Apvisqui Salomón aptingyey quilaycmasquiscama
1 Apvisqui Salomón aptava cotnaja israelita actomja apvisqui Faraón apquitca. Inlhamoc nic nat apnatamcaa Salomón quilvanaa cotnaja israelitas: alvisay moabitas, amonitas, edomitas, sidonías najan hititas. 2 Eycaso ilhnic nat singascamaclha Dios, copvanquejec israelitas colyimjapoc quilvanaa cotnaja israelitas. Coyiplovjoc sat anit apvalhaoc, eltimjic sat apquilayo quilaycmasquiscama. Avanjec nic nat apcasicjayo as quilvanaa apvisqui Salomón, aptimec nic nat apnatamcaa. 3 Setecientas nic nat apnatamcaa apvisqui Salomón najan trescientas moc apnatamcaa, altomja alsilhnanoncama apvalhoc. 4 Apvanacmec nic nat apvisqui Salomón, insilhnanalhquic nic nat apvalhoc etnejic apcayo quilaycmasquiscama acyitsomalhca dios. Am nic nat eyiplovcasac mataa apcanamaclha Dios Visqui ingac, aptemaclha siclhoc nat apyap ninga David. 5 Aptomjac nic nat Salomón apcayo quilaycmasquiscama acvisay Astarte, apquilayoclha mataa sidonios. Aptomjac nic nat mocjam apcayo quilaycmasquiscama Milcom, apquilayoclha mataa amonitas. 6 Somcoc nic nat aptemaclha apvisqui Salomón napato Dios. Am nic nat elhnasoc actemaclha acpeyvomo, apyiplovquiscama ilhnic nat apyap ninga David.
7 Nalhit acnim nic nat intomjac. Apquillanac nic nat Salomón tap tingma Jerusalén, payjoc actiyapmaclha acnim netin inquilhe lhama acyitnamaclha quilaycmasquiscama acvisay Quemos, apquilayoclha mataa moabitas. Najan acyitnamaclha quilaycmasquiscama acvisay Moloc, apquilayoclha mataa amonitas. 8 Apquillanac nic nat mocjam moclhama quilaycmasquiscama, yoyam coltimjic alayo quilvanaa cotnaja israelitas, acyiplomo almescama asoc acmasis najan moc asoc macmescama quilaycmasquiscama. 9 Aplovquic nic nat Dios Visqui apancaoc Israel, apvita apquilvatescama Salomón. Anit nic nat intomjac appayvam ayinyema Dios. 10 Apmiyovquic nic nat Dios, colhic ayaco quilaycmasquiscama. Am nic nat eyiplovcasac Salomón apcascamaclha Dios. 11 Aptomjac nic nat Dios apcanya Salomón: Am alhta elyajaclhoc lhip sicpayvam siyanamaclha najan pacto ningmiyovmalhca. Olvatesquisic lhip aptimem apvisqui, etnejic sat apya'monquiscama lhip lhama enlhit aptimesaycam. 12 Jave naysicsa aptiyascam lhip, yoyam olvatesquisic aptimem apvisqui lhip, ayinyema alhta siyasicjayo apyap ninga David. Olvatesquisic sat aptimem apvisqui lhip apquitca nanoc sat. 13 Comascoc sat aptimem apvisqui apquitca once tribus apquilmolhama Israel, etnejic sat apvisqui nipyesicsa apquilmolhama lhama tribu. Eycaso ayinyema alhta siyasicjayo apyap ninga najan silasicjayo co Jerusalén, silyacyescama siclhoc nat — nic nat aptomjac Dios Visqui ingac.
14 Aptimescasquic nic nat Dios ingyinmelham lhama cotnaja ingmoc apvisay Hadad edomita, apmolhama ilhnic nat apvisqui co Edom. 15 Aptomjac nic nat apyimnatem apanco naysicsa apquilimpocjay David najan apnaymacoc nipyesicsa co Edom. Singilpilhtetemo apvisqui ilhnic nat Joab apyascama ilhnic nat, yoyam elatoynic apnaymacoc apticyovam siclho. Apcanama ilhnic nat David, esovjacpoc apticyovam cotnaja ingmoc edomitas. 16 Ajolhec nic nat mevactamo Joab, acvaycmo seis meses, apsovjacpo inlhojo apticyovam edomitas. 17 Apquinyec nic nat Hadad aptomja ilhnic nat apyimnanic. Apquinyec nic nat yoclhlhma Egipto, apquillhalhmaa napocja apquiltimesaycam apyap ninga. 18 Apquilyinyovquic nic nat yoclhilhma Madián elpeyvojoc yoclhilhma Parán. Apquilvitac nic nat enlhit maa, apquilanyacpo eltimesam. Apquilvocmec nic nat yoclhilhma Egipto Hadad najan apnaymacoc, apquilmiyaclho apnaclha apvisqui faraón co Egipto. Apquillhocac nic nat maa nintom, najan tingma apquilmaclha najan amyipayc.
19 Apyispaquic nic nat apvisqui faraón aptemaclha Hadad. Am nic nat emyavac apvisqui colyimjapoc Hadad, apmesa quilvana actomja faraón apyamilhco. Actomja inyalhing apvisqui Tahpenes. 20 Intimcasquic nic nat ayitca apvisay Genubat. Tahpenes actomja ilhnic nat acvanimquiscama sicaa apvisqui tingma pac. Apno ilhnic nat apvisqui faraón apquitquic. 21 Aplingac nic nat Hadad apna yoclhilhma Egipto, amyaa apquitsepma David najan apquitsepma singilpilhtetemo apvisqui Joab.
Aptomjac nic nat apcanya faraón: —¿Evanqui ya otajiclha siyaoclho coo? — nic nat aptomjac.
22 Apcatingmavoc nic nat faraón: —¿So actomja yi? ¿Am ya colcac apvalhoc lhip sicnaclha coo? — nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat Hadad: —Paj. Inlhenquic evalhoc otajojoc siyinyemayaclha, nomyov nasa lhip — nic nat aptomjac.
23 Moc asoc ayinyema ilhnic nat Dios, aptimesquisa apquinmelhaycam Salomón, ayinyema apvisay Rezón. Eliada apquitca ilhnic nat Rezón. Aptimesam nic nat Rezón apnaclha Hadad-ezer, apvisqui co Soba, yiplovcoc nic nat apquinyem. 24 Aptomjaclhec nic nat apvisqui nipyesicsa apquilminyilhma. Apquilimpocjac nic nat David najan apnaymacoc maa, apticyova enlhitaoc cotnaja ingmoc. Apquinyec nic nat Rezón tingma Damasco aptomjayclho apvisqui maa. 25 Aptomja ilhnic nat cotnaja ingmoc apquinmelhaycam apvisqui Salomón najan apyovoclhojo enlhitaoc Israel, apno ilhnic nat Hadad co Edom. Apvisqui co Siria ilhnic nat Rezón.
26 Najan maa Jeroboam, Nabat apquitca, apquinmelham nic nat apvisqui Salomón. Salomón apcasinancama ilhnic nat Jeroboam, apquinyema tingma Sereda, apquilmolhama tribu Efraín. Tampeyi ilhnic nat inquin, acvisay Zerúa. 27 Aptemaclha ilhnic nat apquinmelhaycam apvisqui Jeroboam: Apcanama ilhnic nat Salomón, colhic allana terraplén mayicjescama lhopactic payjoc tingma pac apyap ninga, apvisay Tingma David. 28 Enlhit apvascapma ilhnic nat Jeroboam, apvitac nic nat Salomón. Aptimesacpec nic nat apvisqui apquiltimesaycam nipyesicsa José aptovana niptamin.
29 Nalhit acnim nic nat intomjac. Aptipquic nic nat tingma Jerusalén Jeroboam, aptajanyaa profeta Ahías co Silo apyitna apcalomap apjalhnancoc. Paj nic nat poc aplhalhma maa. 30 Apyaptec nic nat Ahías apava apjalhnancoc, aptomjayclho doce nipvayc. 31 Aptomjac nic nat Ahías apcanya Jeroboam: Ilic sat lhip diez nipvayc apava. Eycaso ayinyema Dios Visqui apancaoc Israel: Olvatesquisic sat aptimem apvisqui Salomón. Otnesquisic sat lhip etnejic apvisqui diez apquilmolhama tribus. 32 Apvanquic Salomón emyoc lhama tribu apquilmolhama, ayinyema siyasicjayo siclhoc alhta David najan tingma Jerusalén, silyacyescama alhta coo nipyesicsa tingma apquilvanyam apquileyvomaclha Israel. 33 Eyinyovquic alhta apvisqui Salomón, aptomja apcayo quilaycmasquiscama Astarté, apquilayo sidonios. Najan quilaycmasquiscama Quemos, apquilayo moabitas, najan quilaycmasquiscama Milcom, apquilayo amonitas. Acmasom aptomjaclha Salomón najato coo, am alhta eyiplovcasac siyanamaclha najan siyascamaclha, am elhno apyap ninga David. 34 Naso, etnejic sat mocjam apvisqui Salomón naysicsa aptiyascam, ayinyema siyasicjayo alhta apyap ninga David silyacyescama alhta coo. Apyiplovcasquic alhta mataa David siyanamaclha najan siyascamaclha. 35 Olvatesquisic sat aptimem apvisqui Salomón apquitca, otnesquisic sat lhip, etnejic apvisqui nipyesicsa diez apquilmolhama tribus Israel. 36 Etnejic sat apvisqui nipyesicsa lhama tribu apquilmolhama Israel Salomón apquitca. Casponejec sat mataa calevascama apvisay David payjoc tingma Jerusalén najato coo. Sicmaclha coo apvisay as tingma silyacyescama coo. 37 Otnesquisic sat lhip apvisqui nipyesicsa diez tribus apquilmolhama Israel. 38 Apquilyajaclhoc sat ancoc lhip siyanamaclha najan etnejic appeyvomo najato coo, apquilyiplovquisa siyanamaclha najan siyascamaclha, apno alhta David, opasmoc sat lhip apcanamaclha, apno alhta David etnejic sat apmolhama lhip apya'monquiscama apvisqui nipyesicsa Israel. 39 Olvatesquisic sat apquiltimem apquilviscaa David aptovana niptamin, jave eyca acvoncaclhojo — alhta aptomjac Dios — nic nat aptomjac profeta.
40 Am nic nat colcac apvalhoc Salomón, apquiltamjoc nic nat ingyajic Jeroboam. Apquinyec nic nat Jeroboam yoclhilhma Egipto apnaclha apvisqui Sisac. Apnaclhec nic nat maa acvaycmo apquitsepma apvisqui Salomón.
Apquitsepma apvisqui Salomón
(2~Cr 9.29-31)41 Yitnec mocjam actalhesomalhca vaycajac cronicas de Salomón, moclhama aptomjaclha ilhnic nat Salomón najan aptemaclha apyascamco apanco. 42 Cuarenta años nic nat aptimem apvisqui Salomón tingma Jerusalén nipyesicsa enlhitaoc Israel. 43 Apquitsepquic nic nat. Apcatoynacpec nic nat tingma apvisay Tingma David apyap ninga. Aptimec nic nat apvisqui Salomón apquitca Roboam, apya'monquiscama apyap.
Salomón omomba'e guasu tupã gua'u kuérape
1 Salomón ohayhu, ndaha'éi faraón rajýpente, heta kuña mombyry guápe avei: 2 umíva moabíta, amoníta, edomíta, sidónio ha hitíta; umi kuña tetã ambue guápe, Ñandejára he'i vaekue ani haguã Israelgua omenda hese kuéra, umíva ombyaítagui chupe kuéra ha omoñesũta itupã nguéra renondépe. 3 Hembireko 700, mburuvicha guasu rajýva, ha 300 ikuña; ko'ãva omombía chupe Ñandejára rapégui. 4 Salomón itujáma ramo, ikuña kuéra omyakã raku chupe ambue tupã nguérare, noñeme'ẽmbái vaekue niko Tupã Ijárape, ojapo haguéicha itúva David. 5 Salomón omomba'e guasu tupã kuñáva Aserápe, Sidongua mba'éva, ha Milcómpe, Amongua tupã gua'u ahẽ. 6 Aipo ramo, Salomón hembiapo vai Ñandejára renondépe, ndoikói haguére ipy'aite guive Ñandejára rapére oiko haguéicha itúva David.
7 Umiha árape Salomón omopu'ã, upe yvytýpe oĩva Jerusaléngui kuarahy resẽ gotyo, peteĩ Tekoha, Moabgua tupã gua'u ahẽ Quemóspe ha Molócpe, Amongua tupã gua'u ahẽ. 8 Upéicha avei ojapo opa ikuña kuéra mombyry guápe guarã. Umíva oikuave'ẽ mymbajuka*f** ha insiénso itupã nguérape. 9 Tupã Israel Jára ipochy Salomón ndive, ojei haguére chugui, ojechauka vaekue chupe mbohapy jey, 10 ha he'i vaekue ani haguã omomba'e guasu ambue tupã nguérape. Ha'e katu ndojepy'apýi Ñandejára he'i vaekuére. 11 Upévare Ñandejára he'i Salomónpe: “Nderejapói haguére ñe'ẽ ñame'ẽ vaekue ojupe ha che rembiapoukapy, aipe'áta nde hegui ne retã ame'ẽ haguã peteĩ ne rembiguáivape. 12 Opáichavo, nde ru Davídrehápe, ndajapo mo'ãi reikove aja; nde ra'ýgui katu aipe'áta. 13 Ndaipe'a mo'ãi jepe chugui opa upe tetã: ahejáta chupe peteĩ ñemoñaregua, nde ru David ha Jerusalén, pe táva aiporavo vaekuérehápe.”
14 Upérõ, Ñandejára omoĩ peteĩ Salomón rehe ija'e'ỹva py'ápe opu'ã haguã hese: Hadad, peteĩ edomíta, Edom ruvicha guasu ra'y kuéra reheguáva. 15 David ipu'aka ramo guare Edom rehe, ñorãirõhára ruvicha Joab oho vaekue oñotỹvo opa umi omano vaekuépe ñorãirõme, ojuka opa kuimba'e Edom guápe; 16 opyta upépe opa Israelgua ndive 6 mes pukukue ohundipa peve opa kuimba'e Edom guápe. 17 Hadad katu, upérõ mitã vaekue ha okañy Egíptope, mbovymi hetãgua itúva rembiguáiva ndive. 18 Osẽ hikuái Madiángui ha oguahẽ Paránpe, ha upépe oiporavo kuimba'e kuéra oipytyvõ vaerã chupe. Oguahẽ hikuái Egíptope faraón, Egipto ruvicha guasu, rendápe; ha'e omongaru, ome'ẽ ijyvy ha hogarã chupe kuéra.
19 Hadad ho'a porã faraónpe ha faraón ome'ẽ chupe hembirekorã hovaja, kuña mburuvicha guasu Tahpenés kypy'y. 20 Tahpenés kypy'ýgui Hadad ita'ýra ha ombohérava chupe Guenubat; upévape Tahpenés omongakuaa faraón róga guasúpe, faraón ra'y kuéra apytépe. 21 Hadad katu oikuaa vove David omano hague, ha omano hague avei Joab, ñorãirõhára ruvicha, he'i faraónpe:
—Tahami jeýna che retãme.
22 Faraón he'i chupe:
—Maerã piko rehose jey ne retãme? Oĩ piko oñeme'ẽ'ỹva ndéve ko'ápe che ndive?
Hadad he'i chupe:
—Naikotevẽi niko mba'eve. Ahase jeýnte ko che retãme.
23 Tupã omoĩ avei Rezón py'ápe opu'ã haguã Salomón rehe. Rezón hína Eliadá ra'y, okañy vaekue ijára Hadad-Ézergui, Sobá ruvicha guasu. 24 Ombyaty vaekue kuimba'e kuéra ha oiko mondaha ruvicha ramo. David ojuka ramo hesegua kuérape, Rezón oho Damáscope ha upépe oiko mburuvicha guasúrõ. 25 Oiko Israel ja'e'ỹha ramo Salomón oikove aja, ha upéva ári Hadad avei ndaija'éi Israelguáre ha heta ombyai chupe kuéra. Upéicha Rezón oiko Siria ruvicha guasúrõ.
26 Jeroboam, Nabat ra'y, opu'ã avei mburuvicha guasúre. Jeroboam Efraín ñemoñareguáva, Salomón rembiguái vaekue táva Serédape. Isy, peteĩ kuña karai na iménavéiva, hérava Serúa. 27 Jeroboam opu'ã haguã mburuvicha guasúre, péicha vaekue: Salomón omopu'ã hína pe jupiha ha omboty upe pa'ũ itúva David távape. 28 Jeroboam kuimba'e mbarete ha py'a guasu vaekue ha Salomón, ohechávo ko mitã rusu ikyre'ỹha, omoĩ chupe José ñemoñareguáva ruvicha ramo.
29 Peteĩ ára Jeroboam osẽ Jerusaléngui ha tape rehe ojotopa maranduhára*f** Ahías, Siló pegua ndive, oñemondéva ahoja pyahúpe. Ha'e kuéra año oĩ ñúme oñondive, 30 ha Ahías omondoro ijahoja pyahu ha ojapo chugui 12 pehẽngue, 31 ha he'i Jeroboámpe: “Ereko ne mba'erã 10 pehẽngue, Tupã Israel Jára he'ikágui ndéve: ‘Aipe'áta Salomóngui upe tetã ha ame'ẽta ndéve 10 ñemoñaregua. 32 Salomónpe ahejáta peteĩ ñemoñareguánte, che rembiguái David ha Jerusalén, pe táva aiporavo vaekue opa Israel ñemoñaregua apytégui, rehehápe. 33 Salomón che mboyke haguére ha oñemoĩ omomba'e guasu Astarté sidónio kuéra tupã kuñáva, Quemós, Moabgua kuéra tupã, ha Milcom amoníta kuéra tupã. Hembiapokue naiporãi che resa renondépe ha nombyajéi che rembipota ha che rembiapoukapy ojapo haguéicha itúva David. 34 Opáichavo ndaipe'a mo'ãi chugui hetã, arekóta gueteri uvei chupe sãmbyhyhárõ oikove aja, che rembiguái David rehehápe, aiporavo vaekue ha ojapo vaekue che rembipota ha che rembiapoukapy. 35 Ita'ýragui aipe'áta hetã, ha ame'ẽta ndéve 10 ñemoñaregua. 36 Peteĩ ñemoñareguánte ahejáta ita'ýrape, ikatu haguã che rembiguái David resapeha opyta hendyhápe opa ára che renondépe Jerusalénpe, upe táva aiporavo vaekue aiko haguãme opa ára. 37 Ndéve romoĩta reisãmbyhy haguã reipotaháicha ha ndéta Israel ruvicha guasu. 38 Ha rejapo ramo opa che ha'éva ndéve, ne rembiapo porã ramo che renondépe ha rejapo ramo che rembipota ha che rembiapoukapy ojapo haguéicha che rembiguái David, aiméta ne ndive ha pomoĩ hatãta pende guapyhápe nde ha nde róga guápe amoĩ haguéicha Davídpe ha ame'ẽta ndéve Israel. 39 David ñemoñarépe katu ainupãta upe haguére, ndaha'éi jepe opa árape guarã.’”
40 Upévare Salomón ojukase mo'ã Jeroboámpe; ha'e katu okañy Egíptope, oisãmbyhyhápe Sisac, ha upépe opyta omano meve Salomón.
Salomón omano
(2 Cr 9.29-31)41 Salomón rekovekue, iñarandukue ha opa mba'e ojapo vaekue, ojehai kuatia oñemombe'uhápe umi mba'e ojehu vaekue Salomón oisãmbyhy ramo guare. 42 Salomón oisãmbyhy Jerusalénpe Israel ruvicha guasúrõ 40 áño pukukue, 43 ha omano rire oñeñotỹ itúva David távape. Upéi oisãmbyhy hendaguépe ita'ýra Roboam.