Jetró apteme meyk'a Moisés
1 Apleg'ak axta ekyókxoho apteméssessamakxa Dios Moisés ma'a apepyáta' Jetró, cham'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok axta m'a yókxexma Madián, tén han ma'a énxet'ák apagkok nak Israel, apleg'ak axta nahan ektémakxa apkelántekkessama Wesse' egegkok ma'a Egipto. 2 Apcháphassegkek axta sekxók kay'ókxak Moisés yáp ma'a aptáwa' Séfora, tén axta Jetró apmeykekxo m'a apketche, 3 tén han ma'a apqánet étchek nak. Xama axta nahan apwesey Guersón, hakte aptemegkek axta chá'a appeywa Moisés se'e: “Ko'o sekteme xama énxet séñama mók apkelókxa, cham'a xapop megkatnahakxa nak seyókxa”, 4 tén axta m'a pók apwesey Eliézer, hakte aptemegkek axta nahan chá'a appeywa s'e: “Ey'eykekteyk axta ko'o sepásegweykto m'a táta axta Dios apagkok, ewagkassegkek axta teyp neyseksók apmáheyo heyaqhek ma'a faraón.”
5 Appakxenweykmek axta nahan Moisés ma'a yókxexma meykexa nak énxet, eyágketexa axta m'a Dios egkexe apagkok nak, cham'a apmahágkaxa axta nahan Jetró m'a, yetlo apxegexma m'a Moisés aptáwa' tén han ma'a apketchek. 6 Tén axta aptáha apcháneya Moisés se'e:
—Ko'o Jetró, xép apepyáta', ekxegakmek sekteyánegwa'awo exchep, yetlo m'a aptáwa' nak xép tén han ma'a apqánet apketchek.
7 Aptekkek axta Moisés apma takha' m'a apepyáta'. Apháxahánteyk axta nahan apmonye' tén axta appeykesa; keñe axta natámen apkelpeykesamap, apkelántaxna m'a kañe' kélpakxanma nak. 8 Apkeltennáseyha axta nahan apepyáta' Moisés ekyókxoho apteméssessamakxa axta Wesse' egegkok faraón tén han egipcios apkelmasma m'a israelitas, tén han ma'a ekyókxoho ektémakxa axta chá'a apkelwete ekyentaxno neyseksók apkelxega m'a ámay, tén han ma'a ektémakxa axta apkelwagkassama teyp ma'a Wesse' egegkok.
9 Payhekxeyk axta apwáxok Jetró apleg'a apxekmóssama chá'a apkelásekhayo ekwányam agko' Dios ma'a israelitas apkelwagkassama teyp neyseksa apkelma m'a egipcios. 10 Keñe axta aptáha s'e:
—Kólteméssesek sa' apcheymákpoho Wesse' egegkok, ektáha nak apkelmallahanchesso kéxegke israelitas, neyseksók apkelma m'a faraón tén han ma'a egipcios; tén han ektáha axta apkelmallahanchesso neyseksók apnaqtawáseykegkoho, 11 tén han neyseksók apkelwanyeykha axta. Ekya'ásegwokmek kaxwók ko'o Wesse' egegkok aptáha apwányam apagko' neyseksa m'a ekyókxoho aqsok kéláyókxa nak chá'a.
12 Tén axta Jetró apyentamánto xama aqsok kéltósso yaqwayam ewatnések ma'a Dios, tén han ma'a mók aqsok apkelmésso naqsa nak chá'a Dios. Keñe axta m'a Aarón tén han ma'a apyókxoho apkelámha apmonye'e axta m'a Israel apkelmahágko apmako etawagkohok xamo' aptéyak Moisés apepyáta' m'a nápaqtók Dios.
Moisés aptegyeykekxa pók apkelámha apmonye'e
(Dt 1.9-18)
13 Mók ekhem axta entáhak apha sekxók Moisés apmako elánekxések amya'a m'a ektáha axta chá'a apkelátegmomap pók israelitas, cham'a apkelwa'a axta nahan apya'awa m'a axto'o ekweykmoho ektaxnakmo. 14 Xama axta nahan apwet'a Jetró ektémakxa chá'a aptamheykha m'a Moisés, aptáhak axta apcháneya s'e:
—¿Yaqsa ektéma apmoma exchep ekyókxoho s'e nentamheykha nak? Apkelya'eykekteyk chá'a exchep énxet'ák eyeynamo axto'o ekweykmoho ektaxnakmo. ¿Yaqsa ektéma apkeltémo chá'a exchep elánekxések ektáhakxa apxakko' ma'a énxet'ák nak?
15 Aptáhak axta apchátegmowágkokxo Moisés se'e:
—Hákho eyke chá'a ko'o hey'ótak ma'a énxet'ák, yaqwayam elya'asagkohok chá'a aptáhakxa m'a Dios. 16 Yetneyk agkok chá'a ekteyapma apkelátegmomap nepyeseksa, elchexyamok chá'a hey'ótak yaqwayam enxoho chá'a ko'o altennásekxohok yaqsa énxet ektaqmela aptáhakxa; keñe ko'o ay'ássesagkohok chá'a m'a ektémakxa nak segánamakxa tén han ma'a ektémakxa nak nélxekmowásamáxche eñama m'a Dios.
17 Keñe axta aptáha apcháneya apepyáta' Jetró s'e:
—Asagkek xa aptémakxa nak, 18 hakte eyampak xeyep, elyampak nahan ma'a énxet'ák apheykha nak xamo'. Yentexók agko' xa aqsok apkeláneya nak xép, mopwanchek elának apxakko'. 19 Etaqmelchesho sa' apháxenmo sekpeywa sekmako nak agkések, Dios sa' eyke epasmok. Kéméxcheyk xeyep etnegwók apmonye' m'a Dios, exének ma'a apkelpaqmeyesma nak énxet'ák, tén sa' eltennaksek ma'a megkaxnémo nak chá'a mók apkelpaqmeyesma. 20 Eltennasák sa' ma'a ektémakxa nak segánamakxa, tén han ma'a nélxekmowásamáxche', elya'assásegwók sa' ma'a yaqwánxa etnahagkok apkelweynchámeykha, tén han eyéméxchexa chá'a elanagkok. 21 Elyésha sa' xép nepyeseksa énxet'ák ma'a énxet apmopwána nak aptamheykha, ekha nak apcháyo m'a Dios, tén han meyke nak apteme apmopwána amya'a, énxet megkóllekweykmoho nak chá'a exkágwók ma'a selyaqye ekmaso nak ektegyamaxche, tén sa' nahan egkések chá'a xama aptaqmelchesso apnámakkok ma'a mil énxet, tén sa' nahan pók apkeltaqmelchesso m'a cien, tén sa' nahan pók apkeltaqmelchesso m'a cincuenta, tén sa' nahan pók apkeltaqmelchesso m'a diez énxet. 22 Sa' nahan chá'a elánekxések apkelpaqmeyesma nepyeseksa énxet'ák yókxoho ekhem xa; tén sa' ma'a amya'a ekyentaxno agko' nak kólsantagkasek chá'a exchep, tén sa' ma'a amya'a éxyawe nak, elanagkokxohok chá'a apagko' ma'a énxet'ák nak. Cháxa yaqwayam sa' kaxyawássesek xeyep apkelane aptamheykha eñama xa kélpasmomáxkoho nak. 23 Apkelanak sa' agkok xeyep se'e, apkeltamho enxoho chá'a etnehek ma'a Dios, elenmaxakpohok sa'; tén sa' ma'a énxet'ák nak, eltaqhekxak aqsa chá'a ekyetlómo élpayheykekxa apkelwáxok ma'a apxanák.
24 Apkelyahákxók axta nahan aptáhakxa apcháneya apepyáta' m'a Moisés. Apkelanak axta ekyókxoho m'a aptáhakxa axta apcháneya: 25 Apkelyésáha axta chá'a énxet apmopwána enxoho aptamheykha nepyeseksa m'a énxet'ák Israel, tén axta apmésa nahan yaqwayam eltaqmelchesek chá'a m'a mil énxet, tén han pók ma'a cien, tén han cincuenta m'a pók, tén han pók ma'a diez énxet. 26 Apkelánekxéssegkek axta nahan chá'a apkelpaqmeyesma nepyeseksa énxet'ák yókxoho ekhem ma'a; keñe axta m'a amya'a ekyentaxno magmowána nak anlánekxa', ey'ókxések axta chá'a m'a Moisés. Keñe axta m'a ekyókxoho amya'a éxyawe, megkatnaha nak amya'a ekmaso, elanagkokxohok axta chá'a apagko'. 27 Keñe axta m'a Moisés, tén han apepyáta' apkelpeykásekpekxoho amonye' apyenyeykekxa m'a pók, tén axta aptaqháwo makham m'a apepyáta' apmeyákxo m'a apchókxa.
La visita de Jetró
1-5 Cuando Moisés aún estaba en Egipto, había enviado a su esposa Séfora de vuelta a Madián. Allí Jetró, que era suegro de Moisés y sacerdote de aquel lugar, se había hecho cargo de su hija Séfora y de sus nietos Guersón y Eliézer.
A su primer hijo Moisés lo llamó Guersón, que significa «extranjero», por haber vivido como extranjero en un país extraño. Al segundo lo llamó Eliézer, que significa «Dios es mi ayuda», porque se acordó de que el Dios de su padre lo había ayudado, y también lo había salvado de morir a manos del rey de Egipto.
Jetró ya sabía todo lo que Dios había hecho a favor de Moisés, y que había sacado de Egipto a los israelitas. Pero cuando supo que Moisés estaba acampando en el desierto, junto a la montaña de Dios, decidió visitarlo en compañía de Séfora, Guersón y Eliézer. 6 Y le envió este mensaje: «Yo, tu suegro, vengo a visitarte en compañía de tu esposa y de tus hijos».
7 Entonces Moisés salió a recibir a Jetró, y con mucho respeto se inclinó ante él, y le dio un beso. Cuando terminaron de saludarse, entraron juntos en la carpa, 8 y Moisés le contó a Jetró todo lo que Dios había hecho con los egipcios y con su rey. También le contó todos los problemas que los israelitas habían tenido en el camino desde que salieron de Egipto, y cómo Dios los había salvado.
9 A Jetró le alegró saber lo bueno que Dios había sido con los israelitas, 10 y dijo: «¡Bendito sea el Dios de Israel, que los libró del poder de los egipcios y de su rey! 11 Dios los libró de tantos sufrimientos que les causaban los orgullosos egipcios. ¡Ahora sé que el Dios de Israel es más poderoso que todos los dioses!»
12 Enseguida Jetró ofreció un cordero en honor de Dios, y también le presentó otras ofrendas. Después de eso, Aarón y los jefes de Israel cenaron con Jetró frente al altar de Dios.
Moisés nombra ayudantes
13 Al día siguiente, Moisés se sentó a escuchar los problemas que los israelitas le presentaban, para luego darles una solución. Todo el día la gente permanecía de pie, esperando su turno para hablar con Moisés. 14 Cuando Jetró observó lo que Moisés estaba haciendo, le preguntó:

—¿Pero qué estás haciendo? ¿Por qué tienes al pueblo de pie todo el día, mientras tú estás aquí sentado?

15-16 Moisés le contestó:

—Los israelitas vienen a verme cuando alguno de ellos tiene problemas con otras personas. Vienen aquí y me lo cuentan todo, para que Dios diga quién tiene la razón. Yo les doy a conocer la decisión de Dios, y les enseño sus mandamientos y sus leyes.

17 Jetró le dijo:

—Eso está bien, lo que no está bien es la manera en que lo haces, 18 pues te cansas tú y se cansa la gente. Este trabajo es demasiado pesado para que lo hagas tú solo. 19 Escucha mi consejo, y que Dios te ayude. Tú debes presentarte ante Dios en representación del pueblo, y pedirle la solución de los problemas. 20 Al pueblo debes enseñarle los mandamientos de Dios, y enseñarle también a comportarse y a cumplir sus obligaciones.
21 »Para que puedas hacerlo, debes elegir entre los israelitas a gente que pueda ayudarte. Busca gente que sea capaz y obediente a Dios, que no sean mentirosos ni favorezcan a nadie a cambio de dinero. A unos dales autoridad sobre grupos de mil personas, a otros sobre grupos de cien, a otros sobre cincuenta, y a otros sobre diez. 22 Serán ellos los que en todo momento escuchen los problemas del pueblo, y los resuelvan. Si se les presenta algún problema muy difícil de resolver, entonces te lo pasarán a ti. Con su ayuda, tu trabajo será más fácil. 23 Si Dios te ordena seguir mi consejo, y lo pones en práctica, tú podrás aguantar y el pueblo se irá a su casa feliz y contento.

24 Moisés siguió el consejo de su suegro. 25 Eligió gente capaz y le dio autoridad para atender los problemas del pueblo. A unos les dio autoridad sobre grupos de mil personas, a otros sobre grupos de cien, a otros sobre cincuenta y a otros sobre diez. 26 Ellos atendían al pueblo en todo momento y solucionaban los problemas más fáciles, dejando que Moisés solucionara los más difíciles.
27 Tiempo después, Moisés despidió a su suegro, y este regresó a su país.