Énxet'ák apheykekxa axta m'a yókxexma Canaán
1 Keso énxet'ák apchahayo axta elhekxak Wesse' egegkok ma'a yókxexma nak, yaqwayam enxoho elyepkeynek chá'a m'a israelitas, mepalleykemxa axta makham apkelnápomákpo axta énxet'ák yaqwayam emok ma'a Canaán. 2 Axta apteméssessók Wesse' egegkok xa ektáha nak, yaqwayam enxoho kaltámeyagkok apkelnápomap ma'a melnápomákpo axta makham. 3 Apkeleymomákpek axta cinco apkelámha apmonye'e filisteos, tén han apyókxoho cananeos, sidonios, keñe han heveos apheykencha'a axta m'a egkexe élekhahéyak nak Líbano, eyeynamo m'a egkexe nak Baal-hermón, ekweykekxoho m'a nempéwomókxa nak antexek ma'a Hamat. 4 Apkelásenneykekxeyk axta Wesse' egegkok xa énxet'ák nak apmáheyo elyepkeynek ma'a israelitas, yaqwayam enxoho ey'asagkohok elyahakxohok kexa m'a apkeltémókxa nak etnahagkok, apmésso axta m'a apyapmeyk nano', apchásenneykekxo axta m'a Moisés. 5 Cháxa ektémakxa axta apheyncha'a nepyeseksa israelitas ma'a cananeos, hititas, amorreos, ferezeos, heveos tén han jebuseos, 6 apkelmeykegkek axta han aptamheykegko apnaqteyegka'a apketchek apkelennay'a, tén han kelwán'ák israelitas, apketchek apkelennay'a tén han kelwán'ák nak xa énxet'ák nak, apkelpeykessamók axta han ma'a aqsok apcháyókxa nak.
Otoniel apkelwagkasso teyp énxet'ák Israel neyseksa apkelma Cusán-risataim
7 Asagkek axta eyke apkeltémakxa nápaqtók Wesse' egegkok ma'a israelitas, hakte axta kaxeyenmak apwáxok ma'a, apkelpeykessamók axta m'a mók ektémakxa nak chá'a kéleykmássesso Baal, tén han Aserá. 8 Axta keñamak apkeltaqnaweykegko Wesse' egegkok ma'a, keñe apkelméssama m'a Cusán-risataim, wesse' apwányam axta m'a Mesopotamia. Ocho apyeyam axta apkeltemessáseykha israelitas ma'a Cusán-risataim, 9 ekwokmoho apwóneykencha'a m'a Wesse' egegkok, keñe axta apkeltémo etyapok xama yaqwayam elwagkasek teyp. Otoniel axta m'a yaqwayam elwagkasek teyp, Quenaz axta apketche, apyáxeg apsexyók axta m'a Caleb: 10 aptaxnegwa'ak axta han apwáxok Wesse' egegkok espíritu apagkok ma'a Otoniel, cha'a aptáha axta han apkemha apmonye' apyennaqte apagkok ma'a israelitas; apkelmallanchek axta neyseksa kempakhakma, apkelwagkassek axta teyp ma'a Wesse' egegkok neyseksa apkelma m'a Cusán-risataim. 11 Tén axta natámen xa, ektaqmeleykekxo makham apheykha énxet'ák ma'a yókxexma, ekweykmoho cuarenta apyeyam.
Ehud apkelwagkasso teyp énxet'ák Israel neyseksa apmáheyo elmok ma'a wesse' apwányam Moab
Keñe axta natámen apketsapma Otoniel, 12 apkeláneykegkokxo makham aqsok ekmaso nápaqtók Wesse' egegkok ma'a israelitas. Axta keñamak apméssama Wesse' egegkok Eglón, wesse' apwányam axta m'a Moab, apyennaqte apagko', mexnawo nak ma'a Israel. 13 Aphésawók axta mók apkelpaqhetchásamákpoho Eglón ma'a amonitas, tén han ma'a amalecitas, tén axta apketámegko m'a Israel, apmeyk axta m'a tegma apwányam élámhakxa nak áxa. 14 Dieciocho apyeyam axta weykmok apkelásenneykha israelitas ma'a Eglón, 15 ekwokmoho apwóneykencha'a m'a Wesse' egegkok, keñe axta apkeltémo etyapok xama yaqwayam elwagkasek teyp. Nepsagqalwa axta xa yaqwayam nak elwagkasek teyp apwesey axta Ehud, Guerá axta apketche, apkeñama axta nepyeseksa m'a Benjamín énxet'ák apagkok.
Xama ekhem axta apcháphássesa israelitas selyaqye apkelmésso axta chá'a m'a Eglón, Ehud axta eyke apchásenneykxa'. 16 Apkelanak axta Ehud sókwenaqte ánet ahamtek, náxet metro ekwenaqte, apkexneyk axta nepxet apketchesa kóneg aptaxno ekpayho nak apkelya'assamakxa; 17 tén axta apxega apsákxésa selyaqye eknegkenamaxche Eglón, apmel'awók apagko' axta han ma'a Eglón. 18 Natámen apmésso axta selyaqye eknegkenamaxche Eglón, keñe aptepa makham Ehud yetlo m'a ektáha axta apkelyetlo. 19 Xama axta apkelwokmo m'a eyaqneykegkaxa axta kéleykmássesso, keto' nak Guilgal, apmeyánteyk axta makham Ehud ma'a aphakxa nak Eglón, keñe aptáha apcháneya s'e:
—Yetneyk xama amya'a yaqwayam altennaksek xép wesse', apxakkók sa' eyke.
Tén axta wesse' apwányam apkeltamho elwanmeyekxak sekxók ma'a ektáha axta apkeltamheykha aphakxa', tén han elántépok ma'a aphakxa nak. 20 Xama axta aphákxo apxakkók Ehud yetlo m'a Eglón, cham'a aphakxa nak chá'a ekmáxaqxamakxa nak exma, apyepetchegwokmók axta m'a keñe aptáha apcháneya s'e:
—Amya'a seksántegkesa nak xép wesse', keñamak ma'a Dios.
Yetlókok axta han apkempeykekxa néten Eglón néten aptaháno apleg'a xa, 21 keñe axta Ehud apya'ásekxo apmek ekpayho nak apkelya'assamakxa, hakte nepsagqalwa axta m'a, aplekwákxeyk axta sawo apagkok, keñe axta apkelyetxaya apwokmo m'a Eglón. 22 Aptaxnéssekmók axta apkelyetxaya, taxnegwokmók axta m'a apakxak nak sawo apagkok, chápeykxeyk axta aphápetek ma'a sawo, hakte apmel'ak axta m'a Eglón, axta han elchak sawo m'a Ehud. 23 Keñe axta Ehud apkelápegkokxo átog apkelyennaqteyásegkokxo, keñe aptepa átog étkok.
24 Xama axta aptaqháwo makham ma'a, tén axta wesse' apwányam apkeláneykha apkelmeyánto makham ma'a, xama axta apkelwetágwa'akto átog kélápeykegkokxa', apkeneykek axta elápegkokxak átog wesse' apwányam aphakxa m'a kañe' ekmáxaqxamakxa nak exma, apkeneykek axta etyáseyha. 25 Keñe axta ekwegqa apkelhaxanma, yetlókok axta élyetnakhayo apkelwáxok apkelwet'a metyapa m'a wesse' apwányam. Apketchessek axta ketchessam'átog apleya, xama axta apmeykesa, apwet'ak axta wesse' apagkok apyetna náxop.
26 Apkenyeyk axta han Ehud apkelyentamákpoho apkelhaxnakxa etyapok wesse' apagkok ma'a énxet'ák, xama axta apyeykhágweykxo élaqneykegkaxa axta kéleykmássesso m'a Guilgal, keñe apyexánegwákxo m'a yókxexma nak Seirat. 27 Xama axta apwákxo m'a yókxexma apagkok nak ma'a israelitas, apchaqkahássessek axta apchaqkahasso m'a egkexe nak Efraín, yaqwayam enxoho elwónmakha m'a israelitas, apyókxoho axta han apkelweywenták apkeleñama m'a egkexe nak, Ehud axta eyke apxega apmonye'. 28 Apkeltamhók axta kólyetlók ma'a Ehud, hakte Wesse' egegkok sa' elmallanchesek neyseksa apkelenmexma m'a moabitas. Keñe axta xa énxet'ák nak apkelyetlawa, apchaqnágwokmek axta m'a éttakhexa nak Jordán, apmeyk axta m'a, axta han ya'awok chá'a eyeykhak xama énxet enxoho. 29 Cháxa ekhem apkelnapakxa axta han diez mil moabitas, sẽlpextétamo apkelyennaqte axta han apyókxoho, tén han megyeye elmahagkok eyesagkexa'. Méko axta xama enxoho apkeymomap. 30 Axta temék israelitas apmoma m'a Moab. Natámen axta xa ektaqmeleykekxo makham apheykha m'a yókxexma nak, ekweykmoho ochenta apyeyam.
Samgar apkelwagkasso teyp Israel nepyeseksa filisteos
31 Samgar axta apteyapmak pók apkemha apmonye' apyennaqte, Anat axta apketche, cham'a apkelnapma axta seiscientos filisteos apmeykha xama yámet láwa naw'a. Samgar axta han apkelwagkasso teyp ma'a énxet'ák Israel.
Los pueblos que quedaban en Canaán
1-5 Cuando se luchaba para conquistar el territorio de Canaán, muchos de los israelitas todavía no habían nacido. Por eso Dios dejó algunos pueblos cananeos, para que los israelitas que nunca habían combatido aprendieran a pelear. Dejó a cinco jefes filisteos, a todos los cananeos, a los sidonios y a los heveos que vivían en el monte Líbano, desde el monte Baal-hermón hasta el paso de Hamat. Además, dejó a los hititas, amorreos, ferezeos y jebuseos. Con esos pueblos Dios también puso a prueba a los israelitas, para ver si obedecían las órdenes que él había dado por medio de Moisés. Pero los israelitas no obedecieron, sino que permitieron 6 que sus hijos y sus hijas se casaran con gente de esos pueblos, y que adoraran a sus dioses.
Otoniel
7 Los israelitas se olvidaron de Dios y pecaron contra él, pues adoraron las estatuas de Baal y de Astarté. 8 Por eso Dios se enojó y permitió que los conquistara Cusán-risataim, que era rey de Mesopotamia. Después de ocho años de esclavitud, 9 los israelitas le suplicaron a Dios que los salvara, y él les puso por jefe a Otoniel, sobrino de Caleb. 10 El espíritu de Dios actuó sobre Otoniel, y este guio a los israelitas en su lucha contra Cusán-risataim. Así Dios ayudó a Otoniel a derrotar a su enemigo. 11 Después de esto hubo cuarenta años de paz en la región, hasta que murió Otoniel.
Ehud
12 Como los israelitas volvieron a pecar contra Dios, él le dio a Eglón, rey de Moab, más poder que a los israelitas. 13 Para atacarlos, Eglón se unió con los amonitas y los amalecitas, y se apoderó de Jericó. 14 Después de dieciocho años de esclavitud, los israelitas 15-16 le suplicaron a Dios que los salvara, y él les envió a Ehud hijo de Guerá, que era de la tribu de Benjamín. Ehud era el encargado de llevarle a Eglón los impuestos que los israelitas debían pagarle.
Ehud hizo una espada de doble filo, de unos cincuenta centímetros de largo, y como era impedido de la mano derecha se la puso del lado derecho, cubriéndola bajo sus ropas. 17-20 Luego se fue a llevar los impuestos al rey Eglón. Después de entregarle los impuestos, Ehud y sus hombres salieron de allí. Cerca de Guilgal, donde estaban las estatuas de los ídolos, se despidió de ellos y regresó a donde estaba el rey Eglón, que era muy gordo y estaba sentado en su sala de verano. Ehud le dijo: «Su Majestad, tengo un mensaje secreto para usted».
El rey ordenó a sus servidores que salieran. Entonces Ehud se acercó al rey, y le dijo: «El mensaje que traigo es de parte de Dios». Al oír eso el rey, como pudo, se puso de pie. 21-22 Ehud tomó con su mano izquierda la espada que llevaba del lado derecho, y con tanta fuerza se la clavó al rey en el vientre, que le vació los intestinos. Como Eglón era tan gordo, toda la espada quedó atorada en su gordura. 23 Después Ehud cerró con llave las puertas de la sala de verano, salió por una ventana 24 y se fue.
Cuando los servidores del rey volvieron y encontraron las puertas cerradas con llave, pensaron que Eglón estaba haciendo sus necesidades. 25 Esperaron afuera un buen rato, pero como el rey no salía, comenzaron a preocuparse. Entonces abrieron las puertas, y encontraron a su rey tendido en el piso y sin vida.
26 Mientras los servidores habían estado esperando, Ehud se había escapado. Pasó por donde estaban las estatuas de los ídolos, y se refugió en Seirat. 27 Al llegar a las montañas de la tribu de Efraín, tocó la trompeta para reunir a los israelitas. Ellos bajaron de las montañas, con Ehud al frente, 28 y él les dijo: «¡Síganme! ¡Con la ayuda de Dios venceremos a los moabitas!»
Los israelitas lo siguieron, y se apoderaron del paso del río Jordán que lleva a Moab, y no dejaron pasar a nadie. 29-30 Y aunque los moabitas eran fuertes y valientes, aquel día murieron unos diez mil de sus mejores soldados. ¡Ninguno pudo escapar!
Después de eso hubo en el territorio ochenta años de paz.
Samgar
31 El siguiente jefe fue Samgar hijo de Anat, quien tomó un palo con punta de hierro y mató a seiscientos filisteos. De esa manera salvó al pueblo de Israel.