Absalón aptaqnaweykekxa David
1 Keñe axta natámen xa, apkeltémo kóltegyeksek xama yátnáxeg apyenyawasso apkenchesso kempakhakma yetlo yátnáxeg ma'a Absalón, aptegya'ak axta han cincuenta sẽlpextétamo yaqwayam etnehek aptaqmelchesso. 2 Axto'ók axta chá'a exatakhak etnegwakxak ma'a nekha ámay, nentaxnamakxa nak tegma apwányam, keñe han ma'a apyókxoho énxet'ák apkelye'eykekxa axta wesse' apwányam, yaqwayam elánekxések amya'a ektémakxa megkaxnémo mók apkelpaqmeyesma, elwónmakha axta chá'a elmaxneyha yaqsa tegma apwányam apkeleñamakxa. Apxénchek axta agkok chá'a énxet aptáha apkeñama nepyeseksa m'a xama nak énxet'ák Israel, 3 axta etnehek chá'a elának Absalón se'e: “Payhawók xa kéltáhakxa nak, méko eyke xama enxoho wesse' apwányam apcháphasso yaqwayam yeyxhok xa kéltáhakxa nak.” 4 Axta etnehek han chá'a s'e: “¡Tásók axtal'a ko'o atnehek segyekpelchémo s'e negókxa nak, yaqwayam enxoho hey'ótak chá'a apyókxoho ekyetna enxoho chá'a megkaxnémo mók apkelpaqmeyesma énxet, keñe axta ko'o alánekxések chá'a amya'a!” 5 Apyepetchegwokmók axta agkok han chá'a xama énxet yaqwayam epeykesek, egkések axta chá'a apmek ma'a Absalón, epathetmakha axta chá'a. 6 Axta apteméssessók chá'a m'a apyókxoho énxet'ák nak Israel, ektáha axta apye'eykekxa chá'a m'a wesse' apwányam, yaqwayam enxoho etaqmelchessásekxak chá'a apheykha, keñe élmoma apkelwáxok apteméssessamakxa m'a énxet'ák Israel.
7 Cuatro apyeyam axta temék, keñe Absalón aptáha apcháneya m'a wesse' apwányam:
—Éltamhók eykhe ko'o heyhok amhagkok yókxexma Hebrón, wesse', yaqwayam enxoho alának ma'a séltennassama axta alának Wesse' egegkok. 8 Éltennassegkek axta ko'o alpeykeshok Wesse' egegkok sewákxésa enxoho m'a Jerusalén, sekhamakxa axta Guesur, cham'a Siria.
9 —Exeg sa' yetlo meyke ektamheykha apwáxok —axta aptáhak apchátegmowágko wesse' apwányam.
Keñe axta Absalón apmahágko m'a Hebrón. 10 Yetlókok axta han apkeláphasso apseykha amya'a ekyókxoho apheykegkaxa nak énxet'ák Israel, yaqwayam eltennasagkok, apkelleg'a enxoho kélpáwasso kélaqkahasso melchenatchesek kélteméssesa wesse' apwányam Absalón ma'a Hebrón. 11 Apkeláneyáha axta han doscientos énxet apkeleñama Jerusalén, apkelxegkek axta apkelyo'ókmo yetlo meyke ektamheykha apkelwáxok, tén han meyke apkelya'áseyak ektáhakxa'. 12 Apkeltamhók axta han kólyentawakxak Absalón xama m'a David appaqhetcháseykha axta chá'a, apwesey axta Ahitófel, aphama axta Guiló, tegma apwányam apagkok nak, yaqwayam enxoho etnehek apxegexma neyseksa apkelane aqsok ektekyawa. Cháxa ektáhakxa axta eyántágko ekxénakxa apwáxok etnehek, keñe han apxámagko apkelyetleykekxa m'a Absalón.
David apkenye apteyapma Jerusalén
13 Xama énxet axta apkeltennássekxak David apxéna apkelyetlákxo énxet'ák Israel ma'a Absalón. 14 Tén axta David aptáha apkeláneya m'a apkeláneykha, apheykha axta xamo' ma'a Jerusalén:
—¡Ólxeganmok sa' se'e kaxwo' nak, hakte agkok antáhak xa, hẽlmok ma'a Absalón! ¡Nók, kólpekhesa, hẽltahanyekxa katnehek, keñe hennaqtawasagkoho', elnápok han apyókxoho énxet'ák apheykha nak se'e tegma apwányam, elyetxeygkok sókwenaqte!
15 Keñe axta aptáha apkelátegmowágko m'a wesse' apwányam:
—Ólyahakxohok sa' negko'o xa aptáhakxa nak sẽláneya, wesse'.
16 Apxegkek axta wesse' apwányam yetlo apkelxegexma'a m'a ekyókxoho ekheykha nak apxagkok, wánxa axta aqsa apkelheyásekxo diez kelán'ák apkelmeykha naqsa, yaqwayam enxoho kalanha m'a apxagkok apyawe. 17 Apchaqnágwokmek axta aptáhakxa nak napwo'ók tegma apwányam, natámen apteyapma wesse' apwányam yetlo apkelxegexma'a. 18 Apchaqnágwokmek axta nekha apkenmágkaxa m'a apyókxoho apkeláneykha, keñe axta apyókxoho nak quereteos, tén han peleteos, aptaqmelchesso nak wesse' apwányam, tén han seiscientos geteos ektáha axta apkelyetlo apkeleñama m'a Gat, apkeleywekxo apmonye'. 19 Keñe axta wesse' apwányam aptáha apcháneya Itai, apkeñama axta Gat:
—¿Yaqsa ektáha sẽlyetlókmo nak xépxa negko'o? Tásek etaqhohok exnakxohok xamo' ma'a kaxwe wesse' apwányam, hakte xép apteme apkeñama mók nekha, kéltekkesso m'a apchókxa. 20 Hemaxta axta exchep apwa'a, ¡megkapayhawok ko'o wának hẽlyetlógmak xép, may'ásegkok han ko'óxa yaqwánxa amhagkok! Tásek etaqhoho', enaqlakxohok han ma'a appeywomo xamo'. ¡Wesse' egegkok sa' epasmok, etnehek sa' chá'a apxegexma megkatnégwayam néxa!
21 Apchátegmowágkek axta wesse' apwányam ma'a Itai:
—Naqsók eyke ko'o ekteméssásak yetlo sekxeyenma apwesey Wesse' egegkok tén han xépxa wesse', amhagkok chá'a m'a apmahágkaxa enxoho chá'a, amallánek essenhan watsapok, sa' axek chá'a ko'óxa xamo' xép ma'a, sektáha nak apkeláneykha.
22 —Hoy, hẽlyetlow sa' —axta aptáhak apchátegmowágko David.
Apxegkek axta Itai apyetlawa m'a David, yetlo m'a apyókxoho énxet'ák apagkok, keñe han ma'a énxet'ák ektáha axta apkelxegexma'a. 23 Axta eleyságkohok apkellekxagweyncha'a m'a apyókxoho énxet'ák nak. Apyókxoho axta apkelyeykhákxak ma'a alwáta étkok Cedrón; keñe apyeyk'a han ma'a wesse' apwányam, apyókxoho énxet'ák axta apkelxegak apmonye' apkelmahágko m'a ámay ekpayho nak meykexa énxet. 24 Apxegkek axta han ma'a Sadoc yetlo m'a apyókxoho levitas, apseykha axta m'a Dios yántéseksek apagkok, apyenséssekmek axta han Abiatar, ekwokmoho apkelántepa apyókxoho énxet'ák ma'a tegma apwányam. 25 Keñe axta wesse' apwányam aptáha apcháneya Sadoc:
—Esakxa makham tegma apwányam xa Dios yántéseksek apagkok nak, hakte taqmeláha agkok ko'o apwáxok sélano m'a Wesse' egegkok, yának makham ataqhoho', tén óteyekxak makham ma'a yántéseksek, tén han ma'a ekyetnamakxa nak chá'a. 26 Agkok kalchak apwáxok sélano, tásek hetnéssesek ekxénakxa enxoho apwáxok etnéssesek.
27 Aptáhak axta han apcháneya wesse' apwányam ma'a Sadoc, apteme axta apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok:
—Elano, xép tén han Abiatar, kóltaqhoho sa' makham yetlo meyke ektamheykha kélwáxok ma'a tegma apwányam, yetlo kélketchek. Xeyep yetlo apxegexma m'a apketche Ahimaas, tén han Abiatar yetlo apxegexma m'a apketche Jonatán. 28 Sa' eyke ko'o axnamok ma'a ekpayhegweykenxa nak xapop ma'a meykexa énxet, ekwokmoho ekwa'akto makham amya'a sekhakxa' ektáhakxa kélheykha kéxegke.
29 Apsákxeyk axta makham Jerusalén Sadoc tén han Abiatar ma'a Dios yántéseksek apagkok, keñe axta apkelhákxo m'a. 30 Apchánteyk axta David ma'a egkexe Olivos; meyke apkelatchesso apmagkok axta apxegak yetlo apkelekxagweykha, apchaqlássek axta han apqátek magkenatchesso élapwokmo. Apkelaqlásegkek axta han apqatkok ma'a apyókxoho énxet'ák ektáha axta apkelxegexma'a, apkelxegkek axta yetlo apkellekxagweykha. 31 Xama axta kéltennásencha'a David appasmeykekxo Ahitófel ma'a Absalón yaqwayam etnéssessamhok exma ekmaso, appaqhetchessek axta Wesse' egegkok ma'a David, apkeltamho metekkessesek yaqwánxa etnehek ma'a Ahitófel.
32 Xama axta apwokmo David ma'a néten nak egkexe, kélpeykessamókxa axta chá'a Dios, aptahanya'awók axta han ma'a Husai, apkeñama axta nepyeseksa m'a énxet'ák arquitas, apkelyeptamap axta han aptaxno, xapop ánek axta han ma'a apqátek. 33 Aptáhak axta David apcháneya m'a:
—Étlókmek sa' agkok xép, hélya'aksek sa' exma'; 34 aptaqháwok sa' agkok makham Jerusalén, keñe etnehek yának Absalón se'e: ‘Wesse', émenyeyk ko'o atnehek xép apkeláneykha, ektéma axta sektéma apkeláneykha m'a apyáp’, hepasmok sa' hemasséssók aqsok apmáheyo elának ma'a Ahitófel, 35 hakte apheykha han apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a, cham'a Sadoc tén han Abiatar. Eltennasha sa' chá'a ekyókxoho ektáhakxa aplege m'a wesse' apwányam apxagkok apyawe. 36 Apháha han apketchek ma'a, cham'a Ahimaas tén han Jonatán, yána sa' ko'o héltennássetak ekyókxoho m'a ektáhakxa enxoho aplege.
37 Chaqhawók axta han aptaxnakxa tegma apwányam Absalón apwákxo m'a Husai, apxegexma axta chá'a David.
Absalón quiere ser rey
1 Tiempo después, Absalón andaba en un carro jalado por caballos; lo acompañaban cincuenta guardaespaldas. 2 Todos los días se levantaba muy temprano y se paraba a un lado del camino, a la entrada de la ciudad. Si alguien iba a ver al rey para arreglar sus problemas, Absalón lo llamaba y le preguntaba de dónde venía. En cuanto aquel le decía de qué tribu era, 3 Absalón le aseguraba:

—Lo que pides es muy justo, pero el rey no tiene a nadie que atienda estos asuntos. 4 Si yo gobernara este país, los atendería y les haría justicia.

5 Además, a los que se acercaban a saludarlo y se inclinaban ante él, Absalón los levantaba, los abrazaba y los besaba. 6 Y así lo hacía con todos los que iban a ver al rey. De esa manera, fue ganándose a la gente.
7-8 Así pasaron cuatro años. Un día, Absalón le dijo al rey:

—Cuando yo vivía en Guesur, le prometí a Dios que si él me permitía volver a Jerusalén, yo iría a Hebrón para adorarlo. Yo te ruego que me dejes ir allá para cumplir mi promesa.

9-11 El rey le dijo que podía irse tranquilo, y Absalón se fue acompañado de doscientos hombres. Pero ninguno de ellos conocía los planes de Absalón. Desde Hebrón mandó a decir a todas las tribus de Israel: «Cuando oigan sonar la trompeta, griten: “¡Absalón ha sido coronado rey en Hebrón!”»
12 Mientras Absalón presentaba sus ofrendas a Dios, mandó llamar a Ahitófel, que era uno de los consejeros de David y vivía en la ciudad de Guiló. Mientras tanto, cada día era más la gente que se unía a Absalón, de modo que la rebelión contra David fue cobrando fuerza.
David huye de Jerusalén
13 Un mensajero fue a decirle a David: «Absalón se está ganando la simpatía de todos los israelitas, y ahora ellos lo apoyan».
14 Entonces David le dijo a todos los asistentes y consejeros que estaban con él en Jerusalén:

—Vámonos de aquí, pues de lo contrario ya no podremos escapar. En cualquier momento Absalón va a atacar la ciudad, y nos matará.

15 Sus asistentes le dijeron:

—Nosotros estamos a las órdenes de Su Majestad.

16-17 El rey David huyó con su familia y toda su gente. Solo dejó en su palacio a diez de sus mujeres. Al salir de la ciudad, se detuvieron en la última casa. Los asistentes de David se pusieron a su lado, y toda la gente marchó delante de David. 18 Primero pasaron los quereteos, seguidos de los peleteos y de seiscientos geteos. Todos estos soldados filisteos habían seguido a David desde Gat.
19-20 Entonces David le dijo a Itai de Gat:

—¿Y tú, por qué vienes con nosotros? Regrésate con tu familia a vivir con el nuevo rey. Hace poco que estás entre nosotros, y tú mismo eres extranjero, así que no te harán ningún daño. No puedo permitir que andes como yo, huyendo de un lado a otro. Anda, regresa, ¡y que Dios te ayude y te acompañe!

21 Pero Itai le contestó:

—Juro por Dios y por la vida de Su Majestad, que a donde usted vaya iré yo. Aunque me cueste la vida, yo estoy al servicio de Su Majestad.

22 Al oír esto, David dejó que los acompañara. 23-30 Cruzó entonces con toda su gente el arroyo de Cedrón, y comenzaron a subir por el Monte de los Olivos. Todos ellos iban llorando, y con la cabeza cubierta y descalzos.
Estaban por salir de Jerusalén cuando llegaron Abiatar y Sadoc con todos sus ayudantes, y estos llevaban el cofre del pacto de Dios. Los ayudantes pusieron el cofre junto a Abiatar, hasta que pasó toda la gente. Entonces el rey le dijo a Sadoc:

«Lleva el cofre de vuelta a la ciudad. Si Dios me tiene compasión, volveré a ver su cofre. Eso tú debes saberlo, pues eres profeta. Pero si no es así, que sea lo que Dios quiera. Tú y tu hijo Ahimaas pueden regresar a Jerusalén en paz, junto con Abiatar y su hijo Jonatán. En cuanto a mí, andaré por los caminos del desierto. Allí podrás hacerme llegar cualquier mensaje».

Entonces Sadoc y Abiatar, y los ayudantes que llevaban el cofre de Dios, regresaron a Jerusalén y se quedaron allí. Por su parte, David y su gente se fueron al desierto. En el camino, quienes los veían se ponían a llorar a gritos.
31 Más tarde, David supo que Ahitófel se había unido al grupo de traidores que andaban con Absalón. Entonces dijo: «Dios mío, te ruego que eches a perder los planes de Ahitófel».
32 Cuando llegaron a la parte alta del cerro, que era donde se rendía culto a Dios, Husai el arquita fue a ver a David. Iba con la ropa toda rota, y se había echado polvo en la cabeza para demostrar su tristeza. 33 Al verlo, David dijo:

«Si te unes a mí, me vas a complicar la vida. 34 Mejor regresa a Jerusalén y ponte a las órdenes de Absalón, como antes te pusiste a las mías. Así echarás a perder los planes de Ahitófel. 35-36 Además, en Jerusalén contarás con la ayuda de los sacerdotes Sadoc y Abiatar, y de sus hijos Ahimaas y Jonatán. Cuéntales a ellos todo lo que oigas en el palacio, para que ellos me lo hagan saber».

37 Así fue como Husai, el amigo de David, regresó a Jerusalén y llegó en el momento en que Absalón entraba a la ciudad.