Negmasse ektepelchamaxche egyempehek segánamakxa agkok
1 Aptáhak axta Wesse' egegkok apcháneya Moisés, tén han Aarón se'e:
2 “Yetneyk sa' agkok énxet élyephe nak apyempehek, essenhan ma'a élenmagéyak nak apyempehek, tén han ma'a élmópeykha nak apyempehek, essenhan ekho nak negmasse ektepelchamaxche egyempehek, kólyentegkásekxak sa' ma'a Aarón, apteme nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, essenhan xama apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, aptáwen neptámen nak ma'a. 3 Apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok sa' elanok ma'a élenmagéyak nak apyempehek, kelmópekxeyk sa' agkok ma'a áwa' apyempehek ekpayhókxa nak élyephe, ekyapwatchesa enxoho apyempehek, katnehek sa' negmasse ektepelchamaxche egyempehek. Keñe sa' natámen apkelányo apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok xa énxet nak, exének sa' ektáha ekmanyása apyempehek.
4 “Ekmope sa' agkok ma'a apyempehek apyense nak, megkayapwáthek eyke m'a apyempehek, megkalmópekxeyk han áwa' apyempehek, keñe sa' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok exnések kañe' m'a apháxamap nak, ekweykmoho siete ekhem. 5 Wokmek sa' agkok siete ekhem, elanok sa' makham, sa' agkok kaqxegáha m'a apyense nak, megkapayheykxo enxoho m'a apyempehek nak, exneyásekxak sa' makham kañe' ekweykmoho siete ekhem. 6 Wokmek sa' agkok siete ekhem, elanok sa' makham, ketsék sa' agkok tamhákxak ma'a apyense nak, tén han megkapayheykxo enxoho m'a apyempehek nak, keñe sa' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok exének eyáxñákxo apyempehek ma'a apháxamap nak, hakte ekmóseka egyempehek aqsa temék. Keñe sa' ma'a apháxamap nak, elyenyeksek sa' apkelnaqta, tén sa' káxñekxohok apyempehek.
7 “Xegágkek sa' agkok apyempehek ma'a ekmóseka nak, cham'a natámen kéllányo axta apháxamap, tén han natámen axta apxeyenma apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok eyáxñákxoho apyempehek, ey'ókxak sa' makham ma'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, yaqwayam elanok makham. 8 Apkelanók sa' agkok apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a apháxamap nak, apwet'a enxoho eksawheykxoho apyempehek ma'a ekmóseka nak, exének sa' ektáha ekmanyása apyempehek, hakte negmasse ektepelchamaxche egyempehek táhak.
9 “Temék sa' agkok negmasse ektepelchamaxche egyempehek xama énxet, kólyo'ókxések sa' chá'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok. 10 Elanok sa' ma'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, ekmope sa' agkok ma'a ekyephe nak apyempehek, élmópeyásekxo enxoho m'a áwa' apyempehek, ektepa enxoho ápetek ma'a ekyephe nak, 11 cháxa ekteme negmasse ektepelchamaxche egyempehek megkamasse xa. Exének sa' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ekmanyása apyempehek xa énxet nak, mexnések sa' han kañe', hakte ekmanyása apyempehek táhak.
12 “Yahamok sa' agkok ekxegéyak xa negmasse ektepelchamaxche egyempehek nak, eksawheykxoho enxoho ekyókxoho apyempehek, apkelánésókxa enxoho chá'a m'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, 13 elanok sa' ma'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok; sawhekxók sa' agkok ekyókxoho apyempehek ma'a negmasse ektepelchamaxche nak egyempehek, exének sa' eyáxña'awo apyempehek énxet ma'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, hakte ekmope tamhákxak ma'a ektepelchamaxche apyempehek nak, keñe aptáha eyáxñeyo apyempehek. 14 Keñe sa' ektepa enxoho ápetek, katnehek sa' ekmanyása apyempehek. 15 Keñe sa' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok elanok ma'a ekteyapma nak ápetek, tén sa' exének ektáha ekmanyása apyempehek, hakte yetsek ma'a ápetek ekteyapma: negmasse ektepelchamaxche egyempehek xa.
16 “Mopékxeyk sa' agkok ma'a ápetek ekteyapma nak, ey'ókxak sa' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a apháxamap nak, 17 yaqwayam enxoho elano'. Apwet'ak sa' agkok ekmópekxo apyense m'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, exének sa' eyáxñákxo apyempehek ma'a apháxamap nak, hakte cháxñákxeyk apyempehek.
18 “Yetneyk sa' agkok apyense xama énxet, keñe ektaqmelwokmo enxoho, 19 ektamhákxo enxoho ekmope m'a ekyephamakxa nak, essenhan ekmope yáma ekyexwase, emyekxak sa' ma'a aphakxa nak apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok. 20 Apwet'ak sa' agkok apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ekyapwata m'a ekpayhókxa nak ekteyapmakxa, tén han élmópekxo enxoho m'a áwa' apyempehek, exének sa' ektáha ekmanyása apyempehek xa énxet nak, hakte negmasse ektepelchamaxche egyempehek ma'a ektéma nak. 21 Apwet'ak sa' agkok méko xama enxoho élmópeykekxa áwa' apyempehek ma'a ekpayhókxa nak ekteyapmakxa, tén han megkeypwata enxoho m'a apyempehek, peya enxoho kamassegwók, exnések sa' kañe' xa énxet nak, ekweykmoho siete ekhem. 22 Xegágkek sa' agkok ekmaso m'a apyempehek, exének sa' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ekmanyása apyempehek xa énxet nak, hakte negmasse ektepelchamaxche egyempehek temék. 23 Agkok kaqxegáha m'a ekteyapmakxa nak, ekteyapmakxa nanók aqsa m'a apyense nak, exének sa' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok eyáxñeyo apyempehek.
24 “Metchek agkok apyempehek xama énxet, ekmope yáma ekyexwase agkok tamhákxak ma'a aphápetek apmeyesma nak, essenhan ekmope, 25 elanok sa' ma'a apkelmaxnéssesso nak Dios énxet'ák apagkok. Kelmopékxeyk sa' agkok ma'a áwa' apyempehek, tén han ma'a apmeyesma nak, tén han ekyapwata enxoho m'a apyense nak, negmasse ektepelchamaxche egyempehek akke tépak ma'a apmeyesma nak; exének sa' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ektáha ekmanyása apyempehek, eñama ekteme negmasse ektepelchamaxche egyempehek. 26 Apwet'ak sa' agkok méko xama élmópeykekxa áwa' apyempehek apmeyesmakxa, apkelano enxoho m'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, tén han megkeypwata enxoho, peya enxoho kamaskok, keñe sa' yaqxegkesek kañe' xa énxet nak, ekweykmoho siete ekhem. 27 Wokmek sa' agkok siete ekhem, elanok sa' makham ma'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, xegágkek sa' agkok ekmétéyak ma'a apyempehek, keñe sa' exének ektáha ekmanyása apyempehek xa énxet nak, hakte negmasse ektepelchamaxche egyempehek ma'a ektéma nak. 28 Agkok kaqxegáha apmeyesma nak, megkapayheykxo enxoho m'a apyempehek, peya enxoho kamaskok, ekyephe aqsa katnehek ma'a apmeyesmakxa nak, keñe sa' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok exének eyáxñeyo apyempehek ma'a apháxamap nak, hakte nanók apmeyesma xa.
29 “Tekkek agkok élyephe apqátek xama énxet essenhan kelán'a, essenhan ma'a kóneg apátog nak énxet tén han kelán'a, 30 elanok sa' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a élyephe nak. Yapwatchek sa' agkok ma'a élyephe nak, tén han ektáha enxoho yáma élyátekto m'a apwa', tén han ántawo', keñe sa' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok exének ekmanyása apyempehek xa énxet nak, hakte weygké temék, cham'a negmasse ektepelchamaxche empátek, tén han kóneg egátog. 31 Apwet'ak sa' agkok megkayapwata enxoho apyempehek apkelano enxoho apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a ekteyapmakxa nak weygké, tén han megkalpésakmo enxoho áwa' apqátek, keñe sa' exnések kañe' xa énxet nak, ekweykmoho siete ekhem. 32 Wokmek sa' agkok siete ekhem, elanok sa' ekmasagkexa apyempehek ma'a apkelmaxnéssesso Dios nak énxet'ák apagkok, sa' agkok kaxñágkok ma'a weygké, tén han megkayapwátesa enxoho m'a apyempehek, tén han megkatnahákxo enxoho yáma élyátekto m'a apwa', 33 keñe sa' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok yának eyesaksek áwa' apátog, essenhan ma'a apqátek, keñe sa' yeymok ma'a ekteyapmakxa nak weygké, exnések sa' makham kañe' ekweykmoho siete ekhem. 34 Wokmek sa' agkok siete ekhem, elanok sa' makham ekmasagkexa apyempehek ma'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, sa' agkok kaqxegáha m'a weygké, tén han megkayapwátesa enxoho apyempehek, keñe sa' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok exének ektáha eyáxñeyo apyempehek xa énxet apháxamap nak, elyenyeksek sa' apkelnaqta, tén sa' káxñekxak apyempehek. 35 Xegágkek sa' agkok apyempehek ma'a weygké nak, natámen apxénamap eyáxñeyo apyempehek, 36 elanok sa' makham énxet apháxamap ma'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok; sawheykxók sa' agkok weygké m'a apyempehek, megkólyahássesha sa' apwa' élyátekto: ekmanyása apyempehek xa énxet nak. 37 Apkeneykek sa' agkok megkaxñágkok weygké m'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, tén han apcháneya enxoho katyapak ekpésyam apwa', cháxa ekmassa weygké xa, cháxñákxók han apyempehek ma'a énxet nak. Tén sa' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok exének eyáxñákxoho apyempehek xa énxet nak.
38 “Yetneyk sa' agkok élmópéyak apyempehek énxet essenhan kelán'a, 39 elanok sa' apyempehek ma'a apkelmaxnéssesso nak Dios énxet'ák apagkok, apwet'ak sa' agkok yáma ekmope ekmasagkexa, essenhan ekpexpope, ekteyapma naqsa eyke m'a apyempehek nak; eyáxñeyo apyempehek xa énxet nak.
40 “Teyekmek agkok apwa' xama énxet, ektáha enxoho meyke áwa' apqátek, eyáxñeyo apyempehek xa. 41 Teyekmek agkok áwa' m'a ekpayhakxa nápat, keñe ektáha enxoho meyke áwa' m'a ekpayhakxa nápat, eyáxñeyo apyempehek nahan xa. 42 Tekkek sa' agkok élyense ekmope yáma ekyexwase m'a ekpayhókxa nak meykexa áwa' apqátek, cham'a apyetseksek nak, essenhan ekpayhakxa nápat nak, cháxa ektepakxa negmasse ektepelchamaxche egyempehek xa. 43 Keñe sa' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok elano', ekmope yáma ekyexwase sa' agkok ekyephe m'a ekpayhókxa nak meykexa áwa' apqátek, ektémól'a kataxchek negmasse ektepelchamaxche egyempehek ma'a negyókxa', 44 cháxa énxet nak, negmasse ektepelchamaxche egyempehek táhak, hakte élyense apqátek táhak. Énxet ekmanyása apyempehek xa. Sa' etnehek han exének ma'a apkelmaxnéssesso nak Dios énxet'ák apagkok.
45 “Énxet ekteme enxoho negmasse ektepelchamaxche apyempehek, kéméxcheyk elmaha apkelnaqta apkelyeptamap, meyke apchaqlasso apqátek, nekha nápat sa' han yaqlaksek etnehek énnaqtések appeywa s'e: ‘¡Ekmanyása émpehek ko'o! ¡Ekmanyása émpehek ko'o!’ 46 Énxet ekmanyása apyempehek sa' han eltamhakpok ma'a ekha enxoho makham élyephe apyempehek; apxakko' sa' nahan exek teyp nak apkelpakxeneykegkaxa énxet'ák.
47 “Apyápaqmatchek sa' agkok kéltaxno apkelánamap nak nepkések apwa', essenhan ma'a apáwa apkeláxñe nak, 48 essenhan ma'a kélótma nak apáwa apkeláxñe, essenhan ma'a nepkések apwa' nak, essenhan ma'a aqsok émpehek nak, essenhan ma'a mók aqsok élánamáxche nak chá'a aqsok émpehek, 49 yáma ekyápaqmate sa' agkok xa aqsok nak, essenhan yáma ekyexwase, cháxa ekteme negmasse ektepelchamaxche egyempehek xa, kólxekmóssekxak sa' ma'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok. 50 Elanok sa' apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a ekyápaqmate nak, keñe sa' yaqxegkesek kañe' m'a aqsok ekyápaqmate nak nekha, ekweykmoho siete ekhem. 51 Wokmek sa' agkok siete ekhem, elanok sa' makham ma'a aqsok ekyápaqmate nak nekha. Xegágkek sa' agkok ekyápaqmate m'a kéltaxno nak, essenhan kélótma nak, essenhan ma'a aqsok émpehek, essenhan ma'a aqsok élánamáxche nak aqsok émpehek, cháxa ektáha negmasse ektepelchamaxche egyempehek ekmaso xa, élmanyása han tamhágkok ma'a aqsok nak. 52 Kólwatnekxak sa' chá'a ekyókxoho aqsok ekyápaqmate nak chá'a nekha', hakte negmasse ektepelchamaxche egyempehek ekmaso xa ektéma nak. 53 Apkelanók sa' agkok ma'a apkelmaxnéssesso nak Dios énxet'ák apagkok, apwet'a enxoho megkaxñágko m'a ekyápaqmate nak, 54 yának sa' kólyenyeksek ma'a ekyápaqmate nak nápakha', tén han kólaqxegkesek kañe' m'a aqsok, ekweykmoho siete ekhem.
55 “Kélyenyéssek sa' agkok ma'a ekyápaqmate nak nápakha', elanok sa' ma'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok. Apwet'ak sa' agkok megkalcháxko m'a ekyápaqmate nak, aqsok ekyápaqmate ekmanyása m'a, kólwatnekxak sa' han ma'a aqsok nak, megkeyxek sa' megkaxñéyak ma'a ekyápaqmate nak, hakte cháxa ekteme ektepelchamaxche xa, cham'a émpehek nak, tén han ma'a kañe' nak. 56 Apkelanók sa' agkok ekyápaqmate m'a apkelmaxnéssesso nak Dios énxet'ák apagkok, étak sa' éxyaweykxo m'a ekyápaqmate nak natámen kélyenyesso, elyeptek sa' ma'a kéltaxno nak, aqsok émpehek, essenhan ma'a kélótma nak. 57 Tepékxeyk sa' agkok makham, ekxegákxo enxoho makham ekyápaqmate m'a kéltaxno nak, kélótma, essenhan ma'a aqsok élánamáxche nak aqsok émpehek, kólwatnekxak sa' ma'a aqsok élyápaqmate nak nekha'. 58 Keñe m'a kéltaxno, kélótma, essenhan élánamáxche nak aqsok émpehek, cham'a ekmasse nak kélyenyesso m'a ekyápaqmate, kólyenyeyásekxak sa' makham, keñe sa' káxñekxoho'.”
59 Cháxa segánamakxa agkok ma'a ekyápaqmate nak chá'a aqsok, nentaxno apkelánamap nak nepkések apwa', essenhan ma'a apáwa apkeláxñe, essenhan ma'a kélótma, essenhan ma'a aqsok élánamáxche nak aqsok émpehek, yaqwayam enxoho kalxénaxchek éláxñeyo tén han élmanyása.
Enfermedades de la piel
1 Dios les dijo a Moisés y a Aarón:

2 «Cuando alguien tenga en la piel hinchazones, manchas o llagas, deberá presentarse ante uno de los sacerdotes. 3 El sacerdote le revisará la piel, y si el pelo en la llaga se ha puesto blanco y la llaga se ve más hundida que la piel, lo más seguro es que se trate de lepra, y por tanto el enfermo quedará impuro.
4 »Si la mancha es blanca, pero no se ve más hundida que la piel, ni el pelo se ha puesto blanco, entonces el sacerdote pondrá aparte al enfermo 5 y a los siete días lo revisará otra vez. Si la llaga sigue igual y no se ha extendido, mantendrá apartado al enfermo siete días más. 6 Pasados los siete días, lo volverá a revisar, y si la llaga no se extendió sino que desapareció, se trataba solo de una irritación de la piel. Entonces el sacerdote declarará puro al enfermo, y el enfermo lavará sus ropas y quedará purificado.
7 »Si después de que el enfermo ha sido revisado y declarado puro, la irritación se extiende por la piel, entonces deberá presentarse de nuevo ante el sacerdote. 8 Si después de revisar al enfermo, el sacerdote ve que la piel está toda irritada, entonces deberá declararlo impuro, pues se trata de lepra.
9 »La persona que tenga llagas en la piel será llevada ante el sacerdote 10 para que la revise. Si la hinchazón de la piel es blanca, y el pelo se ha puesto blanco, y en la hinchazón se ve la carne viva, 11 entonces se trata de un caso grave de lepra. El sacerdote deberá declarar impura a esa persona, y ya no será necesario que la tenga apartada.
12 »Puede suceder que una mancha se extienda rápidamente hasta cubrir todo el cuerpo. 13 El sacerdote revisará al enfermo, y si la mancha le ha cubierto todo el cuerpo, entonces deberá declararlo puro. Ha quedado puro, porque se trata solo de una enfermedad de la piel. 14-15 Pero si llega a aparecer la carne viva, el sacerdote la examinará y deberá declararlo impuro, porque la carne viva es impura. Se trata de lepra.
16 »Si la carne viva vuelve a ponerse blanca, el enfermo deberá presentarse de nuevo ante el sacerdote. 17 Si el sacerdote ve que la llaga se ha puesto blanca, deberá declarar puro al enfermo.
18-19 »Si a alguien que tuvo la piel irritada, luego le aparece una hinchazón, o se le pone blanca o rojiza, deberá presentarse ante el sacerdote. 20 Si el sacerdote ve que se ha hundido la piel y que el pelo se ha puesto blanco, deberá declarar impura a esa persona, pues se ha contagiado de lepra. 21 Si el sacerdote no encuentra nada raro en la piel, mantendrá apartado al enfermo durante siete días. 22 Si la mancha en la piel se extiende cada vez más, deberá declarar impuro al enfermo; 23 por el contrario, si la mancha desaparece, deberá declararlo puro.
24 »Si alguien se quema con fuego, y sobre la quemadura se le forma una mancha rojiza, 25 el sacerdote revisará la mancha. Si en la mancha el pelo se ha puesto blanco y la piel se ha hundido, es porque la quemadura se ha convertido en lepra. Entonces el sacerdote deberá declarar impuro al enfermo. 26 Si el sacerdote no encuentra nada raro en la piel, mantendrá apartado al enfermo durante siete días. 27 Al séptimo día lo revisará, y si la mancha se ha extendido por la piel, deberá declarar impuro al enfermo. 28 Por el contrario, si la mancha no se ha extendido y tiende a desaparecer, lo declarará puro, pues se trata solo de la cicatriz de la quemadura.
29 »Si a un hombre o a una mujer les sale una llaga en la cabeza o en el mentón, 30 el sacerdote deberá revisar la llaga. Si la piel se ve hundida y el pelo se ha puesto amarillento y es escaso, el sacerdote deberá declarar impuro al enfermo pues se trata de una clase de lepra.
31 »Si el sacerdote ve que la piel no se ha hundido, pero el pelo aún no ha sanado, mantendrá apartado al enfermo durante siete días. 32 Al séptimo día lo revisará, y si ve que la llaga no se ha extendido, 33 el enfermo se afeitará, pero dejará sin afeitar la parte afectada. El sacerdote lo mantendrá apartado siete días más, 34 y al séptimo día volverá a revisarlo. Si la llaga no se ha extendido por la piel, deberá declararlo puro. 35-37 Por el contrario, si esta vuelve a extenderse, el sacerdote lo declarará impuro.
38 »Si a un hombre o a una mujer les salen manchas de color blanco opaco, 39 se trata de una simple enfermedad de la piel, y la persona será declarada pura.
40-41 »Si a un hombre se le cae el pelo, se queda calvo, o si pierde el pelo de la frente, no se le declarará impuro. 42 Pero si en la parte calva aparece una mancha rojiza y pálida, eso significa que la parte calva se ha cubierto de lepra. 43 En tal caso, el sacerdote lo revisará. Si ve que la mancha tiene el mismo aspecto que la lepra que brota en la piel, 44 ese hombre está leproso y, por lo tanto, deberá declararlo impuro.
45-46 »Los enfermos de lepra deberán romperse la ropa y andar despeinados, y mientras dure su enfermedad serán considerados gente impura. Vivirán apartados, fuera del campamento. Además, se cubrirán la mitad del rostro e irán gritando: “¡Soy impuro! ¡Soy impuro!”
Las manchas en la ropa y en los cueros
47 »A veces aparecen manchas en la ropa de lana y de lino, 48 y en los objetos de cuero. 49 Si la mancha es amarillenta o rojiza, se le mostrará al sacerdote 50 para que la examine, y el objeto se pondrá aparte durante siete días. 51-52 Al séptimo día, el sacerdote volverá a examinar la mancha, y si esta se ha extendido, el objeto es impuro y deberá ser quemado, pues se trata de un hongo destructivo.
53 »Si la mancha no se ha extendido, 54 el sacerdote ordenará que se lave el lugar donde apareció la mancha y el objeto se pondrá aparte siete días más. 55 Una vez lavada la mancha, el sacerdote volverá a examinarla, y si no ha desaparecido, se quemará el objeto, pues es impuro.
56 »Si al lavar la prenda, la mancha pierde su color, el sacerdote deberá cortar el pedazo de tela o cuero manchado. 57 Si más tarde vuelve a aparecer la mancha en el objeto, este deberá ser quemado. 58 Pero si la mancha desaparece por completo, el objeto volverá a lavarse y se declarará puro.
59 »Estas son las instrucciones en cuanto a los objetos manchados, para saber cuándo son impuros y cuándo no lo son».