'a apkelwesse'e apkelwányam nak Israel. 16 Xama axta apketsapma, keñe kélátawanyegwákxo m'a Samaria, kélátawanyamakxa axta m'a apkelwesse'e apkelwányam axta m'a Israel. Keñe apyaqmagkasa apteme wesse' apwányam ma'a apketche Jeroboam.
17 Aphegkek axta makham quince apyeyam Amasías, Joás axta apketche, wesse' apwányam axta m'a Judá, natámen apketsapma axta m'a Joás, Joacaz axta apketche, wesse' apwányam axta Israel. 18 Ektémakxa axta apweynchámeykha Amasías, hágkek eknaqtáxésamaxche m'a weykcha'áhak apagkok nak ma'a apkelwesse'e apkelwányam nak Judá. 19 Jerusalén axta han kelánéxchekxak amya'a yaqwánxa kólteméssesek ma'a Amasías, keñe apxeganakmo apmahágko m'a Laquis; kélamheykegkek axta eyke m'a tegma apwányam nak, axta apmátegwomhok ma'a. 20 Tén axta kélsákxo kélpátegkásekxo yátnáxeg, kélátawanyegwákxeyk axta m'a Jerusalén, kélátawanyamakxa axta apyapmeyk nano', ekpayho nak David Tegma Apwányam apagkok. 21 Tén axta apyókxoho énxet'ák Judá apkelyésancha'a Azarías, apteméssessek axta wesse' apwányam apyaqmagkasso m'a apyáp Amasías. Dieciséis apyeyam apagkok axta aptemék ma'a Azarías, 22 axta apkeláneykekxa han tegma apwányam nak Elat ma'a, natámen axta apketsapma m'a apyáp, apmeyásekxeyk axta makham ma'a Judá.
Jeroboam II apteme wesse' apwányam ma'a Israel
23 Apcheynawók axta apteme wesse' apwányam Jeroboam, Joás axta apketche, wesse' apwányam axta Israel, ekweykmo axta quince apyeyam apteme wesse' apwányam Amasías, Joás axta apketche, wesse' apwányam nak Judá, cuarenta y un apyeyam axta apteme wesse' apwányam ma'a Samaria. 24 Asagkek axta eyke ektémakxa aqsok apkelane nápaqtók Wesse' egegkok, hakte axta elwátesseykmok apkelane ekyókxoho m'a mey'assáxma, aptémakxa axta m'a Jeroboam, Nabat axta apketche, apkelánéseykegko axta melya'assáxma m'a Israel.
25 Apwákxéssek axta makham Jeroboam ekweykenxa axta néxa xapop ma'a Israel, eyeynamo m'a nentaxnamakxa nak Hamat ekweykekxoho m'a wátsam ekwányam nak Arabá, aptémakxa axta apxeyenma m'a Wesse' egegkok, Dios nak Israel, apchásenneykekxo axta exének ma'a Jonás, Amitai axta apketche, apteme axta Dios appeywa aplegasso m'a yókxexma nak Gat-héfer. 26 Hakte apweteyak axta Wesse' egegkok ektémakxa ekmaso agko' apkellegeykegkoho m'a énxet'ák Israel, méko axta égketamaxko xama enxoho, apweteyak axta méko ekpasmo xama enxoho m'a Israel. 27 Keñe axta apkelwagkassama teyp, apchásenneykekxo m'a Jeroboam, Joás axta apketche, hakte axta emáheyók makham emasséssók apkelxénamap énxet'ák Israel se'e nélwanmeygkaxa nak.
28 Ektémakxa axta apweynchámeykha Jeroboam, tén han ekyókxoho aqsok apkelane, tén han megyesseykekxa axta chá'a apkelane aqsok, tén han ektémakxa axta chá'a apkempakhe, tén han apmeykekxo makham ma'a Damasco, tén han Hamat yaqwayam katnekxak makham agkok ma'a Israel, hágkek eknaqtáxésamaxche m'a weykcha'áhak apagkok axta apkelwesse'e apkelwányam nak Israel. 29 Xama axta apketsapma Jeroboam, kélátawanyegwákxeyk axta m'a kélátawanyamakxa axta apkelwesse'e apkelwányam axta Israel. Keñe apyaqmagkasa apteme wesse' apwányam ma'a apketche Zacarías.
Amasías, rey de Judá
(2 Cr 25.1-28)
1-2 Amasías comenzó a reinar en Judá a los veinticinco años, cuando Joás tenía ya dos años de gobernar en Israel. La capital de su reino fue Jerusalén, y su reinado duró veintinueve años. Su madre, que era de esa ciudad, se llamaba Joadán. 3 Amasías obedeció a Dios en todo, aunque no fue tan bueno como su antepasado David. Amasías, al igual que su padre Joás, 4 no quitó los pequeños templos donde el pueblo seguía quemando incienso y ofreciendo sacrificios a los dioses.
5 Cuando Amasías creyó que tenía el control del país, mató a todos los oficiales que habían asesinado a su padre. 6 Sin embargo, no mató a los hijos de los asesinos, pues en la ley que Dios le dio a Moisés dice: «Nadie debe ser castigado por un crimen que no ha cometido. Los padres no deben morir por culpa de sus hijos; y los hijos no deben morir por culpa de sus padres».
7 Amasías mató a diez mil edomitas en el Valle de la Sal y conquistó la ciudad de Selá, a la cual le cambió el nombre por el de Jocteel, y este ha sido su nombre hasta el día en que esto se escribió.
8 Un día Amasías le envió un mensajero a Joás, rey de Israel, en el que le declaraba la guerra. 9 Joás le contestó a Amasías:

«Una vez un pequeño arbusto le mandó a decir a un gran árbol: “Dale tu hija a mi hijo, para que sea su esposa”. Pero una fiera del Líbano pasó y aplastó al arbusto. 10 No hay duda de que has vencido a Edom, y eso hace que te sientas orgulloso. Mejor alégrate en tu triunfo y quédate tranquilo en tu casa. No provoques un desastre ni para ti ni para Judá».

11 Sin embargo, Amasías no hizo caso y se fue a luchar contra Joás. La batalla tuvo lugar en Bet-semes, que está en el territorio de Judá. 12 Los soldados de Joás derrotaron a los de Amasías, quienes huyeron a sus casas. 13 Luego de capturar a Amasías, Joás fue a Jerusalén, y allí derribó ciento ochenta metros de la muralla de la ciudad, desde el Portón de Efraín hasta el Portón de la Esquina. 14 Se apoderó de todo el oro, la plata y los objetos que había en el templo de Dios y en el palacio. Tomó luego varios prisioneros y regresó a Samaria.
15 Todo lo que hizo Joás, su poder y su victoria sobre Amasías, está escrito en el libro de la historia de los reyes de Israel. 16 Cuando murió, lo enterraron en Samaria, en la tumba de los reyes de Israel. Su hijo Jeroboam reinó en su lugar.
17 Amasías, rey de Judá, vivió quince años más que Joás, rey de Israel. 18 Todo lo que hizo Amasías está escrito en el libro de la historia de los reyes de Judá.
19 Algunos se pusieron en contra de Amasías en la ciudad de Jerusalén, y aunque él escapó a la ciudad de Laquis, lo siguieron hasta allí y lo mataron. 20 Su cuerpo fue cargado sobre un caballo y llevado a Jerusalén, la Ciudad de David, donde lo sepultaron en la tumba de sus antepasados. 21 Luego el pueblo llamó a Azarías, que tenía dieciséis años, y lo nombró rey en lugar de su padre Amasías. 22 Azarías reconstruyó la ciudad de Elat y la recuperó para Judá.
Jeroboam II, rey de Israel
23 Jeroboam hijo de Joás comenzó a reinar en Israel cuando Amasías tenía ya quince años de gobernar en Judá. La capital de su reino fue Samaria, y su reinado duró cuarenta y un años. 24 Jeroboam desobedeció a Dios, pues se comportó igual que Jeroboam hijo de Nabat, quien hizo pecar a Israel.
25-27 Dios se dio cuenta de que todos los israelitas estaban sufriendo mucho y no tenían quien los ayudara. Entonces los salvó por medio de Jeroboam, pues aún no había decidido hacer desaparecer de esta tierra al pueblo de Israel. Jeroboam recuperó el territorio que Israel había perdido, el cual se extendía desde la entrada de Hamat hasta el mar de Arabá. Esto había sido ya anunciado por medio de Jonás hijo de Amitai, profeta de Dios que era de la ciudad de Gat-héfer.
28 Todo lo que hizo Jeroboam, su poder y cómo luchó y recuperó las ciudades de Damasco y Jamat para Israel, está escrito en el libro de la historia de los reyes de Israel. 29 Cuando Jeroboam murió lo enterraron en la tumba de sus antepasados. Su hijo Zacarías reinó en su lugar.