Jesús tén han Nicodemo
1 Aphegkek axta xama fariseo apwesey axta Nicodemo, apteme axta xama énxet ekha kéláyo nepyeseksa m'a judíos. 2 Yáqtéssegkek axta nahan apya'áyekmo m'a Jesús. Axta aptemék apkenagkama s'e:
—Sẽlxekmósso, negya'áseykegkók negko'o apcháphassama exchep Dios yaqwayam hẽlxekmóssa', hakte méko kawának kalának aqsok sempelakkasso nak agweta' apkeláneya nak xép, metnaha enxoho apxegexma m'a Dios.
3 Axta aptemék apkenagkama Jesús se'e:
—Naqsók ko'o sektáha seyáneya exchep, agkok etnahákxak kaxwe aptémeykekxa xama énxet, mopwanchek étak ma'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios.
4 Keñe axta Nicodemo aptéma apkelmaxneyeykencha'a s'e:
¿Háxko katnehek etyemekxak makham xama énxet aptáha enxoho apwányamo? ¿Etaxnekxak enxeykel'a makham egken awáxok, yaqwayam enxoho etyemekxak makham?
5 Axta aptemék apchátegmoweykegko Jesús se'e:
—Naqsók ko'o sektáha seyáneya exchep, agkok etyekmok xama énxet eñama nak ma'a yegmen tén han ma'a Espíritu, mopwanchek etxek ma'a aptémakxa nak Wesse' apwányam Dios. 6 Énxet aptéyam nak chá'a eñama m'a apyapmeyk, énxet ma'a; keñe m'a aptéyam nak chá'a eñama Espíritu, espíritu m'a. 7 Ná katlakkas aqsa sektáha nak seyáneya exchep se'e: ‘Kélyókxoho chá'a kéméxcheyk kólpallemekxak makham.’ 8 Kaxchahámha chá'a éxchahayam ekmakókxa enxoho kaxchaháma', eñak eykhe exchep ma'a ekpáwà émpehek, mey'asagkek eyke éñamakxa, essenhan ma'a ekmahágkaxa enxoho. Cháxa ektémakxa han énxet apteme nak appalleyam eñama Espíritu xa.
9 Axta aptemék makham apkelmaxneyeykekxoho Nicodemo s'e:
—¿Háxko katnehek, katnehek xa ektáha nak?
10 Keñe axta Jesús aptéma apchátegmoweykegkokxo s'e:
—Xép apteme apkelxekmósso énxet'ák Israel, ¿yaqsa ektáha mey'ásegko nak xa aqsok nak? 11 Naqsók ko'o sektáha seyáneya exchep, nenxeyenma chá'a negko'o m'a aqsok negya'áseykegkoho nak, negko'o nahan chá'a nenxeyenma m'a aqsok negwete nak chá'a; kélya'ásseykmek eyke chá'a kéxegke m'a nentémakxa nak chá'a néltennasso. 12 Kélya'ásseykmek agkok kéxegke séltennasa enxoho m'a aqsok éleñama nak keso náxop, háxko katnehek mehelya'assók séltennasa enxoho m'a aqsok éleñama nak néten.
13 “Méko xama énxet apmeyeykekxo m'a néten, wánxa m'a apwéweykento axta apkeñama néten; cham'a apteme nak Apketche Énxet. 14 Sa' kóltéhek nahan kólya'aksek néten aptáha nak Apketche énxet ma'a aptémakxa axta Moisés apya'assama néten yéwa m'a yókxexma meykexa nak énxet, 15 yaqwayam sa' étak élyennaqte apnénya'ák megkatnégwayam néxa apyókxoho m'a ektáha nak apteme melya'ásseyam.
Dios apkelásekhayo énxet'ák apheykha nak keso náxop
16 “Awanhek axta apkelásekhayo Dios énxet'ák apheykha nak keso náxop, apméssegkek axta Apketche apwánxa xama apagko', yaqwayam enxoho megyetsepek ma'a ektáhakxa enxoho apteme mey'ásseyam, étak aqsa ekyennaqte apnények megkatnégwayam néxa. 17 Hakte axta yáphassók Apketche Dios keso náxop yaqwayam yának kóllegássesagkohok énxet'ák apheykha nak keso náxop, wánxa axta aqsa yaqwayam elwagkasek teyp eñama m'a.
18 “Énxet ektáhakxa enxoho apteme mey'ásseyam Dios Apketche, megyáneykpek kóllegássesagkoho'; keñe m'a apya'ásseyam nak, nanók ekpenchásamaxche yaqwayam kóllegássesagkoho eñama apya'ásseyam ma'a Dios apketche apteme nak wánxa xama. 19 Nanók ekpenchásamaxche yaqwayam kóllegássesagkohok ma'a apya'ásseyam nak, hakte apkeláneyak axta aqsok élmasagcha'a ekwaya axta élseyéxma keso náxop, apmenyeyk axta m'a ekyáqtessamakxa exma, mopmenyeyk axta m'a élseyéxma. 20 Mopmenyeyk élseyéxma apyókxoho m'a apkeláneykegkoho nak aqsok ekmaso, melyepetchegwomok nahan, yaqwayam enxoho megkataxcheyk ma'a aqsok apkelánéyak. 21 Keñe m'a apkelmopmenyého nak aqsok ekmámnaqsoho tén han apkeláneykegkoho nak chá'a, elyepetchegwomhok chá'a m'a élseyéxma yaqwayam enxoho kataxchek aqsok apkeláneyak ekhawo ektémakxa nak apmopmenyého m'a Dios.”
Juan Bautista apxéneykekxoho makham Jesús
22 Apmeyeykekxeyk axta Jesús yetlo apkeltáméséyak yókxexma Judea natámen xa, apheykekxexa axta yáma ekwenaqte yetlo apkeltáméséyak apyaqpassáseykegko yegmen énxet'ák. 23 Apyaqpassáseykegkek axta nahan yegmen énxet'ák Juan ma'a nátegma Enón, keto' axta m'a Salim, hakte awanhek axta nahan yegmen ma'a; elmeyekxohok axta chá'a énxet ma'a, kólyaqpássesagkok axta chá'a yegmen. 24 Temegkek axta xa, cham'a megkólaqxegkessamakxa axta makham Juan kañe' sẽlpextétamakxa'.
25 Keñe axta nápakha Juan apkeltáméséyak apkelátegmómakpo xama judío apkelxeyenma m'a ektémakxa nak negaxñáseykekxa egyempehek. 26 Apkelya'eykekxeyk axta apkeltennásseykekxo m'a Juan. Axta aptemék apkenagkama s'e:
—Sẽlxekmósso, apyaqpassásegkek nahan kaxwók yegmen énxet'ák ma'a aptéma axta apxegexma exchep ma'a neyp wátsam Jordán, cham'a apxeyenma axta chá'a exchep.
27 Keñe axta Juan aptéma apkelanagkama s'e:
—Méko kawának kaxkak aqsok, megkésa enxoho m'a Dios. 28 Kéxegke kélagkók axta nahan kéllegeyk sekpékessessamo séltennasso matnama ko'o Mesías. Wánxa axta aqsa sekxeyenma sekteme seyáphásamáxche amonye' yaqwayam ewak ma'a. 29 Énxet ekha nak appagkanma, apagkok etnehek ma'a appagkanma nak; keñe apteme pók apha enxoho m'a, yeyxhok ma'a appeywa, awanhek nahan katnehek ekpayheykekxa apwáxok apleg'a enxoho aptáhakxa appeywa. Cháxa ektémakxa nak ko'óxa ekyawe ekpayheykekxa ewáxok kaxwók xa. 30 Kayawagkok sa' apteme ekha kéláyo m'a, keñe sa' ko'o kasextohok séláyo.
Énxet apkeñama nak néten
31 Apyeykhágweykmók apyókxoho énxet ma'a apkeñama nak néten, keñe m'a apkeñama nak náxop apteme apkeñamakxa apagko' keso náxop, exének nahan aqsok éleñama nak keso náxop. Keñe m'a apkeñama nak néten apteme apyeykhágweykmoho m'a apyókxoho énxet, 32 exének nahan ma'a aqsok apwete nak, tén han ma'a aplege nak; méko eyke kamok takha' m'a aqsok apxeyenma. 33 Apmeyk agkok takha' xama énxet, exének ektáha naqsók ma'a aptémakxa nak appeywa Dios; 34 hakte cham'a apcháphasso enxoho m'a Dios, exének ma'a Dios appeywa nak, hakte eyeykhássessamhok apmésso Dios ma'a Espíritu apagkok. 35 Apchásekhayók Apyáp ma'a Apketche, apméssegkek nahan apmopwána yaqwayam elanha ekyókxoho aqsok ekheykegko nak. 36 Énxet ektáhakxa enxoho mey'ásseyam Apketche, keytek ekyennaqte apnények megkatnégwayam néxa; keñe m'a megkayaqwayam nak etnehek mey'ásseyam ma'a Apketche, métyehek sa' xa ekyennaqte egnények nak, exkak sa' aqsa m'a Dios senlegassáseykegkoho ekmaso agko' nak.
Jesús y Nicodemo
1-2 Una noche, un fariseo llamado Nicodemo, que era líder de los judíos, fue a visitar a Jesús y le dijo:

—Maestro, sabemos que Dios te ha enviado a enseñarnos, pues nadie podría hacer los milagros que tú haces si Dios no estuviera con él.

3 Jesús le dijo:

—Te aseguro que si una persona no nace de nuevo no podrá ver el reino de Dios.

4 Nicodemo le preguntó:

—¿Cómo puede volver a nacer alguien que ya es viejo? ¿Acaso puede entrar otra vez en el vientre de su madre?

5 Jesús le respondió:

—Te aseguro que si uno no nace del agua y del Espíritu, no puede entrar en el reino de Dios. 6 Todos nacen de padres humanos; pero los hijos de Dios solo nacen del Espíritu. 7 No te sorprendas si te digo que hay que nacer de nuevo. 8 El viento sopla por donde quiere, y aunque oyes su sonido, no sabes de dónde viene ni a dónde va. Así también sucede con todos los que nacen del Espíritu.

9 Nicodemo volvió a preguntarle:

—¿Cómo puede suceder esto?

10 Jesús le contestó:

—Tú eres un maestro famoso en Israel, y ¿no lo sabes? 11 Te aseguro que nosotros sabemos lo que decimos, porque lo hemos visto; pero ustedes no creen lo que les decimos. 12 Si no me creen cuando les hablo de las cosas de este mundo, ¿cómo me creerán si les hablo de las cosas del cielo? 13 Nadie ha subido al cielo, sino solamente el que bajó de allí, es decir, yo, el Hijo del hombre.
14 »Moisés levantó la serpiente de bronce en el desierto, y del mismo modo yo, el Hijo del hombre, tengo que ser levantado en alto, 15 para que todo el que crea en mí tenga vida eterna.
16 »Dios amó tanto a la gente de este mundo, que me entregó a mí, que soy su único Hijo, para que todo el que crea en mí no muera, sino que tenga vida eterna. 17 Porque Dios no me envió a este mundo para condenar a la gente, sino para salvarla.
18 »El que cree en mí, que soy el Hijo de Dios, no será condenado por Dios. Pero el que no cree ya ha sido condenado, precisamente por no haber creído en el Hijo único de Dios. 19 Y así es como Dios juzga: yo he venido al mundo, y soy la luz que brilla en la oscuridad, pero como la gente hacía lo malo prefirió más la oscuridad que la luz. 20 Todos los que hacen lo malo odian la luz, y no se acercan a ella, para que no se descubra lo que están haciendo. 21 Pero los que prefieren la verdad sí se acercan a la luz, pues quieren que los demás sepan que obedecen todos los mandamientos de Dios.
Juan el Bautista y Jesús
22 Después de esto, Jesús fue con sus discípulos a la región de Judea, y estuvo allí algún tiempo con ellos bautizando a la gente. 23-24 En ese tiempo Juan el Bautista todavía no había sido encarcelado, y también estaba bautizando en el pueblo de Enón, cerca de un lugar llamado Salim. En Enón había mucha agua, y la gente buscaba a Juan para que él los bautizara.
25 Entonces algunos discípulos de Juan comenzaron a discutir con un judío acerca de una ceremonia de purificación. 26 Entonces fueron a ver a Juan y le dijeron:

—Maestro, ¿recuerdas a aquel de quien nos hablaste, el que estaba contigo al otro lado del río Jordán? Pues bien, ahora él está bautizando y todos lo siguen.

27 Juan les contestó:

—Nadie puede hacer algo si Dios no se lo permite. 28 Ustedes mismos me escucharon decir claramente que yo no soy el Mesías, sino que fui enviado antes que él para prepararlo todo.
29 »En una boda, el que se casa es el novio, y el mejor amigo del novio se llena de alegría con solo escuchar su voz. Así de alegre estoy ahora, porque el Mesías está aquí. 30 Él debe tener cada vez más importancia, y yo tenerla menos.
31 »El Hijo de Dios viene del cielo, y es más importante que todos los que vivimos aquí en la tierra y hablamos de las cosas que aquí suceden. El que viene del cielo es más importante, 32 y habla de lo que ha visto y oído en el cielo. Sin embargo, muchos no quieren creer en lo que él dice. 33 Pero si alguien le cree, reconoce que Dios dice la verdad, 34 ya que cuando el Hijo habla, el que habla es Dios mismo, porque Dios le ha dado todo el poder de su Espíritu.
35 »Dios, el Padre, ama al Hijo, y le ha dado poder sobre todo el universo. 36 El que cree en el Hijo tiene la vida eterna, pero el que no obedece al Hijo no tiene la vida eterna, sino que ha sido condenado por Dios.