Jacob apkelmaxnéssesso aqsok éltaqmela Efraín tén han Manasés
1 Kéltennássekxeyk axta José apháxekpo apyáp natámen xa. Apteyánegwákxók axta han, apnaqlákxók axta han apqánet apketchek, cham'a Manasés tén han Efraín. 2 Xama axta kéltennasa Jacob apwákxo m'a apketche José apteyánegwákxoho, apwasqápeykxók axta aphákxo néten ma'a apyetnamakxa néten nak. 3 Aptáhak axta apcháneya José s'e:
—Exekmowásamákpók axta ko'o Dios ekha nak apyennaqte m'a tegma apwányam Luz, yókxexma nak Canaán, aptáhak axta seyáneya apkeltamho kataqmelhok sekha s'e 4 segkésa appeywa: ‘Elano, axámassásekxak sa' ko'o exchep apketchek, énxet apxámokma sa' atnessásekxak ma'a aptawán'ák neptámen pók aptémakxa nak chá'a énxet'ák. Agkések sa' han ko'o aptawán'ák neptámen se'e xapop nak. Apagkok sa' chá'a etnehek ma'a meyke néxa.’ 5 Ahagkok ko'o kaxwók ektáhak ma'a apketchek nak, cham'a Efraín, tén han Manasés, appalleyam axta s'e Egipto, amonye' axta ko'o sekwe sekyepetchegweykta s'e apchókxa nak, ahagkok ko'o kaxwók ektáhak ma'a, ektéma nak ma'a Rubén, tén han Simeón. 6 Keñe sa' ma'a apketchek apweteykekxa enxoho makham xép etnehek apagkok, hakte apepma sa' etnehek ma'a Efraín, tén han Manasés, kaxek sa' han apkelxawéyak ma'a xapop apagkok. 7 Xama axta séxyeykmo ko'o séñama m'a Padán-aram, ketsapwa'akteyk axta egken Raquel ma'a Canaán, keto' negweyktamxa nak Efrata; eyátawanyegwa'akteyk axta m'a ámay nak Efrata, ektéma nak kaxwók Belén.
8 Apkelanawók axta Israel ma'a José apketchek, aptáhak axta apkelmaxneyáncha'a s'e:
—¿Yaqsa eyke xa wokma'ák apketkók nak?
9 —Ko'o étchek, Dios axta sélmésso s'e Egipto —axta aptáhak apchátegmowágko José.
Aptáhak axta apcháneya apyáp se'e:
—Hélyepetchessoho hana, yaqwayam sa' ko'o almaxnéssesek aqsok éltaqmela.
10 Apwányamók apagko' axta aptemék Israel, massegkek axta apyekpelche exma. Massegkek axta ektaqmalma apkelyeheykha, apkelyepetchessekmók axta apketchek José m'a apyáp; apkelpetseságkek axta keñe apkelpatheta. 11 Keñe axta aptáha apcháneya José s'e:
—Énagkamchek axta mótekxeyk, Dios han apkeltamhók alwetak se'e apketchek nak.
12 Apkelmákxeyk axta apketchek José apkelyementamákxo m'a apyáp, apháxahánteyk axta ekwokmoho aptekxeya ekpayhakxa nápat xapop. 13 Tén axta apkelma apmék ma'a apqánet nak, Efraín axta m'a apkelya'assamakxa nak, keñe axta Manasés ma'a nepsagqalwa, apkelyepetchessekmek axta m'a apyáp. Nepsagqalwa Israel axta apkenmáha m'a Efraín, keñe axta Manasés ma'a apkelya'assamakxa. 14 Xama axta apmako enegkenek apmek apqatkok ma'a Israel, apyaqmagkásekxeyk axta mók apmék, appekkenchek axta apmek apkelya'assamakxa apqátek ma'a Efraín, apteme axta apsexyo, keñe axta apmek nepsagqalwa appekkena apqátek ma'a Manasés, apteme axta eykhe átnaha apketkok. 15 Tén axta aptáha apkelmaxnéssesa aqsok éltaqmela José s'e:

“Dios apkelyeheykekxoho axta
chá'a m'a Abraham tén han Isaac,
cham'a élyapmeyk nano' axta,
Dios setaqmelchessama,
axta sekxók sekteyeykmo,
16 tén han ma'a Dios
apchásenneykha
semallahanchessama axta
ekyókxoho aqsok ekmaso,
sa' elmésagkok aqsok
éltaqmela s'e wokma'ák nak.
Sa' kañék ekxénweykekxoho
chá'a kélwáxok sekwesey,
tén han apkelwesey m'a élyapmeyk
Abraham tén han Isaac.
Exámak sa' apketchek,
exámekxohok apagko'
sa' ekyókxoho keso
nélwanmeygkaxa.”

17 Axta eyke kalchak apwáxok José appekkena apqátek apmek apkelya'assamakxa m'a Efraín, keñe apmásseságko apmek ma'a apyáp, yaqwayam eyenyekxések apmek apqátek ma'a Efraín, apya'assásekxo apqátek ma'a Manasés, 18 aptáhak axta apcháneya s'e:
—¡Táta, háwe xa! Keso átnaha apketkok se'e. Epekken apmek apkelya'assamakxa apqátek.
19 Axta eyke emakók etnehek apyáp xa ektáha nak, aptáhak axta apchátegmowágko s'e:
—¡Ekya'ásegko', hatte, ekya'ásegko'! Exámekxak sa' eyke han pók aptémakxa énxet'ák apagkok xa Manasés. Sa' eyke ekyágwánxa agkok etnehek néten ekyawe kéláyo m'a apyáxeg nak, exámekxohok apagko' sa' pók aptémakxa aptawán'ák neptámen.
20 Cháxa ekhem apkelmaxnéssesakxa axta Jacob aqsok éltaqmela, aptáha appeywa s'e:
—Elmaha sa' chá'a kélwesey kéxegke énxet'ák Israel apkelmaxnéssesa enxoho chá'a pók aqsok éltaqmela, sa' etnehek chá'a s'e: Sa' etnéssesek xép Dios apteméssessamakxa axta m'a Efraín, tén han Manasés.’
Cháxa apteméssesa axta apmonye' Israel ma'a Efraín, keñe axayók ma'a Manasés. 21 Keñe axta aptáha apcháneya José s'e:
—Elano, watsapok sa' ko'o; Dios sa' eyke exek kélnepyeseksa kéxegke, enaqlakxak sa' makham ma'a xapop apagkok axta m'a kélyapmeyk nano'. 22 Ekyánchessásawók xép sekmésso xapop, megkaxnawok ma'a apkelpepma nak: ekméssek xép Siquem, sekyementamoma axta sémpakhaya m'a amorreos.
Jacob bendice a Manasés y a Efraín
1 Pasado algún tiempo, José se enteró de que su padre estaba muy enfermo, así que tomó a sus dos hijos, Manasés y Efraín, y fue a visitarlo. 2 Cuando le dijeron a Jacob que José había llegado para verlo, Jacob hizo un esfuerzo y se levantó de la cama. 3 Y le dijo a José:

—El Dios todopoderoso se me apareció en Betel, una ciudad de Canaán. Allí me bendijo 4 y me hizo esta promesa: “Yo haré que tengas muchos hijos y descendientes. Y de tus descendientes se formarán muchos pueblos, y esta tierra será siempre de ellos”.
5 »Efraín y Manasés, los dos hijos que tuviste en Egipto antes de que yo viniera, serán considerados como mis propios hijos; serán tan míos como lo son Rubén y Simeón. 6 Los hijos que tengas después de ellos ya serán considerados como tuyos, y en el territorio que reciban se les reconocerá por el nombre de sus hermanos.
7 »Para tristeza mía, tu madre Raquel murió en el camino, cuando yo regresaba de Padán-aram. Murió en la tierra de Canaán, muy cerca de la ciudad de Efrata, así que allí la enterré, junto al camino. Efrata es el mismo pueblo que ahora llaman Belén.

8 De pronto, Jacob vio a los hijos de José, y le preguntó:

—Y estos, ¿quiénes son?

9-10 José le respondió:

—Son los hijos que Dios me ha dado aquí en Egipto.

Como Jacob ya no podía ver bien por causa de su edad, le pidió a José:

—Acércamelos. Voy a bendecirlos.

José los acercó a su padre, y él los besó y los abrazó. 11 Entonces le dijo a José:

—Yo había perdido las esperanzas de volver a verte, y sin embargo Dios me ha permitido ver también a tus hijos.

12 José quitó a sus hijos de las rodillas de su padre, y se inclinó ante él. 13 Puso a Efraín a su derecha y a Manasés a su izquierda, y los acercó a su padre. Así Efraín quedó a la izquierda de Jacob, y Manasés a su derecha. 14 Sin embargo, Jacob cruzó los brazos y puso su mano derecha sobre la cabeza de Efraín, que era el menor, y su mano izquierda la puso sobre la cabeza de Manasés, a pesar de que este era el mayor. 15 Entonces bendijo a José con estas palabras:

«El Dios de mi abuelo Abraham
y de mi padre Isaac,
me ha guiado toda mi vida.
16 También ha enviado a su ángel
para librarme de muchos peligros.
Yo le pido que bendiga
a estos dos muchachos.
Que por medio de ellos
sea recordado mi nombre,
el nombre de mi abuelo Abraham
y el de mi padre Isaac.
¡Que tengan muchos hijos!»

17 A José no le gustó ver que su padre pusiera su mano derecha sobre la cabeza de Efraín, así que se la quitó de la cabeza de Efraín y la puso sobre la cabeza de Manasés, 18 mientras le decía:

—¡Así no, padre mío! ¡Mi hijo mayor es Manasés! ¡Pon tu mano derecha sobre su cabeza!

19 Pero Jacob no quiso hacerlo así, y le dijo:

—Ya lo sé, hijo mío; ya lo sé. También Manasés llegará a ser un gran pueblo. Sin embargo, su hermano menor será más importante que él, y sus descendientes llegarán a formar un grupo de naciones.

20 Así fue como ese día Jacob le dio a Efraín el lugar de Manasés. Entonces dijo:

—Cuando mis descendientes bendigan a alguien, le dirán:

“¡Que Dios te bendiga
como bendijo a Efraín y a Manasés!”

21 Luego le dijo a José:

—Ya me falta poco para morir, pero Dios estará contigo y te hará volver a la tierra de tus abuelos. 22 Y como tú estás por encima de tus hermanos, te doy el monte de Siquem, que les quité a los amorreos en mi lucha contra ellos.