Jesús aptaqmelchesseyam énxet apkelyelqamap
1 Keñe axta natámen xa, apkeláneykegkek axta apkelsawássessamo judíos ekhem melwagqayam, keñe axta Jesús apmeyeykekxo makham ma'a Jerusalén. 2 Yetnegkek axta nahan ekho yámmáxek kélteme nak hebreo appeywa Betzatá, cham'a Jerusalén, ketók axta m'a átog kéltémakxa nak Nepkések. Cinco axta nahan nentaxnamakxa ekhéyak nekhaw'ék xa ekho axta yámmáxek, 3 apheykegkaxa axta anhan náxop apxámokma apagko' ma'a apkelháxamap, meyke apaqta'ák tén han élmasagcha'a apyay'ák, tén han ma'a apkelyelqamap nak. Apkelhaxneykegkek axta chá'a kaltaqheykha yegmen xa énxet'ák nak, 4 hakte ewatámhok axta chá'a Dios apchásenneykha m'a ekho nak yámmáxek yaqwayam eltaqhésha yegmen, keñe axta apmonye' apnextega enxoho chá'a m'a ekho nak yámmáxek natámen éltaqhaheykha m'a yegmen, etaqmelwók axta chá'a m'a ektémakxa enxoho chá'a apháxamap. 5 Aphegkek axta anhan nepyeseksa xama énxet ekweykmo axta treinta y ocho apyeyam apháxamap. 6 Xama axta apweteya Jesús ma'a apyetnamakxa axta náxop, tén han apya'ásegweykmo nanók ekteme apháxamap xa ektáha nak. Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Apmenyéya etaqmelwók?
7 Keñe axta aptéma apchátegmoweykegko énxet apháxamap se'e:
—Wesse', méko chá'a ko'o hetaxnések ekho nak yámmáxek éltaqhaheyncha'a enxoho chá'a yegmen. Ekmakók agkok chá'a ko'o anextog, pók chá'a enextog apmonye'.
8 Axta aptemék apkenagkama Jesús se'e:
—Etnamha, emekxa aptaháno, exeg.
9 Yetlómók axta nahan aptaqmelwayam ma'a énxet apháxamap, apmeykekxeyk axta aptaháno, tén axta apxegama. Chaqhémók axta nahan sábado ektéma xa, 10 keñe axta judíos aptéma apkenagkama m'a énxet ektáha axta kéltaqmelchesseyam:
—Sakhem sábado; megkólhók esakxak aptaháno.
11 Axta aptemék apchátegmoweykegko xa énxet nak:
—Exchek aptáhak ko'o seyáneya énxet setaqmelchessekmo exchek se'e: ‘Emekxa aptaháno, exeg,’
12 Axta aptemék apkelmaxneyeykencha'a s'e:
—¿Yaqsa exchek énxet aptáha apcháneya: ‘Emekxa aptaháno, exeg’?
13 Axta eyke ey'áseykegkok ektáha ektaqmelchesseyam ma'a énxet nak, hakte apxegáneykmek axta aqsa Jesús nepyeseksa m'a énxet apxámokma apheykencha'a axta m'a. 14 Keñe axta Jesús apwetágweykekxo m'a kañe' tegma appagkanamap, axta aptemék apkenagkama s'e:
—Elano, ná elánekxa aqsa kaxwók mey'assáxma xa aptaqmelwokmo nak, yaqwayam enxoho megkasogwomók agko' ektáhakxa.
15 Apxegamchek axta xa énxet nak, apkeltennáseykekxeyk axta judíos ektáha aptaqmelchesseyam ma'a Jesús. 16 Axta keñamak melwátésseykmo aptaqnagko judíos ma'a Jesús, hakte apkeláneyak axta ekhem sábado xa aqsok nak. 17 Axta eyke aptemék apkelanagkama Jesús se'e:
—Aptamheykha chá'a ko'o m'a Táta, atneykha nahan chá'a ko'óxa.
18 Yágweykmók axta aqsa nahan apmáheyo yaqhek judíos aptéma appeywa xa, hakte háwe axta ekwánxa agkok éllókassama meláneya m'a éltémókxa nak antéhek ekhem sábado, axta eyke nahan keñamak apxeyenma aphémo m'a Dios, cham'a apxeyenma axta apteme Apyáp apagko' ma'a Dios.
Ekha kélyaheykekxoho Dios Apketche
19 Axta aptemék apkelanagkama Jesús se'e: “Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke, mopwanchek elának xama aqsok apmopmenyého apagko' nak elának ma'a Dios Apketche; wánxa aqsa elának ma'a apwete nak chá'a elának ma'a Apyáp. Ekyókxoho aqsok apkelanakxa enxoho chá'a m'a Apyáp, elának nahan chá'a m'a Apketche. 20 Hakte apchásekhayók Apyáp ma'a Apketche, exekmósek nahan chá'a ekyókxoho m'a aqsok apkelanakxa enxoho; exekmósek sa' eyke nahan ma'a aqsok élyawe agko' nak, peya sa' kalpelakkasek nahan kólwetak kéxegke m'a. 21 Cham'a ektémakxa nak chá'a apnaqxétekhásseyam Táta m'a apkeletsapma axta tén elmésagkok élyennaqte apnénya'ák, cháxa aptémakxa nahan Apketche elmésagkok élyennaqte apnénya'ák ma'a apmakókxa enxoho chá'a elmésagkok. 22 Metnehek chá'a apyekpelchémo xama énxet enxoho m'a Táta, Apketche axta eyke apméssók ekyókxoho apmopwána yaqwayam elyekpelkohok ma'a énxet'ák, 23 yaqwayam enxoho kaxhok kélteme kéláyo Apketche m'a ekweykenxa nak kélteme kéláyo m'a Táta. Agkok kóltáhak kéláyo m'a Apketche, megkóltéhek nahan kéláyo m'a Táta apteme axta seyáphasso ko'o.
24 “Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke, apháxenmo nak ma'a sektáhakxa enxoho ko'o seyáneya, tén han apteme enxoho mey'ásseyam ma'a aptáha axta ko'o seyáphasso, étak sa' ekyennaqte apnények; megyáneykpek sa' nahan kóllegássesagkoho', hakte apyeyk'ak ma'a nétsapma nak, yennaqwokmek kaxwók apnények. 25 Naqsók ko'o sektáha séláneya kéxegke, peyk kaxwo' kammok ekhem, keso kaxwo' nak, yaqwánxa sa' ellegak appeywa Dios Apketche m'a apkeletsapma axta; enaqxétekhágwók sa' ma'a ektáhakxa enxoho apkellege appeywa. 26 Yetneyk apmopwána Táta eñama apmopwána apagko' yaqwayam hegmések ekyennaqte egnények, cháxa apméssama nak han Apketche xa apmopwána nak, 27 apméssegkek axta anhan apmopwána yaqwayam etnehek apkelyekpelchémo énxet'ák, eñama apteme énxet'ák Apketche. 28 Nágkalpelakkas aqsa xa aqsok nak, hakte kammok sa' ekhem yaqwánxa ellegak appeywa apyókxoho m'a apkeletsapma axta, 29 elántépok sa' takhaxpop. Enaqxétekhágwók sa' yaqwayam elxawagkok élyennaqte apnénya'ák ma'a ektáha axta apkeláneyak aqsok ektaqmela; keñe sa' ma'a ektáha axta apkeláneyak aqsok ekmaso, enaqxétekhágwók sa' yaqwayam kóllegássesagkoho'.
Jesús apxekmóssamo apteme ekha kélyaheykekxoho
30 “Mowanchek ko'o alának xama aqsok sekmámenyého ahagko' nak alána'. Ektemék chá'a ko'o sélyekpelchémo énxet'ák ma'a apkeltémókxa nak chá'a atnehek ma'a Táta, péwók nahan ma'a ektémakxa nak chá'a ko'o sélyekpelchémo énxet'ák, hakte malaneyk chá'a ko'o m'a sekmámenyého ahagko' nak alána', wánxa m'a apmopmenyého nak Táta, apteme axta seyáphasso ko'o. 31 Ekxénaxchekxók agkok ko'o ahagko', mékoho katnehek ma'a séltenneykha. 32 Yetneyk eyke pók sexeyenma nak chá'a ko'o, ekya'ásegkók nahan ko'o ektéma ekmámnaqsoho m'a aptémakxa nak chá'a sexeyenma. 33 Kéláphassegkek axta kéxegke énxet aphakxa Juan yaqwayam elmaxneyha, naqsók axta anhan ma'a aptémakxa axta apkeltennasso sexeyenma ko'o. 34 Makke ko'o wásenneykekxak ektémakxa nak apkeltenneykha xama énxet sexeyenma ko'o. Ektemék eyke aqsa séláneya xa ektáha nak, yaqwayam sa' kéxegke kólwagkasaxchek teyp. 35 Máxa axta Juan ma'a cháléwasso eyáléweykhal'a, tén han élsassól'a exma, yaqwatakxoho axta eyke kéxegke kélmáheyók kalpeykesekxak kélwáxok ma'a élseyéxma apagkok. 36 Yetneyk eyke ko'o sekxeyenma megkaxnémo nak ma'a ektémakxa axta chá'a sexeyenma m'a Juan. Aqsok séláneya nak chá'a ko'o ekteme ekxekmósso ektáha naqsók seyáphasso ko'o Táta, cham'a sektamheykha apkeltémo axta alána'. 37 Ekmámnaqsoho nahan chá'a apxeyenma ko'o sekwesey Táta, cham'a aptáha axta seyáphasso ko'o, megkóllegeyk eykhe kéxegke appeywa, megkólweteyk eykhe nahan xama enxoho, 38 megkólhayók nahan keytek kélwáxok kéxegke m'a aptémakxa nak appeywa, hakte kélya'ásseykmek kéxegke m'a aptáha nak apcháphasso m'a Táta. 39 Kéltaqmelchessamók chá'a kéxegke kéltámésamaxche m'a ektémakxa nak eknaqtáxésamaxche Dios appeywa, hakte kélmenyeyk eykhe kólwetak ekyennaqte kélnénya'ák megkatnégwayam néxa eñama m'a; exeyenmeyk eykhe ko'o xa eknaqtáxésamaxche nak, 40 megkólmenyeyk eyke hélyo'ótak kéxegke yaqwayam kólwetak xa ekyennaqte egnények megkatnégwayam néxa nak.
41 “Mómenyeyk ko'o kaltaqmalmakha apkelpeywa hexének énxet'ák. 42 Élyekpelchémók nahan ko'o kéltémakxa kéxegke, élya'ásegkók nahan megkólásekhayo m'a Dios. 43 Ekwayak axta ko'o eñama seyáphasso Táta, keñe axta mehélmoma takha' kéxegke; apwa'ak axta agkok pók énxet, apwe apagko' enxoho, kólmok axta takha' xa énxet nak. 44 ¿Háxko katnehek kéxegke héltéhek mehelya'ásseyam, kélámenyého enxoho aqsa chá'a kaltaqmalmakha kélxénamaxche nepyeseksa énxet'ák, keñe megkólchetmek ma'a ektaqmalma nenxénamaxche eñama nak Dios apteme nak wánxa xama? 45 Nágkaxén aqsa kélwáxok peya alxénchásekxohok ekmaso kéltémakxa nápaqtók ma'a Táta. Moisés sa' eyke elxénchásekxohok kéltémakxa ekmaso kéxegke, kéltéma nak chá'a kéláyo kéxegke. 46 Kaxtemék axta megkólya'ásseyam kéxegke m'a Moisés, mehelya'ássemek axta nahan ko'óxa, hakte aptáxéssegkek axta weykcha'áhak Moisés sexeyenma ko'o. 47 Kélya'ásseykmek agkok ma'a ektémakxa axta apnaqtáxéseyak weykcha'áhak Moisés, háxko katnehek nahan megkólya'ássók ma'a sektáhakxa enxoho séláneya kéxegke.”
Jesús sana a un paralítico
1 Tiempo después, Jesús regresó a la ciudad de Jerusalén para asistir a una fiesta de los judíos. 2 En Jerusalén, cerca de la entrada llamada «Portón de las Ovejas», había una piscina con cinco entradas, que en hebreo se llamaba Betzatá. 3-4 Allí, acostados en el suelo, había muchos enfermos: ciegos, cojos y paralíticos. 5 Entre ellos había un hombre que desde hacía treinta y ocho años estaba enfermo. 6 Cuando Jesús lo vio allí acostado, y se enteró de cuánto tiempo había estado enfermo, le preguntó:

—¿Quieres que Dios te sane?

7 El enfermo contestó:

—Señor, no tengo a nadie que me meta en la piscina cuando el agua se mueve. Cada vez que trato de meterme, alguien lo hace primero.

8 Jesús le dijo:

—Levántate, alza tu camilla y camina.

9 En ese momento el hombre quedó sano, alzó su camilla y comenzó a caminar.
Esto sucedió un sábado, que es el día de descanso obligatorio para los judíos. 10 Por eso, unos jefes de los judíos le dijeron al hombre que había sido sanado:

—Hoy es sábado, y está prohibido que andes cargando tu camilla.

11 Pero él les contestó:

—El que me sanó me dijo: “Levántate, alza tu camilla y camina.”

12 Ellos preguntaron:

—¿Y quién te dijo que te levantaras y caminaras?

13 Pero el hombre no sabía quién lo había sanado, porque Jesús había desaparecido entre toda la gente que estaba allí.
14 Más tarde, Jesús encontró a ese hombre en el templo, y le dijo: «Ahora que estás sano, no vuelvas a pecar, porque te puede pasar algo peor.»
15 El hombre fue a ver a los jefes judíos, y les dijo que Jesús lo había sanado. 16 Entonces ellos empezaron a perseguir a Jesús por hacer milagros los sábados.
17 Pero Jesús les dijo: «Mi Padre nunca deja de trabajar, ni yo tampoco.»
18 Los jefes judíos se molestaron tanto que tuvieron aun más ganas de matar a Jesús. No lo querían porque, además de sanar a los enfermos en día sábado, decía que Dios era su Padre, y que por eso era igual a Dios.
La autoridad del Hijo de Dios
19 Jesús les dijo:

«Les aseguro que yo, el Hijo de Dios, no puedo hacer nada por mi propia cuenta. Solo hago lo que veo que hace Dios, mi Padre. 20 Él me ama y me muestra todo lo que hace. Y me mostrará cosas aun más grandes, que a ustedes los dejarán asombrados. 21 Porque así como mi Padre hace que los muertos vuelvan a vivir, así también yo le doy vida a quien quiero. 22 Y mi Padre no juzga a nadie. Es a mí, que soy su Hijo, a quien le ha dado ese poder, 23 para que todos me honren como lo honran a él. Cuando alguien no me honra, tampoco honra a mi Padre, que me envió.
24 »Les aseguro que todo el que preste atención a lo que digo, y crea en Dios, que fue quien me envió, tendrá vida eterna. Aunque antes haya vivido alejado de Dios, ya no será condenado, pues habrá recibido la vida eterna. 25 Una cosa es cierta: ahora es cuando los que viven alejados de Dios me oirán a mí, que soy su Hijo. Si me obedecen, tendrán la vida eterna. 26 Porque Dios, mi Padre, tiene el poder para dar la vida, y a mí me ha dado ese poder. 27 También me ha dado autoridad para juzgar, pues yo soy el Hijo del hombre.
28 »No se sorprendan de lo que les digo, porque va a llegar el momento en que los muertos oirán mi voz 29 y saldrán de sus tumbas. Entonces, los que hicieron lo bueno volverán a vivir, y estarán con Dios para siempre; pero los que hicieron lo malo volverán a vivir para ser castigados.
Pruebas de la autoridad de Jesús
30 »Yo no puedo hacer nada por mi propia cuenta. Mi Padre me envió, y él me dice cómo debo juzgar a las personas. Por eso yo juzgo correctamente, porque no hago lo que yo quiero, sino lo que mi Padre me ordena hacer.
31 »Si yo hablara bien de mí mismo, ustedes dirían que miento. 32 Pero conozco a alguien que dirá quién soy yo, y que confirmará que yo digo la verdad. 33 Cuando ustedes enviaron mensajeros a Juan, él les dijo la verdad. 34-35 Las enseñanzas de Juan fueron como una lámpara encendida en la oscuridad, y por un tiempo ustedes se alegraron de escucharlas.
»Pero yo no necesito que nadie hable bien de mí. Si he mencionado a Juan, ha sido solo para que ustedes crean y Dios los salve. 36 Yo puedo probarles que de verdad mi Padre me ha enviado. Así lo prueba todo lo que hago, y ni siquiera Juan puede ser mejor testigo. Porque yo hago las cosas que mi Padre me envió a hacer.
37 »Mi Padre me ha enviado, y él también habla bien de mí. Lo que pasa es que ustedes nunca lo han oído hablar, ni lo han visto cara a cara. 38 Ustedes no aceptan su mensaje, pues no han creído en mí, que he sido enviado por él.
39 »Ustedes estudian la Biblia con mucho cuidado porque creen que así alcanzarán la vida eterna. Sin embargo, a pesar de que la Biblia habla bien de mí, 40 ustedes no quieren creer en mí para alcanzar la vida eterna.
41 »A mí no me interesa que la gente hable bien de mí. 42 Además, a ustedes los conozco muy bien, y sé que no aman a Dios. 43 Él es mi Padre, y me ha enviado, pero ustedes no me han aceptado. Sin embargo, a quien viene por su propia cuenta, ustedes sí lo reciben. 44 ¡Cómo van a creerme, si les gusta que sea la gente la que hable bien de ustedes, y no el Dios único!
45 »No crean que yo voy a acusarlos con mi Padre. Ustedes han confiado en lo que Moisés escribió, y será Moisés quien los acuse. 46 Si le creyeran a Moisés, también creerían en mí, pues él escribió acerca de mí. 47 Pero si no creen en lo que él escribió, ¿cómo van a creer en lo que yo les digo?»