Jesús apkeltenneykha ektémakxa nak néltémo hẽllanha agmések aqsok egmók
1 “Nágkóllána chá'a kéltamheykha ektaqmela nápaqta'awók énxet'ák yaqwayam kólxekmóshok kéltáhakxa wánxa m'a énxet'ák nak. Kéltemék sa' agkok xa, megkések sa' ekyaqmageykekxa m'a Kélyáp apha nak néten.
2 “Kélpasmeyk agkok chá'a kéxegke m'a ekha nak chá'a eyéméxchexa aqsok, nágkóltekkesha chá'a amya'a ekyókxoho yókxexma, apkeltémakxal'a chá'a apchaqneykekxexa judíos tén han ámay ma'a énxet'ák apkelmeyókásamákpoho nak chá'a apkeltémakxa, yaqwayam enxoho kataqmalmakha chá'a apkelxéneykha m'a énxet'ák. Naqsók ko'o sekxéna apkelxawágko ekyaqmageykekxa eñama aptamhéyak xa. 3 Kélpasmeyk agkok chá'a kéxegke m'a ekha nak chá'a eyéméxchexa aqsok, nágkóltennasha nahan chá'a m'a kélxegexma'a kélagko' nak chá'a; 4 kólyexaxkoho chá'a kóltéhek xa, keñe sa' ma'a Kélyáp apweteykegkoho nak kélyexamaxkoho kéllane xa, egkések sa' ekyaqmageykekxa aqsok apmésso naqsa.
Jesús sẽlxekmósso ektémakxa nempeywa nélmaxnagko
(Lc 11.2-4)
5 “Kéltemék sa' agkok chá'a kéxegke nempeywa nélmaxnagko, nágkólteme chá'a m'a aptamheykegkaxal'a énxet'ák apkelmeyókásamákpoho nak apancha'awók apkeltémakxa, apkelmopmenyéhol'a chá'a yaqnaha etnahagkok nempeywa nélmaxnagko m'a kañe' apchaqneykekxexa nak judíos, tén han ma'a máséyak apheykegkaxal'a chá'a énxet'ák, yaqwayam enxoho elwetak chá'a aptamhágkaxa m'a énxet'ák. Naqsók eyke ko'o sekxéna, apkelxawágko ekyaqmageykekxa eñama aptamhéyak xa. 6 Kéltemék agkok chá'a kéxegke nempeywa nélmaxnagko, kólántaxnegwakxa chá'a kañe' kélxanák, kólápegkokxoho chá'a atña'ák kélagkok, kólmaxna chá'a kélxakkók ma'a Kélyáp. Keñe sa' ma'a Kélyáp apweteykegkoho nak kélyexamaxkoho kéllane xa, egkések sa' ekyaqmageykekxa aqsok apmésso naqsa.
7 “Kélmaxnakkek agkok chá'a kéxegke, nágkóltaqhawésekxa chá'a m'a kéltáhakxa enxoho kélpeywa, aptamheykegkaxal'a chá'a m'a énxet'ák melya'áseyak nak Dios, apkenagkamól'a chá'a yeyxhok Dios etnahagkok ekwenaqte m'a nempeywa nélmaxnagko. 8 Nágkólteme kéxegke aptamheykegkaxa nak xa énxet'ák nak, hakte nanók ey'asagkohok eyéméxchexa aqsok kéxegke m'a Kélyáp, cham'a amonye' enxoho yaqwayam kólmaxna'. 9 Akke payhawók chá'a kéxegke kóltéhek kéltáha enxoho chá'a nempeywa nélmaxnagko s'e:

“Egyáp negko'o apha nak néten,
kólteméssesek sa'
ekpagkanamaxche
apwesey exchep.
10 Yána kawak
yaqwayam kólteméssesek
Wesse' apwányam xép,
kalanaxchek sa' apmopmenyého
exchep keso náxop,
ekhawo nak élánamáxko
m'a néten.
11 Hegmés sa' chá'a negko'o
nento sakhem,
negmeykencha'awól'a chá'a.
12 Ná eyaqmagkásekxa aqsa
aqsok ekmaso
nenlánéyak negko'o,
ekhawo nentémakxa nak
chá'a negko'o
magyaqmagkáseykekxo
senteméssesakxa
ekmaso egmók.
13 Nágyoho aqsa
hegáhapwak negko'o
segyepkónma,
hegeys negko'o kelyekhama'.’

14 “Hakte agkok kéxegke kólyaqmagkáseykxak ekmaso apteméssesakxa kélmók, meyaqmagkásekxeyk sa' nahan kéxegkáxa kéltémakxa m'a Kélyáp apha nak néten. 15 Kélyaqmagkásekxeyk agkok apteméssesakxa ekmaso kélmók, eyaqmagkásekxak sa' nahan kéxegkáxa kéltémakxa megkólya'assáxma m'a Kélyáp apha nak néten.
Jesús apkelxekmósso ektémakxa nak nenlane manto nento ólpeykeshok Dios
16 “Agkok kéxegke kóltáwak kéltéyak kólpeykeshok Dios, nágkalyaqhapmakha chá'a kélwáxok, aptamheykegkól'a chá'a m'a énxet'ák apkelmeyókásamákpoho apancha'awo' nak apkeltémakxa, apkelyaqhakkáseykencha'awól'a chá'a apkelwáxok yaqwayam elwetak énxet'ák apkelánégko metéyak aptéyak elpeykeshok ma'a Dios. Naqsók eyke ko'o sekxéna apkelxawágko ekyaqmageykekxa eñama aptamhéyak xa. 17 Agkok kéxegke kóltókagkok kéltéyak kólpeykeshok Dios, kólyenyés chá'a kélnát yegmen, kóltaqmelchesho nahan chá'a kéláxñásamáxche', 18 yaqwayam enxoho melyekpelchek chá'a énxet'ák megkóltókagko kéltéyak kólpeykeshok ma'a Dios. Wánxa sa' aqsa ékpelkohok ma'a Kélyáp apha nak ma'a méteymakpexa nak, egkések sa' aqsok apmésso naqsa kéxegke Kélyáp apwetayo nak kélyexamaxkoho kéllane xa ektéma nak.
Nenxámáséyak aqsok egagkok ma'a néten
(Lc 12.33-34)
19 “Nágkólxámés chá'a aqsok kélagkok keso náxop, ektamakxa nak chá'a aqsok ma'a askok, tén han élmasagchamakxa nak chá'a aqsok, apkelántaxnamakxa nak han chá'a apkelmenyexma yaqwayam elmenyexek. 20 Akke tásek kólxámaksek aqsok kélagkok ma'a néten, megkatamakxa nak chá'a aqsok ma'a askok, tén han megkalesagchamakxa nak chá'a aqsok, tén han melántaxnamakxa nak chá'a apkelmenyexma yaqwayam elmenyexagkok. 21 Hakte, cham'a ekhágkaxa enxoho chá'a aqsok kélagkok ekxámokma kéxegke, cha'a kaxénmakha nahan chá'a kélwáxok ma'a.
Cháléwasso ekyetno nak negyókxa
(Lc 11.34-36)
22 “Egaqta'ák ekteme cháléwasso ekyetno negyókxa negko'o; keltásek agkok kélaqta'ák kéxegke, keytek sa' élseyéxma agkok ekyókxoho kélyókxa'; 23 asagcha'ak sa' agkok kélaqta'ák kéxegke, kasawhekxohok sa' ekyaqtéssóxma ekyókxoho kélyókxa. Peysakmek sa' agkok eyápogwate m'a cháléwasso ekyetno nak kélyókxa kéxegke, ¡kayágwomhok agko' sa' ekyaqtéssóxma!
Dios tén han selyaqye
(Lc 16.13)
24 “Méko kawának katnehek apqánet wesse' agkok, hakte kataqnók ma'a xama, keñe kalkohok awáxok ma'a pók, essenhan katnehek megkayenyaweykha m'a pók, keñe kawanyohok ma'a pók. Megkólwanchek kéxegke kólhéshok mók kélyetlo xa ánet nak, Dios tén han selyaqye.
Dios apkeltaqmelchesso apketchek
(Lc 12.22-31)
25 “Cháxa keñamak sektáha nak ko'o séláneya kéxegke s'e: Nágkalyetnakhoho chá'a kélwáxok, ekxéna enxoho chá'a kélwáxok yaqsa sa' kexaha kóltók, essenhan kólyenek yaqwayam enxoho kólweynchamha chá'a, tén han ma'a apáwa yaqwayam enxoho kólántaxnekxak chá'a neyseksók kélheykha. Hakte ennókek negyennaqte megkaxnawok ma'a nento nak, keñe han ma'a negyókxa nak megkaxnawok ma'a apáwa. 26 Kóllano náta élchampeykencha'a nak néten, megkakneykekxak aqsok aktek, megkanakxeykegkok nahan ekyexna, megkaxatmeykegkok nahan aqsok eknakxo m'a kélxátamakxa nak chá'a; akke apkeléyak chá'a ektéyak ma'a Kélyáp nak kéxegke, apha nak néten. Ennókek eyke kéxegke, kaxnók ma'a náta. 27 Méko kélxama kéxegke kélwanchek kólwenaqtéshok ketsék néten kélha keso náxop, xámok eykhe katnehek ekyetnakhayo chá'a kélwáxok.
28 “¿Yaqsa ektéma ekxéneykencha'a nak chá'a kélwáxok kéxegke m'a apáwa? Kóllano ektémakxa nak éktega pánaqte exnók yókxexma: megkaltamheykha, megkalnexpageykegkok nahan. 29 Ektáhak ko'o séláneya kéxegke s'e, axta exnágweykekxohok wesse' apwányam Salomón ektémakxa axta apcheymákpoho, apkelántaxneykekxo chá'a apkelnaqta xama enxoho xa pánaqte exnók nak. 30 Apteméssessek agkok aptaxneyáseykekxa ektaxno Dios pánaqte exnók xa ektáha nak, cham'a élaqnágko nak yókxexma s'e ekhem nak, keñe mók ekhem kólchexák nátex, ¡kéxegke sa' eyke ekyágwánxa agkok etnéssesek Dios xa ektáha nak, énxet'ák ekmasextoho nak kélteme megkólya'ásseyam! 31 Nágkaxén aqsa kélwáxok kóltéhek kélpeywa s'e: ‘¿Yaqsa sa' antók?’ essenhan ‘¿Yaqsa sa' agyenek?’ essenhan ‘¿Yaqsa sa' ólántaxnekxa'?’ 32 Cháxa ekyetnakhassamo nak chá'a apkelwáxok énxet'ák melya'áseyak nak Dios ekyókxoho xa aqsok, yetneyk eyke kéxegke Kélyáp apha nak néten, apya'áseykegkoho nak eyéméxko kéxegke xa aqsok nak. 33 Kólchetam sekxók amonye' m'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios, tén han kóllának ma'a ekpéwo nak kóllának nápaqto', keñe sa' kólxawak nahan kéxegkáxa ekyókxoho xa aqsok nak. 34 Nágkaxénmakha chá'a kélwáxok yaqwánxa katnehek mók ekhem, hakte keytek sa' makham yaqwayam keytnakhohok kélwáxok mók ekhem. Yókxoho ekhem chá'a ekyetno ekxámokma ekyentaxno negha.
Dar
1 »Cuando ustedes hagan una buena acción, no lo anuncien por todos lados; de lo contrario, Dios su Padre no les dará ningún premio.
2 »Si alguno de ustedes ayuda a los pobres, no se ponga a publicarlo en las sinagogas ni en los lugares por donde pasa la gente; eso lo hacen los hipócritas, que quieren que la gente los alabe. Les aseguro que ese es el único premio que ustedes recibirán.
3 »Cuando alguno de ustedes ayude a los pobres, no se lo cuente a nadie. 4 Así esa ayuda se mantendrá en secreto, y Dios el Padre, que conoce ese secreto, les dará a ustedes su premio.
Jesús enseña a orar
(Lc 11.2-4)
5 »Cuando ustedes oren, no hagan como los hipócritas. A ellos les encanta que la gente los vea orar. Por eso oran de pie en las sinagogas y en los lugares por donde pasa mucha gente. Pueden estar seguros de que no tendrán otra recompensa.
6 »Cuando alguno de ustedes ore, hágalo a solas. Vaya a su cuarto, cierre la puerta y hable allí en secreto con Dios, su Padre, pues él da lo que se le pide en secreto.
7 »Cuando ustedes oren, no usen muchas palabras, como hacen los que no conocen verdaderamente a Dios. Ellos creen que, porque hablan mucho, Dios les va a hacer más caso. 8 No los imiten, porque Dios, nuestro Padre, sabe lo que ustedes necesitan, aun antes de que se lo pidan.
9 »Ustedes deben orar así:

“Padre nuestro
que estás en el cielo:
Que todos reconozcan
que tú eres el verdadero Dios.
10 Ven y sé nuestro único rey.
Que todos los que viven
en la tierra te obedezcan,
como te obedecen
los que están en el cielo.
11 Danos la comida que necesitamos hoy.
12 Perdona el mal que hacemos,
así como nosotros perdonamos
a los que nos hacen mal.
13 Y cuando vengan las pruebas,
no permitas que ellas nos aparten de ti,
y líbranos del poder del diablo.”

14 »Si ustedes perdonan a otros el mal que les han hecho, Dios, su Padre que está en el cielo, los perdonará a ustedes. 15 Pero si ustedes no perdonan a los demás, tampoco su Padre los perdonará a ustedes.
El ayuno
16 »Cuando ustedes ayunen, no pongan cara triste, como hacen los hipócritas. A ellos les gusta que la gente sepa que están ayunando. Les aseguro que ese será el único premio que ellos recibirán. 17 Cuando ustedes ayunen, péinense bien y lávense la cara, 18 para que la gente no se dé cuenta de que están ayunando. Solo Dios, su Padre, quien conoce todos los secretos, sabrá que están ayunando y les dará su premio.
La riqueza verdadera
(Lc 12.33-36)
19 »No traten de amontonar riquezas aquí en la tierra. Esas cosas se echan a perder o son destruidas por la polilla. Además, los ladrones pueden entrar y robarlas. 20 Es mejor que amontonen riquezas en el cielo. Allí nada se echa a perder ni la polilla lo destruye. Tampoco los ladrones pueden entrar y robar. 21 Recuerden que la verdadera riqueza consiste en obedecerme de todo corazón.
22-23 »Los ojos son el reflejo de tu carácter. Así que, tu bondad o tu maldad se refleja en tu mirada.
El dinero
(Lc 16.13)
24 »Ningún esclavo puede trabajar al mismo tiempo para dos amos, porque siempre obedecerá o amará a uno más que al otro. Del mismo modo, tampoco ustedes pueden servir al mismo tiempo a Dios y a las riquezas.
Las preocupaciones
(Lc 12.22-31)
25 »No vivan pensando en qué van a comer, qué van a beber o qué ropa se van a poner. La vida no consiste solamente en comer, ni Dios creó el cuerpo solo para que lo vistan.
26 »Miren los pajaritos que vuelan por el aire. Ellos no siembran ni cosechan, ni guardan semillas en graneros. Sin embargo, Dios, el Padre que está en el cielo, les da todo lo que necesitan. ¡Y ustedes son más importantes que ellos!
27 »¿Creen ustedes que por preocuparse vivirán un día más? 28 Aprendan de las flores que están en el campo. Ellas no trabajan para hacerse sus vestidos. 29 Sin embargo, les aseguro que ni el rey Salomón se vistió tan bien como ellas, aunque tuvo muchas riquezas.
30 »Si Dios hace tan hermosas a las flores, que viven tan poco tiempo, ¿acaso no hará más por ustedes? ¡Veo que todavía no han aprendido a confiar en Dios!
31 »Ya no se preocupen por lo que van a comer, o lo que van a beber, o por la ropa que se van a poner. 32 Solo los que no conocen a Dios se preocupan por eso. Ustedes tienen como padre a Dios que está en el cielo, y él sabe lo que ustedes necesitan.
33 »Lo más importante es que reconozcan a Dios como único rey, y que hagan lo que él les pide. Dios les dará a su tiempo todo lo que necesiten. 34 Así que no se preocupen por lo que pasará mañana. Ya tendrán tiempo para eso. Recuerden que ya tenemos bastante con los problemas de cada día.