Nélyaheykekxoho Espíritu apkeñama nak Dios
1 Cháxa keñamak, méko kaxwók kallegássessagkohok ma'a énxet'ák apyepetcheykekxa nak Cristo Jesús, 2 hakte cham'a segánamakxa eñama nak Espíritu, segméssamól'a chá'a ekyennaqte egnények eñama negyepetcheykekxa Cristo Jesús, yenyókassegkek ma'a éltémókxa nak antéhek mólya'assáxma, tén han segya'assamól'a nétsapmakxa. 3 Hakte apkeláneyak axta Dios ma'a megkamowagko axta kalának ma'a Moisés segánamakxa apagkok, hakte yawanchek axta kalána', eñama m'a ektémakxa nak apkelyelqamákpoho énxet'ák. Apcháphassegkek axta Apketche apagko' Dios apheyásamákpoho m'a aptémakxal'a énxet apyelqamákpoho, cham'a énxet mey'assáxmal'a tén han yaqwayam etnehek apmatñà eñama mólya'assáxma, yaqwayam enxoho emasséssók ma'a ektémakxa nak mólya'assáxma, ekyetno negko'o nenteme nak énxet. 4 Apkeláneyak axta xa, yaqwayam enxoho agkegwának negko'o anlának ma'a éltémókxa nak antéhek segánamakxa, ekteme nak ekpéwomo, hakte massegkek kaxwók negko'o nentamhéyak ma'a éltémókxa nak chá'a antéhek ma'a nentémakxa egagko', wánxa m'a apkeltémókxa nak antéhek ma'a Espíritu.
5 Énxet'ák apkelyetleykekxa nak chá'a m'a éltémókxa nak chá'a etnahagkok ma'a apkeltémakxa apancha'awo' nak, wánxa aqsa chá'a kalxénmakha apkelwáxok elanagkok ma'a; keñe m'a apkelyetleykekxa nak chá'a m'a apkeltémókxa nak antéhek Espíritu, kalxénmakha chá'a apkelwáxok ma'a aqsok éleñama nak Espíritu. 6 Ekxéneykha nak egwáxok wánxa agyetlakxak ma'a éltémókxa nak antéhek ma'a nentémakxa egagko', hegya'aksek chá'a m'a nétsapmakxa; keñe m'a ekxéneykha nak egwáxok ma'a aqsok éleñama nak Espíritu, hegya'aksek chá'a m'a ekyennaqtamakxa nak egnények, tén han hegmések meyke ektáhakxa egwáxok. 7 Énxet ektáhakxa enxoho chá'a élxéneykha apkelwáxok elyetlakxak ma'a éltémókxa nak chá'a etnahagkok ma'a apkeltémakxa apagko', apkelenmexma etnehek ma'a Dios, hakte mopmenyeyk elyahakxohok ma'a segánamakxa apagkok, mopwanchek nahan elanagkok. 8 Cháxa keñamak megkalmopwagko nak epeykessásekxak apwáxok Dios ma'a, aptamhéyak nak chá'a apkelyetleykekxa m'a éltémókxa nak chá'a etnahagkok ma'a apkeltémakxa apagko'.
9 Massegkek eyke kéxegke kélyetleykekxa xa kéltémakxa kélagko' nak, wánxa m'a apkeltémókxa nak antéhek ma'a Espíritu, hakte aphegkek kélwáxok kéxegke m'a Espíritu apkeñama nak Dios. Enxama meykexa enxoho m'a Espíritu apkeñama nak Cristo, háwe Cristo énxet'ák apagkok. 10 Apheyk agkok kélwáxok kéxegke m'a Cristo, katsapok eykhe kélyókxa eñama mólya'assáxma, akke apmésso kélyennaqte kéxegke m'a Dios Espíritu apagkok eñama apkelxeyenma kélteme ekpéwomo kéltémakxa kéxegke m'a Dios. 11 Apheyk agkok kélwáxok kéxegke m'a Espíritu apxátekhásseykmo axta m'a Jesús, sa' egkések nahan axnagkok ekyennaqte kélyókxa étsapmo nak ma'a Dios apxátekhásseykmo axta m'a Cristo, eñama m'a Espíritu apagkok apha nak kélwáxok kéxegke.
12 Cháxa keñamak, élyáxeg'a, ekyetnama nak negko'o aqsok negánémaxche anlána', háwe eyke m'a nentémakxa nak chá'a negyetleykekxa m'a nentémakxa egagko'. 13 Hakte, kéltemék agkok chá'a kéxegke kélyetleykekxa m'a kéltémakxa kélagko' nak, kóletsapok sa'; kélmasséssekmek agkok chá'a kéxegke xa kéltémakxa kélagko' nak eñama kélásenneykekxa m'a Espíritu, megkóletsepek sa'.
14 Apyókxoho ektáha nak chá'a appékessáseyak ma'a Dios Espíritu apagkok, Dios apketchek ma'a. 15 Axta kólxaweykegkok kéxegke espíritu aptemessáseykekxa nak makham kélásenneykha naqsa yaqwayam enxoho egkeyásekxak makham kélmeneykha, wánxa m'a Espíritu apteméssesso nak Dios apketchek. Cháxa Espíritu nentéma axta nahan negko'o negenagkama Dios se'e: “¡Táta!” 16 Cháxa Espíritu apyepetcheykekxo nak han eghagák xa, yaqwayam enxoho hempasmok nenxeyenma nenteme negko'o Dios apketchek. 17 Negko'o agkok nahan Dios apketchek, hegwakxohok sa' nahan negko'óxa nenxawe m'a aqsok sempagkanchessama nak Dios yaqwayam hegmeyásekxa', sẽltennassama axta, cham'a peya nak anxawhok xamo' Cristo, hakte néllegagkók agkok negko'o xamo' ma'a Cristo, hẽlteméssesek sa' nahan xamók negko'o néleymáxkoho.
Negeymáxkoho peya nak kawa'
18 Xeyenmeyk ko'o ewáxok nenlegeykegkoho nak se'e kaxwo' nak ekteme mékoho, negyetchásawo enxoho m'a negeymáxkoho peya nak kawak ma'a natámen. 19 Kelpekhéssek kalwetak kólxekmóssek nenteme negko'o Dios apketchek ma'a ekyókxoho aqsok apkelane axta Dios. 20 Hakte mékoho axta kélteméssesseykmok ma'a aqsok apkelane axta Dios, háwe axta eyke éltémo agko' katnahagkok, Dios axta eyke keñamak apteméssesso xa ektáha nak; akke kamassegweykmok élhaxneykha, 21 hakte xama ekhem sa' kólmasséssesek ekmowána m'a aqsok eknaqtawáseykencha'a nak ma'a aqsok apkelane axta Dios, ekteméssessama nak kélásenneykha naqsa, yaqwayam enxoho kawakxohok nahan ektémakxa nak ektaqmalma meyke kélya'aseykhaxma apagkok ma'a Dios apketchek. 22 Negya'ásegkók negko'o éllegeykegkoho makham ekmáske m'a ekyókxoho aqsok apkelane axta Dios, máxa tamheykegkok ma'a ektémól'a kelán'a kañegkohok ekmáske kamáwhok katnehek naqláwa. 23 Háwe eyke ekwánxa agkok éllegeykegkoho m'a, néllegeykegkók negko'óxa, nélxaweykegko axta apmonye' m'a Espíritu magkenatchesso peya anxawak ma'a aqsok ekmáheyo nak anxawa'. Néllegeykegkók egagko' nélhaxanma kawók ma'a ekhem yaqwánxa nak hẽlteméssesek negko'o Dios apketchek, yaqwánxa sa' hẽlyenyókashok agko' ma'a ektémakxa nak ekyetno sẽlya'áseykhaxma. 24 Nélwagkásamáxcheyk negko'o teyp eñama xa nélhaxneykha nak. Hakte nélhaxanma nak ma'a aqsok negwetayo nak, háwe nélhaxanma. ¿Yaqsa élhaxanma chá'a m'a aqsok ekweteya nak? 25 Nélhaxneyha agkok negko'o m'a aqsok magweteya nak makham, kéméxcheyk anleyxmakha aqsa yetlo nélenmáxamáxkoho.
26 Ekhawo ektémakxa nak han chá'a sempasmoma Espíritu neyseksa nélyelqamáxkoho. Hakte magya'ásegkok negko'o antéhek nélmaxnagko m'a eyeyméxchexa nak chá'a antéhek, Espíritu apagko' eyke chá'a apteme sempaqhetchessesso negko'o m'a Dios, yetlo ekxegeykha apnények, magmowána nak negko'o antéhek nempeywa. 27 Keñe m'a Dios, apkelányo nak ektémakxa egwáxok, ey'asagkohok chá'a aqsok apmáheyo exének ma'a Espíritu, hakte elmaxnéssesek chá'a Espíritu m'a Dios énxet'ák apagkok ekhawo ektémakxa nak chá'a apmopmenyého m'a Dios.
Nélmallanma eñama segásekhayo Cristo
28 Negya'ásegkók negko'o Dios apmáheyo chá'a elanaksek ekyókxoho aqsok yaqwayam kapasmok ma'a énxet'ák ektáha nak chá'a apchásekhayo, cham'a apkelwóneykha nak chá'a, apmopmenyého nak chá'a etnéssesek. 29 Hakte cham'a énxet'ák apmonye'e apkelyekpelchémo axta m'a Dios, apkelpagkanmeyk axta yaqwayam exnágwakxohok ma'a Apketche, yaqwayam enxoho etnehek Apketche átnaha apketkok nepyeseksa m'a apkelyáxeg'a apxámokma nak. 30 Apkelwóneykha axta anhan Dios ma'a énxet'ák ektáha axta apkelpagkanma m'a sekxók agko' axta; apteméssessegkek axta anhan ekpéwomo apkeltémakxa m'a apkelwóneykha axta; keñe m'a apteméssesso axta ekpéwomo apkeltémakxa, apkelméyáseykegko m'a ektémakxa nak apcheymákpoho.
31 ¿Yaqsa sa' mók egwanchek negko'o anxének natámen xa? Empasmeyk agkok negko'o Dios, méko kawának hẽnmexek negko'o. 32 Weykmók axta memyágweykekxa Apketche Dios segméssama negko'o, apchahayók axta aqsa apmatñama yaqwayam hempasmok negyókxoho, ¿háxko katnehek negko'óxa mehegmések ekyókxoho aqsok xamo' ma'a Apketche? 33 ¿Yaqsa awanchek kaxének ekmaso m'a ektáha nak Dios apkelyéseykha? Dios apkelxeyenma aptamhéyak ekpéwomo apkeltémakxa xa. 34 ¿Yaqsa awanchek kának kóllegássesagkoho'? Cristo Jesús axta m'a apketsapma axta; háwe eyke ekwánxa agkok ma'a, apxátekhágweykmek axta anhan, apheykekxeyk nahan ma'a ekpayhókxa nak apkelya'assamakxa Dios, sempaqhetchessessama chá'a negko'o m'a. 35 ¿Yaqsa awanchek negko'o hegyenyókasek ma'a ektémakxa nak segásekhayo Cristo? ¿Nenlegeykegkohoya, ekyentaxno negha enxeykel'a, sẽlnaqtawáseykegkoho enxeykel'a, meyk segaqhe enxeykel'a, essenhan senteme nak meyke apáwa, enxeykel'a m'a negaye nak hentemégwomhok exma, enxeykel'a m'a nétsapma ekmaso nak? 36 Ekhawo ektémakxa nak ekxeyenma eknaqtáxésamaxche s'e:
“Xép keñamak ekmáheyo chá'a
negko'o antekyók
yókxoho ekhem;
máxa ẽltemessessók negko'o
nepkések
kélnaqleykekxal'a m'a
aptekyómakxa.”
37 Nélmallanmeyk eyke chá'a negko'o neyseksa ekyókxoho xa aqsok nak, eñama senteméssesso m'a apteme nak sẽlásekhayo. 38 Naqsók ko'o ekteméssessók méko kawának hegyenyókasek ma'a ektémakxa nak Dios segásekhayo: yawanchek ma'a nétsapma nak, tén han ma'a negyennaqte nak, tén han ma'a Dios apkelásenneykha nak, yawanchek nahan ma'a aqsok ekha nak élmowancha'a, tén han ektémakxa nak se'e kaxwo nak, tén han ma'a yaqwánxa sa' katnehek ma'a egmonye', 39 yawanchek nahan ma'a aqsok ekhéyak nak ma'a netnók agko' nak, tén han ma'a aqsok ekhéyak nak kañók agko', yawanchek xama enxoho m'a aqsok ektáha axta apkelane Dios. ¡Méko kawának hegyenyókasek ektémakxa nak senxekmósso segásekhayo Dios, eñama m'a Cristo Jesús Wesse' egegkok!
El Espíritu de Dios nos da vida
1 Por lo tanto, los que vivimos unidos a Jesucristo no seremos castigados. 2 Ahora, por estar unidos a él, el Espíritu Santo nos controla y nos da vida, y nos ha librado del pecado y de la muerte. 3 Dios ha hecho lo que la ley de Moisés no era capaz de hacer, ni podría haber hecho, porque nadie puede controlar sus deseos de hacer lo malo. Dios envió a su propio Hijo, y lo envió tan débil como nosotros, los pecadores. Lo envió para que muriera por nuestros pecados. Así, por medio de él, Dios destruyó al pecado. 4 Lo hizo para que ya no vivamos de acuerdo con nuestros malos deseos, sino conforme a todos los justos mandamientos de la ley, con la ayuda del Espíritu Santo.
5 Los que viven sin controlar sus malos deseos, solo piensan en hacer lo malo. Pero los que viven obedeciendo al Espíritu Santo solo piensan en hacer lo que desea el Espíritu. 6 Si vivimos pensando en todo lo malo que nuestros cuerpos desean, entonces quedaremos separados de Dios. Pero si pensamos solo en lo que desea el Espíritu Santo, entonces tendremos vida eterna y paz. 7 Los que no controlan sus malos deseos solo piensan en hacer lo malo. Son enemigos de Dios, porque no quieren ni pueden obedecer la ley de Dios. 8 Por eso, los que viven obedeciendo sus malos deseos no pueden agradarlo.
9 Pero, si el Espíritu de Dios vive en ustedes, ya no tienen que seguir sus malos deseos, sino obedecer al Espíritu de Dios. El que no tiene al Espíritu de Cristo, no es de Cristo. 10 Por culpa del pecado, sus cuerpos tienen que morir. Pero si Cristo vive en ustedes, también el espíritu de ustedes vivirá, porque Dios los habrá declarado inocentes. 11 Dios resucitó a Jesús, y él también hará que los cuerpos muertos de ustedes vuelvan a vivir, si es que el Espíritu de Dios vive en ustedes. Esto Dios lo hará por medio de su Espíritu, que vive en ustedes.
12 Por eso, hermanos, ya no estamos obligados a vivir de acuerdo con nuestros propios deseos. 13 Si ustedes viven de acuerdo a esos deseos, morirán para siempre; pero si por medio del Espíritu Santo ponen fin a esos malos deseos, tendrán vida eterna. 14 Todos los que viven en obediencia al Espíritu de Dios, son hijos de Dios. 15 Porque el Espíritu que Dios les ha dado no los esclaviza ni les hace tener miedo. Por el contrario, el Espíritu nos convierte en hijos de Dios y nos permite llamar a Dios: «¡Papá!» 16 El Espíritu de Dios se une a nuestro espíritu, y nos asegura que somos hijos de Dios. 17 Y como somos sus hijos, tenemos derecho a todo lo bueno que él ha preparado para nosotros. Todo eso lo compartiremos con Cristo. Y si de alguna manera sufrimos como él sufrió, seguramente también compartiremos con él la honra que recibirá.
Un futuro maravilloso
18 Estoy seguro de que los sufrimientos por los que ahora pasamos no son nada, si los comparamos con la gloriosa vida que Dios nos dará junto a él. 19 La creación entera espera impaciente que Dios muestre a todos que nosotros somos sus hijos. 20 Pues toda la creación está confundida, y no por su culpa, sino porque Dios así lo decidió. Pero a la creación le queda todavía la esperanza 21 de ser liberada de su destrucción. Tiene la esperanza de compartir la maravillosa libertad de los hijos de Dios. 22 Nosotros sabemos que la creación se queja y sufre de dolor, como cuando una mujer embarazada está a punto de dar a luz.
23 Y no solo sufre la creación, sino que también sufrimos nosotros, los que tenemos al Espíritu Santo, que es el anticipo de todo lo que Dios nos dará después. Mientras esperamos que Dios nos adopte definitivamente como sus hijos, y nos libere del todo, sufrimos en silencio. 24 Dios nos salvó porque tenemos la confianza de que así sucederá. Pero esperar lo que ya se está viendo no es esperanza, pues ¿quién sigue esperando algo que ya tiene? 25 Sin embargo, si esperamos recibir algo que todavía no vemos, tenemos que esperarlo con paciencia.
26 Del mismo modo, y puesto que nuestra confianza en Dios es débil, el Espíritu Santo nos ayuda. Porque no sabemos cómo debemos orar a Dios, pero el Espíritu mismo ruega por nosotros, y lo hace de modo tan especial que no hay palabras para expresarlo. 27 Y Dios, que conoce todos nuestros pensamientos, sabe lo que el Espíritu Santo quiere decir. Porque el Espíritu ruega a Dios por su pueblo especial, y sus ruegos van de acuerdo con lo que Dios quiere.
28 Sabemos que Dios va preparando todo para el bien de los que lo aman, es decir, de los que él ha llamado de acuerdo con su plan. 29 Desde el principio, Dios ya sabía a quiénes iba a elegir, y ya había decidido que fueran semejantes a su Hijo, para que este sea el Hijo mayor. 30 A los que él ya había elegido, los llamó; y a los que llamó también los aceptó; y a los que aceptó les dio un lugar de honor.
¡Cuánto nos ama Dios!
31 Solo nos queda decir que, si Dios está de nuestra parte, nadie podrá estar en contra de nosotros. 32 Dios no nos negó ni siquiera a su propio Hijo, sino que lo entregó por nosotros, así que también nos dará junto con él todas las cosas. 33 ¿Quién puede acusar de algo malo a los que Dios ha elegido? ¡Si Dios mismo los ha declarado inocentes! 34 ¿Puede alguien castigarlos? ¡De ninguna manera, pues Jesucristo murió por ellos! Es más, Jesucristo resucitó, y ahora está a la derecha de Dios, rogando por nosotros. 35 ¿Quién podrá separarnos del amor de Jesucristo? Nada ni nadie. Ni los problemas, ni los sufrimientos, ni las dificultades. Tampoco podrán hacerlo el hambre ni el frío, ni los peligros ni la muerte. 36 Como dice la Biblia:

«Por causa tuya nos matan;
¡por ti nos tratan siempre
como a ovejas para el matadero!»

37 En medio de todos nuestros problemas, estamos seguros de que Jesucristo, quien nos amó, nos dará la victoria total. 38 Yo estoy seguro de que nada podrá separarnos del amor de Dios: ni la vida ni la muerte, ni los ángeles ni los espíritus, ni lo presente ni lo futuro, 39 ni los poderes del cielo ni los del infierno, ni nada de lo creado por Dios. ¡Nada, absolutamente nada, podrá separarnos del amor que Dios nos ha mostrado por medio de nuestro Señor Jesucristo!