Moisés apkeláphasso apkelányo yókxexma Canaán
(Dt 1.19-25)
1 Appaqhetchessek axta Wesse' egegkok Moisés. Aptáhak axta apcháneya s'e:
2 “Eláphés sa' nápakha énxet'ák elanok ma'a xapop nak Canaán, yaqwánxa sa' ko'o agkések ma'a israelitas. Yáphés sa' chá'a xama énxet ektáhakxa nak chá'a apkemha apmonye' nepyeseksa m'a énxet'ák apagkok.”
3 Apkeláphássek axta Moisés apkeleñama m'a yókxexma meykexa énxet nak Parán, ekhawo m'a apkeltamhókxa axta etnehek ma'a Wesse' egegkok. Apkeláneykpók axta apyókxoho m'a énxet apkelámha apmonye'e nak chá'a nepyeseksa m'a israelitas. 4 Keso apkelwesey axta s'e: Samúa, Zacur axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Rubén énxet'ák apagkok; 5 Safat, Horí axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Simeón énxet'ák apagkok, 6 Caleb, Jefuné axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Judá énxet'ák apagkok; 7 Igal, José axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Isacar énxet'ák apagkok; 8 Oseas, Nun axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Efraín énxet'ák apagkok; 9 Paltí, Rafú axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Benjamín énxet'ák apagkok; 10 Gadiel, Sodí axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Zabulón énxet'ák apagkok; 11 Gadí, Susí axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a José énxet'ák apagkok (cham'a Manasés nak énxet'ák apagkok); 12 Amiel, Guemalí axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Dan énxet'ák apagkok; 13 Setur, Micael axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Aser énxet'ák apagkok; 14 Nahbí, Vapsí axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Neftalí énxet'ák apagkok; 15 Gueuel, Maquí axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Gad énxet'ák apagkok;
16 Cháxa apkelwesey axta énxet'ák apkeláphasso axta Moisés elanok ma'a apchókxa. Apyaqmagkassessek axta nahan apwesey m'a Oseas, Nun apketche, Josué axta aptemessáseykxak apwesey.
17 Xama axta apkeláphasa Moisés elanok ma'a xapop nak Canaán. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Kólmohók sa' ma'a ekpayho nak Négueb, keñe sa' kólpéwhok ma'a yókxexma ekxámokmakxa nak meteymog élekhahéyak. 18 Kóllano sa' ektémakxa m'a apchókxa nak, tén han ma'a énxet'ák apheykha nak ma'a kañe' nak, apmelyéhe'ék kexa essenhan apkelyelqákpo, apqántawók kexa nahan, essenhan apxámo'. 19 Kóllano sa' ektémakxa m'a apchókxa apheykegkaxa nak, tásek kexa essenhan asagko', kóllano sa' ma'a tegma apkelyawe apagkok nak meyke kélhaxtegkáseyak nepyáwa kexa essenhan meteymog ekyennaqte kélhaxtegkáseyak ma'a nepyáwa nak, 20 tásek kexa m'a xapop essenhan asagko', yetneyk kexa m'a yenta'a élyawe essenhan méko. Nágkóle' aqsa; kólsanta sa' mók xama yámet ekyexna éleñama m'a yókxexma nak.
Chaqhémók axta nahan ektéma eknakxamáxchexal'a émha amonye' ekyexna anmen yámet xa. 21 Apkelxegkek axta m'a énxet'ák, apkelanawók axta apchókxa eyeynamo m'a yókxexma meykexa nak énxet Sin, ekpayho nak nepyeyam, ekweykekxoho m'a Rehob, ekpayho nak nexcheyha, ekpayho nak nentaxnamakxa m'a Hamat. 22 Apkelántaxneyk axta m'a ekpayho nak Négueb tén axta apkelwokmo m'a Hebrón. Cha'a apheykegkaxa axta nahan Ahimán, Sesai, tén han Talmai ma'a, Anac axta aptawán'ák neptámen. Siete apyeyam axta nahan weykmok apkelánamap ma'a tegma apwányam Hebrón, amonye' apkelánamap axta Soan ma'a Egipto. 23 Apkelwokmók axta m'a alwáta' étkok nak Escol, apyaqténwokmek axta nahan xama aktog anmen yámet yetlo ekyexna m'a, apqánet axta nahan apsákxak apmakheyáseyncha'a néten yámet appatmeykxo. Apnakxeygkek axta nahan ma'a yántakyexna, tén han ma'a higos ekyexna. 24 Escol axta nahan apteméssásak ekwesey xa alwáta étkok nak, eñama apyaqténwayam axta xama aktog anmen yámet yetlo ekyexna israelitas ma'a.
25 Cuarenta ekhem axta weykmok apkelányo m'a xapop nak, tén axta apkeltaqhémo makham 26 ma'a Cadés, yókxexma meykexa nak énxet ma'a Parán. Cha'a aphakxa axta nahan Moisés ma'a tén han Aarón, tén han ma'a apyókxoho israelitas. Apkeltennáseyha axta nahan ektáhakxa apkelwete aqsok ma'a, apxekmóssek axta han ma'a yámet ekyexna éleñama m'a apchókxa nak. 27 Aptáhak axta apcháneya Moisés se'e:
—Nélwokmek axta negko'o m'a xapop sẽláphasakxa axta exchep, naqsók ekteme xapop ényahamakxa weyke nagkeygmenek, tén han yányawhéna' apyegmenek ektémól'a kanyehek ma'a yegmen. Keso ekyexna ektáha nak élántekkesso m'a. 28 Apmelyéhe'ék eyke énxet apheykha nak ma'a kañe' nak, élyawa agko' nahan ma'a apkelókxa nak, cham'a tegma apkelyawe apagkok nak, kalyéhe'ék nahan meteymog kélhaxtegkesso m'a nepyáwa'. Negwetágwokmek axta han Anac aptawán'ák neptámen ma'a, xama énxet apwenaqte axta. 29 Keñe m'a yókxexma Négueb apheykencha'a m'a amalecitas. Keñe m'a yókxexma ekxámokmakxa nak meteymog élekhahéyak apheykencha'a m'a hititas, jebuseos tén han ma'a amorreos, keñe m'a nekha nak wátsam ekwányam, ekpayho nak ma'a wátsam Jordán apheykencha'a m'a cananeos.
30 Tén axta Caleb apkelwanmeyásekxo m'a énxet'ák apchaqneyncha'a axta apmonye' m'a Moisés. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
—¡Ólmahagkok heykxa m'a xapop nak! ¡Agmok sa'! ¡Egwanchek sa'!
31 Keñe m'a énxet'ák ektáha axta apkelyetlo apkelányo yókxexma, aptáha apkelátegmowágko s'e:
—¡Mogwanchek negko'o agketamagkok ma'a énxet'ák nak! Apmelyehe'e', maghawok negko'o.
32 Apkeltennáseyha axta han israelitas ektáha ekmaso m'a apchókxa apkelmahágkaxa axta apkelano. Aptáhak axta apkeláneya s'e:
—Kalnáphok énxet apheykha nak kañe' m'a xapop nélmahágkaxa axta negko'o nenlano, apyapmók nahan apyókxoho énxet negwetágwokmo axta negko'o m'a. 33 Negwet'ak axta han énxet apkelwenaqte, Anac aptawán'ák neptámen. Xénche nak la'a egwáxok anxohok séta anchaqnágwók ma'a ekpayhókxa apchaqnágkaxa, cha'a katnehek nahan henlanok negko'o m'a.
Moisés envía espías a Canaán
1 Dios le dijo a Moisés: 2 «Envía algunos hombres a Canaán para que exploren el territorio que les voy a dar. Que vaya un jefe de cada tribu».

3 Así que Moisés envió desde el desierto de Parán a doce jefes de los israelitas, tal como Dios se lo había mandado. 4 Los jefes enviados fueron:
Samúa, de la tribu de Rubén
5 Safat, de la tribu de Simeón
6 Caleb, de la tribu de Judá
7 Igal, de la tribu de Isacar
8 Oseas, de la tribu de Efraín
9 Paltí, de la tribu de Benjamín
10 Gadiel, de la tribu de Zabulón
11 Gadí, de la tribu de Manasés
12 Amiel, de la tribu de Dan
13 Setur, de la tribu de Aser
14 Nahbí, de la tribu de Neftalí, y
15 Gueuel, de la tribu de Gad.

16-17 A Oseas hijo de Nun, Moisés le cambió el nombre y le puso Josué. Luego Moisés envió a los jefes israelitas a explorar el territorio de Canaán. Les dijo:

«Vayan por el desierto hasta llegar a las montañas. 18 Fíjense en el país y en la gente que allí vive, si es gente fuerte o débil, y si son muchos o pocos. 19-20 Fíjense también cómo han construido sus ciudades, y si son fuertes o frágiles como tiendas de campaña. Vean si su territorio tiene árboles, si es bueno y da muchos frutos, o si es malo y sin frutos. No sean miedosos, y traigan de allá algo de lo que la tierra produce».
Los espías recorren el territorio prometido
Comenzaba la cosecha de las primeras uvas 21 cuando los jefes israelitas fueron a explorar la región. Empezaron por el sur, por el desierto de Sin, y de allí se fueron hasta Rehob, que está cerca de Hamat. 22 Entraron por el desierto y llegaron hasta Hebrón. Esta ciudad había sido construida siete años antes que la ciudad egipcia de Soan.
Los espías vieron que en Hebrón vivían Ahimán, Sesai y Talmai, que eran descendientes del gigante Anac. 23-24 Cuando llegaron a un arroyo, cortaron un racimo de uvas tan grande y pesado que tuvieron que cargarlo entre dos. Los otros llevaron granadas e higos. El racimo que allí cortaron los israelitas era tan grande que a ese arroyo le pusieron por nombre Escol, que significa «racimo».
Los espías presentan su informe
25 Después de andar por el territorio durante cuarenta días, los espías regresaron 26 a Cadés, en el desierto de Parán. Allí les contaron a Moisés, a Aarón y a todos los israelitas lo que habían visto, y les mostraron los frutos que habían traído de ese territorio. 27 Y le dijeron a Moisés:

—Fuimos al territorio adonde nos enviaste. Es un territorio muy fértil; ¡allí siempre habrá abundancia de alimentos! Mira, estos son los frutos que se dan allá.
28 »Lo malo es que la gente que vive allá es muy fuerte, y han hecho ciudades grandes y bien protegidas. ¡Hasta vimos a los descendientes del gigante Anac! 29 En el desierto viven los amalecitas, en las montañas viven los hititas, los jebuseos y los amorreos, y entre el mar y el río Jordán viven los cananeos.

30 La gente comenzó a murmurar, pero Caleb les ordenó callarse y les dijo:

—¡Vamos a conquistar ese territorio! ¡Podemos hacerlo!

31-33 Pero los otros que habían ido con él empezaron a desanimar a los israelitas diciéndoles que el territorio era malo.

—¡No lo hagan! —les decían—. ¡No podremos vencer a gente tan poderosa! ¡Los que viven allí son gigantes, como Anac! ¡Ante ellos nos veíamos tan pequeños como grillos! Además, es un lugar en donde no se puede vivir. Es tan malo que la gente se muere como si se los tragara la tierra.