Joram apteme wesse' apwányam ma'a Israel
1 Dieciocho apyeyam axta weykmok apteme wesse' apwányam Josafat ma'a Judá, keñe apkeynamo apteme wesse' apwányam Joram ma'a Israel, Ahab axta apketche, doce apyeyam axta han apteme wesse' apwányam ma'a Samaria. 2 Asagkek axta eyke ektémakxa aqsok apkelane nápaqtók Wesse' egegkok, asextók axta eyke, axta kaxnók ma'a aptéma axta apyáp tén han egken, hakte apyaqnegkessegkek axta m'a meteymog kéleykmassáseykha Baal, apyáp axta apkelane. 3 Hawók axta eyke ektémakxa axta apkelane mey'assáxma m'a Jeroboam, Nabat axta apketche, apkelánéseykegko axta melya'assáxma m'a énxet'ák nak Israel.
Eliseo apxeyenma emenxenek ma'a apheykha nak Moab
4 Nepkések apxámaseykekxa axta eyke aptemék aptamheykha m'a Mesá, wesse' apwányam axta Moab, elméshok axta han chá'a cien mil nepkések apketkók yaqwayam etnehek apagkok ma'a wesse' apwányam nak Israel, tén han cien mil nepkések apkelennay'awók élwenaqte nak apwa'ák 5 Xama axta apketsapma m'a Ahab, keñe wesse' apwányam Moab apkenmexeykekxo m'a wesse' apwányam nak Israel. 6 Tén axta wesse' apwányam Joram apteyapma m'a Samaria, apteyánegweykekxoho m'a apyókxoho sẽlpextétamo nak Israel. 7 Keñe apkeltamho kóltéhek kólának wesse' apwányam Judá: “Énmexákxeyk ko'o m'a wesse' apwányam nak Moab. ¿Ya emakók hétlók ko'o yaqwayam ólnapaxchek ma'a?”
Apchátegmowágkek axta wesse' apwányam Judá: “Eytlók sa', hakte nenxegexma negko'o exchep, ko'o tén han sẽlpextétamo ahagkok nak, ekweykekxoho m'a apkelchántamo nak yátnáxeg, nélxegexma'a han ma'a énxet'ák apagkok nak xép. 8 ¿Háxko sa' ólpéwhok agketamagkok ma'a?” Apchátegmowágkek axta Joram: “Sa' ólpéwhok ma'a ámay ekmahéyak nak meykexa énxet ma'a Edom.”
9 Apkelxegkek axta m'a kelwesse'e nak Israel, Judá tén han ma'a Edom. Meyke yegmen axta eyke temégweykmok yaqwayam énagkok sẽlpextétamo, tén han aqsok kélnaqtósso, hakte siete ekhem axta temék apkelhaxnegchámeykekxa apkelxega. 10 Tén axta wesse' apwányam Israel aptáha s'e:
—¡Hay! Ennaqláyekmek ko'ónek negko'o Wesse' egegkok egqántánxo kelwesse'e apkelwányam, yaqwayam hẽlmések ma'a moabitas.
11 Keñe apkelmaxneyáncha'a m'a Josafat:
—¿Mékoya xama Wesse' egegkok appeywa aplegasso s'e, yaqwayam enxoho agásenneykxak elmaxneyha Wesse' egegkok ma'a?
Apchátegmowágkek axta xama sẽlpextétamo apkemha apmonye' apagkok nak ma'a wesse' apwányam Israel:
—Apheyk Eliseo s'e, Safat axta apketche, apteme axta appasmeykha aptamheykha m'a Elías.
12 —Nak sa' hẽltennaksek amya'a eñama nak Wesse' egegkok ma'a —axta aptáhak apchátegmowágko Josafat.
Yetlókok axta apmahéyak wesse' apwányam Israel ma'a, tén han Josafat wesse' apwányam nak Edom, apyo'ókmo m'a Eliseo; 13 aptáhak axta Eliseo apcháneya m'a wesse' apwányam nak Israel:
—¡Mowanchek ko'o apasmok xép! Ey'ókxa elmaxnegwakxak ma'a énxet'ák apkelmaxnéssesso axta chá'a aqsok kéleykmássesso apagkok ma'a apyáp axta tén han egken.
Apkelenxanakmek axta eyke m'a wesse' apwányam nak Israel:
—Ma', Wesse' egegkok negko'o ennaqláyekmok egqántánxo nentáha nak kelwesse'e apkelwányam yaqwayam hẽlmések ma'a moabitas.
14 Keñe axta aptáha Eliseo:
—Naqsók ko'o ektemessásak yetlo sekxeyenma apwesey Wesse' egegkok ekha nak apyennaqte, séláneyncha'a nak, kaxtemék xeyk meyke Josafat, wesse' apwányam nak Judá, magweyxók xeyk, malanók xeyk han. 15 ¡Hélyentegkásegma sa' xama apmeneykmassamo nak!
Xama axta appáwasa yát'axpog ma'a apmeneykmassamo nak, keñe axta eyáhapwa'a Wesse' egegkok apmopwána m'a Eliseo; 16 aptáhak axta Eliseo:
—Aptáhak Wesse' egegkok se'e: ‘Kólxámaksoho sa' kélláneyak yegmen ekyetnamakxa s'e ekyapwate nak, 17 megkaxchahámhek sa' eykhe', megkólwetyehek sa' han kéxegke kamme', kalánhok sa' eyke yegmen se'e ekyapwate nak, kólyenagkok sa' han kélyókxoho kéxegke, kawakxohok sa' ekyenéyak ma'a aqsok kélnaqtósso.’ 18 Cháxa ketsék aqsok apxekmósso sekxók Wesse' egegkok apmopwána elána', hakte elmések sa' han kéxegke yaqwayam kólmenxenek ma'a moabitas, 19 keñe sa' kéxegke kólmasséssók ma'a apyókxoho tegma apkelyawe ekha nak kélhaxtegkáseyak meteymog nápakhaw'ék, tén han ma'a tegma apkelyawe apkeltaqmalma nak, kólyaqtennagkok sa' ekyókxoho m'a yámet ekha nak ekyexna, kólápegkokxak sa' han ma'a élánteyapmakxa nak yegmen, kólsawheyásekxohok sa' meteymog ekyókxoho m'a namyepeyk nak.
20 Mók ekhem axta entáhak, ekweykenxal'a kélméssamakxa aqsok kélmésso naqsa, meyókmek axta yegmen ma'a Edom, cháhapwa'ak axta yegmen ekyawe m'a xapop. 21 Apkelleg'ak axta amya'a moabitas apkelwa'a m'a kelwesse'e apkelwányam yaqwayam ektámegma', yetlókok axta han apcháncheseykekxa apyókxoho wokma'ák tén han apkelwányam apmopwancha'a nak elnapakpok, apkelánegwokmek axta apheykha m'a néxa nak xapop apagkok. 22 Keñe axta axto'ók agko' apnaqxétekhágko, keltátchessek axta mayáhat ma'a yegmen, keñe axta m'a moabitas apkelwet'a apmonye'e ekyexwase ektémól'a éma. 23 Tén axta aptáha apkelpaqmeta s'e: “Éma s'e. Apxegexma apagko' nak chá'a apkelnápekpekxak ma'a apkelwesse'e nak, pók apagko' chá'a apchaqhákxa'. ¡Moabitas, ólxog kaxwo', ólmok sa' aqsok apagkok apkexakha m'a!”
24 Xama axta apkelántaxnegwokmo moabitas ma'a apkelpakxenágkaxa axta israelitas, keñe apketámegko m'a israelitas apmenxena. Apmenxenchek axta israelitas, apkelnapchek axta han chá'a. 25 Apmasséssekmek axta m'a tegma apkelyawe, apkexpáncháseyha axta han meteymog ma'a neyseksa nak namyepeyk apagkok, apkelápegkokxeyk axta ekyókxoho m'a ekteyapmakxa nak yegmen, apkelyaqtennágkek axta han ekyókxoho yámet ekha nak ekyexna. Wánxa axta aqsa xama tegma apyawe apkémeykpo, cham'a Quir-haréset. Apwakheykxeyk axta eyke m'a apkelmeykha nak mélwakto keñe apma.
26 Xama axta apwet'a wesse' apwányam Moab mexnawo m'a apkelenmexma, apnaqlókek axta setecientos sẽlpextétamo apkelxega nak náxop, yaqwayam enxoho emeykessesek apmonye' ekpayhókxa apkenmágkaxa m'a wesse' apwányam Edom. Axta eyke katyapak apmakókxa etnehek. 27 Keñe axta apyentama m'a apketche átnaha apketkok apmáheyo etnehek apyaqmagkasso apteme wesse', apchaqhak axta apwatna m'a néten nak tegma kélhaxtegkesso nápakhaw'ék. Cháxa éllókasawo apagko' axta m'a israelitas, tén axta apkelhaxyawásegko apkelpakxenéyak apkeltaqhákxo apkelmeyákxo apkelókxa.
Joram, rey de Israel
1 Joram hijo de Ahab comenzó a reinar sobre Israel cuando Josafat ya tenía dieciocho años de gobernar en Judá. La capital de su reino fue Samaria, y su reinado duró doce años. 2 Joram desobedeció a Dios, pues se comportó mal, aunque no tanto como su padre y su madre, pues destruyó el lugar que su padre había preparado para adorar a Baal. 3 Sin embargo, Joram cometió los mismos pecados de Jeroboam hijo de Nabat, quien había hecho pecar a los israelitas.
Moab se rebela contra Israel
4 Mesá, el rey de Moab, se dedicaba a la cría de ovejas, y cada año le pagaba al rey de Israel un impuesto de cien mil corderos y la lana de cien mil carneros. 5 Pero cuando Ahab murió, Mesá se rebeló en contra de Israel. 6 Entonces el rey Joram salió de Samaria y reunió a todo el ejército de Israel. 7 Además, le mandó este mensaje a Josafat, rey de Judá: «El rey de Moab se rebeló contra mí. ¿Quieres ayudarme a luchar contra Moab?»
Josafat le contestó: «Por supuesto. Todo mi ejército y mis caballos están a tus órdenes. 8 ¿Cuál es tu plan de ataque?»
Joram contestó: «Atacaremos por el camino del desierto de Edom».
9 Así que los reyes de Israel, Judá y Edom se unieron en contra del rey de Moab. Mientras marchaban hacia el campo de batalla, tuvieron que desviarse durante siete días, y se les acabó el agua que tenían para el ejército y sus animales. 10 Entonces el rey de Israel dijo: «¡Estamos en problemas! Dios nos entregará en manos del rey de Moab».
11 Josafat preguntó:

—¿Hay aquí algún profeta que nos diga lo que Dios quiere que hagamos?

Uno de los oficiales del rey de Israel contestó:

—Por aquí anda el profeta Eliseo, el ayudante de Elías.

12 Josafat dijo:

—¡Dios nos hablará por medio de él!

De inmediato los tres reyes fueron a ver a Eliseo, 13 pero este le dijo al rey de Israel:

—¡Yo no tengo nada que ver contigo! ¡Pregúntale a esos profetas, a quienes tu padre y tu madre siempre consultan!

El rey de Israel le respondió:

—No lo haré. Quien nos desvió hasta aquí fue Dios, para que el rey de Moab nos destruya.

14 Eliseo dijo:

—Juro por Dios todopoderoso, a quien sirvo, que si no fuera por el respeto que siento por Josafat, no te prestaría atención; es más, ni siquiera levantaría la vista para mirarte. 15 En fin, traigan acá a un músico.

Cuando el músico comenzó a tocar, el poder de Dios vino sobre Eliseo, 16 y Eliseo dijo:

«Dios dice que en este arroyo seco se formarán muchos charcos. 17 Aunque no verán viento ni lluvia, este lugar se llenará de agua. Todos podrán beber agua, y también sus ganados y animales. 18 Esto para Dios no es ningún problema. Además, él los ayudará a vencer a los moabitas. 19 Ustedes conquistarán todas las ciudades importantes y las que están bien protegidas. Derribarán todos los árboles frutales, taparán todos los manantiales y llenarán de piedras los sembrados».

20 A la mañana siguiente, muy temprano, comenzó a correr agua desde la región de Edom, y llenó todo el lugar.
21 Mientras tanto, cuando los moabitas se enteraron de que los tres reyes iban a luchar contra ellos, llamaron a todos los que estaban en capacidad de luchar, desde los más jóvenes hasta los más viejos, y se ubicaron en los límites de su país. 22 Al día siguiente, se levantaron muy temprano, y el sol se reflejaba en el agua, lo que hacía que el agua se viera de color rojo. Al verla, los moabitas pensaron que se trataba de sangre, 23 y dijeron: «¡Es sangre! Seguro que los reyes lucharon entre sí y se mataron unos a otros. ¡Vamos a buscar las cosas que quedaron!»
24 Pero cuando los moabitas llegaron al lugar, los israelitas se levantaron y los atacaron. Los moabitas trataron de escapar, pero los israelitas los persiguieron y los mataron. 25 También destruyeron las ciudades y cubrieron con piedras todos los sembradíos. Taparon todos los manantiales y derribaron todos los árboles frutales. La única ciudad que no destruyeron fue Quir-haréset, porque la conquistaron soldados armados con hondas.
26 Cuando el rey de Moab vio que estaba perdiendo la batalla, se fue a atacar al rey de Edom. Para esto se llevó a setecientos soldados armados con espadas. Como no pudo vencerlo, 27 llevó a su hijo mayor hasta el muro de la ciudad, y allí lo mató y lo quemó como una ofrenda a su dios. Ese hijo hubiera sido el rey después de él. Al ver esto, les dio tanto miedo a los israelitas que dejaron la ciudad y regresaron a su país.