Énxet'ák apkelenmexamap
1 Wenaqtémók axta han natámen xa, apkelpaqmeteykha axta énxet'ák tén han apnaqteyegka'a, apkelxéneykencha'a m'a apchókxa xamo', aptémo xamo' nak judíos, 2 hakte nápakha axta chá'a apkelxéneykha apxámokma apketchek apkelennay'a tén han kelwán'ák, apkelxeyenma apmopmenyého hótáhap apaktek, yaqwayam enxoho memassehek meyk élnapma; 3 nápakha axta han chá'a apkelxeyenmak emássesha sekxók xapop eñama meyke aptéyak, tén han ma'a apkeneykekxexa nak anmen yámet, tén han apxanák, 4 keñe axta han nápakha apkelxeyenma apkeltémo kólmássesha selyaqye apkelméssama sekxók ma'a xapop apagkok, tén han apkeneykekxexa nak anmen yámet, yaqwayam eyánmagkasek selyaqye élmomaxche kélmésso m'a wesse' apwányam. Axta aptáhak han apkelpaqmeta s'e: 5 “Nempeywomo xamo' egmók negko'o, nélókxa xamo' han, hawók han mók egketchek. Kélásenneykha naqsa eyke chá'a negko'o agának kólteméssesek ma'a egketchek apkelennay'a tén han kelwán'ák nak. Tamheykegkek eyke chá'a kélásenneykha naqsa nekha m'a egketchek, mogwanchek agmágwakxa', hakte pók énxet kaxwók aptamheykegkok apagkok ma'a anmen yámet negkeneykekxexa', tén han ma'a xapop egagkok nak.”
6 Eklókek axta ko'o sekleg'a apkelpaqméteykha apkelxéneykha ektémakxa. 7 Keñe axta natámen sektaqmelchessamo élchetámeykha ewáxok, sélpaqhetchesa ekyennaqte m'a apkelwesse'e tén han ma'a apkelámha apmonye'e nak, eñama apyentaxnéssesso apheykha m'a apchókxa xamo'. Éláneyáha axta ko'o apxámokma apagko' énxet, yaqwayam anxének ma'a ektémakxa nak apheykha. 8 Axta ektáhak séláneya s'e: “Nélmeykekxeyk negko'o negókxa xamo' judíos negkegwagkexa enxoho chá'a, kélchexakha axta kélméssama m'a pók énxet'ák melya'áseyak nak Dios; keñe kéxegke kélchexeykekxo makham yaqwayam enxoho ólmekxak negko'o makham.”
Apkelwanmeyágkek axta eyke aqsa, hakte axta elya'ásegkok yaqwánxa etnehek heyátegmowagkok. 9 Axta ektáhak han séláneya s'e: “Asagkek xa kéltáhakxa nak. Kéméxcheyk kóláwhok Dios egagkok, keñe sa' mehegya'ássemek chá'a énxet'ák melya'áseyak nak Dios, cham'a sẽlenmexma nak. 10 Negmassáseykha negko'óxa selyaqye egagkok xa énxet'ák nak, tén han hótáhap apaktek, ko'o tén han ma'a énámakkok, tén han ma'a sepasmeykha nak chá'a sektamheykha. ¡Magánhek sa' eyke eyaqmagkásekxak mók! 11 Éltamhók han ko'o kólmeyásekxak xapop apagkok se'e kaxwo' nak, tén han ma'a apkeneykekxexa nak anmen yámet, tén han apkeneykekxexa nak olivo, tén han ma'a apxanák nak, kólmassés sa' ma'a apkelméyak aqsok ekyetna nak kéxegke, cham'a selyaqye, hótáhap apaktek, vino, tén han pexmok égmenek.” 12 Aptáhak axta seyátegmowágko s'e: “Ólmeyásekxak sa' ekyókxoho xa aqsok nak, mólmaxneyha sa' xama aqsok enxoho. Anlának sa' xa aptáhakxa nak sẽláneya.”
Keñe axta sélwóneyncha'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, nápaqta'awók axta han éltamhók etnéssesek ekmámnaqsoho agko' ma'a apmáheyo elanagkok. 13 Ekpaxnexcháha axta han sektaxno keñe sektáha s'e: “Sa' etnéssesek elyawhesha Dios elántekkesek apxanák tén han elyementók xapop apyókxoho melane nak xa apxeyenma nak naqsók elanagkok, sa' etnehek esawhaksohok ekyókxoho aqsok kélagkok ekyetna nak se'e kaxwo' nak.” Aptáhak axta apkelátegmowágko apxámokma apagko' énxet se'e: “Katnehek sa'”, keñe axta apkelteméssesa apcheymákpoho Wesse' egegkok.
Nehemías memasma aqsok apagkok
Apkeláneykegkek axta énxet'ák ma'a apxeyenma axta elanagkok, 14 axta ko'o apaknegweykmohok ma'a aqsok sepayhémo axta eykhe yaqwayam amha sekteme séláneykha apchókxa, tén han ma'a sélxegexma'a nak, ekweykmoho doce apyeyam, eyeynmo m'a ekhem veinte setnéssessama axta séláneykha apchókxa Judá m'a wesse' apwányam Artajerjes, ekweykmoho treinta y dos apyeyam apteme wesse' apwányam. 15 Axta etnaheykegkok ma'a apkeltaqmelchesso apkelókxa apmonye'e axta aptamhéyak, matnamakxa axta ko'o, apyentaxnéssessegkek axta apheykha énxet'ák, hakte yókxoho ekhem axta apkelméyak chá'a cuarenta sawo selyaqye élmope, yaqwayam etegyagkok aptéyak, tén han vino. Apnaqtawáseykegkók axta han énxet'ák ma'a apkeláneykha nak, makke ko'o atneyk xa ektáha nak, eñama seyáyo m'a Dios. 16 Éláneyak han ma'a seyánémaxche nak alána', sekxátekháseykekxo m'a kélhaxtegkesso nak nepyáwa tegma apwányam, keñe malmoma m'a xapop, apkeltamheykha axta han apyókxoho m'a séláneykha nak. 17 Exmakha chá'a ciento cincuenta énxet sektawakxa sekto, cham'a judíos nak, tén han ma'a wesse' apwányam apkeláneykha, meyke kélyetsáteykekxa m'a senteme nak meyk'a, apkeleñama nak neyáwa' negheykegkaxa. 18 Ko'o ahagko' han chá'a sélnapma m'a weyke, seis nepkések apnaqmele, tén han tat'a, cham'a ekhánamáxche nak chá'a yókxoho ekhem; diez ekhem han chá'a kawaták ekyawe agko' ma'a vino. Makke ko'o altémók chá'a axkak ma'a sepayhémo nak sekteme séláneykha apchókxa, hakte awanhek chá'a katnehek ekyentaxnéssesso apheykha énxet'ák. 19 ¡Dios ahagkok, kaxénwakxoho sa' apwáxok ektaqmalma sekteméssessamakxa s'e énxet'ák nak!
Problemas entre el pueblo
1 Tiempo después, varios hombres y mujeres protestaron contra sus compatriotas judíos. 2 Algunos que tenían muchos hijos decían que les faltaba trigo para darles de comer. 3 Otros decían que, para obtener un préstamo y así poder comprar trigo, habían tenido que hipotecar sus campos, casas y viñedos. 4 También estaban los que decían que, para pagar los impuestos sobre sus campos y viñedos habían tenido que pedir dinero prestado. 5 Además, decían:

«Somos de la misma raza que nuestros compatriotas, y nuestros hijos tienen los mismos derechos que los de ellos. Sin embargo, tendremos que vender a nuestros hijos como esclavos. La verdad es que algunas de nuestras hijas ya lo son, y no podemos hacer nada para evitarlo, porque nuestros campos y viñedos ya pertenecen a otros».

6 Cuando escuché sus quejas, me enojé mucho. 7 Y después de pensarlo bien, reprendí a los jefes y a los gobernantes por tratar mal a sus propios compatriotas, y les mandé que se reunieran para hablar del asunto. 8 Entonces les dije:

«Nosotros hemos estado haciendo todo lo posible por rescatar a nuestros compatriotas que fueron vendidos como esclavos a otras naciones. Ahora ustedes los están obligando a venderse de nuevo, y después nosotros tendremos que volver a rescatarlos».

Ellos no supieron qué responder, así que se quedaron en silencio. 9 Entonces yo les dije:

—Lo que ustedes están haciendo no está bien. Para evitar las burlas de nuestros enemigos ustedes tienen que demostrar que respetan a Dios. 10 Además, sepan que mis parientes, mis ayudantes y yo, hemos prestado dinero y trigo a estos compatriotas nuestros. Pero ahora vamos a decirles que no nos deben nada. 11 Ustedes deben devolverles hoy mismo sus campos, sus viñedos, sus olivares y sus casas. No los obliguen a pagar lo que deben, ya sea dinero, trigo, vino o aceite, ni los obliguen a pagar intereses.

12 Ellos respondieron:

—Haremos lo que nos dices. Les devolveremos sus propiedades y no los obligaremos a pagar nada.

Entonces llamé a los sacerdotes para que delante de ellos prometieran cumplir lo que habían dicho. 13 Además, me sacudí la ropa y dije:

—Así sacuda Dios a todos los que no cumplan con esta promesa. Que Dios les quite sus casas, sus terrenos y todo lo que posean.

Todos los que estaban reunidos allí dijeron: «¡Que así sea!», y alabaron a Dios. Y todos cumplieron lo que habían prometido.
Generosidad de Nehemías
14 Durante doce años mis familiares y yo no aceptamos la comida del rey, que me correspondía como gobernador de Judá. Fui nombrado gobernador en el año veinte del reinado de Artajerjes, y estuve en ese cargo hasta el año treinta y dos. 15 Los que habían gobernado antes que yo fueron malos con el pueblo, porque cobraban cuarenta monedas de plata al día por comida y vino. También sus ayudantes habían sido malos, pero yo no hice eso porque amo y respeto a Dios. 16 Me dediqué a reconstruir el muro de la ciudad y no compré ninguna propiedad. Todos mis ayudantes colaboraron en la reconstrucción. 17 Además, yo les daba de comer a ciento cincuenta judíos, incluidos sus jefes, sin contar a todos los de otras naciones vecinas que también venían a mi mesa. 18 Todos los días se preparaba por mi cuenta un buey, seis de las mejores ovejas, y también aves; cada diez días se servía abundante vino. Sin embargo, no cobraba lo que me correspondía como gobernador, porque la gente ya sufría bastante.
19 Luego oré y le dije a Dios: «Te ruego que te acuerdes de todo lo que he hecho por esta gente».