Absalón apweykekxa makham
1 Apya'ásegkok axta Joab, Seruiá axta étche, apketamsamo apagko' wesse' apwányam ma'a apketche Absalón, 2 apcháphássek axta kólyentawakxak xama kelán'a ekhama axta m'a Tecoa, ekmanyehe axta chá'a kay'asagkohok yaqwánxa katnéssesek mók. Axta aptáhak apcháneya s'e: “Katne sa' hó henlapwomok ektémól'a apketsapma egmók, kalántaxnekxa sa' apáwa nentaxneykekxa nak apketsapma egmók; nágkaxpaqhaxche aqsa sokmátsa, kaxnésaxkohok sa' kelán'a ekwenaqtél'a élapwayam, eñama apketsapma xama énxet. 3 Keñe sa' kamhagkok aphakxa wesse' apwányam, kaxnésagkoho sa' sekpeywa sekmakókxa nak atnehek wána'.”
Xama axta apkeltennasa Joab yaqwánxa chá'a katnehek ekpeywa, 4 mahágkek axta aphakxa wesse' apwányam xa kelán'a eñama nak Tecoa, háxegwokmek axta apmonye' ekwokmoho ektekxekwa'akto nát xapop ekxekmósa eyáyo, axta táhak eyáneya s'e:
—¡Hepásem ko'o, wesse' apwányam!
5 —¿Yaqsa ektáha? —axta aptáhak apkelmaxneyáncha'a wesse' apwányam.
Chátegmowágkek axta m'a:
—Tampe' ko'o, apketsepmeyk etáwa', 6 keñe m'a apqánet étchek nak ko'o, wesse', apkelnápekpek axta m'a yókxexma; apkelyetxaqkak axta han pók ma'a, keñe apchaqha, hakte méko axta yaqwayam enxoho kanókasha. 7 Keñe kaxwo' setaqnaweykxo ko'o m'a apyókxoho énámakkok nak, apkeltamhók agkések ma'a apchaqhe axta apyáxeg, yaqwayam enxoho exnésseshok mók ma'a apmatñà axta, peyk hemasséssessók ma'a apkeymomap nak wánxa xama hatte. Apteméssessek sa' agkok xa ektáha nak, hemasséssessók sa' wánxa xama seyásenneykekxexa', meyke aptawán'ák neptámen sa' etnéssesek ma'a etáwa' axta, ekyetnama nak chá'a apwesey keso náxop.
8 Keñe axta wesse' apwányam apchátegmowágko m'a kelán'a:
—Kataqhekxa axagkok, méko sa' katnehek xeye'.
9 Chátegmowágkek axta kelán'a:
—Wesse' apwányam ahagkok, negko'o sa' aqsa hẽlpehemmok nélsexnánémaxche', ko'o tén han ma'a énámakkok ahagko' nak, háwe sa' xép wesse', tén han ma'a apnámakkok nak.
10 Keñe axta apchátegmowágko wesse' apwányam:
—Énxet apxéneykha enxoho yaqwánxa etnéssesek ekmaso, héntegkásenta sa', keñe sa' kamaskok apkelya'assóxma'.
11 Axta eyke táhak makham eyáneya kelán'a:
—¡Éltamhók ko'o exchep ewónmakha Dios Wesse' apagkok, wesse', yaqwayam enxoho megkayawagkehek apkelane aqsok ekmaso heyaqhássesek pók hatte m'a apnámakkok nak, apmáheyo exnésseshok mók apmatñà m'a pók hatte axta!
Keñe axta aptáha appaqmeta wesse' apwányam se'e:
—¡Naqsók ko'o sektáha sekpeywa nápaqtók Wesse' egegkok, megkólteméssessamók exma ekmaso m'a étche nak!
12 Keñe axta ektáha makham eyáneya kelán'a:
—Heyho sekxók makham apaqmétek axének mók aqsok, wesse'.
—Kapaqmet —axta aptáhak wesse' apwányam.
13 Keñe axta kelán'a ektáha élmaxneyáncha'a:
—¿Yaqsa ektáha ekxéna nak apwáxok etnéssesek Dios énxet'ák apagkok ekhawo nak xa, wesse'? Hakte xép apagko' axta apxeyenma apsexnánémap megyahayo éxyók makham ma'a apketche aphayam axta mók nekha'. 14 Negyókxoho sa' agmaskok; máxa negko'o m'a yegmen kélyegkenmal'a náxop, megkólmowánal'a kólmekxak makham. Megyaqhehek Dios xama énxet enxoho, eltamhok aqsa makham épetchegwaták ma'a aphayam nak mók nekha'. 15 Ekya'awekteyk xeyk ko'o exchep séltennássa'akto xa, wesse' ahagkok, hakte kelesagkeyha chá'a ko'o apkelpaqmeyesma sélana m'a énxet'ák. Cháxa keñamak ekxéna nak ewáxok apaqhetchesseta', elának sa' kexa m'a aqsok sélmaxneya nak. 16 Aphaxnawók sa' agkok xép sektáhakxa, wesse', apwanchek hẽlmallahanchesek nepyeseksa m'a apmáheyo nak hegmasséssók, hatte tén han ko'o, keso xapop ektáha nak apagkok ma'a Dios. 17 Élhaxneyk ko'o kamasseksek ektamheykha ewáxok appeywa nak xép, wesse', hakte apwanchek xép etnéssesek megkaxnémo mók ma'a aqsok ektaqmela nak, tén han aqsok ekmaso, aptéma nak ma'a Dios apchásenneykha. ¡Dios, Wesse' apagkok sa' epasmok xép, wesse'!
18 Apchátegmowágkek axta kelán'a m'a wesse' apwányam:
—Héltennés sa' ekyókxoho m'a sekmako nak almaxneyha.
—Wesse', hélmaxneyha —axta táhak eyátegmowágko.
19 Keñe axta apkelmaxneyáncha'a wesse' apwányam:
—¿Háweya Joab apkeltémo hey'ótak xeye', tén han apkeltémo katnehek heyának xa ektáha nak?
Chátegmowágkek axta kelán'a:
—Naqsók xa aptáhakxa nak seyáneya, wesse'. Naqsók apkeltémo ko'o ay'óták xeyep ma'a Joab, apkeláneykha nak xép, wesse', cha'a séltennasso han apkeltamhókxa chá'a atnehek sekpeywa m'a. 20 Apkelanak eyke yaqwayam eykhe emasséssók ektáhakxa nak kaxwo'. Apwanchek apagko' eyke exchep aqsok, wesse', apya'áseykegkoho ekyókxoho aqsok ektémakxa nak apchókxa', máxa m'a Dios apchásenneykhal'a.
21 Keñe axta wesse' apwányam aptáha apcháneya Joab:
—Alának sa' ko'o xa aqsok nak. Etaqhoho, éntementa sa' ma'a wokma'ák Absalón.
22 Keñe axta Joab apháxahánto ekwokmoho aptekxekwa'akto nápat xapop apxekmósa apcháyo, taqmeláha axta appeywa apkelana wesse' apwányam, keñe aptáha apcháneya:
—Sakhem ko'o sekwet'a ektémakxa ekleklamo apwáxok apkelányo sektáhakxa exchep, wesse', hakte apkelanak xép ma'a, wesse', séltamhókxa axta ko'o katnehek.
23 Yetlókok axta han apchampeykekxa néten Joab apmeyákxo m'a Guesur, peya éntementak Absalón ma'a Jerusalén. 24 Apkeltamhók axta eyke epéwhok aqsa apxagkok ma'a wesse' apwányam, axta eltamhok emyekxak ma'a aphakxa nak; apmeyákxeyk axta apxagkok ma'a Absalón, meyke apwete m'a David, cham'a apyáp nak.
25 Méko axta xama énxet enxoho ektaqmalma apyókxa m'a ekyókxoho kañe' nak Israel, tén han ektaqmeleykha nak chá'a kélpeywa exénakpok kóllanok apyókxa', ektéma axta m'a Absalón. Méko axta ketsék ekmaso enxoho apyókxa'. 26 Kélyaqténchessek axta agkok chá'a apwa', kélteméssessamakxa axta chá'a yókxoho néxa apyeyam, hakte kalya'aksek axta chá'a exma, ánet kilos axta han chá'a katnehek ekyentaxno m'a apwa', ekweykenxa axta chá'a kelyetsáteyak kélmeykha m'a wesse' apwányam apxagkok. 27 Apqántánxo axta han apketchek apkelennay'a m'a Absalón, xama kelwána, ekwesey axta Tamar, ekteme axta ektaqmalma agko'.
28 Apqánet apyeyam axta temék apha Absalón ma'a Jerusalén, meyke apmopwána ewakxak ma'a aphakxa nak wesse' apwányam, 29 keñe axta Absalón apkeltamho ey'ókxések wesse' apwányam ma'a Joab; axta eyke emakók exog ma'a Joab. Tén axta apkeltamho makham ey'ókxések, axta eyke exñak makham ma'a Joab. 30 Keñe axta Absalón aptáha apkeláneya apkeláneykha s'e:
—Kóllano, yepetcheyók ko'o namyep ahagkok ma'a Joab nak namyep apagkok, apkeneykekxeyk han ma'a apho nak hótáhap; ¡kólmohók sa', keñe sa' kólwatneyásekxa'!
Apkelxegkek axta Absalón apkeláneykha, apwatneyk axta m'a Joab namyep apagkok, 31 yetlókok axta apxega Joab apmeyákxo m'a Absalón apxagkok, axta aptáhak apkelmaxneyáncha'a:
—¿Yaqsa ektáha apwatna nak apkeláneykha m'a sélchekha?
32 Apchátegmowágkek axta Absalón:
—Éltamhók axta ko'o exchep hey'ótak yaqwayam hey'ókxések ma'a wesse' apwányam, eltennaksek sektáhakxa sekpeywa, eyaqhémo ko'o séxyeykmo séñama m'a Guesur; táse' nak axta eyke eykhe axek aqsa m'a. Émenyeyk ko'o ótak ma'a wesse' apwányam, yetneyk agkok aqsok ekmaso sélane, tásek heyaqhek.
33 Keñe axta Joab apya'aweykxo m'a wesse' apwányam apkeltennássekxo aptáhakxa m'a Absalón, tén axta wesse' apwányam apkeltamho kólyentawakxa'. Xama axta apwokmo Absalón ma'a aphakxa nak wesse' apwányam, apháxahánteyk axta ekwokmoho aptekxekwa'akto nápat xapop. Keñe axta wesse' apwányam apma takha' yetlo appetsesma.
El regreso de Absalón
1 Joab se dio cuenta de que el rey David extrañaba mucho a Absalón, 2 así que mandó traer de Tecoa a una mujer muy astuta, y le dijo:

«Quiero que te vistas como si estuvieras de luto por la muerte de un hijo. 3 Luego, quiero que te presentes ante el rey y le digas exactamente lo que voy a decirte».

Joab le dijo entonces a la mujer lo que debía decir, y ella se fue a ver al rey. 4 Cuando llegó ante David, se inclinó hasta el suelo en señal de respeto, y le dijo:

—¡Ayúdeme usted, Su Majestad!

5 El rey le preguntó:

—¿Qué te pasa?

Y ella contestó:

—¡Mi marido se murió y me he quedado viuda! 6 Además, yo tenía dos hijos, pero un día se pelearon en el campo y, como nadie los separó, uno mató al otro. 7 Ahora toda mi familia se ha puesto en contra mía. Quieren que les entregue al único hijo que me queda, para vengar al que murió, ¡y no les importa que yo me quede sin hijos! Si lo matan, yo me quedaré sola, y el apellido de mi marido se perderá para siempre.

8 El rey le dijo a la mujer:

—Regresa a tu casa, que yo me ocuparé de tu problema.

9 La mujer le respondió:

—¡Pero el problema es mío y de mi familia, y no de Su Majestad ni de su reino!

10 Y el rey le dijo:

—Pues si alguien quiere hacerte daño, dímelo y verás que no volverá a molestarte.

11 Ella dijo entonces:

—Pídale usted a Dios que nadie mate a mi hijo.

El rey contestó:

—Te juro por Dios que nada le pasará a tu hijo.

12 La mujer insistió:

—¿Me permite Su Majestad decirle algo más?

El rey le permitió seguir hablando, 13 y la mujer le dijo:

—Por lo que Su Majestad acaba de decirme, no entiendo cómo puede perdonar a otros, pero a su propio hijo no lo deja volver. Todo esto le hace daño a usted y a su pueblo.
14 »Es verdad que un día todos vamos a morir, y no podemos evitarlo, pero Dios no quiere que Absalón muera, sino que regrese.
15 »Si me he atrevido a decirle todo esto a Su Majestad, es porque tengo mucho miedo de la gente que me quiere hacer daño. Yo sabía que usted me escucharía 16 y no dejaría que nos hicieran daño ni a mí ni a mi hijo. 17 Sabía también que las palabras de Su Majestad me calmarían, porque usted es como un ángel de Dios: ¡siempre sabe lo que se debe hacer! ¡Que Dios lo bendiga!

18 Entonces el rey le dijo a la mujer:

—Te voy a preguntar algo, pero quiero que me respondas con toda franqueza.

Y la mujer le dijo:

—Dígame usted.

19 El rey le preguntó:

—¿Verdad que Joab te pidió hacer esto?

Y la mujer contestó:

—Así es, Su Majestad. Joab me mandó a hablar con usted, y me dijo lo que yo debía decir. 20 Claro que él lo hizo para que se arreglen las cosas. Pero Su Majestad es tan sabio como un ángel de Dios, y sabe todo lo que pasa en este mundo.

21 Más tarde, el rey llamó a Joab y le dijo:

—Voy a atender enseguida el problema de esta mujer. Tú ve y ocúpate de que vuelva mi hijo Absalón.

22 Joab se inclinó de cara al suelo delante del rey, y luego de bendecirlo le dijo:

—Muchas gracias, Su Majestad, por haberme concedido lo que le pedí.

23 Luego Joab fue a Guesur y trajo de allá a Absalón, pero cuando este llegó a Jerusalén, 24 el rey dijo: «No quiero verlo. Que se vaya a su casa». Así que Absalón se fue a su casa, y no se le permitía ver al rey.
25 En todo Israel no había un hombre tan bello y atractivo como Absalón, pues no tenía ningún defecto. 26 El pelo se lo cortaba cada año, cuando ya lo tenía muy largo, y lo que le cortaban pesaba más de dos kilos. 27 Absalón tuvo tres hijos y una hija. Su hija se llamaba Tamar, y era una joven muy hermosa.
28 Absalón vivió dos años en Jerusalén, y durante todo ese tiempo nunca se le permitió ver al rey. 29 Un día, Absalón le pidió a Joab que fuera a ver al rey de su parte, pero Joab no aceptó. Una vez más, Absalón le pidió a Joab que fuera a ver al rey, pero Joab se negó a ir.
30 Entonces Absalón les dijo a sus sirvientes: «Joab tiene un campo junto al mío, y está lleno de cebada. Vayan y préndanle fuego».
Los sirvientes fueron y cumplieron las órdenes de Absalón. 31 Por eso Joab fue a hablar con Absalón y le dijo:

—¿Por qué mandaste a quemar mi campo?

32 Y Absalón le contestó:

—Porque quiero que vayas a ver al rey y le des este mensaje: “¿Para qué me hiciste venir de Guesur, si no me dejas visitarte? ¡Mejor me hubiera quedado allá! Yo te ruego que me permitas ir a verte; y si he hecho algo malo, ordena que me maten”.

33 Joab fue a ver al rey y le dio el mensaje de Absalón. Entonces David lo mandó a llamar. Cuando se encontraron, Absalón se inclinó hasta el suelo, pero David lo levantó y le dio un beso.