Judá tén han Simeón apma m'a Adonisédec
1 Natámen apketsapma axta Josué, keñe israelitas apkelmaxneyáncha'a Wesse' egegkok yaqwayam elya'asagkoho', yaqsa sa' kexa énxet'ák elnapakpok apmonye'e m'a cananeos. 2 Apchátegmowágkek axta Wesse' egegkok apxéna Judá énxet'ák apagkok yempakhak apmonye'e, apxénchek axta egkések Judá m'a xapop nak. 3 Keñe axta Judá énxet'ák apagkok apkeláneyáncha'a m'a apkelyáxeg, cham'a Simeón nak énxet'ák apagkok, apkeltamho épetchekxak pók yaqwayam enxoho elántexek xamo' ma'a xapop ekpehewayam axta apxawe m'a Judá, keñe han elántexhok xamo' ma'a xapop ekpehewayam axta apxawe m'a Simeón. Apkelyahákxók axta Simeón énxet'ák apagkok apmako épetchekxak ma'a Judá énxet'ák apagkok. 4-5 Apkelántaxneyk axta Judá énxet'ák apagkok ma'a cananeos nak xapop apagkok, keñe han ma'a ferezeos, apkelmésso axta m'a Wesse' egegkok. Diez mil énxet axta apkelyensásegkok ma'a yókxexma nak Bézec, Adonisédec axta han apkelxegexma'a m'a. 6 Apkenyeyk axta eykhe Adonisédec, apkemhágkek axta eyke keñe apma, tén axta kélyaqténchesa apophék élyawe apmék, keñe han ma'a apophék élyawe apmagkok nak. 7 Tén axta aptáha Adonisédec se'e: “Ko'o axta sekxók emonye' sélyaqténchesso apophék élyawe apmék ma'a setenta apkelwesse'e nak, tén han ma'a apophék élyawe apmagkok nak, éltémok axta chá'a ko'o eyekhamha sekto ekpalleykha m'a kóneg mésa ahagkok. Keñe kaxwo' setnéssesa ko'óxa Dios sekteméssessamakxa axta m'a énxet'ák nak.” Keñe axta kélyentamákxo m'a Jerusalén, cha'a apketsapweykekxexa axta han ma'a.
Judá apma yókxexma Hebrón tén han Jerusalén
8 Apketámegkek axta Judá énxet'ák apagkok ma'a Jerusalén, keñe apma, apwatnékxók axta m'a tegma apwányam nak, natámen axta apkelnapma m'a apyókxoho énxet'ák ektáha axta apheykha m'a. 9 Tén axta apketámegkokxo han ma'a cananeos, apheykencha'a axta m'a neyseksa meteymog élwenaqte élekhahéyak, yókxexma nak Négueb, keñe han ma'a ekpayhegweykenxa nak xapop. 10 Apketámegkek axta han ma'a cananeos apheykha axta m'a tegma apwányam Hebrón, ekwesey axta nanók Quiriat-arbá, apmenxenchek axta m'a Sesai, Ahimán, tén han Talmai.
Otoniel apma yókxexma Debir keñe han apxawe kelán'a ekwesey axta Acsa
(Jos 15.15-19)
11 Keñe axta apketámegkokxo m'a tegma apwányam Debir, ekwesey axta han nanók Quiriat-séfer. 12 Apxénchek axta Caleb egkések apketche kelwána ekwesey axta Acsa, yaqwayam etnehek aptáwa' m'a ektáha enxoho apma m'a tegma apwányam nak Debir. 13 Otoniel axta han apmak ma'a tegma apwányam, Quenaz axta apketche, apyáxeg apsexyo axta m'a Caleb; apméssek axta Caleb yaqwayam etnehek aptáwa' m'a apketche kelwána, ekwesey axta Acsa. 14 Xama axta peya keytlakxak kelán'a m'a, keñe axta Otoniel apyáteyágkoho kalmaxnak xapop ma'a yáp. Xama axta apwet'a Caleb ektepa néten yámelyeheykok ma'a Acsa, aptáhak axta apkelmaxneyáncha'a s'e:
—¿Yaqsa ektáha?
15 —Éltamhók eykhe hegkések aqsok peya nak almaxna' —axta entáhak eyátegmowágko—. Egkéssek xép xapop ma'a Négueb ekyamáyekxa nak exma', hegkés sa' nahan ma'a élánteyapmakxa nak yegmen.
Apméssek axta Caleb élánteyapmakxa nak yegmen ma'a néten tén han kóneg.
Judá tén han Benjamín énxet'ák apagkok apma xapop
16 Apkelántekkek axta tegma apwányam élámhakxa axta áxa m'a Hobab axta aptawán'ák neptámen, apteme axta quenita, Moisés axta apepyáta', yetlo m'a Judá énxet'ák apagkok, apkelmahágkek axta m'a yókxexma meykexa énxet nak Judá, teyp nak Arad, ekpayho nak nepyeyam. Cha'a apkelheykemxa axta han appáxaqweykmo m'a énxet'ák apheykha axta m'a yókxexma nak. 17 Apkelyetlókek axta Simeón énxet'ák apagkok ma'a Judá énxet'ák apagkok, ekhawo ektémakxa axta apkelpaqhetchásamákpoho, apketámegkek axta m'a cananeos, apheykencha'a axta m'a yókxexma Sefat, apsawhomók axta han aptawáseykencha'a xa tegma apwányam nak. Cháxa keñamak apteméssessama nak ekwesey Hormá xa yókxexma nak. 18 Mopwanchek axta eyke apmáheyo elmok ma'a Gaza, Ascalón tén han ma'a Ecrón, keñe han ma'a xapop apagkok ekhéyak axta nepyáwa'. 19 Apmomchek axta Judá énxet'ák apagkok ma'a meteymog élekhahéyak nak, hakte apkelxegexma'a axta aptemék ma'a Wesse' egegkok, mopwanchek axta eyke apmáheyo elántekkesek apheykencha'a axta m'a ekpayhegweykenxa nak xapop, hakte yetneyk axta yátnáxeg apkelyenyawasso apagkok sawo émpe'ék ma'a. 20 Caleb axta han payhémók apxawe m'a yókxexma Hebrón, ekhawo apkeltennassamakxa axta m'a Moisés, apkelántekkessegkek axta han Caleb apqántánxo apketchek axta m'a Anac. 21 Keñe axta Benjamín énxet'ák apagkok, megkamopwagko apmáheyo elántekkesek Jerusalén ma'a jebuseos, apheykencha'a axta m'a. Cháxa keñamak apheykencha'a nak makham xamo' Benjamín énxet'ák apagkok Jerusalén ma'a jebuseos, ekwokmo makham se'e kaxwo' nak.
José énxet'ák apagkok apma yókxexma Betel
22-23 Peyk axta ektamagkok José énxet'ák apagkok ma'a Betel, tegma apwányam apwesey axta nanók Luz, apkeláphássek axta apkelányo yókxexma. Appasmomchek axta Wesse' egegkok. 24 Aptahanya'awók axta xama énxet ma'a apkelányo nak yókxexma, apteyapma axta m'a tegma apwányam, aptáhak axta apcháneya s'e: “Ẽlxekmóssek sa' agkok xép ektémakxa nentaxno tegma apwányam, magaqhek sa' xép.” 25 Apkeltennássek axta han ektémakxa nentaxno tegma apwányam ma'a énxet nak, yetlókok axta han apkelnapma apyókxoho ektáha axta apheykha m'a, sawo axta chá'a apkelyetxeyk; keñe axta megyaqha m'a ektáha axta apxekmósso nempéwomókxa antexek ma'a tegma apwányam, ekweykekxoho m'a ekyókxoho apnámakkok. 26 Keñe axta apxega xa énxet nak apmahágko xapop apagkok axta m'a hititas, apkelánegwokmek axta han kaxwe tegma apwányam ma'a, Luz axta han aptemessásak apwesey, cháxa ekyetnama nak makham xa apwesey nak.
Néxa xapop apmomakxa axta m'a Manasés énxet'ák apagkok tén han Efraín
27 Mopwanchek axta apmáheyo elántekkesek Manasés énxet'ák apagkok, ektáha axta apheykha m'a tegma apwányam Bet-seán, Taanac, Dor, Ibleam tén han Meguido, tén han ma'a apheykencha'a axta m'a tegma apketkók keto' axta m'a tegma apkelyawe nak, apheykha axta aqsa makham cananeos ma'a. 28 Xama axta apkelyennaqweykmo m'a israelitas, apkeltemessáseykha axta m'a cananeos, apméssama ekyentaxno apkeltamheykha, mopwanchek axta eyke apmáheyo elántekkesek.
29 Mopwanchek axta han apmáheyo elántekkesek Efraín énxet'ák apagkok Guézer ma'a cananeos apheykencha'a axta m'a, cháxa keñamak apheykencha'a nak makham nepyeseksa m'a cananeos.
Pók énxet'ák Israel apma xapop
30 Mopwanchek axta han apmáheyo elántekkesek Zabulón énxet'ák apagkok Quitrón, keñe han Nahalal ma'a cananeos apheykencha'a axta m'a, cháxa keñamak apheykencha'a nak makham cananeos nepyeseksa m'a, apkelméssegkek eykhe m'a ekyentaxno apkeltamheykha.
31-32 Tén han Aser énxet'ák apagkok, mopwanchek axta han apmáheyo elántekkesek Aco, Sidón, Ahlab, Aczib, Helbá, Afec tén han Rehob ma'a cananeos, apheykencha'a axta m'a; apheykha axta aqsa makham nepyeseksa m'a, hakte mopwanchek axta apmáheyo elántekkesek ma'a tegma apwányam nak.
33 Mopwanchek axta han apmáheyo elántekkesek Neftalí énxet'ák apagkok Bet-semes, tén han Bet-anat ma'a cananeos apheykencha'a axta m'a, apméssegkek axta eyke apkeltamheykha ekyentaxno, keñe axta apheykencha'a aqsa m'a nepyeseksa nak.
34 Apkeltaqhessamók axta eyke amorreos ma'a Dan nak énxet'ák apagkok, ekweykekxoho m'a meteymog élekhahéyak nak. Axta yahayók elweywenták ma'a ekpayhegweykenxa nak xapop. 35 Axta keñamak apheykencha'a aqsa makham amorreos ma'a tegma apwányam Heres, Aialón tén han ma'a Saalbim. Keñe axta apkelyennaqweykmo m'a José aptawán'ák neptámen, apméssama ekyentaxno apkeltamheykha m'a amorreos.
36 Axta keñamak ekxega néxa xapop apagkok edomitas ma'a ekmeyeykekxexa nak néten xapop ma'a Acrabim, ekweykekxoho m'a Selá, yeykhayak axta ekmeheykegko m'a néten.
Las tribus de Judá y Simeón capturan a Adonisédec
1 Después de la muerte de Josué, los israelitas le preguntaron a Dios:

—¿Cuál de nuestras tribus atacará primero a los cananeos?

2 Dios les respondió:

—Primero atacará la tribu de Judá, pues a ellos les voy a entregar ese territorio.

3 Entonces los de Judá les dijeron a los de Simeón: «Vengan con nosotros a pelear contra los cananeos. Primero iremos al territorio que nos ha tocado a nosotros, y después al de ustedes».
Los de Simeón aceptaron, 4-5 así que salieron juntos a pelear, y Dios los ayudó a derrotar a los cananeos y a los ferezeos. En Bézec derrotaron a diez mil ferezeos y cananeos, entre los cuales estaba el rey Adonisédec. 6 Durante la lucha Adonisédec había escapado, pero lo persiguieron y capturaron, y le cortaron los pulgares de las manos y los dedos gordos de los pies. 7 Entonces Adonisédec dijo: «Dios ha hecho conmigo lo mismo que yo hice con setenta reyes: les corté los pulgares y los dedos gordos, y andaban bajo mi mesa recogiendo las sobras». Después, Adonisédec fue llevado a Jerusalén, y allí murió.
La tribu de Judá conquista Jerusalén y Hebrón
8 Los de Judá atacaron a Jerusalén y la conquistaron. Mataron a toda la gente de esa ciudad, y luego la incendiaron. 9 Después fueron a atacar a los cananeos que vivían en las montañas, en el desierto del sur y en la llanura. 10 Atacaron también a los cananeos que vivían en Hebrón, ciudad que antes se llamaba Quiriat-arbá. Allí derrotaron a los grupos cananeos de Sesai, Ahimán y Talmai.
Otoniel conquista la ciudad de Debir
11 Luego los de Judá marcharon hacia la ciudad de Debir, que antes se llamaba Quiriat-séfer. 12 Caleb había prometido que quien conquistara Debir se casaría con su hija Acsa, 13 y fue su sobrino Otoniel quien la conquistó. Así que Caleb le dio a Otoniel su hija Acsa por esposa. Otoniel era hijo de Quenaz, el hermano menor de Caleb. 14 El día de su casamiento, Otoniel le dijo a Acsa que le pidiera un terreno a su padre. Cuando Caleb la vio bajar de su burro, le preguntó qué quería; 15 y Acsa le dijo: «Los terrenos que me has dado no tienen agua. Por favor, dame también manantiales».
Y Caleb le dio el manantial Alto y el manantial Bajo.
Conquistas de las tribus de Judá y de Benjamín
16 Los quenitas, que eran descendientes del suegro de Moisés, salieron de Jericó junto con la tribu de Judá, y se fueron al desierto que está al sur de Arad. Allí se quedaron a vivir. 17 Después los de Judá, junto con los de Simeón, derrotaron a los cananeos que vivían en Sefat. Como destruyeron por completo esa ciudad, la llamaron Hormá.
18-19 Con la ayuda de Dios, la tribu de Judá se apoderó de la zona montañosa, pero no de la llanura, porque los habitantes de esa región tenían carros de hierro. No pudieron conquistar Gaza ni Ascalón ni Ecrón, ni tampoco los territorios vecinos. 20 Y tal como Moisés había prometido, la región de Hebrón le fue dada a Caleb, para que allí viviera. Por eso Caleb echó de esa región a los tres grupos de familias que descendían del gigante Anac. 21 Pero los de la tribu de Benjamín no pudieron echar a los jebuseos, que vivían en Jerusalén. Por eso, hasta el día en que este relato se escribió, los jebuseos vivieron en Jerusalén, junto con los de Benjamín.
Las tribus de Efraín y Manasés conquistan Betel
22-23 Las tribus de Efraín y Manasés decidieron atacar a Betel, la ciudad que antes se llamaba Luz; así que enviaron espías a esa ciudad, y Dios los ayudó. 24 Cuando esos espías vieron a un hombre que salía de la ciudad, le dijeron: «Si nos muestras cómo entrar en la ciudad, no te haremos ningún daño».
25 Aquel hombre les enseñó cómo entrar en la ciudad, y así pudieron entrar los de Efraín y Manasés. Mataron a todos los que allí vivían, pero no al que los había ayudado ni a su familia. 26 Más tarde, ese hombre se fue al territorio de los hititas y edificó una nueva ciudad, a la cual llamó Luz; y hasta el momento en que este relato se escribe aún se llama así.
Los territorios no conquistados
27 Los de Manasés no pudieron echar a los que vivían en Bet-seán, Taanac, Dor, Ibleam y Meguido, ni tampoco a los de las aldeas vecinas. Así que los cananeos siguieron viviendo allí. 28 Después los israelitas se hicieron más poderosos y obligaron a los cananeos a trabajar para ellos, pero no los pudieron echar de su territorio.
29 Los de Efraín tampoco pudieron echar a los cananeos que vivían en Guézer, así que los cananeos siguieron allí, viviendo junto a los de Efraín.
30 Los de Zabulón tampoco pudieron echar a los cananeos que vivían en Quitrón y en Nahalal, así que estos siguieron allí, pero obligados a trabajar para los de Zabulón.
31-32 Tampoco los de Aser pudieron echar a los cananeos que vivían en Aco, Sidón, Ahlab, Aczib, Helbá, Afec y Rehob, así que se quedaron a vivir entre los cananeos que allí vivían.
33 Tampoco los de la tribu de Neftalí pudieron echar a los cananeos que vivían en Bet-semes y Bet-anat, así que estos siguieron allí, pero obligados a trabajar para los de Neftalí.
34 Los de la tribu de Dan tuvieron que retroceder a las montañas porque los amorreos no los dejaron bajar a la llanura. 35 Así que los amorreos se quedaron en Jeres, Aialón y Saalbim. Tiempo después, los de Efraín y de Manasés se hicieron más poderosos y obligaron a los amorreos a trabajar para ellos.
36 La frontera de los amorreos comenzaba en el paso de Acrabim, llegaba hasta Selá, y de allí seguía hacia las montañas.