Kelán'a élane megkatnaha atáwa'
1 Apmeyeykekxeyk axta Jesús ma'a Egkexe élaqneykegkaxa axta Olivos; 2 keñe axta mók ekhem, élsáya makham, apmeyeykekxo m'a tegma appagkanamap. Apya'eykekteyk axta nahan énxet'ák, keñe axta aphama Jesús, yetlómók axta nahan apkelxekmósso énxet'ák.
3 Apyentegkessegkek axta nahan xama kelán'a énxet'ák apkelxekmósso axta ektémakxa segánamakxa tén han ma'a fariseos, cham'a kelán'a kélweteykegkoho axta élane megkatnaha atáwa'. Apkenegkesseykmek axta nepyeseksa énxet'ák, 4 keñe aptéma apkenagkama Jesús se'e:
—Sẽlxekmósso, kélwetágkok xeyk élanakxa megkatnahakxa atáwa' s'e kelán'a nak. 5 Xeyenmeyk segánamakxa, apkeltémo chá'a kamatñekxak Moisés kólyetnak meteymog kelán'a ektéma nak xa. ¿Háxko sa' eyke etnehek xép appeywa?
6 Apmáheyók axta épkónek aptéma apkenagkama xa ektáha nak, keñe kaxek yaqwánxa etnehek esexnena'. Apháxaheykenteyk axta eyke Jesús, tén axta aptáxéssama apophék xapop. 7 Apkempeykekxeyk axta eyke néten Jesús, hakte apkelenxáneykmek axta apteme apkelmaxneyeykha s'e:
—Sa' eyke eyenhek apmonye' meteymog ma'a meykexa nak mey'assáxma kélnepyeseksa kéxegke.
8 Tén axta apháxaheykekxo makham, aptáxéseykekxeyk axta makham xapop. 9 Xama axta apkellegaya aptémakxa appeywa Jesús, aptéteykegkók axta pók apkeltaqhémo, apkelwányam axta apmonye'e apkeltaqhémo. Xama axta apkeymomákpo apxakko' Jesús, yetlo m'a kelán'a énmeykekxa axta axakkók ma'a. 10 Apkempeykekxeyk axta néten, keñe aptéma apkelmaxneyeykencha'a kelán'a s'e:
—¿Háxko apkelmahágkaxa énxet'ák? ¿Mékoya xama apxeyenma apkeltémo kamatñekxak xeye'?
11 Axta entemék eyátegmoweykegko s'e:
—Wesse', méko xama enxoho.
Tén axta Jesús aptéma apkenagkama s'e:
—Maxénak nahan ko'óxa yaqwayam wának kamatñekxa'; kataqhoho sa' kaxwo', nágkalánekxa kaxwók megkay'assáxma.
Jesús apteme élseyéxma keso náxop
12 Apkelpaqhetcháseykekxeyk axta makham Jesús énxet'ák. Axta aptemék apkelanagkama s'e:
—Ko'o sekteme élseyéxma keso náxop; énxet ektáhakxa enxoho sétleykha ko'o, keytek sa' ma'a élseyéxma ekyennaqtéssamo nak egnények, meweynchamha sa' chá'a neyseksa ekyaqtessóxma.
13 Axta aptemék fariseos apkenagkama Jesús se'e:
—Apxénákpekxók apagko' xép ektaqmela: mékoho xa aptáhakxa nak apxénamakpekxoho apagko'.
14 Tén axta Jesús aptéma apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Naqsók agko' xa sektáhakxa nak sekxénamaxchekxoho ahagko', neyseksa eykhe sekxénamaxchekxoho ahagko' ektaqmela. Hakte ekya'ásegkók ko'o m'a séñamakxa axta, tén han ma'a yaqwánxa amhagkok. Keñe kéxegke megkólya'ásegkok. 15 Akke kéltemék chá'a kéxegke kélyekpelchémo kélmók ektémakxal'a apyekpelchémo pók énxet. Makke ko'o atneyk sekyekpelchémo xama énxet enxoho; 16 ektemék agkok chá'a ko'o sekyekpelchémo énxet, naqsók nahan chá'a katnehek ekpéwomo m'a sekyekpelchémo, hakte matnehek chá'a ko'o exakkók sekyekpelchémo énxet. Akke chá'a ko'o atnehek sekxegexma alyekpelkohok énxet ma'a Táta aptáha axta seyáphasso ko'o. 17 Xeyenmeyk segánamakxa kélagkok nak kéxegke ekhawo enxoho mók apkelpaqmeyesma apqánet ma'a ektáha nak apkelxeyenma, katnehek naqsók ma'a apkelxeyenma. 18 Ko'o eyke sekxénamaxchekxoho ahagko' chá'a ektaqmela, keñe nahan sexeyenma chá'a ko'o m'a Táta, aptáha axta seyáphasso ko'o.
19 Keñe axta aptéma apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Háxko aphakxa apyáp xép?
Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—Mehélya'ásegkok ko'o kéxegke, megkólya'ásegkok nahan ma'a Táta; kaxtemék sélya'áseykegkoho ko'o, kólya'asagkohok nahan ma'a Táta.
20 Apxeyenmeyk axta Jesús xa aqsok nak neyseksa apkelxekmósso axta énxet'ák ma'a kañe' tegma appagkanamap, cham'a ekheykegkaxa axta chá'a yántéseksek kélxátamo axta chá'a aqsok kélmésso Dios. Méko axta eyke ekmoma Jesús, hakte axta kaweykmok makham yaqweykenxa elyekpelchágwók énxet'ák.
Megkólwanchek kéxegke kólmahagkok ma'a yaqwánxa nak ko'o amhagkok
21 Axta aptemék apkeltennáseykekxoho makham Jesús se'e:
—Axog sa' ko'o, keñe sa' kéxegke hélchetmok, kóletsapok sa' eyke kéxegke yetlo megkólya'assáxma. Megkólwanchek sa' kéxegke kólmahagkok ma'a yaqwánxa nak ko'o amhagkok.
22 Keñe axta judíos aptéma apkenagkama s'e:
—¿Xénchek enxeykel'a apwáxok yaqhakpekxa'? La'a apxéna nak magkegwagko negko'o ólmahagkok ma'a yaqwánxa emhagkok.
23 Axta aptemék Jesús apkelanagkama s'e:
—Kéleñamakxa kélagko' kéxegke keso náxop, ko'o eyke sekteme séñamakxa ahagko' ma'a néten; kéxegke kélteme kéleñamakxa kélagko' keso nélwanmégkaxa, háwe eyke ko'o séñamakxa keso náxop. 24 Cháxa keñamak séltennasa exchek kéxegke peya kóletsapok yetlo megkólya'assáxma; hakte kélya'ásseykmek agkok kéxegke Sekteme Ko'o, kóletsapok sa' yetlo megkólya'assáxma.
25 Tén axta aptéma apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Yaqsa énxet xép?
Axta aptemék Jesús apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Kaqhók alenxanmohok séltennasso kéxegke séltennassama axta m'a sekxók axta. 26 Xámók eykhe ko'o yaqwayam axének tén han altennásekxohok eyesagko kéltémakxa kéxegke. Ekmámnaqsoho eyke chá'a aqsok apxeyenma m'a aptáha axta seyáphasso ko'o, altennaksohok nahan chá'a ko'o énxet'ák apheykha nak náxop ma'a seklegaya nak chá'a aptémakxa appeywa m'a.
27 Axta eyke elya'áseykegkok apkeltennassama Jesús Apyáp ma'a énxet'ák nak. 28 Axta keñamak aptéma apkelanagkama Jesús se'e:
—Kélchexneyk sa' agkok kéxegke néten ma'a aptáha nak Apketche énxet, kólya'ásegwók sa' kéxegke Sektáha Ko'o, kólya'ásegwók sa' nahan maláneya chá'a ko'o aqsok sekmáheyo ahagko' nak alána'; wánxa aqsa chá'a ko'o axének ma'a ektémakxa nak chá'a sélxekmósso m'a Táta. 29 Hakte sekxegexma ko'o m'a aptáha axta seyáphasso; meheyenyewek chá'a ko'o exakkók ma'a Táta, hakte alának chá'a ko'o m'a ekleklamókxa nak apwáxok alána'.
30 Xama axta aptéma appeywa Jesús xa ektáha nak, apxámok axta énxet apteme melya'ásseyam.
Dios apketchek tén ma'a énxet élma nak mólya'assáxma
31 Axta aptemék Jesús apkelanagkama judíos apteme axta melya'ásseyam se'e:
—Agkok kólyensakmok chá'a kéxegke kélláneyak ma'a sektémakxa nak chá'a sekpeywa, naqsók sa' kóltéhek séltáméseyak; 32 kólya'ásegwók sa' ma'a amya'a ekmámnaqsoho eñama nak Dios, kalmallahanchesek sa' nahan kélmomaxche xa ekmámnaqsoho nak.
33 Axta aptemék apkelátegmoweykegkokxo s'e:
—Negko'o nenteme Abraham aptawán'ák neptámen, mantemék nahan negko'o xama enxoho apkelásenneykha naqsa xama énxet enxoho; ¿Yaqsa ektáha apxéna nak xép peya hẽlchexeykxak negko'o?
34 Tén axta Jesús aptéma apkelanagkama s'e:
—Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke apyókxoho énxet apkelánéyak nak chá'a melya'assáxma, apteme élma melya'assáxma. 35 Xama énxet apmomap nak chá'a kélteméssesso kélásenneykha naqsa, megkawegqók apha neyseksa m'a ekheykha nak wesse' apagkok apxagkok; kaxnók ma'a ektáha nak wesse' apketche megkamassegwomek chá'a apha xamók ma'a ekheykha nak apxagkok. 36 Apkelmallahanchessek sa' agkok kélteme kélmomaxche m'a Dios Apketche, naqsók sa' kamaskok kéxegke kélteme kélmomaxche'. 37 Ekya'ásegkók ko'o kéxegke kélteme Abraham aptawán'ák neptámen; kélmáheyók eyke hélaqhek ko'o kéxegke, hakte megkólmák takha' m'a sekpeywa. 38 Axénhok chá'a ko'o m'a aqsok sexekmósso axta m'a Táta, kólteme nahan kéxegkáxa, kóllána chá'a m'a kéllegaya axta chá'a apkeltennasso m'a Kélyáp.
39 Axta aptemék apkenagkama Jesús se'e:
—¡Abraham neykhe negko'o egyáp!
Keñe axta Jesús aptéma apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Kaxtemék kéxegke kélteme naqsók Abraham apketchek, kóllának chá'a m'a apkeláneya axta m'a. 40 Naqsók eykhe chá'a ko'o séltennassama aptáha sélxekmósso m'a Dios, kélmáheyók eyke aqsa hélaqhek ko'o kéxegke. ¡Axta eyke etneyk xama enxoho Abraham xa ektáha nak! 41 Kélláneykegkek chá'a kéxegke aptémakxa nak chá'a m'a kélyáp.
Tén axta aptéma apkenagkama Jesús se'e:
—¡Háwe negko'o kélketchek meyke apyapmeyk; yetneyk negko'o wánxa xama Egyáp, cham'a Dios!
42 Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—Kaxtemék kéxegke kélteme naqsók kélyáp ma'a Dios, hélásekhohok axta ko'o, hakte eñamak ko'o m'a Dios, keso sénmeyncha'a nak se'e. Háwe axta ko'o sekwe ahagko', Dios axta seyáphasso. 43 ¿Yaqsa ektéma megkólmowagko nak kéxegke kólya'asagkohok ma'a sektémakxa nak chá'a séltennáseykha? Megkólmenyeyk kóleyxhok sekpeywa. 44 Kelyekhama' kéxegke kélyáp, kéleñamak kéxegke m'a, kóllenxanmok nahan chá'a kóllának eyámenyéxa enxoho chá'a kóllának ma'a. Nanók axta ektémakxa ekyetno ekyógkexma kelyekhama' m'a sekxo' eyeynókxa axta. Megkeytlók ma'a amya'a ekmámnaqsoho nak, megkatnehek nahan chá'a xama enxoho ekmámnaqsoho ekpeywa. Temék agkok chá'a ekmowána amya'a, katnehek chá'a m'a ektémakxal'a chá'a; hakte ekmowána amya'a, ekteyapmakxa negmowána amya'a m'a kelyekhama'. 45 Naqsók eykhe chá'a ko'o m'a sektémakxa nak chá'a séltennasso, élya'ásseykmek eyke chá'a. 46 ¿Yaqsa kélxama kéxegke apwanchek exekmósek ekyetna ko'o may'assáxma? Naqsók agkok ma'a sektémakxa nak chá'a sélanagkama, ¿yaqsa ektéma sélya'ásseykmo nak chá'a? 47 Énxet ektáhakxa enxoho apagkok ma'a Dios, yeyxhok ma'a Dios appeywa; megkólmenyeyk eyke kéxegke kóleyxhok appeywa, hakte háwe kéxegke Dios énxet'ák apagkok.
Aphegkek axta Cristo meykexa axta Abraham
48 Keñe axta judíos aptéma apkenagkama Jesús se'e:
—Payhémo neyke agkok nentémakxa nak chá'a nélpeywa nenxeyenma exchep apteme samaritano, tén han ekha apwáxok kelyekhama'.
49 Axta aptemék apchátegmoweykegkokxo Jesús se'e:
—Méko ko'o xama enxoho kelyekhama' ewáxok, wánxa eyke aqsa ko'o seyáyo m'a Táta; keñe kéxegke mehéláyo ko'o. 50 Mategyeykha ko'o yaqwayam kataqmelek sexeyenma énxet'ák, yetneyk eyke xama aptegyeykha nak chá'a xa, cham'a aptémól'a chá'a apyekpelchémo énxet. 51 Naqsók ko'o sekxéna, énxet apkelyaheykekxoho enxoho sekpeywa, megyetsepek sa'.
52 Axta aptemék apkelátegmoweykegko judíos se'e:
—Naqsók negko'o nentemessásak kaxwók ekha apwáxok xép kelyekhama'. Apketsepmeyk axta m'a Abraham, tén han ma'a apyókxoho apkellegasso axta Dios appeywa, keñe exchep aptéma appeywa s'e: ‘Énxet apkelyaheykekxoho enxoho sekpeywa, megyetsepek sa'.’ 53 ¿Apyeykhágweykmók enxeykel'a exchep ma'a egyáp nanók Abraham? Apketsepmeyk axta m'a, apkeletsepmeyk axta nahan ma'a Dios appeywa apkellegasso axta. ¿Yaqsa apkenagkama exchep etneyk?
54 Axta aptemék apchátegmoweykegkokxo Jesús se'e:
—Taqmeláha agkok ko'o sekpeywa axénáxchekxohok ahagko', mékoho katnehek ma'a sekxénamaxchekxoho ahagko' ektaqmela nak. Akke setnéssesso chá'a ko'o ektaqmela sekxénamaxche m'a Táta, cham'a kélxeyenma nak chá'a kéxegkáxa apteme Dios kélagkok. 55 Akke kólya'áseykegkok kéxegke m'a. Ko'o eyke ekya'ásegko'; ekxénchek agkok ko'o may'ásegko m'a, sekmowána amya'a ahagko' atnehek, ekhawo kéltémakxa nak kéxegke. Naqsók eyke ko'o sekya'áseykegkoho m'a, élyaheykekxók nahan chá'a m'a appeywa. 56 Payheykekxeyk axta apwáxok Abraham, kélyáp nanók axta kéxegke, hakte apmáheyók axta etagkohok yaqweykenxa ko'o awak keso náxop; apweteyak axta nahan, payheykekxók agko' axta nahan apwáxok.
57 Axta aptemék judíos apkenagkama Jesús se'e:
—Mewokmok makham xép cincuenta apyeyam apagkok ¿háxko katnehek xép exének apwetaya m'a Abraham?
58 Keñe axta Jesús aptéma apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke, meykexa axta Abraham, ko'o sekteme.
59 Tén axta apkelmoma meteymog ma'a énxet'ák nak apmáheyo elyetnak ma'a Jesús; apxegáneykmek axta eyke aqsa Jesús nepyeseksa, apteyepmeyk axta kañe' tegma appagkanamap.
1 Por su parte, Jesús se fue al Monte de los Olivos.
¡No vuelvas a pecar!
2 Al día siguiente, al amanecer, Jesús regresó al templo. La gente se acercó, y él se sentó para enseñarles. 3 Entonces los maestros de la Ley y los fariseos llevaron al templo a una mujer. La habían sorprendido teniendo relaciones sexuales con un hombre que no era su esposo. Pusieron a la mujer en medio de toda la gente, 4 y le dijeron a Jesús:

—Maestro, encontramos a esta mujer cometiendo pecado de adulterio. 5 En nuestra ley, Moisés manda que a esta clase de mujeres las matemos a pedradas. ¿Tú qué opinas?

6 Ellos le hicieron esa pregunta para ponerle una trampa. Si él respondía mal, podrían acusarlo. Pero Jesús se inclinó y empezó a escribir en el suelo con su dedo. 7 Sin embargo, como no dejaban de hacerle preguntas, Jesús se levantó y les dijo:

—Si alguno de ustedes nunca ha pecado, tire la primera piedra.

8 Luego, volvió a inclinarse y siguió escribiendo en el suelo. 9 Al escuchar a Jesús, todos empezaron a irse, comenzando por los más viejos, hasta que Jesús se quedó solo con la mujer. 10 Entonces Jesús se puso de pie y le dijo:

—Mujer, los que te trajeron se han ido. ¡Nadie te ha condenado!

11 Ella le respondió:

—Así es, Señor. Nadie me ha condenado.

Jesús le dijo:

—Tampoco yo te condeno. Puedes irte, pero no vuelvas a pecar.
Jesús es la luz
12 Jesús volvió a hablarle a la gente:

—Yo soy la luz que alumbra a todos los que viven en este mundo. Síganme y no caminarán en la oscuridad, pues tendrán la luz que les da vida.

13 Los fariseos le dijeron:

—Tú te estás alabando a ti mismo. ¿Cómo sabremos que dices la verdad?

14 Jesús les respondió:

—Aunque hable bien de mí, lo que digo es cierto. Porque yo sé de dónde vine, y a dónde voy; sin embargo, ustedes no lo saben. 15 Ustedes juzgan como todos los demás, pero yo no juzgo a nadie. 16 Si lo hiciera, juzgaría de acuerdo a la verdad, porque no juzgo yo solo. Mi Padre, quien me envió, juzga conmigo. 17 La ley de ustedes dice que, para probar que algo es verdad, son necesarios dos testigos. 18 Pues bien, yo hablo bien de mí mismo; y mi Padre, quien me envió, también habla bien de mí.

19 Entonces le preguntaron:

—¿Dónde está tu padre?

Jesús les respondió:

—Si me conocieran, conocerían a mi Padre. Pero como no me conocen, tampoco a él lo conocen.

20 Jesús dijo todo esto mientras enseñaba en el templo, en el lugar donde se ponen las ofrendas. Pero nadie se lo llevó preso, porque aún no había llegado el momento de que todos supieran quién era él realmente.
Los jefes judíos y Jesús
21 Jesús habló de nuevo:

—Yo me voy, y ustedes me buscarán, pero morirán sin que Dios les haya perdonado sus pecados. A donde yo voy, ustedes no pueden ir.

22 Los jefes judíos dijeron:

—¿Estará pensando en matarse, y por eso dice que no podemos ir a donde él va?

23 Jesús les aclaró:

—Ustedes son pecadores, como todos los que viven en este mundo. Pero yo no soy de este mundo, porque vengo del cielo. 24 Por eso les dije que, si no creen en mí ni en quién soy yo, morirán sin que Dios les haya perdonado sus pecados.

25 Le preguntaron:

—¿Y quién eres tú?

Jesús les contestó:

—¿Por qué tengo que responderles? 26 Más bien, yo tengo mucho que decir de todo lo malo que ustedes hacen. El que me envió dice la verdad, y yo solo digo lo que le escuché decir.

27 Pero ellos no entendieron que Jesús les estaba hablando de Dios, su Padre. 28 Por eso les dijo:

—Ustedes sabrán quién es en realidad el Hijo del hombre cuando me cuelguen de una cruz. También sabrán que no hago nada por mi propia cuenta, sino que solo digo lo que mi Padre me ha enseñado. 29 Mi Padre nunca me ha abandonado, pues yo siempre hago lo que a él le agrada.

30 Cuando Jesús dijo esto, mucha gente creyó en él.
La verdad los hará libres
31 Jesús les dijo a los judíos que habían creído en él:

—Si ustedes obedecen mis enseñanzas, serán verdaderamente mis discípulos; 32 y conocerán la verdad, y la verdad los hará libres.

33 Ellos le contestaron:

—Nosotros somos descendientes de Abraham, y nunca hemos sido esclavos de nadie. ¿Por qué dices que seremos libres?

34-36 Jesús les respondió:

—Ningún esclavo se queda para siempre con la familia para la cual trabaja. El que se queda para siempre es el hijo de la familia; si él así lo quiere, puede dejar en libertad al esclavo. Les aseguro que cualquiera que peca es esclavo del pecado. Por eso, si yo, el Hijo de Dios, les perdono sus pecados, serán libres de verdad.
37 »Yo sé que ustedes son descendientes de Abraham, pero quieren matarme porque no aceptan mis enseñanzas. 38 Yo solo les digo lo que mi Padre me ha enseñado. Ustedes, en cambio, hacen lo que les ha enseñado su padre.

39 Ellos le dijeron:

—¡Nuestro padre es Abraham!

Entonces Jesús les contestó:

—Si en verdad ustedes fueran descendientes de Abraham, harían lo que él hizo. 40 Pero yo les he dicho la verdad que he escuchado de Dios, y ustedes quieren matarme. ¡Abraham nunca hizo algo así! 41 Pero ustedes hacen exactamente lo mismo que hace su padre.

Ellos le contestaron:

—¡No nos acuses de tener otro padre! Nuestro único Padre es Dios.

42 Jesús les respondió:

—Si en verdad Dios fuera su Padre, ustedes me amarían, porque yo vengo del cielo, donde está Dios. Yo no vine por mi propia cuenta, sino que Dios me envió. 43 Ustedes no pueden entender lo que les digo, porque no les gusta escuchar mi mensaje. 44 El padre de ustedes es el diablo, y ustedes tratan de hacer lo que él quiere. El diablo siempre ha sido un asesino y un gran mentiroso. Todo lo que dice son solo mentiras, y hace que las personas mientan.
45 »Por eso ustedes no pueden creer que digo la verdad. 46 ¿Quién de ustedes puede acusarme de haber hecho algo malo? Y si digo la verdad, ¿por qué no me creen? 47 Los hijos de Dios escuchan con atención todo lo que Dios dice. Pero ustedes no le ponen atención porque no son sus hijos.
Jesús y Abraham
48 Entonces, algunos judíos le dijeron:

—Cuando decimos que eres un extranjero indeseable, y que tienes un demonio, no estamos equivocados.

49 Jesús les contestó:

—Yo no tengo ningún demonio. Lo que hago es hablar bien de mi Padre; pero ustedes hablan mal de mí. 50 Yo no le pido a la gente que hable bien de mí; es Dios quien lo quiere así, y es él quien juzga. 51 Les aseguro que quien obedezca mi enseñanza, vivirá para siempre con Dios.

52 Ellos le dijeron:

—Ahora sí estamos seguros de que tienes un demonio. Nuestro antepasado Abraham murió, y también murieron los profetas. Sin embargo, tú dices que el que te obedezca vivirá para siempre. 53 ¿Acaso te crees más importante que Abraham? Él y los profetas murieron. ¿Qué te estás creyendo?

54 Jesús les respondió:

—¿De qué me serviría hablar bien de mí mismo? Mi Padre es el que habla bien de mí, y ustedes dicen que él es su Dios. 55 En realidad, ustedes no lo conocen. Yo sí lo conozco. Lo conozco, y lo obedezco. Si dijera lo contrario, sería un mentiroso como ustedes. 56 Abraham, el antepasado de ustedes, se alegró mucho de que vería el tiempo en que yo vendría al mundo; lo vio, y le causó mucha alegría.

57 Entonces le preguntaron:

—Ni siquiera has cumplido cincuenta años de edad. ¿Cómo puedes decir que has visto a Abraham?

58 Jesús les dijo:

—Les aseguro que mucho antes de que naciera Abraham ya existía yo.

59 Entonces aquellos judíos quisieron matar a Jesús a pedradas; pero él se mezcló entre la multitud y salió del templo.