Ezequías apteme wesse' apwányam
(2 Re 18.1-3)
1 Veinticinco apyeyam apagkok axta apkeynamo apteme wesse' apwányam Ezequías, veintinueve apyeyam axta apteme wesse' apwányam Jerusalén. Abí axta ekwesey egken, Zacarías axta apketche kelwána. 2 Leklamók axta apwáxok Wesse' egegkok ektémakxa aqsok apkelane m'a Ezequías, ekhawo ektémakxa axta ekyókxoho aqsok apkelane m'a David, apyáp nano' axta. 3 Axta apkelmeykáseykekxa atña'ák Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, apmoma axta aptamheykha apkemha apmonye' pelten, ektáha axta xama apyeyam apteme wesse' apwányam, apkeláneykekxeyk axta. 4 Keñe axta apkeláneyáncha'a m'a apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, tén han levitas, axta apchánchesákxak ma'a apchaqneykekxexa nak chá'a énxet'ák, ekyawakxa nak apwáxok tegma, ekyetno nak ekpayho ekteyapmakxa ekhem. 5 Aptáhak axta apkeláneya s'e: “Levitas, kóleyxho sekpeywa: kóláxñásekxa sa' kaxwók kélyempe'ék, kólmópeyásekxoho sa' han ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, Dios apagkok axta m'a kélyapmeyk nano'. Kólántekkes sa' kañe' tegma appagkanamap ma'a ekyókxoho aqsok élmanyása nak. 6 Apyamasmeyk axta apkelyetleykha Wesse' egegkok ma'a ẽlyapmeyk nano', asagkek axta aqsok apkeláneyak nápaqtók Wesse' egegkok, Dios egagkok nak, apyamasmeyk axta. Massegkek axta apkelányo, aptaqnawágweykmek axta m'a aphakxa axta chá'a Wesse' egegkok. 7 Apkelápeykegkokxeyk axta m'a atña'ák nak émha amonye' nentaxnamakxa tegma, apkelsapancháseykegkek axta cháléwasso, massegkek axta han apkelwatno m'a aqsok ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok, massegkek axta han apkelwatnésso kélnaqtósso Dios nak Israel ma'a tegma appagkanamap nak. 8 Axta keñamak Wesse' egegkok apkeltaqnaweykegko m'a énxet'ák Judá tén han Jerusalén, keñe axta aptemessásekxo segyegwakkassamo nak agweta', tén han élmeneymáxchexa', ekhawo ektáhakxa nak kélwet'a kéxegke kélaqta'ák kélagko'. 9 Axta keñamak aptekyóma ẽlyapmeyk nanók axta negko'o m'a neyseksa kempakhakma, keñe m'a egketchek apkelennay'a tén han kelwán'ák, keñe han egnaqteyegka'a élmomaxko. 10 Xénchek ko'o kaxwók ewáxok axnéshok mók sélpaqhetchásamáxkoho Wesse' egegkok, Dios apagkok nak Israel, yaqwayam kamaskok sẽltaqnawéyak negko'o. 11 Étchek, kóllána chá'a kélánémaxchexa kóllána', hakte apkelyéseykha kéxegke Wesse' egegkok yaqwayam kóllának chá'a apkeltamhókxa enxoho chá'a kóllána', tén han kólteméssesha chá'a, yaqwayam kólwatnések chá'a m'a aqsok ekmátsa nak ekpaqneyam éten agkok.”
12 Keso levitas apkeynamo axta apkeltamheykha s'e: Máhat, Amasai axta apketche, tén han Joel, Azarías axta apketche, cháxa aptáha Quehat aptawán'ák neptámen; keñe axta Merarí aptawán'ák neptámen se'e: Quis, Abdí axta apketche, tén han Azarías, Jehaleel axta apketche; keñe axta Guersón aptawán'ák neptámen se'e: Joah, Zimá axta apketche, tén han Edén, Joah axta apketche; 13 keñe axta Elisafán aptawán'ák neptámen se'e: Simrí tén han Jehiel; tén axta Asaf aptawán'ák neptámen se'e: Zacarías tén han Matanías; 14 keñe axta Hemán aptawán'ák neptámen se'e: Jehiel tén han Simí; tén axta Jedutún aptawán'ák neptámen se'e: Semaías tén han Uziel. 15 Apchánchesákxeyk axta sekxók apnámakkok apancha'awo', keñe axta apkelaxñásekxo apyempe'ék apyókxoho nak; tén axta apkelántaxna m'a tegma appagkanamap yaqwayam yáxñásekxa', eñama axta apkeltémo etnahágkok ma'a wesse' apwányam, ekhawo ektémakxa nak ma'a Wesse' egegkok segánamakxa apagkok.
16 Keñe axta apkelántaxna kañe' tegma appagkanamap ma'a apkelmaxnéssesso nak Dios énxet'ák apagkok, yaqwayam yáxñásekxoho'. Apkelántekkessek axta ekyawakxa apwáxok tegma m'a ekyókxoho aqsok élmanyása nak, apkelwetágwayam axta m'a kañe' tegma nak, apkelsókek axta levitas ma'a alwáta nak Cedrón. 17 Émha amonye' ekhem, apkemha apmonye' pelten axta apkeynawo apkeláxñáseykekxa, ekhem ocho axta apkelwokmo m'a apwáxok nentaxnamakxa nak Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok. Ocho ekhem axta makham appenchásegko apkeláxñáseykekxa m'a eyeymomáxche nak tegma appagkanamap, dieciséis ekhem axta appenchásegko. 18 Apkelmeyákxeyk axta m'a wesse' apwányam Ezequías apxagkok, aptáhak axta apcháneya s'e: “Negaxñásekxeyk negko'o apyókxoho m'a tegma appagkanamap nak: cham'a élwatnamáxchexa nak aqsok kélnaqtósso, yetlo ekyókxoho aqsok kélmeykegkaxa nak chá'a, tén han mésa kélnegkenmakxa nak chá'a pán kélpagkanchesso Wesse' egegkok, yetlo m'a ekyókxoho aqsok kélmeykegkaxa nak chá'a. 19 Nennegkenwa'akteyk han ekheykegkaxa nak chá'a ekyókxoho aqsok ekheykegkaxa nak chá'a, néláxñásekxeyk han, cham'a wesse' apwányam Ahaz axta apkelántekkesso, aptémakxa axta wesse' apwányam, eñama apyamasma apyetleykha m'a Wesse' egegkok, hágkek kaxwók ma'a amonye' nak ekwatnamáxchexa aqsok, Wesse' egegkok nak apagkok.”
20 Axto'ók agko' axta apxatakha'a wesse' apwányam Ezequías, apchánchesákxeyk axta m'a apkelámha apmonye'e nak ma'a tegma apwányam, keñe apmeyákxo m'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok. 21 Apnaqlákxeyk axta siete weyke étkók kelennay'awo, siete nepkések apkelennay'awo', siete nepkések apketkók tén han siete yát'ay apketkók, yaqwayam etnehek apmésso naqsa Wesse' egegkok, ekyaqmageykekxa melya'assáxma m'a wesse' apwányam nak apnámakkok, tén han ma'a énxet'ák nak Judá, keñe han yaqwayam kólaxñásekxak ma'a tegma appagkanamap nak. Apkeltamhók axta wesse' apwányam elwatnések aqsok kélnaqtósso apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a néten nak ekwatnamáxche aqsok Wesse' egegkok nak apagkok. 22 Apkelnapchek axta apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a weyke étkók kelennay'awo', apkelmákxeyk axta éma agkok, keñe axta apkelexpaqheyncha'a m'a ekwatnamáxchexa nak aqsok. Apteméssessek axta han ma'a nepkések apkelennay'awo' nak, tén han ma'a nepkések apketkók nak.
23 Tén axta apnaqlákxo yát'ay apketkók apkenmágkaxa m'a wesse' apwányam, keñe han ma'a apyókxoho énxet'ák nak, yaqwayam etnehek apmésso naqsa ekyánmaga melya'assáxma, apnegkenchek axta apmék néten apqátek aqsok kélnaqtósso. 24 Apkelnapchek axta apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, apyegkenchek axta éma apagkok ma'a néten nak ekwatnamáxchexa aqsok, apteméssesa apmésso naqsa ekyánmaga melya'assáxma, yaqwayam kataksek megkólyaqmagkáseykekxa melya'assáxma m'a apyókxoho énxet'ák nak Israel, hakte apkeltamhók axta wesse' apwányam kólwatnések apyókxoho énxet'ák nak Israel.
25 Apméssek axta han apheykha Ezequías levitas ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok, yaqwayam elpáwaksek chá'a m'a ekho nak sokpayhe étkók élyaqye, yát'axpog, tén han arpa, apkeltémókxa axta katnehek ma'a David, tén han Gad, apteme axta apwetayo aqsok apxekmósso Dios, aptamheykha m'a wesse' apwányam apchásenneykha, keñe han apmésso axta m'a Natán, apteme axta Dios appeywa aplegasso. Hakte cháxa segánamakxa nak, apmésso axta Wesse' egegkok ma'a apkellegasso nak appeywa.
26 Apchaqnáha axta levitas yetlo apkelmeykha m'a apkelpáwasso David axta apagkok, keñe han apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a apkelaqkahasso nak. 27 Tén axta Ezequías apkeltamho kólwatnek aqsok kéltósso m'a néten nak ekwatnamáxche aqsok. Xama axta eyeynawo ekwatnamáxche m'a aqsok kéltósso, keynawók axta han kélmeneykmássesso m'a Wesse' egegkok, tén han kélpáwasso m'a apkelaqkahasso, yetlo kélpáwasso m'a wesse' apwányam David axta apagkok. 28 Apkeltekxeyágkek axta aptapnák énxet'ák apkelpeykásawo Wesse' egegkok neyseksa élmeneykmásamáxche negmeneykmasso, keñe han apkelpáwasso apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok ma'a apkelaqkahasso nak. Wokmók axta han apkelmeneykmasso ekwokmoho eksawhéxko ekmeyesma m'a aqsok kéltósso ekwatnamáxche. 29 Xama axta eksawhéxko xa, apkeltekxeyágkek axta aptapnák apkelpeykásawo Wesse' egegkok ma'a, wesse' apwányam tén han ma'a apyókxoho ektáha axta apkelxegexma'a.
30 Tén axta wesse' apwányam Ezequías, tén han ma'a énxet'ák ekha axta kéláyo, apkeltamho elmeneykmássesek Wesse' egegkok levitas salmos, David axta apmeneykmasso, tén han Dios appeywa aplegasso Asaf. Apkelmeneykmássek axta yetlo élpayheykekxa agko' apkelwáxok ma'a énxet'ák nak, apkeltekxeyágkek axta han aptapnák xapop apkelpeykásawo.
31 Tén axta Ezequías aptáha apkeláneya énxet'ák se'e: “Kélpagkanchásexcheyk kaxwók kéxegke Wesse' egegkok, kólyepetchegwatámho sa' kaxwo', kólsantagkas sa' han aqsok kélnapma, tén han aqsok kélmésso naqsa ekxeyenma nak kélwáxok ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok.” Apkelsákxeyk axta énxet'ák ma'a apnaqtósso apkelnapma, tén han aqsok apkelmésso naqsa ekxeyenma nak apkelwáxok, keñe axta m'a apmáheyo apagko' nak chá'a elanagkok, apkelmésa m'a aqsok apkelwatno. 32 Setenta axta ekyókxoho weyke kelennay'awók apnaqleykekxa axta m'a énxet'ák yaqwayam elwatnek, cien axta m'a nepkések apkelennay'awo, keñe doscientos ma'a nepkések apketkók. Apyókxoho axta apkelmésso Wesse' egegkok xa, yaqwayam elwatnek. 33 Seiscientos axta ekyókxoho weyke kélmésso, keñe tres mil ma'a nepkések.
34 Axta han esawhawok apkelhaxyawáseyak émpe'ék aqsok kélnaqtósso yaqwayam kalwatnaxchek ma'a appasmo apkelmaxnéssesso Dios énxet'ák apagkok, hakte apqántawók axta, appasmeyk axta yaqwayam esawhagkok apkeltamheykha m'a aptémo xamo' nak levitas, ekwokmoho apkelaxñásekxo han apyempe'ék ma'a pók apkelmaxnéssesso nak Dios énxet'ák apagkok; hakte apmenyeyk axta eláxñásekxak apyempe'ék ma'a levitas, axta kaxnók ma'a apkelmaxnéssesso nak Dios énxet'ák apagkok. 35 Xámok agko' axta han yaqwayam kólmések ma'a kélnaqtósso élwatnamáxche', keñe han pexmok agkok nak ma'a kélnaqtósso ektekyawa segwetassamo nak sẽlásekheykekxoho, tén han ma'a kélmésso naqsa nak vino kélyepetchessamo nak chá'a m'a aqsok kélnaqtósso élwatnamáxche'.
Cháxa ektépeykxexa axta makham élánamáxche aqsok ma'a Wesse' egegkok tegma appagkanamap apagkok. 36 Payhekxeyk axta apwáxok Ezequías tén han ma'a apyókxoho énxet'ák nak, eñama apteméssesakxa axta énxet'ák ma'a Dios, hakte kelánexcheyk axta ekmanyehe agko' ma'a ekyókxoho aqsok.
Ezequías, rey de Judá
(2 R 18.1-3)
1 Ezequías tenía veinticinco años de edad cuando comenzó a gobernar sobre Judá. La capital de su reino fue Jerusalén, y su reinado duró veintinueve años. Su madre se llamaba Abí, era hija de Zacarías.
2 Ezequías obedeció a Dios, tal como lo había hecho el rey David. 3 En el mes de Abib, del primer año de su reinado, Ezequías ordenó que las puertas del templo se abrieran y fueran reparadas. 4 Después reunió a los sacerdotes y a sus ayudantes en el patio que estaba al este del templo, 5 y les dijo:

«Escúchenme con atención: Es urgente que ustedes se preparen para honrar al Dios de sus antepasados y que preparen también su templo. Saquen de allí todo lo que a Dios no le agrada.
6 »Nuestros antepasados dejaron de adorar a Dios y abandonaron su templo. Desobedecieron a nuestro Dios, 7 pues cerraron las puertas de su templo y dejaron de adorarlo; apagaron las lámparas, dejaron de quemar incienso y no volvieron a presentar ofrendas en su honor.
8 »Por eso Dios castigó a los habitantes de Judá y de Jerusalén. Fue tan terrible el castigo, que no salíamos de nuestro asombro. 9 Nuestros padres murieron en batalla, y nuestros enemigos se llevaron prisioneros a nuestros hijos, hijas y esposas.
10 »Pero si hacemos un pacto con nuestro Dios, podremos volver a agradarle. 11 Dios los ha elegido a ustedes para que estén siempre a su servicio, y para que lo adoren. Por eso ahora les pido, amigos míos, que no sean perezosos y cumplan con su deber».
Los levitas preparan el templo
12 Esta es la lista de los ayudantes de los sacerdotes que respondieron al llamado del rey:

De los descendientes de Quehat:
Máhat hijo de Amasai,
Joel hijo de Azarías.

De los descendientes de Merarí:
Quis hijo de Abdí,
Azarías hijo de Jehaleel.

De los descendientes de Guersón:
Joah hijo de Zimá,
Edén hijo de Joah.

13 De los descendientes de Elisafán:
Simrí,
Jehiel.

De los descendientes de Asaf:
Zacarías,
Matanías.

14 De los descendientes de Hemán:
Jehiel,
Simí.

De los descendientes de Jedutún:
Semaías,
Uziel.

15-17 El día primero, del mes de Abib, todos ellos obedecieron al rey, siguiendo las instrucciones de la ley de Dios. De inmediato reunieron a sus parientes, y todos se prepararon para adorar a Dios. Luego los sacerdotes entraron en el templo para prepararlo. Encontraron muchos objetos que no agradaban a Dios, y los sacaron al patio del templo para que los ayudantes los tiraran al arroyo llamado Cedrón.
Tardaron ocho días en preparar la parte de afuera del templo, y otros ocho, para preparar el interior. El día dieciséis del mes de Abib terminaron de hacer todo esto. 18 Luego fueron al palacio del rey Ezequías, y le dijeron:

«Ya terminamos de purificar el templo, incluyendo el altar de los sacrificios, la mesa de los panes y todos los utensilios. 19 También hemos preparado y colocado ante el altar todos los utensilios que desechó el rey Ahaz cuando desobedeció a Dios».

20 Al día siguiente, muy temprano, el rey Ezequías reunió a los jefes más importantes de la ciudad y se fue con ellos al templo de Dios. 21 Llevaron como ofrendas siete toros, siete carneros y siete corderos. También llevaron siete cabritos para pedir perdón a Dios por los pecados de la familia del rey, por los pecados del pueblo de Judá, y para hacer del templo un lugar aceptable para Dios.
El rey entregó los animales a los sacerdotes descendientes de Aarón, para que los sacrificaran sobre el altar de Dios. 22 Y así lo hicieron los sacerdotes. Luego, con la sangre de los animales rociaron el altar. 23-24 Como el rey les había ordenado que presentaran la ofrenda para el perdón del pecado de todo el pueblo, los sacerdotes tomaron los cabritos y le pidieron al rey y a los que estaban reunidos con él, que pusieran las manos sobre los animales. Entonces los sacerdotes mataron a los cabritos y derramaron su sangre sobre el altar.
25-28 Mucho tiempo atrás, Dios les había indicado a David y a los profetas Gad y Natán, que los ayudantes de los sacerdotes debían adorarle con música. Entonces Ezequías les ordenó que se pusieran de pie en el templo de Dios, mientras que los sacerdotes tocaban las trompetas.
Por eso, en cuanto Ezequías dio la orden de que los sacerdotes empezaran a presentar los sacrificios, sus ayudantes comenzaron a tocar los platillos y las arpas, y otros instrumentos de cuerdas. Mientras terminaban de presentar los sacrificios, el pueblo adoraba a Dios de rodillas, el coro cantaba y los demás sacerdotes tocaban las trompetas.
29 Al terminar, el rey y todos los que estaban con él también se arrodillaron y adoraron a Dios. 30 Entonces Ezequías y los principales jefes del pueblo ordenaron a los ayudantes de los sacerdotes que le cantaran a Dios los salmos de David y del profeta Asaf. Ellos obedecieron y cantaron con mucha alegría, y al final también se arrodillaron y adoraron a Dios.
31 Después de esto, Ezequías animó a la gente para que también llevaran al templo de Dios sacrificios y ofrendas de gratitud, como señal de que se habían comprometido a obedecer a Dios. Y todo el pueblo le llevó a Dios, con toda sinceridad, sacrificios y ofrendas de gratitud. 32 Esta fue la cantidad de animales que presentaron para honrar a Dios: setenta toros, cien carneros, y doscientos corderos. 33 Además, presentaron como ofrenda un total de seiscientas reses y tres mil ovejas, para pedirle a Dios su bendición.
34-35 Cuando Ezequías les ordenó a los ayudantes de los sacerdotes que se prepararan para adorar a Dios, ellos lo hicieron de inmediato; pero los sacerdotes no lo hicieron así. Por eso, y como no había suficientes sacerdotes para ofrecer los sacrificios, sus ayudantes, que eran de la misma tribu, tuvieron que ayudarlos.
Así fue como se volvió a rendir culto a Dios en el templo. 36 Y como Dios los había ayudado para que hicieran todo esto rápidamente, Ezequías y todo el pueblo se llenaron de alegría.