Manasés apteme wesse' apwányam
(2 Re 21.1-18)
1 Doce apyeyam apagkok axta apkeynamo apteme wesse' apwányam Manasés, cincuenta y cinco apyeyam axta apteme wesse' apwányam ma'a Jerusalén. 2 Axta eyke kaleklók apwáxok Wesse' egegkok ektémakxa aqsok apkelane m'a, hakte apkeláneyak axta han ekmaso aptémakxa ekhawo aptamheykegkaxa axta m'a énxet'ák, ektáha axta Wesse' egegkok apkelántekkesso nepyeseksa m'a israelitas: 3 apnaqxátekháseykegkokxeyk axta makham kélpeykessamókxa axta aqsok kéláyókxa m'a egkexe nak, apkelyaqnegkáseyak axta m'a Ezequías, apyáp axta; apkeláneságkek axta han kélwatnéssamakxa chá'a aqsok ma'a kéleykmássesso nak Baal, apkelánegkek axta han kéleykmássesso Aserá; apkelpeykessamók axta m'a ekyókxoho aqsok élápogwátéyak nak néten, apkeláyók axta han chá'a, 4 apkelánegkek axta han élwatnamáxchexa aqsok ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, apxeyenmakxa axta Wesse' egegkok katnehek ekyetnamakxa apwesey meyke néxa m'a Jerusalén. 5 Apkelánekxeyk axta makham mók élwatnamáxchexa aqsok ma'a ánet apwáxok nak kélhaxtegkesso m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, apteméssessek axta han kélwatnéssamakxa chá'a aqsok ma'a ekyókxoho élápogwátéyak nak néten.
6 Apkelnapmeyk axta han apketchek apkelwatnama m'a ekyapwátegweykenxa nak xapop ma'a Ben-hinom, apkelwóneykha kélhagák axta aptemék, tén han apya'áseykegkoho aqsok ekpowásamaxche', tén han apkeltámésamap aptegye apmopwána, aptekkessegkek axta negásenneykekxa kélhagák, keñe han nenteme nak yohóxma. Asagkók agko' axta aqsok apkelane nápaqtók Wesse' egegkok, axta keñamak aplókassama Wesse' egegkok. 7 Appekkenchek axta han Dios tegma appagkanamap apagkok ma'a kéleykmássesso apkelane axta aqsok apcháyókxa, apxeyenmakxa axta Dios apkeltennassama David, tén han apketche Salomón, aptéma apkenagkama s'e: “Cháxa tegma appagkanamap apyetna nak Jerusalén, sélyéseykencha'a nak nepyeseksa apyókxoho pók aptémakxa énxet'ák Israel, katnehek sa' ekyetnamakxa sekwesey meyke néxa'. 8 Malántekkesek sa' chá'a kaxwók israelitas ma'a xapop sekheyáseykegkaxa axta m'a apyapmeyk nano', apkelyahákxoho enxoho, tén han apkelánegko enxoho ekyókxoho m'a séltémókxa nak etnahagkok, keñe han ma'a ekyókxoho nélxekmowásamáxche', tén han segánamakxa séltémókxa nak chá'a etnahagkok, sekmésso axta ko'o eñama m'a Moisés.”
9 Apkelyetnakhásseykmek axta eyke Manasés ma'a énxet'ák Judá, tén han Jerusalén, apmeyáseykekxeyk axta apkeltémakxa ekmaso, apyánchessesseykmók axta han apkeltémakxa ekmaso, axta kaxnawok ma'a apkeltémakxa axta énxet'ák apmassésseykmo axta Wesse' egegkok apmonye'e m'a israelitas. 10 Appaqhetchessek axta Wesse' egegkok ma'a Manasés yetlo énxet'ák apagkok, axta eyke elyahákxa'. 11 Axta keñamak apchahaya Wesse' egegkok ma'a sẽlpextétamo apkelámha apmonye'e apagkok nak wesse' apwányam Asiria, apchásekkessama axta sawo élhaxe apmoma m'a Manasés, apkelpextetegkek axta cadena sawo élyexwase, apyentameykekxeyk axta m'a Babilonia.
12 Xama axta apwet'a aplegeykegkoho ekmaso, apwóneyha axta Dios Wesse' apagkok, chaqhegkek agko' axta apwáxok aptémakxa nápaqtók ma'a apyapmeyk nano' axta Dios apagkok. 13 Apkelmaxnakkek axta, appasmeyk axta han ma'a Dios, apleg'ak axta m'a aqsok apkelmaxneyeykha, apcháphásekxeyk axta makham emyekxak ma'a Jerusalén, yaqwayam emekxak makham aptamheykha m'a aptémakxa nak wesse' apwányam. Apya'ásegwokmek axta Manasés Wesse' egegkok apteme Dios.
14 Keñe axta natámen Manasés aphaxtegkesa nepyáwa m'a David Tegma Apwányam apagkok, ekpayho nak taxnegwánxa ekhem ma'a Guihón, yeykhayak axta m'a yegmen ényé nak, weykmók axta m'a ekwesey nak Kelasma Átog Agkok, haxnenchámeykekxeyk axta m'a tegma apwányam Ófel. Netnók agko' axta aptemék apkelane. Apnegkenágkek axta han chá'a sẽlpextétamo apkelámha apmonye'e m'a apyókxoho tegma apkelyawe élyennaqte nak kélhaxtegkáseyak nepyáwa m'a Judá. 15 Apkelántekkessek axta han Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok ma'a aqsok kéláyókxa éleñama nak mók apkelókxa, tén han kéleykmássesso, tén han ma'a ekyókxoho nak élwatnamáxchexa aqsok, kélpeykessamókxa axta chá'a m'a aqsok kéláyókxa, apkelane axta tegma appagkanamap ma'a egkexe nak, tén han Jerusalén, apkexakhagwokmek axta teyp tegma apwányam. 16 Keñe axta apxátekhásekxo m'a kélwatnéssamakxa axta chá'a aqsok Wesse' egegkok, apnegkenchek axta kélnaqtósso ektekyawa m'a segwetassamo nak sẽlásekheykekxoho, tén han negmésso nak ekxeyenma egwáxok, apkeltamhók axta elpeykeshok Wesse' egegkok ma'a énxet'ák apheykha nak Judá tén han Jerusalén, Dios apagkok nak Israel. 17 Apkelseykekxeyk axta eykhe chá'a aqsok apkelnapma énxet'ák ma'a kélwatnéssamakxa axta chá'a aqsok ma'a aqsok kéláyókxa', Dios Wesse' apagkok axta eyke chá'a apkelméssók.
18 Ektémakxa axta apweynchámeykha Manasés, tén han apkelmaxnagko Dios, keñe han apkelpeywa axta m'a apkellegasso axta Dios appeywa, apkeltennassama axta yetlo apkelxeyenma Wesse' egegkok apwesey, hágkek eknaqtáxésamaxche m'a weykcha'áhak apagkok axta m'a apkelwesse'e apkelwányam axta Israel. 19 Hágkek han eknaqtáxésamaxche ektémakxa axta apheykha Dios appeywa apkellegasso apagkok ma'a apkelmaxnagko axta, tén han kélátegmoweykegkokxa axta, ekxeyenma axta ekyókxoho m'a mey'assáxma, tén han apyenseyam apyetleykha Wesse' egegkok, keñe han apkelánegweykenxa axta chá'a kélpeykessamókxa aqsok kéláyókxa m'a néten egkexe, tén han apnegkenmakxa axta chá'a m'a kéleykmássesso nak Aserá, keñe han ma'a mók aqsok kéleykmássesso, megkaqhamakxa axta makham apwáxok aptémakxa nápaqtók Dios. 20 Xama axta apketsapma, kélátawanyegwákxeyk axta m'a kélcheneykekxexa axta pánaqte exnók ma'a nápakha apxagkok apyawe. Tén axta apyaqmagkasa apteme wesse' apwányam ma'a apketche Amón.
Amón apteme wesse' apwányam
(2 Re 21.19-26)
21 Veintidós apyeyam apagkok axta apkeynamo apteme wesse' apwányam Amón, apqánet apyeyam axta apteme wesse' apwányam ma'a Jerusalén. 22 Asagkek axta eyke ektémakxa aqsok apkelane nápaqtók Wesse' egegkok, ekhawo aptémakxa axta m'a Manasés, apyáp axta. Apkelnáhakkassegkek axta chá'a apnaqtósso ekyókxoho kéleykmássesso, apkelane axta m'a Manasés, apyáp axta, apkelpeykessamók axta han. 23 Axta eyke kaqheyk apwáxok aptémakxa nápaqtók Wesse' egegkok, metnama axta m'a Manasés, apyáp axta, apyáncháseykegkók axta aqsa aptémakxa ekmaso.
24 Apkeláneykekxeyk axta yaqweykenxa etnéssesek ma'a sẽlpextétamo apkelámha apmonye'e apagkok, apchaqhegkek axta m'a kañe' apxagkok apyawe nak. 25 Keñe axta énxet'ák apkelnapa m'a apkeláneykekxa axta yaqweykenxa etnéssesek ma'a wesse' apwányam Amón, tén axta apteméssesa wesse' apwányam ma'a apketche Josías.
Manasés, rey de Judá
(2 R 21.1-18)
1 Manasés comenzó a reinar a los doce años. La capital de su reino fue Jerusalén, y su reinado duró cincuenta y cinco años. 2 Manasés no obedeció a Dios, pues practicó las costumbres vergonzosas de las naciones que Dios había expulsado del territorio de los israelitas. 3 Reconstruyó los pequeños templos que su padre Ezequías había destruido, hizo imágenes de la diosa Astarté y edificó altares para adorar a Baal, y adoró a todos los astros del cielo.
4-5 Manasés construyó altares para esos astros en los patios del templo de Dios, aun cuando Dios había dicho que ese templo sería su casa en Jerusalén por siempre. 6-7 Puso la imagen de un ídolo en el templo de Dios, practicó la hechicería y la brujería, y se hizo amigo de brujos y espiritistas. También hizo quemar a su hijo como un sacrificio en el valle de Ben-hinom. Su comportamiento fue tan malo, que Dios se enojó mucho. Dios les había dicho a David y a su hijo Salomón: «De todas las ciudades de Israel, he elegido a Jerusalén, para poner allí mi templo y vivir en él para siempre. 8 Si los israelitas obedecen todos los mandamientos que le di a Moisés, no los expulsaré del país que les he dado».
9 Pero los israelitas no obedecieron a Dios, y Manasés les enseñó a cometer peores pecados que los que habían cometido las naciones que Dios había destruido cuando los israelitas llegaron a la región. 10 Dios les hizo ver a Manasés y a su pueblo que estaban equivocados, pero ellos no le hicieron caso.
Castigo y arrepentimiento de Manasés
11 Entonces Dios hizo que los jefes del ejército del rey de Asiria atacaran a los israelitas. Los asirios apresaron a Manasés y lo humillaron, pues le pusieron un gancho en la nariz, lo ataron con cadenas de bronce y se lo llevaron prisionero a Babilonia.
12 Allí, mientras sufría tal humillación, Manasés le rogó a Dios que lo perdonara. Se humilló tanto delante del Dios de sus antepasados, 13 que Dios escuchó su oración y lo perdonó. Además, le permitió volver a Jerusalén para reinar sobre Judá. Solo así pudo Manasés comprender que su Dios era el Dios verdadero.
Manasés hace cambios
14 Después de esto, Manasés construyó una muralla más alta alrededor de la Ciudad de David. Esta empezaba al oeste de Guihón, pasaba por el arroyo y llegaba al Portón del Pescado, y finalmente rodeaba el monte Ófel. Luego puso a los jefes de su ejército en todas las ciudades de Judá que tenían murallas. 15 También quitó los dioses extranjeros y el ídolo que había puesto en el templo de Dios. Además, destruyó todos los altares que había construido en Jerusalén y en el cerro donde estaba el templo, y los arrojó fuera de la ciudad.
16 Manasés restauró el altar de Dios, y presentó ofrendas para pedir perdón y dar gracias a Dios. Finalmente, le ordenó a toda la gente de Judá que solamente adorara y sirviera al Dios de Israel. 17 El pueblo obedeció a Manasés, presentando ofrendas a su Dios, aunque también siguieron haciéndolo en los pequeños templos de las colinas.
Muerte de Manasés
18-19 La historia de Manasés está escrita en el libro de la historia de los reyes de Israel, y en la Historia de los profetas. Allí se puede leer acerca de su oración y la respuesta que Dios le dio, y también acerca de sus pecados y su desobediencia. Allí aparece la lista de los pequeños templos de las colinas, en donde edificó altares y puso imágenes de Astarté y de ídolos, y allí se narra también cómo adoró Manasés a esos ídolos, y cuáles fueron los mensajes que recibió de Dios por medio de los profetas.
20 Cuando Manasés murió, lo enterraron en el jardín de su palacio. Su hijo Amón reinó en su lugar.
Amón, rey de Judá
(2 R 21.19-26)
21 Amón tenía veintidós años cuando comenzó a reinar sobre Judá. La capital de su reino fue Jerusalén, y su reinado duró dos años. 22 Amón no obedeció a Dios, sino que siguió el mal ejemplo de su padre Manasés, pues adoró a los ídolos que su padre había fabricado, y les ofreció sacrificios. 23 Pero Amón no se humilló ante Dios, como lo había hecho Manasés, sino que se comportó peor aún. 24 Un día sus servidores se rebelaron contra él y lo mataron en su palacio. 25 Luego el pueblo mató a esos servidores de Amón, y puso como rey a su hijo Josías.