Babilonia aptéyam
1 Amya'a ekxeyenma nak Babilonia, caldeos apchókxa, Wesse' egegkok axta aplegasso, apchásenneykekxo axta m'a Dios appeywa aplegasso Jeremías:

2 “Kóllegés sa' se'e,
kólya'assásegwom sa'
nepyeseksa apyókxoho énxet'ák.
Kóllegés sa' yaqwayam kólya'asagkoho';
nágkólpós xama enxoho.
Kólteme sa' se'e:
‘¡Apteyekmek Babilonia!
¡Aqsok eyesmésamaxche
tamhákxak ma'a dios Bel,
megkay'ásegkok ektáhakxa
élmenaye m'a dios Marduc!
¡Aqsok élasmésamaxche
tamhákxak ma'a
aqsok kéleykmássesso apagkok,
tén han ma'a aqsok apkeláyókxa
élmowancha'a amya'a nak,
kelmenakawók agko'!’
3 Hakte nexcheyha apkeleñamak
apkelxegakmo apketamakmo m'a
yaqwayam sa' etnessásekxak
yókxexma meykexa énxet ma'a
apchókxa nak.
Méko sa' xama énxet exnekxak ma'a
tén han aqsok kélnaqtósso,
hakte yenyahagkok sa' apyókxoho énxet.”
Israelitas apkelchexyeyam makham
4 Aptáhak Wesse' egegkok se'e: “Ellekxagwenták sa' elchexyamok énxet'ák Israel tén han Judá xa ekhem nak, hektamok ko'o, sektáha nak Dios Wesse' apagkok. 5 Etegyaha sa' amya'a ekpayhókxa ámay ma'a Sión, tén sa' elpéwhok ma'a, sa' etnehek apkelpeywa s'e: ‘Agyo'ókxak Wesse' egegkok, agyepetchegwakxak yetlo nenlane ekhémo mók nélpaqhetchesamaxkoho megkamassegwayam, megkalwagqámomáxche nak chá'a xama enxoho.’
6 “Máxa axta nepkések apkelxegányam la'a m'a énxet'ák ahagkok, ekmasól'a apkelmeykha m'a ektáha nak apkeláneykha, apchahayól'a aqsa elxeganmok ma'a egkexe nak. Apyaqmagkáseykegkek axta chá'a apkelmahéyak mók egkexe, weykmók axta élwagqámeykegko m'a apxanák nak. 7 Apkeltahanya'awók axta agkok chá'a m'a apkelenmexma nak, elnápok axta chá'a etawagkok, axta etnehek chá'a elpaqmétek se'e: ‘Manlánegkok negko'o aqsok ekmaso, hakte apkeláneykegkek melya'assáxma nápaqtók Wesse' egegkok ma'a, apkelmésso nak chá'a ekyókxoho aqsok, melya'ásseykmo axta chá'a m'a apyapmeyk nano'.’

8 “¡Kólántép Babilonia,
caldeos apchókxa nak!
¡Kólántép, aptémól'a
apnaqleykha nepkések
exog apmonye' apnaqtósso!
9 Hakte wának sa' ko'o
kaxhok mók apketámeyam
Babilonia m'a énxet'ák
apkelyennaqte apxámokma
apkeleñama nak nexcheyha.
Eléwekxak sa' yaqwayam yempakha',
emok sa' nahan.
Kempakhakma yapmeyk
apmopwancha'a elnapakpok ma'a,
apmoplensa'a yágke m'a
apkelyát'a enxoho.
10 Elyementók sa'
aqsok apagkok caldeos,
elyementamagkok sa' aqsok apagkok
ekwokmoho élleklámegko apkelméyak.
Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'.
Babilonia aptéyam
11 “Kéxegke caldeos,
kélyementaméyak axta
aqsok apagkok énxet'ák ahagkok,
¡kalpayhekxa kélwáxok,
kólnéwha!
¡Kólnextegmakha néten,
ektémól'a weyke étkok ma'a
neyseksa pa'at!
¡Kólwehesha
aptémól'a elpáwha yátnáxeg!
12 Mékoho sa' eyke katnekxak ma'a
kélókxa nak, emegqeyk sa' ma'a
tegma apwányam kélpalleykemxa axta.
Axayók agko' sa' etnekxak
nepyeseksa m'a apheykegkaxa nak
pók aptémakxa énxet'ák
meyke xama aqsok, ekyamayéxma,
tén han ekmaso.
13 Hakte ataqnók sa' ko'o,
meyke énxet apheykha
kañe' sa' atnéssesek,
meyke agko' aqsok sa'
atnessásekxa'.
Elyegweyk sa' chá'a apyókxoho
apkelyeykhágwayam enxoho chá'a m'a,
apkelwet'a enxoho ektémakxa
kéllegassáseykegkoho.

14 “¡Kóllánekxa kélchaqneykha
kélmeykha nak yágke,
kólwakhegwom Babilonia!
¡Kólyáta' ekyókxoho
yágke aktek kélagkok,
hakte apkeláneykegkek melya'assáxma
nahaqtók ko'o m'a,
sektáha nak Wesse'!
15 ¡Kólwónches kempakhakma m'a
ekyókxoho nepyáwa nak!
¡Apmeyásekpek kaxwók ma'a Babilonia!
¡Apkelyaqnenágkek ma'a
tegma netna'awo nak,
kélyaqnegkeságkek ma'a
kélhaxtegkesso nak nepyáwa!
¡Cháxa sekyaqmagkáseykekxa ko'o
sélteméssessamakxa xa:
kólyaqmagkásekxa apteméssessamakxa!
¡Kóltemésses apteméssessamakxa axta
kéxegke m'a!
16 Nágkólém xama enxoho
Babilonia m'a yaqwayam nak
eknekxak aqsok aktek,
essenhan yaqwayam nak
enakxek aqsok ekyexna.
Apkelwet'ak sa' agkok kempakhakma
apmassésseyam nak aqsok,
eltaqhohok sa' makham apkelókxa m'a
apkeleñama nak mók apkelókxa,
elmeyekxak sa' chá'a xama xama m'a
xapop apagkok nak.
Énxet'ák Israel apkelchexyeyam
17 “Máxa nepkések apkelxegányam la'a m'a énxet'ák Israel, ekmenxeneykhal'a méwa. Wesse' apwányam Asiria axta apto apmonye', keñe axta natámen Nabucodonosor wesse' apwányam nak Babilonia, apkeltakxékencha'a apexchakkok. 18 Cháxa keñamak sektáha nak ko'o sekpeywa, sektáha nak Wesse' ekha sekyennaqte, Dios apagkok nak Israel: Añássesagkohok sa' ko'o m'a wesse' apwányam Babilonia, ekweykekxoho m'a apchókxa nak, ekhawo sekteméssessamakxa axta m'a wesse' apwányam Asiria. 19 Wának sa' elmeyenták makham énxet'ák Israel ma'a xapop apagkok nak, máxa nepkések sa' etnahagkok elwetak pa'at ekxámokma m'a Carmelo, tén han ma'a Basán, tén han ma'a élámhakxa nak meteymog élwenaqte m'a yókxexma Efraín tén han ma'a Galaad. 20 Ektáhak ko'o sekpeywa s'e, sektáha nak Wesse': Megkóteyaxcheyk sa' apkelsexnánémap tén han melya'assáxma énxet'ák Israel, tén han Judá xa ekhem nak, hakte mayaqmagkásekxeyk sa' ko'o apkeltémakxa axta m'a énxet'ák seyhayo nak elweynchamha makham.
Babilonia apmassegwayam
21 “¡Kólchetamák yókxexma Merataim,
tén han ma'a apheykha nak Pecod!
¡Kólemhák,
kólsawhoho kólmasséssók!
¡Kóllána ekyókxoho m'a
séltémókxa nak kóllána'!
Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'.”

22 Legáxcheyk éxtegyawà ekyennaqte
kempakhakma m'a apchókxa nak,
tekkek ekyawe agko'
kélmassésseyam aqsok.
23 ¡Paqxeyk ma'a Babilonia,
ekho nak sawo ekyentaxno
kéltekpageykha chá'a
apyókxoho énxet'ák keso náxop,
nekha'a étkók tamhákxa'!
¡Apkelyegwakkek pók aptémakxa
énxet'ák apkelwet'a
ektáhakxa m'a Babilonia!
24 Babilonia, xép apagko' axta
appekkenma kelhanma,
métégkok han ekmákxo.
Apmákpe',
hakte apkenmexeykekxeyk
ma'a Wesse' egegkok.
25 Apmeykásekxeyk átog
Wesse' egegkok ma'a
apxátamakxa nak chá'a apkelmeykha
apkenchesso kempakhakma,
apkelhaxyawássekxeyk apkelmeykha,
hakte aplóke',
yetneyk han aqsok
yaqwayam elának Wesse'
ekha nak apyennaqte neyseksa m'a
caldeos apchókxa.
26 ¡Kólchetámegma kéleñama
ekyókxoho yókxexma!
¡Kólmeykessesák atña'ák ma'a
apxátamakxa nak hótáhap apaktek!
¡Kólánchesekxa énxet'ák,
kólmasséssem!
¡Nágkólém xama enxoho!
27 ¡Kólnáhap apyókxoho m'a
sẽlpextétamo apagkok nak,
kólnaqlakxa yaqwánxa nak etekyók!
¡Apyósekak eyke eykhel'a!
¡Wokmek ekhem yaqwánxa
kóllegássesagkoho'!

28 (Apkelwákxeyk Sión ma'a énxet'ák apkelxegányam nak apkeleñama Babilonia, apkeltenneyncha'a ektáhakxa apyaqmagkáseykekxa Dios Wesse' egagkok apkeltémakxa m'a énxet'ák Babilonia, eñama apteméssessamakxa axta m'a tegma appagkanamap nak.)

29 “¡Kólwónmakha apyókxoho
apkelmeykha nak chá'a yágke,
yaqwayam sa' ektamagkok ma'a Babilonia!
¡Kólpakxenák sa' ma'a
nepyáwa nak tegma apwányam,
yaqwayam sa' megyenyehek
exyenmok xama énxet enxoho!
¡Kólhésho mók ma'a
apteméssessamakxa axta!
¡Kóltemésses ma'a
apteméssessamakxa axta!
Hakte cheymáxkók axta chá'a appeywa
sexéneykencha'a ekmaso ko'o,
ko'o sektáha nak Wesse' Dios
Appagkanamap ma'a Israel.
30 Cháxa keñamak peya sa'
etekyók wokma'ák apagkok
ma'a ámay nak,
etekyók sa' apyókxoho
kempakhakma yapmeyk
apagkok xa ekhem nak.
Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'.”

31 Aptáhak Wesse' ekha apyennaqte s'e:
“Apchókxa eyeymáxkoho nak,
énmexchek ko'o exche';
wokmek yaqwánxa añássesagkoho'.
32 Apchókxa eyeymáxkoho nak,
etlapmok sa' xép,
eyaqnenek sa' nahan,
méko sa' han kaxneyásekxak néten.
Alwatnések sa' apyókxoho
tegma apkelyawe apagkok,
kamasséssók sa' ekyókxoho aqsok
ekhéyak nak nepyáwa xa táxa nak.”

33 Aptáhak Wesse' ekha apyennaqte s'e: “Kélnaqtawáseygkók ma'a énxet'ák Israel tén han Judá. Apkelmeyk ma'a apkelenmexma nak, memakók han ekxeykxa'. 34 Apmeyhek eyke m'a apkelántekkesso nak, apwesey nak Wesse' ekha apyennaqte. Sa' etaqmelchessásekxak apheykha m'a, esógmak sa' meyke ektáhakxa negha m'a apchókxa, keñe sa' ekmaso apheykha m'a apheykha nak Babilonia.”

35 Aptáhak Wesse' egegkok se'e:
“¡Kólaqha Babilonia,
yetlo m'a apheykha nak kañe'!
¡Tén han ma'a apkelámha
apmonye'e apagkok,
yetlo m'a apkelmopwancha'a nak aqsok!
36 ¡Kólnáhap ma'a kelyohóxma'a apagkok:
élyeyháxma sa' etnahagkok!
37 ¡Kólnáhap ma'a sẽlpextétamo apagkok:
elpexyennók sa' apkelaye!
¡Kólnáhap yátnáxeg apagkok,
kólekkexches ma'a yátnáxeg
apkelyenyawasso apagkok!
¡Kólnáhap ma'a sẽlpextétamo
apagkok kélyánmagkasso nak chá'a
ekyánmaga apkempakhe:
máxa kelán'a sa' etnahagkokxa'!
¡Kólmasséssem ma'a aqsok
éltaqmalma apagkok:
kólmenyexchesák aqsok apagkok!
38 ¡Kóltawásesha wátsam apagkok:
kalyameygkok sa'!
Hakte Babilonia ekteme xama apchókxa
ekheykegkaxa kéleykmássesso
élmaso agko',
cháxa élyeykessama nak exma xa.

39 “Cháxa keñamak peya sa' katnehek axanák yágqames, tén han semheg nawha'ák ma'a Babilonia, sa' ellawha nahan chá'a xápen ma'a. Mexnekxók sa' chá'a xama énxet enxoho m'a, cham'a egmonye' sa'. 40 Exnágwakxohok sa' ma'a ektémakxa axta Sodoma tén han Gomorra, tén han ma'a tegma apkelyawe aphéyak axta m'a neyáwa, cham'a kélmassésseykmo axta. Méko sa' kaxnekxak kaxwók ma'a, méko sa' ma'a yaqwatakxoho enxoho aphayam. Ko'o sekxeyenma xa, sektáha nak Wesse'.

41 “Apkelánegkókxeyk aptamhágkaxa
apmako elxegmak énxet'ák apxámokma
apkelyennaqte yetlo apkelxegexma'a
kelwesse'e apkelwányam apxámokma
apheykencha'a nak ma'a
makhawók agko' nak nexcheyha.
42 Yágke apkelmeykha
tén han sawhéwa;
Apkellamchek apagkók nahan ma'a,
megkayóshek elanok aqsok,
máxa wátsam ekwányam éxtegyawà m'a
apkelwónchesso nak,
yátnáxeg apkap'ák apkelxegakmok.
Appenchásegkek aptamhágkaxa
yaqwayam yempakhak ma'a Babilonia.
43 Apkelyelqákpek axta aqsa nahan
apleg'a amya'a m'a wesse' apwányam
Babilonia eñama apkeye,
aplegágkók axta ekyentaxno apwáxok,
tén han ekmáske,
máxa axta aptáhak ma'a
kelán'a ekmáheyól'a
katnehek naqláwa.

44 “Katlakkasek sa' ko'o axegma', ektémól'a yámakméwa katyapok ma'a naxma ekyentaxno neyáwa Jordán, ekmahéyak la'a chá'a m'a yókxexma ekhakxa nak pa'at axnagcha'ák, sa' ko'o amenxenek énxet'ák Babilonia m'a, wának sa' ko'o etnehek apkeláneykha apchókxa m'a énxet sélyéseykha nak ko'o. Hakte ¿yaqsa awanchek ko'o hexnésaxkoho'? ¿Yaqsa awanchek ko'o hélyekkónaxche'? ¿Yaqsa keláneykha nepkések apwanchek hénmexekxak ko'o? 45 Kóleyxho séláneykekxa nak ko'o sektáhakxa sekmakókxa atnéssesek ma'a Babilonia, ko'o sektáha nak Wesse', sekmakókxa nak han ko'o atnéssesek ma'a apchókxa nak caldeos: Kawomhok sa' kélyementaméyak ma'a apketchek ketcheyetse nak, kóltawasha sa' nahan ma'a yókxexma apagkok ektaqmalma nak. 46 Kaxtegyók sa' ekyennaqte agko' apteyekmo sa' ma'a Babilonia, kayawheykha sa' xapop, kañexkohok sa' élpayheykha apatña'ák ma'a mók apkelókxa nak.”
Advertencia contra Babilonia
1 Dios me dio este mensaje acerca de Babilonia. Me dijo:

2 «A ti, Jeremías, te encargo
que se anuncie entre las naciones mi mensaje,
para que todos se enteren.
Que se agite la señal de victoria
y se dé a conocer la noticia:

“¡Babilonia será conquistada!
¡El dios Bel quedará en ridículo!
¡El dios Marduc temblará de miedo!
¡Todos los dioses de Babilonia
se asustarán y quedarán humillados!”

3 »Del norte vendrá una nación
que atacará y destruirá a Babilonia.
Hombres y animales saldrán corriendo,
y nadie volverá a vivir allí.

4 »Cuando todo esto suceda,
la gente de Israel y de Judá
vendrá llorando a buscarme,
pues yo soy el Dios de Israel.
5 Preguntarán cómo llegar a Jerusalén,
y hacia allá se dirigirán.
Al llegar, se reunirán conmigo
para que hagamos un pacto eterno,
del cual nunca más se olvidarán.

6 »Mi pueblo ha perdido el rumbo;
ha vivido como un rebaño perdido,
pues sus jefes no supieron dirigirlo.
Por eso anduvo por las montañas,
extraviado y sin rumbo fijo;
¡hasta olvidó su lugar de descanso!
7 Al verlos, sus enemigos se burlaban
y les decían:

“De esto no tenemos la culpa,
pues ustedes pecaron contra Dios;
contra el Dios que todo les daba,
y en quien confiaban sus antepasados”.

8 »Pueblo mío, ¡salgan ya de Babilonia!
¡Escápense de ese país!
¡Corran al frente de los que huyen!
9-10 Yo enviaré contra Babilonia
grandes naciones del norte
que la atacarán, la conquistarán
y se quedarán con todas sus riquezas.
Sus soldados son de lo mejor;
¡sus flechas siempre dan en el blanco!

11 »Y ustedes, babilonios,
que le han robado a mi pueblo,
¡ríanse si quieren, y hagan fiesta,
12 pero su patria quedará humillada
y al final morirá avergonzada
y hecha un desierto solitario!

13 »Yo haré que Babilonia
nunca más vuelva a ser habitada.
Estoy tan enojado con ella
que voy a destruirla.
Todos los que pasen por allí
se asustarán al ver sus ruinas.

14 »Y ustedes, guerreros,
¡prepárense para atacar a Babilonia!
¡Disparen contra ella sus flechas,
porque ha pecado contra mí!
15 Griten por todas partes:

“¡Babilonia se ha rendido!
¡Sus torres se derrumban!
¡Sus muros caen por los suelos!”

»¡Y ahora ustedes hagan con ella
lo mismo que ella hizo con ustedes!
¡Esta es mi venganza contra Babilonia!
16 ¡Que no quede en ese país
nadie que siembre ni coseche!

»Cuando Babilonia sea atacada,
los que fueron llevados prisioneros
huirán de allá y volverán a su país.

17 »Israel es un pueblo que ha vivido perdido como oveja, y siempre en peligro de que se lo devoren los leones. El primero en devorarlo fue el rey de Asiria, y a él le siguió el rey de Babilonia, que lo devoró hasta los huesos. 18 Pero yo soy el Dios de Israel, y así como antes castigué al rey de Asiria, castigaré al rey de Babilonia y a su nación. 19 Yo haré que Israel regrese a su propia tierra, y yo mismo le daré de comer en el monte Carmelo, en la región de Basán y en las montañas de Efraín y Galaad. 20 Cuando llegue ese día, perdonaré a los que aún queden con vida. A Israel y a Judá les perdonaré su maldad.

21 »Y a ustedes, enemigos de Babilonia,
les mando que ataquen y persigan
a estos despreciables babilonios.

22 »Ya se escuchan los gritos de guerra
y el ruido de una gran destrucción.
23 Tú, Babilonia, eras como un martillo
que golpeaba a todo el mundo,
pero ahora pareces un martillo inútil;
¡Has quedado hecha pedazos,
y todas las naciones están asombradas!
24 Al rebelarte contra mí,
tú misma te pusiste una trampa
y acabaste cayendo en ella.

25 »Yo soy el Dios de Israel;
yo soy el Dios todopoderoso.
Tengo algo pendiente con Babilonia.
Ya he abierto mi depósito de armas,
y sacaré las más destructivas.
Estoy muy enojado,
y haré pedazos a los babilonios.

26 »¡Vengan de todas partes
y ataquen a Babilonia!
¡Abran sus depósitos de trigo
y llévense todo ese grano!
¡Amontonen lo que encuentren
y destrúyanlo todo!
¡Que no le quede nada!
27 ¡Llegó la hora del castigo!
¡Maten a todos sus soldados!
¡Maten a toda su gente!

28 »Ahora escuchen a la gente
que ha escapado de Babilonia;
óiganlos hablar de mi venganza:
“¡Dios acabó con los babilonios
porque ellos destruyeron su templo!”

29 »¡Que vengan los guerreros,
y ataquen a Babilonia!
¡Que la rodeen
para que nadie se escape!
Babilonia se rebeló contra mí.
Por eso, ¡denle su merecido!
¡Trátenla como ella trató a otros!
Yo soy el Dios de Israel,
yo soy un Dios diferente.

30 »Yo les juro que en ese día
sus jóvenes y sus mejores soldados
caerán muertos por las calles.

31-32 »Babilonia, nación orgullosa,
cuando llegue el día de tu castigo,
vendré y te daré tu merecido.
Les prenderé fuego a tus ciudades
y a todos sus alrededores.
Tus habitantes tropezarán y caerán,
y nadie los ayudará a levantarse.
Yo soy el Dios todopoderoso,
yo soy el Dios de Israel,
y les juro que así lo haré.

33 »Ustedes los babilonios
han tratado muy mal
al pueblo de Israel y de Judá.
Los han hecho prisioneros
y no quieren dejarlos libres.
34 Yo soy el Dios todopoderoso,
y con mi poder les daré libertad
y los haré vivir en paz.
Pero a ustedes, los babilonios,
les voy a enviar un gran castigo.

35 »¡Que mueran los babilonios!
¡Que mueran sus jefes y sus sabios!
36 ¡Que todos sus profetas mentirosos
se vuelvan locos y pierdan la vida!
¡Que tiemblen de miedo sus soldados!
37 ¡Que se mueran sus caballos,
y sean destrozados sus carros de guerra!
¡Que todos sus soldados extranjeros
se acobarden y se mueran!
¡Que les roben todos sus tesoros!
¡Que se sequen sus ríos!

38 »Tantos ídolos hay en Babilonia
que la gente ha perdido la razón.

39-40 »Nunca más Babilonia
volverá a ser habitada.
Será como cuando destruí
a Sodoma y a Gomorra,
y las ciudades vecinas:
allí solo vivirán chacales,
lechuzas y perros salvajes.
Les juró que así será.

41 »¡Miren lo que viene del norte!
¡Es el ejército de una gran nación!
¡Viene desde muy lejos,
y se le han unido muchos reyes!
42 Son gente cruel y sanguinaria,
armada con arcos y lanzas;
vienen a todo galope
y dispuestos a atacarte,
bella ciudad de Babilonia.
El estruendo de sus gritos
resuena como las olas del mar.
43 El rey de Babilonia lo sabe,
y se muere de miedo;
se retuerce de angustia.

44 »¡No hay otro Dios como yo!
¡No hay quien me pueda desafiar!
¡No hay jefe que se me oponga!
Yo atacaré a Babilonia de repente,
como ataca el león a su presa.
Yo elegiré a su destructor.

45 »Presten atención al plan que tengo;
escuchen lo que voy a hacer
con Babilonia y sus habitantes:
hasta los niños más pequeños
serán llevados a rastras,
y la nación entera será destruida.
46 Babilonia caerá con tanta violencia
que la tierra misma se sacudirá,
y por todas las naciones
se escucharán sus gritos».