Negmallane ekteme Dios aptamheykha
1 “Israelitas, kóleyxho sa' se'e: wokmek kaxwók kéxegke yaqwánxa kólyeykhekxak ma'a neyp wátsam Jordán tén han kólyementók kaxwók apchókxa m'a énxet'ák apxámokma apagko' nak tén han apkelyennaqte, megkólhawo nak kéxegke, tén han ma'a tegma apkelyawe, apkelyawe apagko' nak, kélhaxtegkesso nak meteymog netna'awók agko' ma'a nepyáwa'; 2 apkelwányam nahan énxet apheykha m'a kañe' nak, aphóxekcha'ak nahan, aphawók ma'a énxet apwesey axta Anac aptawán'ák neptámen, énxet apyawe axta, kélya'ásegkok eyke kéxegke ektéma axta chá'a apkelxénamakpo s'e: ‘Méko xama énxet apwanchek yenmexekxak ma'a Anac aptawán'ák neptámen nak.’
3 “Kéméxcheyk eyke kólya'asagkohok kéxegke ektáha chá'a apxega kélmonye'e m'a Wesse' kélagkok, tén han aphémo m'a táxa eksawhomól'a kalwatnek aqsok, cham'a peya sa' emasséssók kélmonye'e kéxegke m'a énxet'ák nak tén han etnéssásekxak mékoho. Kólántekkesek sa' kéxegke m'a, kólmasséssók sa' nahan ekmanyehe agko', ekhawo m'a apxeyenmakxa axta chá'a etnéssesek ma'a Wesse' egegkok. 4 Apkelántekkessek sa' agkok kélmonye'e kéxegke Dios Wesse' kélagkok ma'a énxet'ák nak, nágkatne aqsa kélwáxok se'e: ‘Ekpéwomo nentémakxa keñamak segméssama negko'o Wesse' egegkok se'e apchókxa nak’; Wesse' egegkok apkelántekkesso m'a, eñama apkeltémakxa élmasagcha'a. 5 Háwe eñama kéltémakxa ekpéwomo tén han kéltémakxa ektaqmalma yaqwayam kagkések kéxegke xapop apagkok nak ma'a énxet'ák nak; Wesse' egegkok apkelántekkesso kélmonye'e kéxegke m'a, eñama apkeltémakxa élmasagcha'a, yaqwayam enxoho elának nahan ma'a apkeltennassama axta chá'a elának ma'a Abraham, Isaac tén han ma'a Jacob kélyapmeyk nanók axta kéxegke. 6 Kólya'asagkoho sa' megkañama kéltémakxa ekpéwomo kéxegke apmésa Dios Wesse' kélagkok ma'a xapop ektaqmalma nak, hakte kéxegke kélteme énxet'ák élyennaqte agko' kélwáxok.
Énxet'ák Israel apkenmexeykekxa Dios egkexe Horeb
(Ex 31.18—32.35)
7 “Kéméxcheyk megkalwagqamagkehek agko' chá'a kéxegke kéllókáseykegko axta chá'a Dios Wesse' kélagkok ma'a yókxexma meykexa nak énxet. Megkamassegweykmok kélenmexeykekxa chá'a m'a Dios, eyeynamo m'a sekxók axta kélánteyapma m'a Egipto, ekwokmoho kélwa'a s'e yókxexma nak. 8 Axta kéllókassók chá'a kéxegke Wesse' egegkok ma'a egkexe Horeb nak, apkeltaqnaweykegkók apagko' axta kéxegke m'a, xegkessamók agko' axta emasséssók. 9 Eyántegkek axta ko'o m'a néten egkexe nak sekmáheyo alwakxak ma'a meteymog élpayhe, cham'a meteymog ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho apkelánesso axta kéxegke m'a Wesse' egegkok, ekheykekxeyk axta ko'o cuarenta ekhem ma'a tén han cuarenta axta'a, meyke sekto tén han meyke sekya m'a yegmen. 10 Élméssegkek axta ko'o Wesse' egegkok ánet meteymog élpayhe, ektáha axta apnaqtáxésso apagko', heykegkek axta nahan kañe' m'a ekyókxoho appeywa apkellegassama axta m'a néten egkexe nak, cham'a neyseksa táxa eyáléwe, negaqneykekxo axta negyókxoho m'a. 11 Yeykhayak axta cuarenta ekhem tén han cuarenta axta'a, sélméssama ko'o Wesse' egegkok ma'a ánet meteymog élpayhe, meteymog ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho nak, 12 tén axta aptéma seyenagkama s'e: ‘Etaqhoho, epekhaksoho sa' etyapok se'e, apkelyetnakhágwokmek ma'a énxet'ák apkelántekkesso axta Egipto. Yahamok agko' apyensakmo apkelánéyak ma'a séltémo axta chá'a ko'o elanagkok, apkelánegkek xama kéleykmássesso m'a sawo kélméxencháseykekxohol'a kólpeykásekxa'.’
13 “Axta aptemék nahan seyenagkama Wesse' egegkok se'e: ‘Ekwet'ak ko'o apteme élyennaqte agko' apkelwáxok xa énxet'ák nak. 14 Heyho sa' aqsa ko'o amasséssók tén han amasseksek apkelxénamap chá'a keso náxop; keñe sa' xép atnéssesek énxet apkelyennaqte tén han apxámokma apagko', mexnawo nak xa énxet'ák nak.’
15 “Xama axta ko'o sekteyapma m'a egkexe nak, cham'a eyáléweykegkaxa axta, élsánteyk axta ánet meteymog élpayhe ekhémo mók nélpaqhetchásamáxkoho Dios. 16 Ekwetágweykteyk axta han kéxegke kélláneykegko megkólya'assáxma kélenmexeykekxo m'a Wesse' egegkok, tén han kélláneykegko xama weyke kennawók étkok kéleykmássesso m'a sawo kélméxencháseykekxohol'a kólpeykásekxa', kélyamasma m'a ámay apkeltémókxa axta chá'a kólyetlók ma'a Wesse' egegkok, 17 éxeykenteyk axta ko'o m'a ánet meteymog sélseykenta axta, nekha'a étkók axta ektemessáseykekxak kélnápaqta'awók kéxegke. 18 Tén axta séltekxekxama etapnák xapop nápaqtók Wesse' egegkok, sektéma makham ma'a ekhawo sektémakxa axta m'a sekxók axta, ekweykmoho cuarenta ekhem tén han cuarenta axta'a meyke sekto tén han meyke sekya yegmen, eñama kéltémakxa megkólya'assáxma kéxegke, hakte kélláneykegkek axta aqsok ekmaso nápaqtók Wesse' egegkok ekwokmoho kéllókassama. 19 Égwakkassegkek axta ko'o sekweteya Wesse' egegkok aplo apkeltaqnaweykegko axta kéxegke, xegkessamók agko' axta elnápekxa'; eháxenmók axta eyke sekxók ko'o makham ma'a Wesse' egegkok. 20 Aptaqnagkamók apagko' axta nahan Wesse' egegkok ma'a Aarón, apmáheyók axta nahan emasséssók, ko'o axta eyke nahan ekwagkassók teyp sekpaqhetchessessama maltémo etnéssesek; 21 tén axta ko'o sekmoma m'a weyke kennawók étkok kéleykmássesso kéllane axta kéxegke, élánéseykegko axta megkólya'assáxma, sekyamasma nátex, nekha'a étkók axta ektemessáseykekxa', éxpakháseykekxeyk axta ekwokmoho ektamheykekxo ánek agko'. Ekpalchesseykmek axta ánek ma'a ényahamakxa nak yegmen ekweyweykentamxa nak ma'a egkexe.
22 “Kéllókáseykegkek axta nahan kéxegke Wesse' egegkok ma'a kélheykegkaxa axta Taberá, Masá tén han ma'a Quibrot-hataavá. 23 Xama axta apkeltémo kólántépok Wesse' egegkok ma'a yókxexma Cadés-barnea yaqwayam kólmok ma'a apchókxa apméssamakxa axta, kélenmexeykekxeyk axta eyke nahan ma'a apkeltémókxa axta chá'a kóltéhek, kélya'ásseykmek axta nahan, axta nahan kólyeheykekxohok chá'a, 24 ¡Nanók axta kéltémakxa kéxegke kélenmexeykekxa chá'a Wesse' egegkok, eyeynamo m'a sekxók axta sélweteya ko'o! 25 Eltekxekxegkek axta ko'o etapnák xapop nápaqtók Wesse' egegkok ekweykmoho cuarenta ekhem tén han cuarenta axta'a, hakte apmáheyók axta emasséssók kéxegke m'a Wesse' egegkok, 26 axta ektemék seyenagkama sélmaxnagkama s'e: ‘Wesse' ahagkok, ná emasséssem aqsa s'e énxet'ák nak, xeyep apagkok xa, xeyep axta apkelwagkasso teyp eñama apteme apwányam apagko' tén han apkelántekkesso Egipto yetlo ekyawe apmopwána. 27 Kaxénwakxoho apwáxok ma'a apkeláneykha axta, cham'a Abraham, Isaac tén han ma'a Jacob. Nágkaxén apwáxok ektémakxa nak élyennaqte apkelwáxok se'e énxet'ák nak, tén han apkeltémakxa élmasagcha'a tén han melya'assáxma, 28 yaqwayam sa' megkatnehek amya'a ólxénaxchek yókxexma sẽlántekkessamakxa axta s'e: Mopwanchek apmáheyo elántaxnések Wesse' egegkok ma'a apchókxa apkeltennassamakxa axta chá'a, apkelántekkessegkek yaqwayam elnáhapwók ma'a meykexa nak énxet, hakte apkeltaqnagkamche'. 29 Xeyep énxet'ák apagkok ma'a; xeyep apagkok, xeyep axta apkelántekkesso yetlo ekyawe apmopwána m'a Egipto.’
Dios ayudará a su pueblo
1 Moisés continuó diciendo:

«¡Israelitas, pongan atención! Pronto cruzarán al otro lado del río Jordán, y expulsarán de esa tierra a todos los pueblos que allí viven. Esa gente es más fuerte y poderosa que ustedes, y sus ciudades son grandes y están bien protegidas con altas murallas. 2 Entre ellos viven los descendientes del gigante Anac, y la gente cree que son invencibles. 3 Pero ustedes saben que nuestro Dios marcha al frente de nosotros. Su poder es el de un fuego destructor, y con él derrotará y humillará a esos gigantes. Por el poder de Dios, ustedes podrán vencer a esa gente y la expulsarán de allí enseguida, tal como Dios lo ha prometido.
4-5 »Cuando ustedes hayan entrado ya en ese territorio, y Dios haya expulsado de allí a esa gente, no vayan a pensar que Dios les ha dado esas tierras porque ustedes son muy buenos. Dios expulsará a esa gente por su maldad. Así cumplirá la promesa que les hizo a Abraham, a Isaac y a Jacob, los antepasados de ustedes. 6 Una cosa debe quedar bien clara: si Dios les da esta buena tierra, no es porque ustedes sean muy buenos, pues en realidad son un pueblo muy terco.
Desobediencia de Israel
7-8 »Nunca se olviden de esto: Desde el día en que ustedes salieron de Egipto, y hasta el día de hoy, siempre han desobedecido a Dios. Cuando estaban en el desierto, y también en el monte Horeb, hicieron enojar a Dios, y él pensó en destruirlos. 9 Yo había subido al monte para recibir las tablas del pacto que Dios hizo con ustedes. Allí pasé cuarenta días y cuarenta noches sin comer ni beber nada.
10-11 »En esa ocasión Dios me dio los mandamientos que él mismo escribió en tablas de piedra. Ya antes, cuando les habló desde el fuego, él les había anunciado que les daría esos mandamientos. 12 A mí me dijo: “Baja de la montaña ahora mismo, pues el pueblo que sacaste de Egipto me está desobedeciendo; ¡muy pronto me ha traicionado! Se han fabricado un ídolo, y lo están adorando. 13 Me he dado cuenta de que este pueblo es muy terco. 14 ¡Déjame destruirlo, para que nadie vuelva a recordarlo! Pero a ti, te pondré por jefe de un pueblo mucho más fuerte y grande”.
15 »Yo bajé del monte con las dos tablas del pacto en mis manos. Cuando bajé, el monte ardía en llamas. 16 Al llegar a donde ustedes estaban, vi cómo habían pecado contra Dios: se habían hecho un ídolo con forma de toro y lo estaban adorando.
»No les tomó mucho tiempo desobedecer a su Dios. 17 Y fue tanto mi enojo que arrojé al suelo las dos tablas, y a la vista de todos se hicieron pedazos. 18-29 Después tomé el ídolo que habían hecho, lo quemé y eché las cenizas al arroyo que bajaba del monte.
»El pecado de ustedes me causó mucho dolor y tristeza, pues hizo enojar a Dios. Por eso me arrodillé delante de él, y durante cuarenta días y cuarenta noches no comí ni bebí nada. Dios estaba tan enojado con ustedes y con Aarón, que estaba decidido a destruirlos.
»Yo sentí tanto miedo que oré a Dios y le dije: “Dios mío, no destruyas al pueblo que sacaste de Egipto con tu gran poder. Es tu pueblo. Recuerda que Abraham, Isaac y Jacob siempre te fueron fieles y te obedecieron en todo. Olvídate de que este pueblo es terco; olvídate de su pecado y de su maldad. Si lo destruyes, los otros pueblos van a pensar que no pudiste llevarlo hasta la tierra que le prometiste. También van a pensar que tú no lo quieres, y que lo sacaste al desierto para destruirlo por completo. Esta gente es tu pueblo; es el pueblo que con tu gran poder sacaste de Egipto”.
»Una vez más, Dios escuchó mi oración y los perdonó. Pero no fue esa la única ocasión en que ustedes lo hicieron enojar. También lo hicieron enojar en Taberá, en Masá y en Quibrot-hataavá. Además, cuando ustedes estaban en Cadés-barnea, Dios les ordenó que fueran a conquistar la tierra prometida, pero ustedes no creyeron en su promesa ni lo obedecieron. ¡Desde el día en que los conocí, ustedes han sido siempre tercos y desobedientes!»