1 Apnec nic nat mataa Jacob yoclhilhma Canaán. Actomja ilhnic nat aptiyascamcaclha apyap cotnajaclha apcaoclha apanco. 2 Eycaso actemaclha ilhnic nat amyaa Jacob apmolhama.
José najan apquilpipma
Diecisiete años nic nat apvocmo José. Aptamilcasquic nic nat apyap apnatoscama. Apquilpasmec nic nat apquilpipma. Bilha ayitquic najan Zilpa ayitquic nic nat apquilpipma. Jacob moc apnatamcaa ilhnic nat Bilha najan Zilpa. Apquiltimnasquic nic nat José apnaclha apyap apquiltemaclha apquilpipma.
3 Apcasicjacpoc nic nat mataa José apnaclha apyap, am nic nat elhno apquilpipma. Ayinyemaclha aptiyacmec nic nat José aptomjaclha apvanyam apyap. Aplhocac nic nat José aptalhnama apvinatem apma aptalhamavo, aptamila apanco. 4 Apquilyasamcoc nic nat apquilpipma actemaclha apcasicjayo apyap. Inyiplovcoc nic nat apquiltanoncama apquilpipma. Am nic nat elpayvasac mataa.
5 Nalhit acnim nic nat intomjac. Invanmasquic nic nat José. Apquiltimnasam nic nat apquilpipma actemaclha acvanmescama. Inyangvocmec nic nat apquiltanoncama apquilpipma.
6 Aptomjac nic nat José apquilanya apquilpipma: —Quip elaylhojo. Pac oltimnacsic actemaclha sevanmescama alhta. 7 Ningnam alhta nincoo amyip apquimjaclha motajap apactic. Ningilpilhtetamquic alhta motajap apactic. Inquinmec alhta netin coo sicpilhtetem. Inquiljalhec alhta quellhip apquilpilhtetem ayinmaclha sicpilhtetem— nic nat aptomjac José.
8 Apquilatingmavoc nic nat apquilpipma: —¿Pa ya etnejic lhip visqui ingac? ¿Apquiltamjo ya jingilanic nincoo?— nic nat apquiltomjac.
Inyangvocmec nic nat apquiltanoncama apquilpipma. Apvanmoncama ilhnic nat ayinyemaclha apquiltimnasamcaa.
9 Invanmasquic nic nat mocjam José. Apquiltimnasam nic nat mocjam actemaclha apvanmoncama: —Quip elaylhojo moc actemaclha sevanmescama. Invitac alhta sicvanmoncama acnim najan piltin najan 12 apyova. Apquiljalhamquic alhta sicnaclha coo— nic nat aptomjac.
10 Apquillingac nic nat apquiltimnaycam José apyap najan apquilpipma. Apnavesam nic nat apyap. Aptomjac nic nat apcanya: —¿Jalhco lha actema acvanescama lhip? ¿Apquiltamjo ya lhquip ongiljalhamcoc apnaclha lhip, najan coo najan inquin najan apquilpipma?— nic nat aptomjac.
11 Apquilyasipcasquic nic nat apquilpipma. Inlhenam nic nat apvalhoc apyap actemaclha aplhanma José.
Apmomap José
12 Nalhit acnim nic nat intomjac. Acnaclha paat nic nat apquiltingyascasac apquilpipma. Tingma Siquem nic nat apquilpacjac apquilyap apnatoscama.
13 Aptomjac nic nat apyap apcanya José: —Quip ingyeylhojo. Apquiltamilcasquic sicnatoscama apquilpipma tingma Siquem. Pac ongvapajacsic lhip yoyam etyaningvoclhojo— nic nat aptomjac.
Apcatingmavoc nic nat José: —Jey, tasi— nic nat aptomjac.
14 Aptomjac nic nat apyap apcanya: —Iyas maa. Ityaningvoclhojo sat apquilpipma najan sicnatoscama. Jeltimnasquita sat mocjam actemaclha amyaa— nic nat aptomjac.
Apnec nic nat apyap acpayjo alvata tingma Hebrón. Apcapajasquic nic nat José eyacsic tingma Siquem. 15 Aplhinquic nic nat José. Aplhinganacmec nic nat. Aptajanyavoc nic nat lhama enlhit. Aptomjac nic nat enlhit apcanya: —¿So apquitama yi?— nic nat aptomjac.
16 Apcatingmavoc nic nat José: —Elyipmaa alquitamac. ¿Am ya etac lhip apquiltamilquiscama nipquesic?— nic nat aptomjac.
17 Apcatingmavoc nic nat enlhit: —Apquilimpaclhec alhta mocjam. Apquillhenquic alhta elyacsic maa acvisay Dotán— nic nat aptomjac.
Aplhinquic nic nat José. Apquilvitaclhec nic nat apquilpipma acpayjo Dotán. 18 Apquilvitac nic nat aplhingacmo mocjay José. Yejemoc nic nat apquilpamejitsacpo yoyam elajic apquilyalhing.
19 Apquiltomjac nic nat apquilpamejitsacpo: —Quip elanojo, apvaac maa acvanmescama. 20 Noc, ongilajic sat. Ongyinyoc sat congne malhic. Ongillhenic sat actomja ayajem asoc navjac aclom. Ongilyasamcojoc sat actemaclha acvanmescama alhta— nic nat apquiltomjac.
21 Apmiyovquic nic nat Rubén aplinga actemaclha apquilpamejitsomap. Aptomjac nic nat apquilanya: —Mongvanquejec ongilajic. 22 Ayinyemaclha cotyapoc sat ema. Yitnec malhic aso yoclhilhma actamopeycaoc. Elalhimquis sat malhic. Noelaa nasa ingyalhing— nic nat aptomjac.
Inlhenquic nic nat apvalhoc Rubén yoyam evomsic tap José, yoyam evoclhac sat mocjam apyap tingma pac. 23 Apvocmec nic nat José apnamcaclha apquilpipma. Yejemoc nic nat appatjetacpo. Apquiljalhyovascasquic nic nat aptalhnama apvinatem. 24 Apquilyinyovquic nic nat congne malhic José. Mepqui yingmin nic nat malhic.
25 Apnam nic nat apquilpipma yoyam eltovamcoc. Pilapcasquic nic nat apquilvita allhingacmo voncayispoc apquilquinamtem enlhitaoc ismaelitas. Yoclhilhma Galaad nic nat apquilinyemac. Apquilsacmec nic nat asoc masis ayingmenic najan yamit ayeyvaoc bálsamo najan yamit anic acmasis. Yoclhilhma Egipto nic nat apquilyasac.
26 Aptomjac nic nat Judá apquilanya apquilyalhing: —¿Jalhco sat cotnejic ongajic ingyalhing yoyam ongyilhalhcojo? 27 ¿Intasic lhaja ongyinyoc elmoc sat enlhitaoc ismaelitas? Mongvanquejec ongajic, ayinyemaclha ingyalhing nincoo José— nic nat aptomjac Judá.
Apquilyajaclhoc nic nat apquilyalhing. 28 Apquilvaac nic nat enlhitaoc madianitas apquiltomja apquilyanmoncasomap. Yejemoc nic nat apquilantipsa malhic José. Apquilyinyovquic nic nat elmoc ismaelitas acyanmongam 20 solyayem. Apquilyantimquic nic nat José yoclhilhma Egipto.
29 Aptiyaningveclho ilhnic nat Rubén malhic. Am nic nat etac José congne malhic. Apquilyaptec nic nat aptalhnama ayinyema acyitnocjayo apvalhoc.
30 Apmiyaclhec nic nat apnamcaclha apquilyalhing. Aptomjac nic nat Rubén apquilanya: —Paj mocjam ingyalhing. ¿Jalhco sat otnejic?— nic nat aptomjac.
31 Yejemoc nic nat apquilaja yataay apquitcoc. Apquilyilhvasquic nic nat yataay em pac José aptalhnama apvinatem. 32 Apquilapajasquic nic nat aptalhnama apnaclha apquilyap. Najan actemaclha amyaa: Ningvitac nincoo as apava. Iyicpilcojo sat lhip, ¿naso ya aptalhnama lhip apquitca?— nic nat intomjac amyaa.
33 Apvitac nic nat apava Jacob. Apyicpilcoc nic nat: —Nasoc anco José aptalhnama. Asoc navjac aclom alhta ayajem— nic nat aptomjac.
34 Apquilyaptec nic nat aptalhnama apanco Jacob. Aptalhneclhec nic nat aptalhnama appayjeycam ayinyema acyitnocjayo apvalhoc. Am nic nat comasquingvaycmoc acyitnocjayo apvalhoc Jacob. 35 Apquiltamjoc nic nat eltamilquiscomoc apvalhoc apquitquic. Am nic nat colcac apvalhoc Jacob. Apvinec nic nat.
Aptomjac nic nat apquilanya: —Comasquingvomejec sat mataa acyitnocyajo evalhoc acvocmo siyitsepma. Olhojoc sat lhama sictamongvoyam nipyesicsa apquilmasquingvaycmo— nic nat aptomjac Jacob.
36 Apquilvoclhec nic nat yoclhilhma Egipto enlhitaoc madianitas. Apquilyinyovquic nic nat José. Apmec nic nat enlhit apvisay Potifar. Yatapvisqui ilhnic nat Potifar, capitán nipyesicsa singilpilhtetemo. Apquiltamilquiscama nic nat faraón aptomjac apvisqui yoclhilhma Egipto.
1 Jacob opyta Canaánpe, oiko haguépe itúva. 2 Jacob rogagua kuéra rekovekue kóicha vaekue:
José ha ityke'ýra kuéra
José oguereko 17 áño ha oñangareko ovecha ha kavara kuérare itúva kuña kuéra Bilhá ha Zilpá memby kuéra ndive. Peteĩ ára omombe'u itúvape ko'ã ityke'ýra hembiapo vaiha. 3 Jacob ohayhuve Josépe ityke'ýra kuéragui, oikove ypy haguére chupe ituja riréma ha ojapouka chupe peteĩ ao jyva puku. 4 Ityke'ýra kuéra ohechávo itúva ohayhuveha chupe, ndaija'éi hese ha noñe'ẽvéi chupe.
José ohecháva iképe
5 Peteĩ jey José omombe'u ityke'ýra kuérape ohecha vaekue iképe ha ko'ýte ipy'aro hikuái hendive. 6 He'i chupe kuéra:
—Pehendumi ko che képe ahecha vaekue: 7 Ñaimemba kokuépe jajokua hína ñande trígo apesã. Peichaháguinte che trígo apesã oñembo'y ha opyta upéicha, pene mba'e kuéra katu omongora joa chupe ha ojayvy henondépe.
8 Ityke'ýra kuéra he'i chupe:
—Reimo'ã piko ndetaha ore ruvicha guasu?
Ha ko'ýte ipy'a rasyve hendive umi mba'e iképe ohechávare, ha hese kuéra he'ívare. 9 José ohecha jey ikepegua ha omombe'u hyke'y kuérape. He'i chupe kuéra:
—Ahecha che képe kuarahy, jasy ha 11 mbyja oñesũ ramo che renondépe.
10 Upéva omombe'u avei itúvape ha itúva oja'o chupe:
—Mba'e piko rereko ne akãme rehecha haguã upéicha nde képe? Reimo'ã piko nde sy, nde ryke'y kuéra ha che roñesũtaha ne renondépe?
11 Ityke'ýra kuéra ipy'a rasy eteve hendive, itúva katu ojepy'a mongeta ko'ã mba'ére.
Josépe ojukase ityke'ýra kuéra
12 José ryke'y kuéra oho Siquem gotyo itúva ovecha kuéra reheve. 13 Jacob he'i Josépe:
—Eju torojokuái.
José he'i:
—Aháma taita.
14 Túva he'i chupe:
—Nde ryke'y kuéra oiméne Siquémpe ijovecha kuéra reheve. Tereho ehecha mba'éichapa oiko ha eju jey emombe'u chéve.
José osẽ Hebróngui ha oguahẽ Siquémpe. 15 Peteĩ karai ohecha José ojereha oikóvo upe rupi ha oporandu chupe:
—Mba'e piko reheka?
16 José he'i chupe:
—Aheka che ryke'y kuérape. Nderehechái mba'épa?
17 Upe karai he'i chupe:
—Ahendu oho hague Dotán gotyo.
José oho ohekávo, ha ojuhu chupe kuéra Dotánpe. 18 Ha'e kuéra ohecha chupe mombyry guive. Oguahẽ mboyve, oñemoĩ hikuái peteĩ ñe'ẽme ojuka haguã chupe, 19 ha he'i hikuái ojupe:
—Péina pépe ou hína ku ohecháva iképe heta mba'e. 20 Jajukána, jaity peteĩ ykua ipypukúvape ha ja'e hese tymba ñarõ ho'u hague chupe; jahecha mba'épa oiko umi mba'e ohecha vaekue iképegui. 21 Rubén ndoipotái ojejuka ityvýra ha he'i:
—Natekotevẽi jajuka. 22 Jaitýnte ko ñu mbytépegua ykuápe.
He'i upéicha, upéi oguenohẽ haguã upégui ha ogueraha jey itúvape.
José ojereraha Egíptope
23 Oguahẽvo José, ityke'ýra kuéra oipe'a chugui ijao jyva puku, 24 ha oity chupe peteĩ ykua pypukúpe. 25 Okaru aja hikuái, ohecha sapy'a Ismaelgua kuéra oúva Galaádgui. Ogueroja hikuái Egíptope ikaméllo apére mangaisy ha mba'e ryakuãita. 26 Ha Judá he'i ityvýra kuérape:
—Maerãpa jajukáta ñande ryvýpe ha upéi ñañeha'ãta ñamokañy ojekuaa'ỹ haguã ñande jajuka hague chupe? 27 Jajuka rangue, ñame'ẽ umi Ismael ñemoñarépe, ha ha'e kuéra tome'ẽ ñandéve hepykue. Upéicha nañamongy'a mo'ãi ñande po huguýre. Ñande ryvy niko.
Opavavépe iporã upéva. 28 Ohasávo upe rupi umi ñemuhára Madiangua, ityke'ýra kuéra oguenohẽ Josépe ykuágui ha ome'ẽ chupe kuéra 20 pláta pehẽnguére. Madiangua ogueraha Josépe, Egíptope. 29 Rubén oho ra'e upe ykuápe ha ohecha José ndaipóri veimaha. Omondoro ijao ñembyasýgui, 30 oho jey ityvýra kuéra rendápe ha he'i:
—Ndaipóri niko pe ykuápe upe mitã rusu! Mba'e piko che ajapóta ko'ágã?
31 Ojuka hikuái peteĩ kavara ra'y ha omona huguykue José aóre. 32 Upéi oguerahauka itúvape ha he'ika chupe: “Kóva rojuhu kuri. Ndaha'éipa nde ra'y ao”? 33 Ohechávo upe ao Jacob he'i: “Ha'e che ra'y José aokue. Ojukáne ra'e chupe tymba ñarõ ha ho'u.”
34 Jacob omondoro ijao ñembyasýgui, oñemonde ao vosakuépe, ha are oiko péicha ombyasýgui ita'ýra mano. 35 Ita'ýra ha itajýra kuéra oñeha'ã ombopy'a guapy chupe. Ha'e katu ndoikuaaséi mba'eve ha he'i:
—Amondéne ao hũ che ra'ýre, amano meve.
Ha oguerojahe'o chupe. 36 Upe aja, ñemuhára Madián pegua ogueraha José Egíptope. Upépe ome'ẽ hepýre hembiguairã Potífarpe, Faraón róga rerekua ha hembiguái kuéra ruvicha.