Ektaqmelakxoho agko' agyaqmagkasek egwáxok
1 Apkelye'eykekxeyk axta nahan nápakha énxet'ák Jesús ektéma axta xa, apkeltennáseykha axta anhan apkelnapma Pilato nápakha énxet'ák apkeleñama Galilea neyseksa apkelnapma m'a aqsok nawha'ák apmésso nak Dios.
2 Axta aptemék apkelanagkama Jesús se'e: “¿Kélaneykeya katneyk kéxegke énxet'ák Galilea eñama ekyawe agko' melya'assáxma xa ektáha nak, kaxnók ma'a nápakha apchókxa xamo' nak? 3 Éltennássek ko'o megkañama xa; agkok nahan kéxegkáxa kólya'aweykxak ma'a Dios, kóletsapok sa' nahan kéxegkáxa. 4 ¿Kélanagkamchek enxoho axta eykel'a nahan kéxegke eñama néten agko' melya'assáxma m'a apkeletsapma axta dieciocho énxet apcháhapweykto m'a tegma apwenaqte apyetnama axta m'a Siloé, mexnawok ma'a pók énxet'ák apheykha nak Jerusalén? 5 Éltennássek ko'o megkañama xa; agkok nahan kéxegkáxa kólya'aweykxak ma'a Dios, kóletsapok sa' nahan kéxegkáxa.”
Jesús apyetcháseykekxoho yámet higo meyke ekyexna
6 Apkeltennáseykha axta anhan Jesús se'e aqsok apyetcháseykekxoho nak, axta aptemék se'e: “Kenmomchek axta xama higo yámet kélcheneykekxa neyseksa apkeneykekxexa anmen yámet xama énxet, apteyánegweykmók axta yetneyk kexaha ekyexna, axta eyke eteyk ekyexna xama enxoho. 7 Tén axta aptéma apkenagkama m'a énxet ektáha axta aptaqmelchesso anmen yámet kélcheneykekxa s'e: ‘Elano, apqántánxo apyeyam ko'o entemék sekweykta émhakxa s'e higo yámet nak séltémo óteyágwaták ekyexna, akke óteyagweykták makham xama enxoho. Eyaqtén sa'; kaqhok katnamok namyep.’ 8 Axta eyke aptemék apchátegmoweykegko ektáha axta aptaqmelchesso namyep se'e: ‘Wesse', yoho aqsa sekxók makham katnamok se'e apyeyam nak; ko'o sa' ayélaqtéssesek xapop, aqsok áwa' apák sa' nahan anegkenek awhak. 9 Sa' kexaha keyxek sekteméssesa enxoho xa, sa' agkok keyxnak, eyaqtennek sa'.’”
Jesús aptaqmelchesseyam xama kelán'a ekháxamáxche ekhem sábado
10 Xama sábado axta apkelxekmóssók Jesús énxet'ák ma'a kañe' apchaqneykekxexa judíos; 11 hegkek axta nahan xama kelán'a m'a ekweykmo axta dieciocho apyeyam ekháxamáxche. Xama espíritu ekmaso axta teméssessók ékhe, yawanchek axta kapéwekxak katnamha xama enxoho. 12 Xama axta apweteya m'a Jesús, apwóneykha axta, axta aptemék apkenagkama s'e:
—Kelán'a, yenyókek kaxwók xeye' m'a ektémakxa axta ekháxamáxche.
13 Tén axta apnegkena apmék takháxet, yetlómók axta anhan ekpéweykekxa énmeykha m'a kelán'a, kelteméssessek axta anhan apcheymákpoho m'a Dios. 14 Tén axta aplama m'a apkemha apmonye' axta m'a apchaqneykekxexa judíos, hakte ekhem sábado axta aptaqmelchessekmok kelán'a m'a Jesús. Axta aptemék apkelanagkama énxet'ák se'e:
—Yetneyk seis ekhem yaqwayam antemeykha; kólchexyem chá'a yaqwayam kóltaqmelchessók ektémakxa kélháxamáxche xa ekhem nak, háwe ekhem sábado.
15 Axta aptemék apchátegmoweykegko Wesse' egegkok se'e:
—Kéxegke kélmeyókásamáxkoho nak kélagko' kéltémakxa, ¿megkóllekkeseya kéxegke táma' wey kéltósso essenhan yámelyeheykok ekhem sábado, yaqwayam enxoho kólágwakxak yegmen? 16 Hakte keso kelán'a nak, ekteme nak Abraham aptáwen neptámen, ektéma nak han dieciocho apyeyam ekteméssesso Satanás xa ektémakxa nak ekháxamáxche. ¿Enxeykel'a kapayhawok kólmasséssesek ektémakxa ekháxamáxche ekhem sábado?
17 Xama axta aptéma appeywa Jesús xa, apkelmegqágweykekxók axta m'a ektáha axta apkenmexeykha; kelpayheykekxeyk axta eyke apkelwáxok apyókxoho énxet apkelweteya aqsok ekyawe apkelane axta m'a Jesús.
Jesús apyetcháseykekxoho mostaza aktek
(Mt 13.31-32Mc 4.30-32)
18 Axta aptemék nahan Jesús se'e: “¿Yaqsa ekhawo m'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios? ¿Yaqsa ewanchek ko'o axnésho'? 19 Hawók ma'a mostaza aktek apkeneykekxal'a xama énxet ma'a apkelchekha, tén han ekwáneykmohol'a ekwokmoho ektáha m'a ektémól'a xama yámet ekyawe, ekwányam agko' nahan katnehek, kalanagkok nahan axanák náta m'a aktegák nak.”
Jesús apyetcháseykekxoho kempáseyak
(Mt 13.33)
20 Axta aptemék nahan Jesús se'e: “¿Yaqsa aqsok ko'o ewanchek axnéshok ma'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios? 21 Hawók ma'a kempáseyak énchahayól'a kelán'a hótáhap apxámokma, yaqwayam enxoho kampasagkok apyókxoho hótáhap ekyélaqtésso.”
Ektáhakxa nak ketsék átog
(Mt 7.13-14Mt 21-23)
22 Apkelxekmóssegkek axta chá'a Jesús énxet'ák nátegma apweykenxa axta chá'a, tén han ma'a apheykegkaxa nak énxet, cham'a apmeyeykekxo axta m'a Jerusalén. 23 Xama énxet axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—Wesse', ¿apqántawoya sa' ma'a yaqwayam nak elwagkasakpok teyp?
Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
24 —Kóllenxánem kólántexek ma'a átog ketse nak; hakte naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke apxáma eykhe apmáheyo elántexek ma'a, mopwanchek eyke elántexek. 25 Hakte apkempákxeyk sa' agkok néten ma'a ektáha nak apxagkok tegma, tén han apchápeykxo enxoho átog, keñe sa' kéxegke kélchaqneykha nak yókxexma, kólwónmakha sa', sa' kóltéhek kélpeywa s'e: ‘Wesse', hegmeykesses hana negko'o átog.’ Sa' eyke etnehek yátegmowagkok se'e: ‘May'ásegkok ko'o kéleñamakxa kéxegke.’ 26 Keñe sa' kóltéhek kólpaqmétek kéxegke s'e: ‘Nenteykegkek axta negko'o nentéyak xamo' xép, negyeneykegkek axta anhan xamo' ma'a negyenéyak, apkelxekmóssegkek axta anhan chá'a exchep énxet'ák ma'a ámay egagkok nak.’ 27 Sa' eyke etnehek yátegmowagkok se'e: ‘May'ásegkok ko'o kéleñamakxa kéxegke. ¡Kóláwho xa, kéxegke élmasagcha'a nak kéltémakxa!’ 28 Keñe sa' kóllekxagwaha, kóltakxek sa' nahan kélma'ák eñama kéllegeykegkoho ekmáske, cham'a kélwet'a sa' Abraham, Isaac, Jacob, tén han apyókxoho apkellegasso axta Dios appeywa exmakha m'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios, tén han kélántekkesa sa' yókxexma kéxegke. 29 Hakte elxegmak sa' énxet apkeleñama nexcheyha, nepyeyam, teyapmakxa ekhem, tén han ma'a taxnegwánxa ekhem, yaqwayam sa' exmakha etawagkok aptéyak ma'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios. 30 Keñe sa' nápakha aptamhéyak nak axayók agko' se'e kaxwo' nak, apmonye'e sa' kólteméssásekxa', keñe sa' nápakha aptamhéyak nak apmonye'e s'e kaxwo' nak, axayók agko' sa' kólteméssásekxa'.
Jesús apkelekxagweykha apkelányo Jerusalén
(Mt 23.37-39)
31 Apkelweykmek axta anhan nápakha fariseos. Axta aptemék apkenagkama Jesús se'e:
—Etyep sa' se'e, apmakók xép yaqhek ma'a Herodes.
32 Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—Kóltaqhoho, kólteme sa' kólának ma'a yammáleg nak: ‘Elano, sakhem ko'o sélántekkesa kelyekhama', saka sa' nahan, éltaqmelchessekmek nahan ma'a élháxamáxche, mók ekhem sa' nahan apenaksek.’ 33 Axñekxak sa' eyke ko'o makham sakhem, saka, tén han mók ekhem, hakte megkapayhawok yetsapok Dios appeywa aplegasso m'a megkatnahakxa nak Jerusalén.
34 “¡Jerusalén, Jerusalén! ¡Apkelnapma nak énxet'ák apagkok ma'a Dios appeywa apkellegasso, tén han apkelyetnaya axta meteymog ma'a seykha amya'a Dios axta apkeláphássesso! ¡Xámokmeyk axta ko'o sekmáheyo wánchásekxak énxet'ák apheykha nak xa Jerusalén, ektémól'a tat'a kánchásekxak étkók ma'a kóneg axempagkok, axta eyke kólmáheyók kéxegke! 35 Kóllano, etaqmopagkok sa' kéxegke m'a kélxanák nak; éltennássek ko'o kéxegke, peya mehélwetekxók chá'a, ekwokmoho kéltáha kélpeywa s'e: ‘¡Tásek sa' katnehek apxénamap ma'a apwa'a nak Wesse' egegkok apcháphasso!’”
Cambiar de vida
1 Por aquel tiempo, algunos le dijeron a Jesús que Pilato, el gobernador romano, había mandado matar a varios hombres de la región de Galilea. Esto les había sucedido mientras ellos estaban en el templo ofreciendo sacrificios a Dios. 2 Jesús les dijo:

«¿Creen ustedes que esos hombres murieron porque eran más malos que los demás habitantes de Galilea? 3 ¡De ninguna manera! Y si ustedes no cambian su manera de vivir ni obedecen a Dios, de seguro morirán. 4 Acuérdense de los dieciocho que murieron cuando se les vino encima la torre que se derrumbó en Siloé. ¿Creen ustedes que eso les pasó porque eran más malos que todos los habitantes de Jerusalén? 5 ¡De ninguna manera! Y si ustedes no cambian su manera de vivir ni obedecen a Dios, también morirán.»
La higuera
6 Además, Jesús les puso este ejemplo:

«Un hombre había sembrado una higuera en su viñedo. Un día, fue a ver si el árbol tenía higos, pero no encontró ninguno. 7 Entonces le dijo al encargado del viñedo: “Tres años seguidos he venido a ver si esta higuera ya tiene higos, y nunca encuentro nada. Córtala, pues solo está ocupando terreno.” 8 El encargado le dijo: “Señor, deje usted la higuera un año más. Aflojaré la tierra a su alrededor, y le pondré abono. 9 Si el próximo año da higos, la dejará vivir; si no, puede ordenar que la corten.”»
Jesús sana a una mujer
10 Un sábado, Jesús estaba enseñando en una sinagoga. 11 Allí había una mujer que tenía dieciocho años de estar jorobada. Un espíritu malo la había dejado así, y no podía enderezarse para nada. 12 Cuando Jesús la vio, la llamó y le dijo: «¡Mujer, quedas libre de tu enfermedad!» 13 Jesús puso sus manos sobre ella, y en ese momento la mujer se enderezó y comenzó a alabar a Dios.
14 El jefe de la sinagoga se enojó mucho con Jesús, por lo que Jesús había hecho en un día de descanso obligatorio. Por eso, le dijo a la gente que estaba reunida: «La semana tiene seis días para trabajar, y uno para descansar. Ustedes deben venir para ser sanados en uno de esos seis días, pero no en sábado.»
15 Jesús contestó: «¿A quién tratan de engañar? Ustedes llevan a su buey o a su burro a beber agua el día sábado, 16 y esta mujer vale mucho más que un buey o un burro, porque es descendiente de Abraham. Si Satanás la tuvo enferma durante dieciocho años, ¿por qué no podría ser sanada en un día sábado?»
17 Cuando Jesús dijo esto, sus enemigos quedaron avergonzados. El resto de la gente, en cambio, se puso muy feliz al ver las cosas tan maravillosas que Jesús hacía.
La semilla de mostaza
(Mt 13.31-32Mc 4.30-32)
18 Jesús también les dijo:

«¿Cómo les puedo explicar qué es el reino de Dios? ¿Con qué puedo compararlo? 19 Se puede comparar con la semilla de mostaza: Cuando un hombre va y la siembra en su terreno, ella crece y se convierte en un árbol grande, tan grande que hasta los pájaros vienen y hacen nidos en sus ramas.»
La levadura
(Mt 13.33)
20 Jesús también les dijo:

«¿Con qué más puedo comparar el reino de Dios? 21 Se puede comparar con lo que sucede cuando una mujer pone un poquito de levadura en un montón de harina. ¡Ese poquito hace crecer toda la masa!»
La entrada estrecha
(Mt 7.13-14Mt 21-23)
22 Durante el viaje hacia Jerusalén, Jesús pasaba por los pueblos y aldeas y enseñaba a la gente. 23 Un día, alguien le preguntó:

—Señor, ¿serán pocos los que se van a salvar?

Jesús contestó:

24 «Traten de entrar por la entrada estrecha. Porque muchos querrán entrar al reino de Dios y no podrán. 25 Cuando Dios cierre la puerta, si ustedes están afuera ya no podrán entrar. Tocarán a la puerta y dirán: “¡Señor, ábrenos!” Pero yo les diré: “No sé quiénes sean ustedes, ni de dónde vengan.” 26 Y ustedes dirán: “Nosotros comimos y bebimos contigo; además, tú enseñaste en las calles de nuestro pueblo.” 27 Pero yo les contestaré: “¡Ya les dije que no los conozco! ¡Gente malvada, apártense de mí!”
28 »Ustedes se quedarán afuera, y llorarán y les rechinarán de terror los dientes, porque verán en el reino de Dios a sus antepasados Abraham, Isaac y Jacob, y a los profetas. 29 De todas partes del mundo vendrán a la gran cena que Dios dará en su reino. 30 Allí, los que ahora son los menos importantes, serán los más importantes. Y los que ahora son importantes, serán los menos importantes.»
Jesús y Herodes
(Mt 23.37-39)
31 En ese momento llegaron unos fariseos, y le dijeron a Jesús:

—¡Huye, porque el rey Herodes Antipas quiere matarte!

32 Jesús les dijo:

—Vayan y díganle a esa zorra que hoy y mañana estaré expulsando demonios y curando a los enfermos, y que el tercer día ya habré terminado. 33 Aunque, en verdad, hoy, mañana y pasado mañana deberé seguir mi viaje hasta llegar a Jerusalén. Después de todo, allí es donde matan a los profetas.
Jesús llora por la gente de Jerusalén
34 »¡Habitantes de Jerusalén! ¡Ustedes matan a los profetas y a los mensajeros que Dios les envía! Muchas veces quise protegerlos a ustedes, como la gallina que cuida a sus pollitos debajo de sus alas, pero ustedes no me dejaron. 35 Por eso su templo quedará abandonado. Y les aseguro que no volverán a verme, hasta que digan: “¡Bendito el Mesías que viene en el nombre de Dios!”»